Soft controls in de circulaire economie donderdag 9 juni 2016

Transcriptie

1 Soft controls in de circulaire economie donderdag 9 juni 2016

2 Agenda Welkom Introductie Stellingen Theorie Dilemma s Discussie / presentatie Evaluatie Afsluiting

3 Introductie Coen van der Kruijs Martijn Nuijten

4 Circulair In de media Energietransitie heeft voor Amsterdamse haven grote gevolgen De overgang naar andere energievormen biedt de Amsterdamse haven, de op drie na grootste van Europa, ook kansen. Die liggen volgens het rapport in de circulaire economie, bijvoorbeeld in de opslag, overslag en handel van biobrandstoffen en in de recycling van afvalstoffen. Om die kansen goed te benutten is er echter meer behoefte aan innovatieve bedrijven, want daarvan zijn er nu nog te weinig in het Amsterdamse havengebied. Financieel dagblad In de Europese Unie wordt wetgeving voorbereid over de circulaire economie. FD: A-gebied en de nieuwe luchthaven van Lelystad Ook is afgesproken dat eenderde van de bouwomzet zal worden gerealiseerd met bedrijven uit de omgeving. Voor de onderhoudswerkzaamheden zullen voor tweederde van de omzet lokale en regionale bedrijven worden ingeschakeld. Schiphol Group ziet de noodzaak van een circulaire economie. We zetten in op slim ontwerpen van onze bedrijfsmiddelen, op hergebruik en recyclen van reststromen, gesloten kringlopen, en ook op bewustwording in de gehele keten. De luchtvaartonderneming heeft een belangrijke maatschappelijke en economische functie. We vinden het belangrijk dat we waar we kunnen het goede voorbeeld geven. Schiphol Group wil geen onderdeel zijn van het probleem maar van de oplossing. Innovatie staat hoog in ons vaandel. Bron: jaarverslag 2015 Schiphol group In de circulaire economie worden producten en materialen hergebruikt en behouden grondstoffen hun waarde. Dat brengt veel kansen voor ondernemers: meer ketensamenwerking, innovatie, minder grondstoffenverbruik en minder afval. Bron: MVONederland CFO van de toekomst denkt als een ontwerper Bron: Businessmodelinc, Bron: jaarverslag 2015 Schiphol group

5 Soft control In de media Amerikaanse topman Volkswagen stapt op Fraude In september kwam aan het licht dat Volkswagen op grote schaal heeft gefraudeerd met de uitstootwaardes van dieselauto's door testen te manipuleren. Wereldwijd moeten miljoenen auto's terug naar de garage voor aanpassingen aan de motoren en software. Eerder deze week werd ook bekend dat aanklagers in Duitsland zeventien personen aangemerkt hebben als verdacht in de kwestie. Onder de verdachten zouden echter geen personen zijn die plaatsnemen in het bestuur van Volkswagen. Naar verwachting behoort Horn ook niet tot deze groep. 9 maart 2016 NU.nl/Reuters Soft controls gaan over cultuur en gedragingen van management en medewerkers en de invloed hiervan op het bereiken van de organisatiedoelstellingen. Soft controls zijn, (mede als gevolg van recente affaires zoals Vestia, Imtech, Rabobank, SNS Reaal en SBM Offshore) door wet- & regelgeving, een actueel onderwerp voor het bedrijfsleven, toezichthouders en Internal Auditors Bron:NBA/Instituut van internal auditor The Program is built on three pillars: 1. Compliance governance and organization 2. Hard and soft controls 3. Organizational culture and employee behavior-r Bron: Annual report Soft controls zijn meer dan een hype Niet alleen bedrijven, maar ook toezichthouders en commissarissen zien steeds nadrukkelijker in dat het op elkaar stapelen van harde controls een heilloze weg is als er geen aandacht is voor het feitelijke gedrag in een organisatie. Zowel de Autoriteit Financiële Markten (AFM) als De Nederlandsche Bank (DNB) blijkt in haar rol meer aandacht aan dit aspect te willen besteden. De tijd lijkt er dan ook rijp voor dat Internal Audit dit werkgebied serieus oppakt. Overigens gaat het er hierbij niet alleen maar om dat soft controls helpen om incidenten en/of fraude te voorkomen. De interesse voor het thema komt ook voort uit een positieve insteek: het succes van een organisatie wordt bepaald door het gedrag, van zowel de medewerkers als van het management. Januari 2014 BDO Odfjell Rotterdam werkt aan nieuwe veiligheidscultuur Ook het personeel wordt zeer bekritiseerd, maar ik ben het wel eens met wat de Onderzoeksraad voor Veiligheid stelde: het personeel hield het bedrijf in leven.'' Hij gaf toe dat het bedrijf jarenlang niet de juiste prioriteiten stelde en dat daardoor grote risico's zijn genomen. Odfjell werd te lang vanuit commercieel oogpunt draaiende gehouden en niet vanuit een veiligheidsproces. ANP:2016

6 Stellingen Soft controls zijn niet nieuw? Circulaire economie is een hipe Circulaire economie kan in iedere organisatie De circulaire economie vraagt om soft controls Het gesprek over soft controls is belangrijker dan het meetbaar maken Circulaire economie is niet voor ons, geldt alleen voor recycling industrie Circulaire economie leidt tot compleet andere business plannen Circulaire economie werkt economische groei tegen Circulaire economie vraagt om andere beheersingsmaatregelen

7 Theorie Vandaag gaan we nader in op: 1. Hard vs Soft controls 2. Wat is definitie van soft controls? 3. Voorbeelden van soft controls 4. Waarom soft controls? 5. Wat is circulaire economie 6. De nieuwe economie 7. Waarom circulaire economie 8. Wat betekent circulaire economie voor business model 9. Wat betekent circulaire economie voor CFO 10. Hoe versterken soft controls de circulaire economie

8 1. Hard vs Soft controls Wetenschap Hard controls Soft controls Aardema en Puts (2008) Merchant en Van der Stede (2007) Simons (1995) Tight Result controls Action controls Boundary controls Diagnostic controls Loose Personnel controls Cultural controls Belief systems Interaction controls Hofstede (1981) Cybernetisch - Routine control - Expert control - Trial & error control Niet cybernetisch - Intuitive control - Judgement control - Political control

9 1. Hard vs Soft controls Hard controls: Beheersingsmaatregelen die kunnen leiden tot directe gedragsveranderingen Goed waarneembaar en dus goed toetsbaar Zoals planning en control, taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden (De Heus en Stremmelaar, 2000) Soft controls: The human dimension of control (COSO, sinds 1992) People s integrity and ethical value (James Roth, 1997) Beheersingsmaatregelen die meer dan hard controls appelleren aan het persoonlijk functioneren van medewerkers. (De Heus en Stremmelaar, 2000) Beheersingsmaatregelen gericht op sociale, culturele en psychologische factoren die bepalend zijn voor de doelmatigheid en doeltreffendheid van beleid in organisaties. (F. Leeuw, 2008) Sturings- en beheersingsmaatregelen die erop gericht zijn om gewenst, integer gedrag bij medewerkers en management te bevorderen. (Lückerath, 2011)

10 2. Wat is de definitie van soft controls? Werkdefinitie voor soft controls: Sturings en beheersingsmaatregelen die gericht zijn op gedrag, integriteit, ethiek, creativiteit en vertrouwen, maar vooral aanspraak maken op de intrinsieke motivatie van medewerkers en management

11 3. Voorbeelden soft controls Tone at the top Voorbeeldgedrag Cultuur Invloed Autonomie Creativiteit Leergedrag Integriteit Leiderschap Vertrouwen

12 3. Voorbeelden soft controls

13 Voorbeeld gewenst gedrag

14 4. Waarom soft controls?

15 5. Wat is circulaire economie? De circulaire economie is een economisch systeem dat bedoeld is om herbruikbaarheid van producten en grondstoffen te maximaliseren en waardevernietiging te minimaliseren. Anders dan in het huidige lineaire systeem, waarin grondstoffen worden omgezet in producten die aan het einde van hun levensduur worden vernietigd.

16 6. Nieuwe Economie Oude Economie Schaarste drijft waarde Kostengericht Controle en bescherming Massaal Voorspelbaar Duidelijke grenzen Lineaire processen Geleidelijke verandering Prestaties afdwingen Nieuwe Economie Gebruik drijft waarde Opbrengsten gericht Samenwerking en openheid Persoonlijk Experimenteel & vernieuwend Verschuivende, open grenzen Communities Hoog adaptief vermogen Prestaties mogelijk maken Bron: Marga Hoek: De nieuwe Economie

17 7. Waarom circulair? Grondstoffen worden schaarser en daardoor duurder Volatiliteit prijzen en leveringszekerheid van grondstoffen Ecologische schade Onafhankelijkheid monopolisten Waardecreatie met bestaande grondstoffen Glocalisering Deeleconomie Connectedness

18 8. Nieuwe business modellen Bron: SUEZ

19 9. Circulair en CFO? CFO Focus op boekhoudkundige waarde Maximalisering financiële waarde Financiële verslaglegging Strak omkaderd waardenbegrip CVO Focus op integrale waarde Maximalisering financiële, ecologische en sociale waarde Integrale verslaglegging Ruim waardebegrip

20 Soft controls en circulaire economie

21 Discussie/ presentatie o Is er binnen uw organisatie sprake van circulaire economie? Hoe is men ertoe gekomen om op deze ontwikkeling in te spelen? o Zijn er essentiële verschillen met betrekking tot control in de circulaire economie danwel de reguliere business. En wat zijn deze. o Welke gedragsveranderingen zijn er nodig van de controller binnen de circulaire economie o Is er binnen de circulaire economie een verschuiving van hard naar soft controls? En welke control maatregelen krijgen meer / minder aandacht

22 Uitkomsten uit interviews

23 Evaluatie

24 Bedankt voor uw aandacht! drs Coen van der Kruijs drs Martijn Nuijten RC