Bachelor Thesis Invoering van een renteaftrekbeperking voor overnameholdings

Transcriptie

1 Bachelor Thesis Invoering van een renteaftrekbeperking voor overnameholdings Naam : C.T.G. Scholten Studierichting : Fiscale Economie Administratienummer : Datum : april 2011 Examencommissie : prof. dr. J.A.G. van der Geld A.E. Feldhoffer

2 Inhoudsopgave Inleiding blz 3 Hoofdstuk 1: Het gebruik van een overnameholding Paragraaf 1.1 Gebruik van de holding in de bedrijfseconomie blz 4 Paragraaf 1.2 De fiscale holding blz 5 Paragraaf 1.3 De overnameholding blz 6 Paragraaf 1.3 Europees Recht en de fiscale eenheid blz 7 Hoofdstuk 2: Bestaande regels voor renteaftrekbepalingen Paragraaf 2.1 De groepslening van Artikel 10a Vpb 69 blz 8 Paragraaf 2.2 De thin-cap-regels van Artikel 10d Vpb 69 blz10 Hoofdstuk 3: Waar zou een overnamebepaling tegen moeten optreden Paragraaf 3.1 Waar werken de huidige maatregelen niet tegen blz13 Paragraaf 3.2 Waar moet de overnamebepaling aan voldoen blz14 Hoofdstuk 4: Vormgeving overnamebepaling Paragraaf 4.1 De werking van de voorgestelde overnamebepaling blz17 Paragraaf 4.2 Wat zijn de mankementen aan deze overnamebepaling blz18 Hoofdstuk 5: Aanbevelingen Paragraaf 5.1 Aanbeveling ter verbetering van de voorgestelde overnamebepaling blz20 Paragraaf 5.2 Aanbevelingen over het probleem in algemene zin blz21 Hoofdstuk 6: Conclusie blz23 Literatuurlijst Jurisprudentieregelingen blz24 blz25 2

3 Inleiding Vlak voordat de financiële crisis van afgelopen jaren uitbrak was, er veel te doen over de mogelijkheden die bedrijven en hedgefondsen hadden om hun winsten fiscaal te drukken. Zij maakten gebruik van een overnameconstructie waarbij een gezond bedrijf opgezadeld wordt met schulden zodat de winst verdampt en de belastingdienst kan fluiten naar zijn geld. Door de economische crisis van de afgelopen jaren zijn er weinig van dit soort overnames geweest in vergelijking met de jaren daarvoor. Maar de regels voor renteaftrek zijn nog niet gewijzigd. Dit betekent dat wanneer de crisis afgelopen is en de economie weer aantrekt, dezelfde overnameconstructies weer kunnen worden gebruikt. Tot 1 januari 2007 bevatte de Wet Vpb 1969 een rente-aftrekbeperking voor overnameholdings (het oude artikel 15ad Wet Vpb 1969). Per 1 januari 2007 is deze rente-aftrekbeperking min of meer geïntegreerd in artikel 10a en in artikel 10d Wet Vpb 1969 Op 5 december 2009 stelde de Staatssecretaris in de zogenaamde Sinterklaasbrief voor om een verdere renteaftrekbepaling voor overnameholdings in te voeren. Mede door de val van het kabinet Balkenende IV is er tot nu toe weinig van deze bepaling terecht gekomen. De probleemstelling voor mijn thesis is: Werkt de voorgestelde regeling van de Staatssecretaris wel en wat voegt deze toe aan de al bestaande regelingen? Om deze vraag te beantwoorden zal ik mijn thesis als volgt opbouwen: In hoofdstuk 1 zal ik de opzet en het gebruik van dergelijke overnameholdings beschrijven. In hoofdstuk 2 bespreek ik de huidige renteaftrekbepalingen en de situaties waarin deze bepalingen niet werken In hoofdstuk 3 vertel ik hoe een overnamebepaling er uit moet zien om op te kunnen treden in dit soort situaties. In hoofdstuk 4 kijk ik naar de overnamebepaling zoals die nu wordt voorgesteld en bekijk ik in hoeverre dit voorstel werkt om de huidige situaties tegen te gaan. In hoofdstuk 5 zal ik aanbevelingen doen over deze overnamebepaling en over eventuele andere oplossingen voor dit probleem. Daarna trek ik mijn conclusies en zal ik de probleemstelling beantwoorden. 3

4 Hoofdstuk 1: Het gebruik van een overnameholding Paragraaf 1.1: Beschrijving van de holding in de bedrijfseconomie Een holdingstructuur is een bedrijfsconstructie waar één vennootschap de aandelen houdt van één of meer andere vennootschappen. Deze vennootschap heet ook wel de houdstermaatschappij die de aandelen houdt van één of meer werkmaatschappijen. Deze constructie kan met een NV, BV en andere vennootschappen uitgevoerd worden. In het vervolg ga ik van een NV/BV constructies uit. Een grafische representatie: Houdster (NV) Werkmaatschappij (BV) Werkmaatschappij (BV) Er zijn verschillende bedrijfseconomische en juridische redenen om een bedrijf deze structuur te geven 1. Om te beginnen met de juridische: deze vorm van onderneming deelt de onderneming op in verschillende juridische bedrijven. Werkmaatschappijen zijn zelfstandig; ingeval van faillissement of aansprakelijkheidskwesties heeft de rest van de onderneming daar weinig last van. De bezittingen van de houdstermaatschappij zijn veilig voor schuldeisers van de werkmaatschappij. Slechts bij hoge uitzondering kan de rest van de onderneming er aansprakelijk voor worden gesteld Bijvoorbeeld in het geval van bestuursaansprakelijkheid. 4

5 De bedrijfseconomische redenen zijn ten eerste dat de algehele financiering van het concern gemakkelijk is. Er is een plek waar de financiering voor het gehele concern wordt geregeld; de kostenallocatie van verschillende onderdelen van het bedrijf zijn daardoor makkelijker te achterhalen. Men ziet in één oogopslag welke onderdelen het goed of slecht doen. Ten tweede kan een slecht draaiende werkmaatschappij makkelijker van de hand worden gedaan dan dat een onderdeel van een geheel bedrijf verkocht wordt. Eén van de redenen hiervoor is dat de prijs van een werkmaatschappij makkelijker is vast te stellen. Een andere reden is dat er geen splitsing van het bedrijf hoeft plaats te vinden. Paragraaf 1.2 De Fiscale Holding Er zijn ook fiscale redenen waarom er gekozen wordt voor een holdingstructuur. De belangrijkste zijn de deelnemingsvrijstelling, de mogelijkheden tot verliesverrekening en de vorming van een fiscale eenheid. De deelnemingsvrijstelling geldt voor bedrijven wanneer ze een belang van 5% of meer in een ander bedrijf hebben. Deze vrijstelling betekent dat het dividend dat de bedrijven ontvangen niet meer bij de eigen winst hoeft te worden opgeteld. Anders zou het betekenen dat bedrijven vaak dubbel belasting zouden moeten betalen. Eerst wanneer de dochteronderneming winst maakt en uitkeert en vervolgens wanneer de moeder die winst bij haar eigen winst zou moeten optellen. Er zijn meerdere mogelijkheden tot verliesverrekening onder andere degene die later aanbod komen wanneer het over de renteaftrekbeperking van overnameholdings gaat. Hier laat ik het bij de opmerking dat winsten en verliezen met elkaar gecompenseerd kunnen worden en soms aan verschillende jaren kunnen worden toebedeeld zodat de belastingdruk gemiddeld lager ligt. De vorming van een fiscale eenheid kan geschieden wanneer een moeder een juridisch en economisch belang van 95% of meer heeft in een dochteronderneming. De dochteronderneming moet wel aan een aantal voorwaarden voldoen; gevestigd in Nederland, er moet hetzelfde fiscale regime als voor de moeder gelden, beide moeten een gelijklopend boekjaar hebben en de dochter moet een BV of NV zijn. De fiscale eenheid staat toe dat er vennootschapsbelasting wordt geheven als ware er maar één belastingplichtige. Dit betekent dat er verliesverrekening mogelijk is tussen moeder en dochter, maar ook dat op onderlinge leveringen en diensten geen fiscale winst hoeft te worden genomen en dat er activa/passiva onderling kunnen wonder overgedragen zonder terugbetaling van de investeringsbijdrage. 5

6 Paragraaf 1.3 De overnameholding De overnameholding waar de Staatssecretaris over spreekt combineert alle drie de voordelen die hierboven beschreven staan. In de beginsituatie, dus vóór de overname, is er een bedrijf en een groep (buitenlandse) investeerders. De investeerders verwachten het bedrijf economisch rendabeler te kunnen maken. Naast de vele bedrijfseconomische redenen die daarvoor zijn, is er ook een fiscale: de rente op leningen is fiscaal aftrekbaar en de inkomsten van het bedrijf kunnen worden weggestreept tegen deze rente. Deze rente is alleen aftrekbaar van de winsten van het overgenomen bedrijf wanneer er een fiscale eenheid is gevormd. Dit gebeurt in het geval van een buitenlandse investeerder door de vorming van een tussenholding of overnameholding. Een tussenholding houdt in dat de aandelen worden gehouden door het bedrijf achter de overname. Bij een overname holding staat deze holding los van het bedrijf dat overneemt. De situatie die hieronder geschetst wordt, is nog geen rekening gehouden met bestaande antimisbruikbepalingen. Beginsituatie: Nederland Buitenland Bedankt BV: Fiscale winst: 100 Belasting: 25 Houdoe BV Het bedrijf Bedankt BV maakt een fiscale winst voor de vennootschapsbelasting van 100, daarover betaalt het in Nederland 25% dus draagt het aan belastingen 25 af. Het bedrijf dat de overname gaat doen is een buitenlandsbedrijf genaamd Houdoe BV. Het buitenland waar dit bedrijf is gevestigd heeft een Vpb tarief van 12,5%. De overname: Overnameholding Rente aan Houdoe BV: 100 Bedankt BV Fiscale Winst: 100 Houdoe BV Inkomsten rente: 100 Belasting:

7 Houdoe BV wil Bedankt BV overnemen en richt hiervoor een BV op. Deze BV leent vervolgens geld van Houdoe BV om met dat geld vervolgens Bedankt BV over te nemen. Nadat Bedankt BV is overgenomen wordt deze samen met de overnameholding tot een fiscale eenheid gevormd. Dit betekent dat de winsten en schulden van deze twee bedrijven met elkaar verrekend mogen worden. De winst van de fiscale eenheid is dan 0. De renteopbrengsten van Houdoe BV worden in het buitenland belast in dit geval voor 12.5%. Nederland is niet alleen de fiscale winst van het bedrijf kwijt, ook de totale belastingdruk voor het bedrijf is hierdoor gehalveerd. Dit zorgt voor verstorende concurrentieverhoudingen tussen bedrijven die overgenomen en niet overgenomen zijn. Bovendien zit het bedrijf nu zwaar in de schulden. Zeker als er sprake zou zijn van derdenleningen 3, kan het bedrijf bij een economisch zware tijd wel eens failliet gaan. Dit gaat zo tegen de werking van ons belastingsysteem in, dat er antimisbruikbepalingen zijn ingevoerd. Deze worden besproken in hoofdstuk 2. Paragraaf 1.4 Europees Recht en de fiscale eenheid Er heeft een aantal jaar onduidelijkheid bestaan over de fiscale eenheid en met name in de kwestie van de vrijheid van vestiging. Er werd gezegd na wat onduidelijke arresten 4 van het Hof, dat de fiscale eenheid wel eens niet zou kunnen voldoen aan het recht op vrijheid van vestiging, omdat buitenlandse dochters anders behandeld worden dan Nederlandse dochters. Het Hof heeft echter in de zaak X Holding gezegd dat het verschil in behandeling terecht is zolang het verschil gehandhaafd blijft dat Nederland niet mag heffen bij een buitenlandse dochter 5. De fiscale eenheid op zich is dus niet discriminerend omdat het Nederlandse dochters niet bevoordeelt ten opzichte van buitenlandse dochters. 3 Derdenleningen zijn bijvoorbeeld leningen van banken, maar ook van andere buitenstaanders die niet verbonden zijn met het bedrijf. 4 HvJ EG 13 december 2005, zaak C-446/03 (Marks & Spencer plc / David Halsey) en HvJ EG 2003 C-168/01 Bosal-arrest 5 HvJ EG 25 februari 2010, zaak C-337/08 (X holding) 7

8 Hoofdstuk 2: Bestaande regels voor renteaftrekbepalingen Paragraaf 2.1 De groepslening van Artikel 10a Vpb 69 De noodzaak tot wetgeving voor renteaftrekbeperking ontstond na de winstdrainage arresten eind jaren 80 begin jaren Met als directe aanleiding het Plc-arrest. 7 In dit arrest werd gesteld dat als er in het buitenland over de rente belasting betaald moest worden, dat de rente dan in Nederland aftrekbaar was. Een beroep op richtige heffing of fraus legis was niet altijd meer succesvol voor de Nederlandse belastingdienst om deze constructies succesvol tegen te gaan. De wetgever heeft daarom een aantal renteaftrekbepalingen opgenomen om deze rente niet onbeperkt af te kunnen trekken. 8 De eerste hiervan is Artikel 10a Vpb, die zegt dat de aftrek van rentekosten (kosten en opbrengsten van valutaresultaten gelden hier ook bij) die rechtens dan wel in feite direct of indirect schuldig zijn aan verbonden personen niet is toegestaan 9. Voor de overnameholding is lid 1 sub c van belang, dat zegt: De verwerving of uitbreiding van een belang door de belastingplichtige, door een met hem verbonden lichaam dat aan deze belasting is onderworpen of door een met hem verbonden natuurlijk persoon die in Nederland woont, in een lichaam dat na deze verwerving of uitbreiding een met hem verbonden lichaam is. In principe kan de rente, die betaald moet worden over de lening om de overname te doen, dus niet in aftrek komen op de winst van het overgenomen bedrijf wanneer er een fiscale eenheid aangegaan wordt. Met deze lening wordt niet alleen een formele lening bedoeld, maar ook wanneer er in ander opzicht sprake is van een lening. Dit doet zich voor bij schulderkenning door middel van dividenduitkeringen of garantiestelling van de schulden door moeder of dochter. Voor het bedrag dat moeder garant staat voor de schuld is er sprake van een lening, behalve als moeder garant staan als daardoor een lagere rente wordt bedongen. Er is al sprake van een verbonden persoon als men een derde van de aandelen in bezit heeft, dit volgt uit art 10a lid 4. Artikel 10a lid 1 sub c is in 2007 opgenomen in de wet. Daarvoor bestond er een renteaftrekcompartimenteringsregeling in artikel 15ad. De overgang naar artikel 10a is aan de ene kant een verslechtering voor de belastingplichtige en aan de andere kant een verbetering. Het is slechter 6 HR BNB ,4,5 6 als belangrijkste voorbeelden. 7 HR 20 september 1995 BNB 1996/5(Plc-arrest) 8 Prof.dr J.A.G van der Geld Hoofdzaken vennootschapsbelasting Kluwer, Deventer 2010, 6 de druk 9 NVW, Kamerstukken II 2006/07, , nr. 7 8

9 omdat de rente niet langer slechts later wordt verrekend maar definitief van rente wordt uitgesloten. De vooruitgang zit hem in de tegenbewijsmaatregel van art 10a die niet bestond in artikel 10d. De tegenbewijsmaatregel is in lid 3 geformuleerd: Het eerste lid vindt geen toepassing: A indien de belastingplichtige aannemelijk maakt dat aan de schuld en de daarmee verband houdende rechtshandeling in overwegende mate zakelijke overwegingen ten grondslag liggen; of B indien de belastingplichtige aannemelijk maakt dat over de rente bij degene aan wie de rente rechtens dan wel in feite direct of indirect is verschuldigd, per saldo een belasting naar de winst of het inkomen wordt geheven welke naar Nederlandse maatstaven redelijk is en dat er geen sprake is van verrekening van verliezen of van andersoortige aanspraken uit jaren voorafgaande aan het jaar waarin de schuld is aangegaan waardoor over de rente per saldo geen heffing naar bedoelde redelijke maatstaven is verschuldigd, behoudens ingeval de inspecteur aannemelijk maakt dat de schuld is aangegaan met het oog op het verrekenen van verliezen of andersoortige aanspraken welke in het jaar zelf zijn ontstaan dan wel op korte termijn zullen ontstaan of dat aan de schuld of de daarmee verband houdende rechtshandeling niet in overwegende mate zakelijke overwegingen ten grondslag liggen. Voor de toepassing van dit onderdeel is een naar de winst geheven belasting naar Nederlandse maatstaven redelijk indien deze resulteert in een heffing naar een tarief van ten minste 10% over een naar Nederlandse maatstaven bepaalde belastbare winst, waarbij de artikelen 12b en 12c buiten toepassing blijven. Sub a zegt dat de rente op groepsleningen, die eigenlijk derdenleningen zijn, wel in aftrek kan komen indien de belastingplichtige aantoont dat het een derdenlening is. De bewijslast rust dus op de belastingplichtige. Deze gevallen doen zich bijvoorbeeld voor wanneer een moeder van de bank leent en deze lening dan gebruikt om dochter geld te lenen. In feite leent de dochter dan het geld. Er wordt dus gekeken naar de economische werkelijkheid en niet naar de juridische vorm van de lening. Sub b gaat over de compenserende heffing. De rente is ook aftrekbaar wanneer de rente belast wordt bij de ontvanger van de rente in een ander land, mits er voldoende belasting in dat land over wordt geheven. Wat voldoende belasting is staat in de laatste volzin. De rente kan echter niet afgetrokken worden wanneer er verliesverrekening plaats vindt. 9

10 Door deze tegenbewijsregeling is artikel 10a niet in strijd met het recht op vrijheid van vestiging, maar slechts een belemmering op die bovendien geoorloofd is. 10 Paragraaf 2.2 De thin-cap-regels van Artikel 10d Vpb 69 De thin-cap regeling is opgenomen na het Bosal-arrest. 11 Het arrest ging over het feit of de rente op leningen ten aankoop van buitenlandse dochters ten laste van de Nederlandse winst mocht worden gebracht. De conclusie van het hof was dat dit inderdaad mocht omdat er anders een beperking van de vrijheid van vestiging zou zijn. De thin-cap regeling is daarna opgenomen om het budgettaire gat dat hierdoor ontstond te dichten. 12 De hoofdregel van de thin-cap regeling ziet er als volgt uit: Indien bij een belastingplichtige in een jaar sprake is van een teveel aan vreemd vermogen, komt bij het bepalen van de winst van dat jaar niet in aftrek een gedeelte van de rente terzake van geldleningen - kosten van geldleningen daaronder begrepen - dat evenredig is aan de verhouding tussen het teveel aan vreemd vermogen en het gemiddeld vreemd vermogen. De regeling wil dus belastingplichtige met teveel vreemd vermogen in zijn renteaftrek beperken. Het is net als artikel 10a bedoeld voor groepsverbanden. (artikel 10d lid 2). Bedrijven in groepsverband, die relatief teveel vreemd vermogen hebben, worden beperkt in hun renteaftrek. Echter alleen die rente, die kleeft aan dit teveel vreemd vermogen, kan niet in aftrek worden genomen. De rest van de rente dus wel. Teveel vreemd vermogen is gedefinieerd in het 4 de lid. Het bedrag dat is opgenomen in dit artikel is onder andere bedoeld voor het MKB en zodat de concerntoets van lid 5 niet altijd uitgevoerd hoeft te worden. Het gemiddeld vreemd vermogen wordt bepaald door de balans op met die van bij elkaar op te tellen en te delen door twee. Voor het eigen vermogen geld hetzelfde. Onder vreemd vermogen wordt slechts verstaan het saldo van de verschuldigde geldleningen en de uitstaande geldleningen. Het eigen vermogen is het fiscale eigen vermogen: het nominaal gestorte kapitaal, het gestorte agio, informeel kapitaal en gerealiseerde, maar nog niet uitgekeerde winsten. De fiscaal toelaatbare reserves worden niet als eigen vermogen beschouwd. De concerntoets is bedoeld voor de uitzonderingsituatie dat het teveel aan vreemd vermogen in het onderdeel van het bedrijf niet zo vreemd is, gezien het feit dat het hele concern een teveel aan vreemd vermogen heeft. 13 Bij de toets wordt gekeken naar de ratio op de geconsolideerde, 10 D.R. Post, Wettelijke beperking aftrek rente in het kader van onderkapitalisatieregeling is niet discriminatoir NTFR HvJEG C-168/ Bosal arrest 12 Prof.dr J.A.G van der Geld Hoofdzaken vennootschapsbelasting Kluwer, Deventer 2010, 6 de druk 13 NvW, Kamerstukken II 2003/04, , nr. 8 10

11 commerciële balans. Als de ratio VV/EV in het concern gelijk of groter (dus meer vreemd vermogen) is dan de ratio van het onderdeel dan is er geen renteaftrek beperking. Indien er een kleinere ratio is dan geldt artikel 10d. Leningen die worden beperkt door art 10a komen niet voor in de berekening van het vreemd vermogen. Artikel 10a gaat dus voor artikel 10d. Niet alleen vanwege de plaats in de wet maar ook vanwege art 10d lid 7. Er is nog een mogelijkheid om bij een teveel aan vreemd vermogen toch niet teveel last te hebben van de renteaftrek beperking. En die staat in lid 3 van artikel 10a. Dit lid zegt dat de renteaftrekbeperking niet meer bedraagt dan het saldo van de direct of indirect aan verbonden lichamen verschuldigde en te vorderen rente. Het nadeel van artikel 10d zit hem in het gebrek aan tegenbewijs maatregels. Vooral wanneer er sprake is van een goodwillgat is er een noodzaak tot een tegenbewijsmaatregel. Goodwill is in principe de prijs die een onderneming betaalt bovenop de waarde van de onderneming op dat moment. Goodwill geeft een prikkel om de onderneming toch te verkopen en de hoogte van de goodwill geeft vaak een indicatie over de voordelen die de kopende partij verwacht van het over te nemen bedrijf. In fiscaal opzicht kan er door de betaalde goodwill een goodwillgat ontstaan. Dit houdt in dat het eigen vermogen van de overnameholding na het aangaan van een fiscale eenheid met de overgenomen onderneming afneemt of zelfs negatief wordt. In de fiscale consolidatie vallen de stille reserves namelijk weg. De verhouding vreemd vermogen/ eigen vermogen valt daardoor fiscaal lager uit dan de commerciële werkelijkheid. Sommige menen dat het goodwillgat niet bestaat omdat het invoegen van de dochter in de fiscale eenheid voor de moeder vanuit de boekhouding niets uit moet maken. 14 De problemen ontstaan door een verkeerd gebruik van fiscale waardering. Deze redenering gaat echter uit van hoe het recht zou moeten zijn, maar niet van de huidige wettekst. Omdat er problemen mee zijn in de praktijk, blijf ik toch spreken over het goodwillgat. Het gebrek aan tegenbewijs heeft geleid tot een veelheid aan procedures. 15 Een ander argument tegen artikel 10d is de discriminerende werking van het artikel. 16 Gelijke zaken worden ongelijk behandeld en ongelijke zaken worden gelijk behandeld. 17 Ook zou het mogelijk in strijd kunnen zijn met andere EG-rechten. De rechter heeft echter consequent gezegd dat de huidige wetgeving weliswaar niet perfect is, maar dat de wetgever, getuige de 14 M. Nieuweboer, Het goodwillgat bestaat niet, WFR 2008/ HR 7 januari 2011 nr. 09/04375 en HR 4 februari 2011 nr 09/ Drs. M. Nieuweboer Thincapregeling niet in strijd met eigendomsrecht van art. 1, Eerste Protocol, EVRM NTFR D.R. Post, Wettelijke beperking aftrek rente in het kader van onderkapitalisatieregeling is niet discriminatoir NTFR

12 parlementaire geschiedenis, dit wel zo bedoeld heeft. Bovendien heeft de wetgever ook zijn bevoegdheid volgens het EG recht niet overschreden. 18 De wetgever is binnen zijn wetgevende marge van waardering op belastingzaken gebleven, gezien er kennelijk geen onlogische of willekeurige bepaling is en niet gebaseerd op ongegronde zaken. 18 EHRM Della Ciaja vs. Italy, LJN: AV1935, BNB 2002/398, en Burden and Burden vs. United Kingdom, LJN: BD

13 Hoofdstuk 3: Waar zou een overnamebepaling tegen moeten optreden? Paragraaf 3.1: Waar werken de huidige maatregelen niet tegen De antimisbruikbepalingen werken op dit moment nog niet bij de overnameholding wanneer er sprake is van een van de volgende situaties: 1) De overname wordt gefinancierd met alleen derdenleningen 2) De overname wordt gefinancierd met groeps- en derdenleningen, maar de VV/EV ratio is kleiner dan 3:1 3) Wanneer de overnamefinanciering op de een of andere manier voldoet aan een van de uitzonderingsbepalingen in de wet, zoals bij de concerntoets. In situatie 1 geldt artikel 10a niet omdat die alleen maar toe ziet op groepsleningen. Artikel 10d is wel van toepassing maar dankzij lid 3 is er geen renteaftrekbeperking. In deze situatie is er namelijk een saldo van 0 aan groepsvorderingen en schulden dus is de rente volledig aftrekbaar. Deze situatie zal echter in de praktijk niet vaak voorkomen omdat geen bank een lening zou geven aan deze constructie. Er kleeft teveel risico aan dat er nooit terugbetaald zal worden en zeker aangezien er niemand garant staat voor een deel van de lening. Er is echter een situatie denkbaar waarin een hedgefonds de lening financiert en de eigenaren achter het hedgefonds de aandelen krijgen van de overnameholding. Op een zodanige manier geconstrueerd, dat het hedgefonds in de praktijk niet op een verbonden bedrijf lijkt en dus derdenleningen verstrekt. In situatie 2 geldt artikel 10a wel, maar ook slechts zover die betrekking heeft op de groepsrente. En ook dan geldt dat de rente wel afgetrokken mag worden indien voldaan is aan het zakelijkheidsvereiste of de compenserende heffing. De zakelijkheidstoets kan zich voordoen wanneer een gedeelte van de groepslening verkregen is door een externe financier. De compenserende heffing doet zich voor wanneer de rente fatsoenlijk genoeg belast wordt in het land van het bedrijf dat de overname doet. Artikel 10d geldt hier niet aangezien er niet sprake is van een teveel aan vreemd vermogen. 13

14 In situatie 3 gelden zowel artikel 10a als 10d. Er vindt geen renteaftrek plaats wanneer aan een van de uitzonderingen worden voldaan die in de artikelen worden opgenoemd. De concerntoets kan meespelen maar is zeer onwaarschijnlijk omdat het doel van de overname holding nou eenmaal is om de rente ten laste van de winst te brengen. Artikel 10d lid 3 kan wel een rol blijven spelen als de groepslening heel erg klein is en de derdenlening erg groot. Maar net zoals bij situatie l zullen maar weinig banken hierin meegaan omdat de risico s te groot zijn. Garanties voor de schuld die gegeven zijn door de moedermaatschappij vallen onder artikel 10a. Het zakelijkheidsvereiste en de compenserende heffing tellen net zoals bij situatie 2 mee. In de praktijk zijn er dus best veel mogelijkheden om onder de renteaftrekbeperkingen uit te komen. Het eigen vermogen kan eenvoudig omhoog geschroefd worden bij de overnameholding door de aandelen duurder te maken. Daardoor kan de waarde van het eigen vermogen aangepast worden aan het vreemd vermogen dat aangetrokken is voor de overname. Het gemiddeld eigen vermogen zal in deze situatie wel constant verhoogd moeten zijn en niet alleen tijdelijk. Paragraaf 3.2: Waar moet de overnamebepaling aan voldoen De Staatssecretaris wil een renteaftrekbeperking voor overnameholdings, zodat de belastinggrondslag minder uitgehold wordt dan nu gebeurt. 19 Vooral overnames waarbij teveel vreemd vermogen gebruikt wordt puur en alleen om fiscaal technische redenen, moeten worden voorkomen. Er dient dus alleen een renteaftrekbeperking mogelijk te zijn, als er teveel vreemd vermogen wordt gebruikt om de overname te financieren. Deze renteaftrekbeperking moet de bestaande gaten weten te dichten. Het gebruik van teveel vreemd vermogen moet aan banden worden gelegd en de uitzondering die er nu is voor derdenleningen moet dan ook afgeschaft worden, aangezien de rente op groepsleningen wel goed genoeg aan regels zijn gebonden en de gaten dus voornamelijk ontstaan door derdenleningen. 19 Brief van 5 december 2009 Kamerstukken II, 2009/10, 31369, nr. 9. En Brief van 14 juni 2009, Kamerstukken II 2008/09, 31369, nr 6. 14

15 Maar hier zit ook het grote probleem. Hoe wil je derdenleningen gelijk belasten als groepsleningen? Tussen derdenleningen en groepsleningen zit in de praktijk namelijk een heel groot verschil. Derdenleningen zijn echt leningen van vreemden en groepsleningen zijn meer een vorm van eigen vermogen. Het is geld dat van de ene groepsgenoot aan de ander wordt verstrekt, maar het is al het eigen vermogen van de groep als je zou consolideren. De redenen waarom de rente op groepsleningen niet meer in aftrek kon worden genomen, waren ontstaan doordat bedrijven constructies hadden opgezet om zo min mogelijk belasting te betalen. Een gedeelte van deze constructies kon door fraud legis worden tegengegaan in de winstdrainage arresten. Deze groepsleningen waren vaak helemaal niet nodig. Alleen juridisch was er een transactie, maar economisch veranderde er niets. En ook de voorwaarde waarin zij verstrekt werden, waren vaak fiscaal bepaald. Maar na een aantal arresten ontstonden er toch scheuren in het verweer van de belastingdienst. Uiteindelijk besloot de wetgever dit tegen te gaan met antimisbruikbepalingen die de rente op groepsleningen niet aftrekbaar meer maakte en andere interne verhangingen niet toestond. De grote bedrijven zijn toen overgestapt op externe financiering, aangezien vreemd vermogen voor hen bijna net zoveel kost als eigen vermogen. Maar de rente op vreemd vermogen is wel aftrekbaar. Maar voor het MKB is dat in de meeste gevallen geen optie. Ten eerste beschikken deze bedrijven over veel minder eigen vermogen en kunnen ze daarmee niet alle activiteiten financieren. Zij moeten soms wel kiezen voor vreemd vermogen en zeker bij een overname moet er gebruikt gemaakt worden van vreemd vermogen. Ten tweede is de rente die zij moeten betalen over leningen een stuk hoger dan die een groot bedrijf zou moeten betalen. De rentelasten van die leningen drukken dus zwaarder door. Ook kunnen grote bedrijven hun obligaties een stuk goedkoper kwijt dan het MKB. De overnamebepaling zal dus rekening moeten gaan houden met het MKB of het zal betekenen dat er in het MKB weinig tot geen overnames kunnen plaatsvinden. Overnames moeten natuurlijk niet fiscaal gestimuleerd worden maar zeker ook niet beperkt worden door fiscale regels. De renteaftrekbeperking moet volgens de Staatssecretaris gaan over het teveel aan vreemd vermogen. In ieder geval moet de ratio VV/EV gelijk zijn aan die van artikel 10d en anders nog wel strenger. De concerntoets zal dan ook in deze bepaling moeten zitten aangezien de 15

16 reële situaties zoals die in artikel 10d lid 5 voorkomen niet benadeeld worden als zij een overname willen plegen. Een van die reële situaties heeft te maken met het goodwillgat. De andere situaties zullen zich voortdoen in sectoren waar bedrijven van zichzelf al teveel vreemd vermogen hebben en bij een overname daar ook tegen aan zullen lopen. Een andere mogelijkheid waarop de bestaande gaten gedicht kunnen worden is door geen fiscale eenheid toe te staan tussen het overgenomen bedrijf en de overnameholding. Dit is echter een maatregel die te vergelijken is met een tank die als een vliegenmepper gebruikt wordt. Wel is er natuurlijk de mogelijkheid dat de overnameholding de rente alleen mag verrekenen met de eigen winsten van de holding zelf, dus niet met de bedrijfsresultaten van het overgenomen bedrijf. Er wordt hierdoor wel een inbreuk gemaakt op het principe van de fiscale eenheid aangezien de fiscale eenheid betekent dat er gedaan wordt alsof er maar één belastingplichtige is. In dit geval zal die belastingplichtige de winst van zichzelf wel moeten opsplitsen. 16

17 Hoofdstuk 4: Vormgeving overnamebepaling Paragraaf 4.1: De werking van de voorgestelde overnamebepaling De voorgestelde overnamebepaling staat in het consultatiedocument van 14 juni Dit zal komen te staan in artikel 15ad. Dit artikel lijkt slechts in beperkte mate op het oude artikel 15ad dat in 2007 is afgeschaft. Dit artikel zal in de plaats komen van artikel 10d samen met nog een andere renteaftrekbeperking. Het voorgestelde artikel 15ad ziet er als volgt uit: 1. Renten- kosten en valutaresultaten daaronder begrepen- ter zake van geldleningen die verband houden met de verwerving door een maatschappij van een belang in een andere maatschappij, komen slechts in aftrek tot het bedrag dat de winst van de fiscale eenheid zou belopen zonder rekening te houden met het deel van die winst dat is toe te rekenen aan die andere maatschappij en de maatschappijen waarin die maatschappij ten tijde van de verwerving een belang had als bedoeld in artikel 10a, vierde lid, onderdeel a, en voorts zonder rekening te houden met de hiervoor bedoelde renten. 2. Het eerste lid vindt geen toepassing: a. Voor zover het ingevolge dat lid berekende bedrag dat niet in aftrek komt minder bedraagt dan ; of b. Als het gemiddelde saldo va de verschuldigde en uitstaande geldleningen van de fiscale eenheid niet meer bedraagt dan driemaal het gemiddeld bedrag aan eigen vermogen van de fiscale eenheid. Hierbij worden de fiscaal toelaatbare reserves niet als eigen vermogen aangemerkt en worden de gemiddelden bepaald door het gemiddelde te nemen van de boekwaarde bij het begin van het jaar en bij het einde van het jaar en wordt het gemiddeld bedrag aan eigen vermogen ten minste op nihil gesteld, waarbij tijdelijke mutaties rond deze tijdstippen met het oog op de toepassing van dit artikel worden genegeerd. Voorts blijft daarbij het eigen vermogen buiten aanmerking tot de gemiddelde boekwaarde van de deelnemingen waarvoor de deelnemingsvrijstelling van toepassing is. 3. Voor de toepassing van dit artikel wordt onder geldlening verstaan een vordering of schuld die voortvloeit uit een overeenkomst van geldlening of uit een daarmee vergelijkbare overeenkomst. 17

18 Lid 1 zegt dat de overnameholding de rente van de lening tot het doen van de overname slechts mag aftrekken van de winst die het zou maken zonder de winsten van het overgenomen bedrijf erbij op te tellen. Tot de winsten van het overgenomen bedrijf worden ook de belangen, indien ze voldoen aan artikel 10a lid 4, van dat bedrijf in andere bedrijven meegerekend. Dus de rente kan niet meer afgetrokken worden van de bedrijfsresultaten van het overgenomen bedrijf. Lid 2 sub a is bedoeld als een MKB maatregel, zodat het MKB niet direct getroffen wordt door deze antimisbruikmaatregel. Het is bedoeld als maatregel om een beetje speling te houden, zodat er geen belasting wordt geheven over 1 euro teveel aan rente. Sub b gaat over de ratio van vreemd en eigen vermogen. Als de ratio 3:1 VV/EV is of kleiner dan vindt er ook geen aftrek plaats. Dit lid is opgenomen om er voor te zorgen dat alleen wanneer er teveel vreemd vermogen wordt gebruikt de rente belast is. Een verschil met 10d is wel dat niet het teveel aan vreemd vermogen wordt belast maar meteen de gehele rente van aftrek wordt uitgesloten. De 2 de en 3 de volzin gaat over de definitie van het fiscaal eigen vermogen en wat er wel en niet toegerekend kan worden. Lid 3 gaat over de definitie van de geldlening volgens dit artikel. Deze definitie is gelijk aan de definitie die op dit moment worden gebruikt in artikel 10a en artikel 10d. Paragraaf 4.2: Welke problemen lost deze overnamebepaling wel en niet op Er zijn een aantal gaten, die deze overnamebepaling oplossen. Ten eerste is het niet meer mogelijk om bedrijven hun eigen overname te laten financieren. De rente kan slechts afgetrokken worden van de eigen winst en niet van de bedrijfsresultaten van het overgenomen bedrijf. Ten tweede wordt het probleem van de derdenleningen opgelost aangezien die ook niet meer in aftrek kunnen komen indien er sprake is van teveel aan vreemd vermogen. Dit is het grootste gat dat gedicht wordt door deze bepaling. Echter deze gaten zullen blijven bestaan zolang er geen sprake is van financiering met teveel vreemd vermogen. Zolang men binnen de ratio van 3:1 VV/EV blijft, is er geen enkel probleem. 18

19 Paragraaf 4.3: De mankementen van deze overnamebepaling Er zijn een aantal zwakke punten in deze overnamebepaling. Ten eerste is er de inbreuk op de fiscale eenheid. De belastingplichtige wordt niet meer als één belastingplichtige beschouwd voor de fiscale winst, maar als twee gedeeltes die apart verrekend dienen te worden. Ten tweede wordt niet het teveel aan vreemd vermogen belast zoals nu het geval bij artikel 10d, maar wordt bij een teveel aan vreemd vermogen alle rente van aftrek uitgesloten. Dit zal er toe leiden dat geen enkel bedrijf die met een overnameholding werkt een ratio VV/EV neemt die groter is dan 3:1. Voor bedrijven in een branche waar de VV/EV ratio normaal gesproken een stuk hoger ligt zal dit leiden tot weinig of geen overnames. Dit kan de bedoeling van een renteaftrekbepaling natuurlijk niet zijn. Dit leidt tot het derde punt van kritiek. Er is geen concerntoets, zodat bedrijven, zoals hiervoor beschreven, geen uitzonderingspositie kunnen bepleiten. Ook kan de fiscale balans hierdoor niet aan de commerciële balans worden getoetst. Ook voor het goodwillgat zal dit een probleem opleveren die met behulp van de concerntoets zeer waarschijnlijk wel opgelost kan worden. Nog punt van kritiek gaat over de laatste volzin van lid 2. Een normale houdstermaatschappij kan door deze zin bijna geen overnames doen, aangezien de andere deelnemingen die ze heeft niet tot het eigen vermogen mogen worden gerekend. Als een houdstermaatschappij een werkmaatschappij wil overnemen en het totale bedrijf als geheel gezien zit ruim binnen te marge van de VV/EV ratio, kan er toch sprake zijn van een beperking van de renteaftrek vanwege de deelnemingsvrijstelling die de houdstermaatschappij moet toepassen. Dit is mijn inziens niet wenselijk aangezien een voor de rest keurig bedrijf bestraft wordt door een antimisbruikbepaling, die eigenlijk niet voor het bedrijf bedoeld is. Dit kan natuurlijk ook niet de bedoeling van een wetgever zijn. 20 Tenslotte is er ook in dit artikel geen mogelijkheid om een tegenbewijs te leveren. Men mag toch van de wetgever verwachten dat, na de grote hoeveelheid kritiek op het ontbreken van zo n regeling in artikel 10d, men daar in de toekomst wel over na zal denken Hans Gribnau Rechtsbeginselen en evaluatie van belastingwetgeving, Rechtvaardigheid hanteerbaar gemaakt. Kluwer, Deventer Drs. M. Nieuweboer Thincapregeling niet in strijd met eigendomsrecht van art. 1, Eerste Protocol, EVRM NTFR

20 Hoofdstuk 5: Aanbevelingen Paragraaf 5.1: Aanbeveling ter verbetering van de voorgestelde overnamebepaling Drie grote verbeterpunten zal ik willen aandragen. Ten eerste zal er een vorm van een concerntoets zoals in artikel 10d ingevoerd moeten worden. Het is af en toe nodig om de fiscale balans aan de economische werkelijkheid te toetsen. Bedrijven die last hebben van het goodwillgat en bedrijven die van zichzelf al teveel vreemd vermogen hebben kunnen met een concerntoets toch een terechte renteaftrek krijgen. Het tweede verbeterpunt is de deelnemingsvrijstelling in de laatste volzin van lid 2. Naar mijn mening kan dit teveel bedrijven schaden die een holdingstructuur hebben. Zeker bij grote bedrijven waar één houdstermaatschappij vele deelnemingen kan hebben, is de uitsluiting van deze deelnemingen aan het eigen vermogen een pijnlijke. De VV/EV ratio die daardoor ontstaat is geen realistische VV/EV ratio voor het gehele bedrijf. Een concerntoets kan hier positief werken als daar de deelnemingen wel meegerekend mogen worden. Ten derde dient er echt een vorm van tegenbewijs mogelijk te zijn. De realiteit werkt niet altijd mee met de regeling en er kunnen situaties ontstaan die onredelijk zijn. Een tegenbewijsregeling geeft mensen het gevoel dat er rekening wordt gehouden met de individuele situatie. Dat in dit voorstel niet alleen het teveel aan vreemd vermogen wordt belast, maar juist het hele vreemde vermogen wordt belast, is, denk ik, een invulling van de Staatssecretaris om voldoende geld binnen te halen. Het gaat naar mijn idee echter te ver om het gehele vreemde vermogen te belasten als de verhouding 3,01:1 is in plaats van alleen het teveel aan vreemd vermogen, zoals sprake is in het huidige artikel 10d. Ik denk dat er een vrij simpele oplossing is om de huidige problemen met de renteaftrek tegen te gaan zonder een nieuwe aftrekbepaling in te voeren. Mijn idee is dat de wetgever artikel 10d uit moet breiden voor derdenleningen. Dit kan door lid 2 en 3 uit artikel 10 te verwijderen. In zo n situatie wordt alleen het teveel aan rente op vreemd vermogen van aftrek uitgesloten en niet de gehele rente. Ook is er een concerntoets aanwezig die het mogelijk maakt om de 20

21 fiscale balans aan de commerciële werkelijkheid te toetsen. Dit zal de nadelen uit het voorgestelde renteaftrekbeperking wegnemen en zal bovendien gelden voor meer gevallen dan alleen de overnameholding. Ook ander misbruik van teveel vreemd vermogen zal hier dus onder vallen wat de noodzaak in de toekomst tot nog meer antimisbruikbepalingen hopelijk zal beperken. Ook is er geen inbreuk gemaakt op de fiscale eenheid aangezien het bedrijf behandeld wordt als één belastingplichtige. En als artikel 10d toch aangepast wordt, kan er meteen een tegenbewijsmaartregel in worden opgenomen in de trant van artikel 10a. Paragraaf 5.2: Aanbevelingen over het probleem in algemene zin De meeste van de aanbevelingen die ik hier zal doen zijn op dit moment door politieke onwil helaas nog niet realiseerbaar, maar hopelijk op de lange termijn wel. Renteaftrekbeperkingen zijn ontstaan door het verschil in fiscale behandeling tussen vreemd vermogen en het eigen vermogen. Waar het verschil in behandeling tussen vreemd en eigen vermogen in het MKB voor een gedeelte te verklaren valt, aangezien de rente op leningen best fors kunnen zijn en er een noodzaak is om vreemd vermogen te gebruiken bij een gebrek aan eigen vermogen, geldt deze voor de multinationals niet. Multinationals gebruiken hun netwerk om kosten te verplaatsen naar landen met een hoog belastingtarief en de opbrengsten zoveel mogelijk te plaatsen in land met een laag belastingtarief. Bovendien worden sommige objecten in het ene land anders belast dan in het andere land. Antimisbruikbepalingen zijn daarom ook niet zo efficiënt omdat een bedrijf zich relatief snel kan verplaatsen naar een ander land. En dan komen er andere belangen in het spel zoals de werkgelegenheid. Daarom zal de ideale oplossing naar mijn idee zijn dat er ten eerste een uniforme belastinggrondslag voor Europa zal komen, waarin er slechts sprake is van een tariefverschil tussen landen zolang er niet centraal belasting geïnd wordt. Dit zal er toe leiden dat rente overal fiscaal hetzelfde wordt behandeld, dus dat er al minder mogelijkheden zijn tot het ontgaan van belasting. Aangezien voor multinationals geldt dat er nauwelijks verschil is tussen vreemd en eigen vermogen, zal het verschil in fiscale behandeling ook afgeschaft mogen worden. Het 21

22 probleem voor Nederland is nu in dat als ons land weigert de rente af te trekken, dat dit zeer slechts zal zijn voor ons vestigingsklimaat, tenzij de winst die daardoor gemaakt wordt volledig teruggegeven wordt in de vorm van een tarief verlaging. 22 Een ander idee is om het verschil tussen eigen en vreemd vermogen kleiner te maken door ook een aftrek te geven op het eigen vermogen, zoals is voorgesteld door de pasgeleden ingestelde studiecommissie belastingstelsel 23. Ik vermoed echter dat de Staatssecretaris hier niet veel in zal zien, aangezien hij waarschijnlijk geen zin heeft om nog meer aftrek weg te geven. Een laatste idee is een aparte vennootschapsbelasting voor multinationals en het MKB. Voor het MKB is dit een voordeel omdat de antimisbruikbepalingen die voor het MKB niet bedoeld zijn, hen ook niet meer kunnen treffen. En de antimisbruikbepalingen die ook voor het MKB moeten gelden kunnen specifieker voor het MKB worden gemaakt. Dit kan leiden tot een eenvoudigere regelgeving voor deze bedrijven. En de overheid kan specifiekere maatregelen treffen tegen de multinationals. Ook voor toekomstige stimuleringsmaatregelen voor ons vestigingsklimaat kan er dan specifiek gekeken worden naar wat men wil aantrekken of stimuleren. Om het verschil tussen multinationals en MKB te bepalen kan er bijvoorbeeld gewerkt worden met een omzetgrens. Eventueel met een vorm van tegenbewijs of keuze mogelijkheid waardoor bedrijven zich ofwel als multinational ofwel als MKB kunnen registreren voor hun belastingplicht. Het verschil in fiscale behandeling tussen het MKB en de multinationals is naar mijn mening niet in strijd met het gelijkheidsbeginsel, aangezien ongelijke zaken ongelijk behandeld mogen worden. Multinationals hebben nu het voordeel dat zij in de praktijk kosten kunnen alloceren naar een ander land terwijl het MKB dit bijna niet kan. 22 Een toegepaste analyse van twee hervorming van de vennootschapsbelasting in de EU CPB Discussion Paper Studiecommissie belastingstelsel: Continuïteit en vernieuwing. Een visie op het belastingstelsel. P.88 ev. 22

23 Hoofdstuk 6: Conclusie Als eerste zal ik mijn probleemstelling behandelen. Mijn probleemstelling was: Werkt de voorgestelde regeling van de Staatssecretaris wel en wat voegt die toe aan de al bestaande regelingen? De voorgestelde regeling van de Staatssecretaris werkt gedeeltelijk en voegt slechts een klein beetje toe. Het belangrijkste wat hierdoor toegevoegd wordt, is dat derdenleningen ook onder de aftrek beperkingen vallen. Ook dat de rente slechts kan worden afgetrokken van de eigen winst is een toevoeging. Echter als er een ratio VV/EV van 3:1 is, maakt het allemaal niets uit. Wat dat betreft voegt het niet zoveel toe aangezien die situatie onder art 10d bijna precies hetzelfde zou uitpakken en er voor die situaties door deze bepaling dus weinig verandert. Ook zijn er enkele mankementen aan dit voorstel waardoor ik het zelf nooit zou invoeren. Het eerste mankement is het ontbreken van een concerntoets voor reële situaties. Het tweede mankement is niet het teveel aan rente beperken van aftrek maar de gehele rente beperken bij een verkeerde ratio. Ook het gebrek aan een tegenbewijsmaatregel is een mankement dat snel verholpen dient te worden. Andere mankementen zijn er ook, maar die zouden mij persoonlijk er niet van weerhouden om een dergelijke overnamebepaling in te voeren. Een oplossing zoals ik voorgesteld heb door 10d uit te breiden naar derdenleningen lijkt mij niet alleen voor de overnameholding een stuk verstandiger, maar ook voor ander renteaftrek misbruik is dat artikel dan van toepassing. Een idealere oplossing zou natuurlijk zijn om geen verschil in fiscale behandeling te hebben tussen vreemd en eigen vermogen. Dit zie ik echter in de nabije toekomst niet gebeuren. 23

24 Literatuurlijst Prof.dr J.A.G van der Geld Hoofdzaken vennootschapsbelasting Kluwer, Deventer 2010, 6 de druk Brief van 5 december 2009 Kamerstukken II, 2009/10, 31369, nr. 9. Brief van 14 juni 2009, Kamerstukken II 2008/09, 31369, nr 6. Drs. M. Nieuweboer Thincapregeling niet in strijd met eigendomsrecht van art. 1, Eerste Protocol, EVRM NTFR M. Nieuweboer, Het goodwillgat bestaat niet, Weekblad Fiscaal Recht 2008/511 D.R. Post, Wettelijke beperking aftrek rente in het kader van onderkapitalisatieregeling is niet discriminatoir NTFR D.R. Post, Wettelijke beperking aftrek rente in het kader van onderkapitalisatieregeling is niet discriminatoir NTFR Studiecommissie belastingstelsel: Continuïteit en vernieuwing. Een visie op het belastingstelsel. 7 April 2010 NVW, Kamerstukken II 2006/07, , nr. 7 NvW, Kamerstukken II 2003/04, , nr. 8 CPB Discussion Paper Een toegepaste analyse van twee hervorming van de vennootschapsbelasting in de EU Hans Gribnau Rechtsbeginselen en evaluatie van belastingwetgeving, Rechtvaardigheid hanteerbaar gemaakt. Kluwer, Deventer website van ondernemingsraad online. 24

25 Jurisprudentie Marks & Spencer HvJ EG 13 december 2005, zaak C-446/03 Bosal-arrest HvJ EG 2003 C-168/01 X holding HvJ EG 25 februari 2010, zaak C-337/08 Winstdrainage arresten HR BNB , 4, 5 en 6 5 is het PLC arrest Arresten met betrekking tot 10d, gebrek aan tegenbewijs en goodwillgat HR 7 januari 2011 nr. 09/04375 HR 4 februari 2011 nr. 09/ Bevoegdheid van de wetgever ten opzichte van belastingzaken EHRM Della Ciaja vs. Italy, LJN: AV1935, BNB 2002/398 Burden and Burden vs. United Kingdom, LJN: BD