Bouwteam & BIM. Wat zijn de voordelen van het werken met een bouwteam doormiddel van een BIM model?

Transcriptie

1 2012 Bouwteam & BIM Wat zijn de voordelen van het werken met een bouwteam doormiddel van een BIM model? Vincent Ruiter De Haas & Heesterbeek BV. Ingenieursbureau Coenradie BV

2 Inhoudsopgave: Inhoudsopgave:... 2 Inleiding... 3 BIM... 4 Voorbeeld van werken met BIM: Organisatievormen Getrapte aanbestedingsvorm Bouwteam Wat is Lean? De vier p's van Toyota D Scan Wat zijn de voordelen voor Coenradie om te werken met een 3D scan? Wat zijn de voordelen voor de Haas en Heesterbeek om te werken met een 3D scan? Wat zijn de voordelen voor de Haas en Heesterbeek om te bouwen volgens BIM? Wat zijn de uitgangspunten van de verschillende bedrijven Interview: Hoe kijkt de bouwwereld naar BIM, een 3Dscan en een Bouwteam? Conclusie

3 Inleiding Dit onderzoek gaat over de faalkosten in de bouw, niet zo zeer de faalkosten zelf maar over de tools waardoor je de faalkosten naar beneden bij kan stellen. In de bouwwereld zijn de faalkosten een grote kostenpost, deze faalkosten bedragen 10% a 15%, dit is natuurlijk veel te veel en hier moet dan ook wat aangebeuren. De Haas & Heesterbeek BV en Ingenieursbureau Coenradie hebben daarom dit onderzoek uit laten voeren om inzicht te krijgen wat de voordelen zijn om met BIM, een 3D scan en een Bouwteam/lean de faalkosten naar beneden te krijgen. Om de faalkosten naar beneden bij te stellen heb je bepaalde tools nodig, de tools die in dit onderzoek beschreven zijn, zijn als volgt: BIM 3D scan Bouwteam/lean. Deze tools moeten de faalkosten in de bouw naar beneden bijstellen, maar hoe kun je dit met deze tools doen. Een kant en klare oplossing is er niet, maar wat je wel kunt doen is uitzoeken waarom deze tools wel of niet zouden kunnen werken. Om met BIM te gaan werken moet je tijd en geld investeren, maar wat het meest belangrijkste is, is dat alle gedachtes en neuzen betreft BIM binnen een bedrijf dezelfde kant op staan, anders heeft BIM geen zin. Niet alleen bij je eigen bedrijf moeten de neuzen dezelfde kant op staan, ook bij de samenwerkende bedrijven moet dit. Als dit eenmaal zover is dan maak je duidelijke afspraken over een BIM. Een BIM implementeren in een bedrijf klinkt makkelijker dan het is, het is een nieuwe manier van denken en vaak met iets nieuws moeten mensen hieraan wennen. Dit is met BIM ook het geval. Toch zullen bedrijven en mensen overstag moeten gaan want BIM is de toekomst en de BIMtrein is gaan rijden. Het is alleen de vraag, wanneer spring ik erop? Spring je te vroeg dan gaat het mis, maar ben je te laat dan gaat het ook mis. 3

4 BIM De afkorting BIM staat voor Building Information Model of vertaald een Bouw Informatie Model. De basis is een centrale opslag van data m.b.t. het bouwwerk. Alle bouwpartners halen gegeven daaruit en voegen informatie toe. De data hoort bij het gebouw. De eigenaar is uiteindelijk van het gebouw. Het gebouw wordt eerst virtueel gebouwd vergelijkbaar met een maquette. BIM en samenwerken is nog in ontwikkeling. De software is nog niet optimaal, maar wie nu niet alvast nadenkt waar zijn/haar plaats is wanneer het wel optimaal werkt is te laat. Bouwpartners zoeken elkaar op en worden hechte bouwteams met een vaste wijze van samenwerken. Opdracht gevers beginnen de nieuwe vorm van samenwerken te ontdekken. Steeds meer grote bouwwerken vereisen deze nieuwe wijze van werken. BIM vereist een andere manier van samenwerken Bouwpartners halen data op, voegen informatie toe en bouwen samen het gebouw nog voordat er enig bouwmateriaal aan te pas komt. Ze delen alle data. Dat betekent dat er wederzijds vertrouwen moet zijn. De contractvorming is dan ook een belangrijke stap in het proces. Hoe was het voor BIM De BIM Geschiedenis: De laatste jaren staat het concept en het begrip BIM (Building Information Modeling) volop in de belangstelling. Echter noch het concept, noch het begrip BIM is nieuw. Het concept dat wij kennen als BIM gaat 30 jaar terug. Het begrip BIM is al 15 jaar in omloop. Het eerste document dat een concept omschrijft dat we nu kennen als BIM was de beschrijving van een werkend prototype Building Description System van Charles M. Eastman gepubliceerd in het AIA Journal in Hier is voor de eerste keer sprake van interactief gedefinieerde elementen, waar plattegrond, gevel, perspectief en doorsnede informatie is gevat in de zelfde beschrijving van een element. Alle wijzigingen hoeven maar één maal te worden uitgevoerd en wijzigen in alle andere tekeningen mee. Kosten-, hoeveelheden- en materiaalgegevens konden eenvoudig worden gegenereerd. Vergelijkgare onderzoeken zijn gedaan in de jaren 70 en 80 in Europa, vooral in Groot Brittannië. Dit in combinatie met pogingen BIM commercieel te gaan toepassen. Begin jaren 80 was BIM in de USA bekend onder de naam Building Product Models en in Europa, vooral Finland als Product Information Models (in beiden was product gebruikt om het model te onderscheiden van process modellen). De eerste keer dat de term Building Modeling werd gebruikt met de betekenis zoals wij dit van BIM kennen, verscheen in 1986 in een stuk van Robert Aish toen bij GMW computers en nu bij Bentley Systems. Hier werd uiteengezet wat wij nu kennen als BIM en hoe het geïmplementeerd dient te worden. Aish illustreerde zijn verhaal met een casestudy van de herinrichting van Terminal 3 van Heathrow Airport. Van Building Model was het een kleine stap maar Building Information Model. Deze term werd voor de eerste keer gebruikt in een stuk Automatation in Construction uit 1992 (van Nederveen & Tolman). Parallel aan de evolutie van BIM op academisch niveau hebben de commerciële producten waar BIM in is geïmplementeerd ook een lange ontstaansgeschiedenis. Begin jaren 80 begonnen architecten met tekenen op de pc met de bekende op lagen gebaseerde system waar meerdere tekeningen over elkaar konden worden gelegd. 4

5 Langzaam begon technologie het proces te beïnvloeden. DWG files werden uitgewisseld in plaats van tekeningen. De evolutie ging verder met de introductie van object georiënteerde CAD begin jaren 90 waar niet-grafische informatie wordt gekoppeld aan tekeningen. Vele van de functies die de huidige programma s hebben waren ook al inzet bij de eerdere software ontwikkelingen. RUCAPS ontwikkelde zich via Sonata naar Reflex; Cheops of Architrion heersten in Frankrijk; Brics in Belgie, leverde uiteindelijk de technologie voor Bently s Triforma; Bausch & Lomb modeling system uit 1984 of Intergraph s met Master Architect deden pogingen voet aan de grond te krijgen op de Amerikaanse markt. Niet vergeten mag worden dat parallel aan de ontwikkeling van software ook de ontwikkeling van het internet haar invloed had. Alles moest worden gedigitaliseerd en informatie kon steeds makelijker worden gedeeld. De laatste 10 jaar is de software dat BIM ondersteund uitgebreid en volwassen geworden. Er leiden vele wegen naar BIM-ness. Building Graphic Modeling gaat nog een ontwikkeling door naar Building Information Modeling in navolging van andere industrieën die al volop gebruik maken van de niet grafische parametrische informatie technologie die het managen, beheren en uitwisselen steeds eenvoudiger maken. De BIM geschiedenis in cijfers: Revit Timeline: Autodesk opgericht Autodesk komt uit met version 1.2 of AutoCAD Parametric Technology Corporation releases de eerste versie van Pro/ENGINEER Autodesk releases AutoCAD 12 for DOS en wordt synomiem voor de term CAD Charles River Software opgericht. En hernoemd tot Revit Technology Corporation Autodesk neemt Revit Technology Corporation over voor $133 million dollars (US) Revit de basis voor de toekomstige ontwikkelingen. Breuk met het 20 jaar oude DWG formaat Revit 2009 is uitgebracht met verbeterde render capaciteiten Bentley BIM Timeline: Keith Bentley richt Bentley Systems, Inc Bricsnet's architectural modeling software voor IBM UNIX door architect Erik De Keyser MicroStation is uitgebracht met de mogelijkheid IGDS files te bewerken % of Bentley is overgenomen door Intergraph Bentley maakt het eerste DGN file format Bentley ontwikkeld solid modeling for MicroStation en MicroStation 95 for the Windows MicroStation/J V7 is komt uit Bentley brengt eerste BIM application uit voor op MicroStation MicroStation V8 komt uit en het DGN file format wordt voor eerste en laatste maal aangepast Generative Components wordt uitgebracht en maakt programmeerbaar modeleren mogelijk MicroStation V8i BIM komt uit en maakt realtime views mogelijk ArchiCAD Timeline: ArchiCAD ontwikkeling start in Budapest achter het ijzeren gordijn ArchiCAD komt uit. ArchiCAD wordt erkend als eerste CAD product voor de PC dat zowel 2D and 3D tekeningen maakt en wordt gezien als het eerste BIM product Nemetschek AG neemt Graphisoft over Archicad 13 komt uit met het niuwe generatie teamwork 5

6 Nu, in 2011 komen nog steeds veel gebouwen als volgt tot stand. - De opdrachtgever heeft een plan om te bouwen - Er wordt een architect gezocht om het gebouw te ontwerpen. hierbij fungeert de architect als een spil en vertrouwenspersoon voor de opdrachtgever. - Op basis van tekeningen en een bestek wordt het ontwerp goedgekeurd. - Het werk wordt aanbesteed. - De aannemer, onderaannemers, fabrikanten krijgen tekeningen, nemen deze over en voegen hun gegevens toe. - Tekeningen worden goedgekeurd en iedereen gaat aan de slag. Nadelen - Bij wijzigingen moeten veel tekeningen aangepast worden, verdeeld en goedkeuring procedures doorlopen worden. - Of alles zal passen in de praktijk is specialistenwerk om goed te beoordelen. - Werken met verouderde tekeningen komt nogal eens voor. - Onderdelen passen toch niet omdat toch iets over het hoofd is gezien. - Bouwfouten zijn geen uitzondering. - Meerwerk, onkosten en vertraging en misverstanden en miscommunicatie. Hoe gaat samenwerken met BIM? Alle partners voegen de informatie samen in een model en werken er samen mee. Dat ene model bevat alle informatie. Het model bestaat uit intelligente onderdelen. Dat houdt in dat er objecten zijn met een vaste set eigenschappen die bij een object type hoort. Een vloer is niet een volume zoals we die in AutoCAD kennen, maar een object van het type FLOOR. Van die vloer kan je standaard gegevens opvragen als contour, dikke hoogteligging, materiaal, afwerking, volume, enz. 6

7 Het bouwproces verloopt ongeveer als volgt: - De opdrachtgever heeft een plan om te bouwen - Er wordt een bouwteam samengesteld. - Een ontwerp wordt initieel gemaakt door de architect en constructeur - De installateur en aannemer kijken ook alvast mee evenals deskundigen op isolatie, energie en akoestiek enz. Voor zover mogelijk voegen ze hun onderdelen ook al toe. - Het gebouw krijgt steeds meer detail - Bouwvolgorde en planning worden aan de onderdelen gehangen. - Regelmatig wordt een clash controle gedaan om te zien of alle onderdelen aansluiten en passen. Het model bevat een onvoorstelbare hoeveelheid data. Voordelen - Hoeveelheden zijn accuraat en vrij eenvoudig te bepalen. - Bouwfouten worden sterk verminderd - Bouwpartners werken optimaal samen met altijd de laatste gegevens. - Snelle en goede afgestemde 3D simulaties. - Impact van wijzigingen zijn vrijwel meteen bekend. - Makkelijk check op de PVE. - Eerder in het proces een vrij nauwkeurige kostenraming te maken. - Beter afstemming EPC en duurzaamheid punten. - Door visualisaties beter inzicht. - Opdrachtgevers/gebruikers en bouwpartners kunnen het gebouw beter beoordelen. - Het model blijft van waarde ook bij onderhoud na de realisatie en afbraak. Hoever zijn we al? Diverse vooraanstaande software leveranciers ontwikkelen voor hun bestaande klanten zodat gewerkt kan worden met het nieuwe BIM. Van samenwerking is, zoals concurrenten dat gewoon zijn, nog weinig sprake. Uitwisseling van gegevens is wel aanwezig maar verre van compleet. Er zijn formaten als IFC en XML om data tussen de ontwerpsoftware uit te wisselen. Hierbij gaat het helaas nog te veel detail informatie verloren. Concurrerende bedrijven proberen elk op hun eigen eiland alle bouwpartners in het bouwteam te voorzien van hun software. Om optimaal te werken met BIM is het dan ook nog nodig dat alle bouwpartners werken met software van dezelfde leverancier. Diverse partijen moeten meerdere ontwerp software in huis hebben om mee te kunnen doen in diverse bouwteams. Opdrachtgevers verplichten meer en meer te werken met een opgegeven fabricaat BIM software om mee te mogen doen. Advies- en support bedrijven zijn vaak product specifiek bezig om dat te ondersteunen. De BIM gedachte is bij de gebruikers meer aanwezig dan bij de software bouwers. Er is software die modellen van diverse software kan samenvoegen om het complete gebouw te laten zien en clash controle te doen. (Navisworks en Solibri Checker) De weg die ingeslagen is biedt zoveel voordelen dat dit zeker doorgaat. Pas wanneer software leveranciers een goed en uitwisselingsformaat ontwikkelen kan iedereen echt optimaal samenwerken. Wie nu niet instapt is binnenkort een aantal grote opdrachtgevers kwijt. 7

8 Traditioneel versus BIM Kijken we naar het bouwproces dan start dit traditioneel met een Ontwikkeling- of ideefase (A), daarna komt het uitwerken van het idée, de Plan ontwerpfase(b) tot een ontwerp en een bestek bij een architectenbureau en constructief bij een ingenieursbureau. Het installatieadviesbureau zorgt voor het ontwerp van de gas-, licht-, water- en verwarminginstallatie. Alle gegevens van het ontwerp van de partijen worden vastgelegd in een contract (tekeningen/bestek) en hieraan gekoppeld hangt een directie begroting als prijs voor het te bouwen project. Na aanbesteding volgt dan de uitvoeringsfase (C) waarin aannemers, installateurs en toeleveranciers het project zullen gaan bouwen. Is het project eenmaal opgeleverd dan volgt door gebruik en de tijdsduur de onderhoudsfase (D) welke kan worden berekend door meerjaren onderhoudsplanning en begrotingen. Vaak wordt hier een gespecialiseerd adviesbureau voor ingeschakeld. In het traditionele bouwproces maakt elke partij opnieuw het plan met zijn/haar interpretatie van hetgeen zij krijgt van haar voorganger. Met een BIM Model kan gelijktijdig in hetzelfde model worden gewerkt. Hierdoor wordt de snelheid van het proces gecombineerd met minder fouten (clashcontrole) en wordt het proces met minder fouten aangeleverd aan de aannemer(s) en hierdoor wordt minder, kostenverhogend, meer- en minderwerk uitgevoerd. Binnen het BIM proces is het mogelijk d.m.v. één of meerdere modellen samen te werken zodat ontwerp beslissingen direct op elkaar kunnen worden afgestemd. Hierdoor zullen er minder ontwerpverschillen tijdens de bouw aan het licht komen wat weer resulteert in minder (faal)kosten. Bovendien kan de invloed van een wijziging direct worden bepaald in het gehele proces. Wat is er nodig voor BIM BIM Gerelateerd werken kan op vele manieren! Of zo als ook wordt gezegd Er leiden vele wegen naar Rome! De basis voor het BIM Gerelateerd ontwerpen en werken is samenwerking! Er is nog geen eenduidige manier om BIM gerelateerd te werken en veel samenwerking en onderzoek is (nog) steeds nodig. Hieronder volgt een beschrijving van één methode van BIM gerelateerd werken. Door middel van de juiste software en vooraf omlijnde afspraken ontstaat er een platform waarbinnen het BIM project kan worden gerealiseerd. Aan het BIM Model kan naast 2D/3D dan tevens 4D (kosten) en 5D (planning) worden gehangen om de totale voorbereiding compleet te maken. Na oplevering kan het BIM model tevens worden gebruikt bij de Facility Management. IFC Methode (Industry Foundation Classes) Uitwisseling van bouwinformatie door IFC-standaard BIM is met behulp van een internationale IFC-standaard multifunctioneel inzetbaar. Partijen met verschillende software kunnen hierdoor dezelfde data verwerken. De Industry Foundation Classes (IFC) is een neutraal en open bestandsformaat voor het uitwisselen van bouwinformatie. Omdat IFC onafhankelijk is, is men niet gebonden aan een of meerdere softwareaanbieders. Met IFC kan de gehele bouwkolom, van architect tot aannemer en vastgoedbeheerder, communiceren met dezelfde intelligente data zonder gegevensverlies. Toch kun je dit laatst genoemde in twijfel trekken met bijvoorbeeld Revit. Revit kan met meer intelligentie werken dan IFC aan kan. IFC lijkt dan meer een remmende factor. 8

9 Vanaf Programma van Eisen tot gebouwbeheer kan er intelligente informatie worden overgedragen aan de verschillende disciplines in de bouwsector. Alle betrokkenen kunnen gewoon blijven werken in de door hun gewenste software, mits deze IFC ondersteund. Het IFC formaat (Wereldwijd wordt deze standaard ook wel Building Smart genoemd) wordt beheerd door de International Alliance for Interoperability (IAI). De IAI is opgericht om het samenwerking in de gebouwindustrie te vergemakkelijken en is de standaard voor het uitwisselen van informatie binnen het Building Information Modeling (BIM). Belangrijkste voordelen van IFC uitwisseling: Onafhankelijk uitwisselingsformaat. Internationale standaard. Intelligent, objectgeoriënteerd uitwisselingsformaat. Beperken van gegevensverlies. Verbeteren van de procesgang. Verbeterde dataconsistentie. Gratis IFC viewer. Het maakt dus, bij gebruik van een open standaard als bijvoorbeeld IFC, niet uit met welk toegespitst BIM software/ pakket er wordt gewerkt zolang er kan worden geëxporteerd in een open standaard. Alle informatie kan dan worden samengevoegd en uitgewisseld op een (BIM) server. Gezien de huidige status van de software is het wel verstandig om vooraf te weten met welk pakket(ten) andere partijen in het project werken, dit in verband met de directe uitwisselbaarheid en het gebruik van meerdere functies. Bron: Jourdain Martens - CAD nieuws

10 Voorbeeld van werken met BIM: Building Information Model (BIM) Opdrachtdatum: juli 2002 Opening: juni 2005 Opdrachtnemer: 3D BluePrint Betrokkenheid: all-engineering (ontwerp, alle adviestaken en verantwoordelijkheid) De praktijk Het Nederlands Spoorwegmuseum Utrecht Opdracht: Uitbreiding museum door nieuwbouw Het Nederlands Spoorwegmuseum was toe aan een forse uitbreiding. Een uitbreiding die veel wensen en eisen met zich meebracht. De buurt en ook de gemeente speelden een belangrijke rol. Nadat eerdere plannen als gevolg van een budgetoverschrijding van 25% waren vastgelopen, koos de opdrachtgever voor een geheel nieuwe integrale projectaanpak op basis van BIM. Daarbij werd begonnen met het Programma van Eisen opnieuw tegen het licht te houden en de eisen en wensen met een BIM visueel inzichtelijk te maken. Nadat het Programma van Eisen haalbaar bleek in het BIM, kon het ontwerpproces met de architect worden gestart. Directeur Paul van Vlijmen over zijn ervaring: Hierdoor hebben we gelijk inzicht gekregen in de hoeveelheid ruimte die we leuk vinden zoals dat ligt ons, dat past ons. In eerste instantie was dit best onwennig omdat we hiermee tot een andere manier van werken besloten. We hebben de zaak helder gekregen en we wisten wat we zouden krijgen. Toen alles eenmaal in de computer was verwerkt, konden we daarmee snel de gemeente en de buurt overtuigen. De buurt vond het verbijsterend dat ze na drie minuten konden zien wat hun nieuwe uitzicht zou worden. De gemeente moest ook met ons leren omgaan, maar die begrepen wel dat deze manier de maximale helderheid bood. Dat hadden ze op dat moment nodig. Door toepassing van BIM en een integrale projectaanpak realiseerde 3DBluePrint de nieuwbouw met een volume van ca m2 bvo, met behoud van kwaliteit, in een kortere bouwtijd van slechts tien maanden en tegen lagere bouwkosten (25% onder budget). Door met het BIM te werken, kunt je gedurende de hele levenscyclus van een bouwwerk efficiënter werken: van de voorbereidingsfase tot en met beheerfase of zelfs de sloopfase. Alle betrokken partijen weten waar zij op kunnen rekenen en dat is prettig. Zo kunt u heldere afspraken maken en nakomen. Er zijn vele voordelen en besparingen tijdens alle fasen van het bouwproces. 10

11 Voordelen Voor iedere partij in het bouwproces gelden andere voordelen. Niet alle voordelen zullen voor iedere partij zo sterk gelden, maar waar het om gaat, is dat we met elkaar het bouwproces professionaliseren. Het gebruiken van een BIM voor het realiseren van een bouwwerk levert de volgende algemene voordelen op voor de opdrachtgever. Algemene voordelen voor het proces en voor uw klant Ontwerpfouten komen door de controle op knelpunten (clashes) al in een eerder stadium dan in de uitvoeringsfase aan het licht. Al in de ontwerpfase kunnen we een gedetailleerde indruk krijgen van het totale ontwerp. Doordat diverse bouwpartijen samen aan één model voor het bouwwerk werken, ontstaat transparantie en eenduidige communicatie. Hierdoor worden faalkosten gereduceerd. Door visualisatie kunnen alle alternatieven vooraf worden afgewogen. We kunnen de klant een realistisch beeld meegeven en de klant is in staat om mee te denken. De communicatie met de klant verbetert. Doordat alle informatie van alle partijen bij elkaar is gezet en is gekoppeld, is de kans op miscommunicatie tijdens informatieoverdracht in het proces nihil. Door visualisatie en koppeling van informatie uit de hele keten ontstaat tijdwinst. Tijdwinst betekent dat we ten opzichte van nu sneller kunnen bouwen en meer tijd hebben om de gebouwen te optimaliseren. De totale waarde van het gebouw wordt verhoogd in termen van duurzaamheid, constructieve veiligheid en raakvlakbeheersing. We kunnen veel beter en in een vroeger stadium zien wat de effecten zijn van het ontwerp. Het proces en het doel zijn voor alle partijen meer transparant. De geometrie, maar ook vele andere eigenschappen, voldoen aan standaarden waardoor iedere partij weet wat hij moet leveren om het bouwwerk als samengesteld geheel te produceren. Vanaf het begin van het BIM ontstaat een inhoudelijke en virtuele weergave van het (te realiseren) bouwwerk waaraan u waardevolle informatie kunt ontlenen. Bijvoorbeeld: In Amsterdam werd in een woonwijk een theater gebouwd. Daar moest ook ruimte zijn om decor en apparatuur van artiesten aan te leveren. De opdrachtgever was er niet van overtuigd dat bepaalde lange vrachtwagens een bepaalde draai op de parkeerplaats konden maken. Alleen al voor dat doel is het gebouw in een BIM gezet om te laten zien dat vrachtwagens met deze afmetingen wel die draai kunnen maken. Het is het handigste om het gelijk in een driedimensionaal model te doen zodat je ook visualisatieaspecten kunt meenemen. [Bron: BuildingSMART DVD] 11

12 Bim versus levenscyclus gebouw Gedurende de hele levenscyclus is het werken met een BIM lonend. Dit begint al de bij voorbereidingsfase en loopt door van ontwerpfase via realisatiefase naar exploitatiefase, sloopfase en zelfs hergebruikfase. Door het gebruiken van het BIM wordt het duurzaam bouwen ondersteund door het Cradle to Cradle (C2C) principe. Hieronder staat per fase uitgelegd hoe BIM van toepassing kan zijn. Voorbereidingsfase De haalbaarheid van doelstellingen kan door visualisatie en gekoppelde informatie worden bekeken. Klanteisen, wensen en het programma van eisen worden al vroeg vastgelegd. De kans op onaangename verrassingen later in het proces wordt gereduceerd. Het proces kan vanuit een samenwerking worden georganiseerd. Al in deze fase kun je bekijken met wie je het proces gaan organiseren. Het programma van eisen wordt al vroeg en eenduidig vastgesteld. Je kunt de klant inzicht geven in de prestaties van het gebouw. Tevens kunnen je de kosten beoordelen van de voorgestelde wijzigingen. Eventuele herontwerpkosten worden gereduceerd doordat vroegtijdig inzicht bestaat in ontwerp, realisatie, beheer, kosten en prestaties. Ontwerpfase Door visualisatie van de eisen en wensen kun je de klant feitelijk aantonen waar eventuele knelpunten (clashes) in het ontwerp zitten of waarom bepaalde oplossingen meer of juist minder geld kosten dan begroot. Naast visualisatie van de eisen en wensen, kunnen ook werkprocessen worden gesimuleerd waardoor een optimaal ontwerp ontstaat. De geometrie kan worden ingelezen door organisaties met 3D installatiemodel techniek. Hierdoor kunnen we zien welke installaties nodig zijn en wat de bijbehorende lasten zijn. Bijvoorbeeld welke koel- of verwarmingsdelen zijn nodig om de energiewensen van de klant te halen en wat betekent dit voor de lasten? Er kan een planning worden gekoppeld aan de informatie waardoor tevens de logistieke aansturing goed is georganiseerd. Realisatiefase Tijdens het proces wordt het BIM aangevuld met informatie. Dit kan gaan om wijzigingen of om het bijhouden van de planning of leveringen. Hierdoor kan het proces beter worden gemanaged. De partijen kunnen tijdens het proces reageren op de wijzigingen in het model en hierdoor hun dienstverlening optimaliseren. Voorgaand voordeel betekent bouwen met meer efficiëntie. Exploitatiefase Na oplevering van het gebouw is het aan de gebouwbeheerder om het BIM te beheren. Bij renovatie of vervanging kan de gebouwbeheerder terugvallen op de informatie uit het model. Niets hoeft opnieuw te worden ingemeten en het is bijvoorbeeld meteen duidelijk om welk raam het gaat, waar dit kan worden nabesteld en wat de bijbehorende levertijden zijn. De haalbaarheid van eventuele gewenste wijzigingen kan uit het model worden afgelezen. De gebouwbeheerder kan snel uitlezen wat de alternatieve mogelijkheden zijn van bijvoorbeeld onderhoudsmaatregelen, klimaat- en regeltechniek, renovatie en vervangbaarheid of aanpasbaarheid van zaken. 12

13 Sloop- en hergebruikfase Zelfs in de sloop- en hergebruikfase is een BIM van het gebouw handig. Doordat bekend is om welke materialen het gaat, weet je welke partijen kunnen helpen met een verantwoorde sloop of welke materialen hergebruikt kunnen worden. 13

14 Organisatievormen In Nederland kennen we verschillende vormen van samenwerking dus verschillende bouworganisatievormen. Het belangrijkste onderscheid tussen de verschillende bouworganisatievormen is in welke fase de verschillende partijen samenwerken. De kwaliteit van het bouwwerk valt of staat met een goede organisatie van de inbreng van alle partijen. De drie hoofdvormen van bouworganisaties in Nederland zijn: 1 Traditionele organisatievorm. Hierbij stelt de opdrachtgever vast wie de architect en de aannemer zijn. De architect is dan verantwoordelijk voor het ontwerp en eventueel voor de controle op de bouwplaats. De aannemer is verantwoordelijk voor de uitvoering. 2 Bouwteam. Hierbij is de bedoeling dat de opdrachtgever door het bijeenbrengen van de ontwerpende en de uitvoerende partijen deze gezamenlijk verantwoordelijk maken voor het ontwerp en de bijbehorende controle. De uitvoerende partijen blijven verantwoordelijk voor de uitvoering. 14

15 3 Turn-key-contract. De turn-key-organisatie is totaal verantwoordelijk voor het ontwerp en de uitvoering van het bouwwerk. De opdrachtgever is alleen aanwezig bij het initiatief en pas weer bij de ingebruikname om de sleutel om te draaien: Turn-Key Door de jaren heen hebben de bouworganisatievormen zich ontwikkeld van turn-key in de Middeleeuwen (de bouwmeester was verantwoordelijk voor het ontwerp en de uitvoering) tot de traditionele organisatievorm. (duidelijke scheiding van taken en verantwoordelijkheden tussen architect en aannemer). In de jaren zestig van vorige eeuw is het bouwteam ontstaan. De doelstelling was om door een constante samenwerking de afstemming tussen ontwerp en uitvoering te bewerkstelligen, met als resultaat een beter kwaliteit en een lagere prijs. De werkwijze waarop binnen een bouwproces de verantwoordelijkheden en taken zijn verdeeld zijn als volgt: De contractuele verhoudingen waarin de verschillende partijen ten opzichte van elkaar staan. Dit is terug te zien in de verdeling van taken, verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden. De manier en het tijdstip waarop een partij wordt geselecteerd en ingeschakeld en hoe de daarbij horende concurrentiestelling plaatsvindt. In de verschillende theorieën over bouworganisatievormen, zoals gepubliceerd door de Stichting Bouw Research, wordt ervan uitgegaan dat de Nederlandse bouworganisatievormen terug te brengen zijn tot drie hoofdvormen: - De getrapte aanbesteding, - Het bouwteam - Turn-key. In de praktijk blijkt dat deze organisatievormen niet in de zuivere vorm voorkomen: opdrachtgevers geven aan elk bouwproces een eigen invulling, waardoor ieder project in feiten zijn eigen organisatievorm kent. De keuze van de opdrachtgever voor een bepaalde organisatievorm is afhankelijk van het specifieke project, de status van de opdrachtgever zelf en de prioriteiten die hij stelt. Hierdoor moeten de meeste bouworganisatievormen worden gezien als varianten van deze drie hoofdvormen. 15

16 Getrapte aanbestedingsvorm Bij de getrapte aanbesteding zijn de verantwoordelijkheden voor de opdrachtgever, ontwerpen en uitvoeren sterk gescheiden. De opdrachtgever stelt (meestal) met een architect of andere adviseurs zijn Programma van Eisen (PvE) op. Vervolgens schakelt hij een architect in om een ontwerp te maken en dat te specificeren in een bestek en tekeningen. Daarnaast worden vaak adviseurs ingeschakeld voor het inbrengen van specialistische kennis over bijvoorbeeld constructie, bouwfysica, akoestiek, milieu en kosten. Als het plan bestekgereed is, vraagt de architect namens de opdrachtgever meestal bij diverse aannemers prijsaanbiedingen aan (de aanbesteding). De opdrachtgever gunt het werk in principe aan de laagste aanbieder. (Goedkoop is niet altijd het beste!)(dit geldt ook voor te hoge aanbestedingen). De aannemer schakelt bij de daadwerkelijke uitvoering onder- aannemers, installateurs en toeleveranciers in. De architect (of een andere adviseur) kan in de uitvoeringsfase namens de opdrachtgever de directie voeren en toezicht houden: hij is dan gedelegeerd opdrachtgever. Deze traditionele organisatievorm, die in ongeveer 40% van de gevallen wordt toegepast, wordt vooral gekozen als de markt concurrerend is en de opdrachtgever de laagst mogelijke prijs wil. Er komen binnen deze organisatievorm diverse gunningvarianten voor. Je kunt onderscheidt maken tussen openbare aanbesteding en onderhandse aanbesteding. - Openbare aanbesteding wil zeggen dat de opdrachtgever de aanbesteding openbaar bekend maakt en dat iedere aannemer kan inschrijven. - Onderhandse aanbesteding is waarbij de opdrachtgever een klein aantal aannemers uitnodigt om een prijsopgave te doen. Het komt ook voor dat slechts één aannemer wordt uitgenodigd. (enkelvoudige uitnodiging). De voorselectie bij een onderhandse aanbesteding vindt meestal plaats op grond van de verwachte kwaliteit van het werk, prijs, garantiestelling en ervaringen met de aannemer bij eerdere projecten. Vaak wordt het werk in zijn geheel aanbesteed, waarbij één aannemer verantwoordelijk is. Soms wordt een bouwwerk opgesplitst in aparte werken, bijvoorbeeld bouwkundig en installatietechnisch. De partij die namens de opdrachtgever de directie voert moet dan vaak zorg dragen voor de coördinatie. Bij grote projecten kom het voor dat twee aannemers inschrijven op een bouwproject: combinatieverband. In het geval van een openbare aanbesteding, zal door het ad hoc kenmerk van deze bouworganisatievorm, relatieopbouw zich niet voordoen waardoor samenwerkingsvoordelen zullen uitblijven. Bij een onderhandse aanbesteding zal dit probleem zich veel minder voordoen. Als een opdrachtgever met een bekende aannemer werkt, zal er sprake zijn van relatieopbouw en kunnen zich samenwerkingsvoordelen voordoen. 16

17 Voordelen: Mogelijkheid tot open prijsconcurrentie Relatief eenvoudige organisatievorm Duidelijke relatie tussen eisen, kosten en kwaliteit Ruimte om ontwerp/uitgangspunten te wijzigen Nadelen: Relatief lange doorlooptijd door strikte scheiding ontwerp en uitvoering Hoge coördinatiekosten Uitvoerende partijen worden niet aangemoedigd tot innovatieve ontwikkelingen, ze hebben geen garantie dat ze de volgende projecten kunnen toepassen Geen mogelijkheid om het ontwerp af te stemmen op de uitvoeringstechnische en logistieke mogelijkheden van de uitvoerende partijen Veel afhankelijk van deskundigheid architect en opdrachtgever 17

18 Bouwteam Deze vorm wijkt af van de traditionele bouworganisatievorm omdat er meer wordt samengewerkt tussen de verschillende partijen. Kenmerkend voor een bouwteam is dat opdrachtgever, architect en aannemer er deel van uitmaken. Naast een bouwbedrijf kunnen ook installatiebedrijven en/of bepaalde gespecialiseerde bedrijven deel uitmaken van een bouwteam. De kern van deze (soms tijdelijke) organisatievorm is dat de wensen van de opdrachtgever in een vroeg stadium gelijktijdig aan zowel de architect, bouwbedrijf als installatiebedrijf worden voorgelegd zodat een globaal ontwerp binnen het budget zo optimaal mogelijk kan worden ingevuld van de verschillende betrokken bouwdisciplines. Een bouwbedrijf wordt al in de ontwerpfase uitgenodigd om mee te denken en suggesties te doen voor efficiënte oplossingen. Om het bouwbedrijf op de hoogte is van het voortraject en omdat de verschillende fasen elkaar enigszins overlappen, kan de doorlooptijd van het project korter zijn dan bij het traditionele model. De organisatievorm wordt naar schatting in 35% van de gevallen toegepast. Bouwteams kunnen afhankelijk van projectgebonden omstandigheden in allerlei variaties en omstandigheden voorkomen. Het tijdstip waarop uitvoeringskennis wordt ingeschakeld kan bijvoorbeeld behoorlijk verschillen. Soms wordt deze uitvoeringskennis vanaf het begin af aan bij een project betrokken, vaak in de voorlopige of definitieve ontwerpfase, maar soms ook pas in de bestekfase. Het eerste contract tussen opdrachtgever en bouwbedrijf is vaak een raamovereenkomst. Hierin worden afspraken vastgelegd over de te hanteren percentages voor algemene kosten, winst en risico. De definitieve prijsvorm ten behoeve van het uitvoeringscontract gaat in overleg tussen opdrachtgever, architect en bouwer plus een kostendeskundige. Het bouwbedrijf in het bouwteam is niet vanzelfsprekend de uiteindelijke bouwer. Het kan zijn dat men het uiteindelijk niet eens is over de aanneemprijs. Dan moet het mogelijk zijn een tweede aannemingsbedrijf een prijs te vragen. Daarom wordt er aan de in het bouwteam opgenomen bouwbedrijf(bedrijven) gevraagd een afstandsverklaring te ondertekenen. Dit is een verklaring dat een bouwbedrijf op grond van zijn deelname in het bouwteam geen recht kan laten gelden op de uitvoering. In de meeste gevallen is het bouwbedrijf in het bouwteam ook de echte bouwer. In die gevallen komen de voordelen van deze organisatievorm het best tot hun recht. Het bouwteam model dat uitgaat van onderling vertrouwen, heeft als mogelijk risico dat er prijsopdrijving plaatsvindt. Omdat het bouwbedrijf al aan tafel zit, is er geen sprake meer van rechtstreekse prijsconcurrentie. 18

19 Mede hierom vraagt dit model een goede kostendeskundigheid van de opdrachtgever. Vaak worden er vooraf afspraken gemaakt over budgetten, normgetallen, opslagpercentages en de marges die bij de uiteindelijke prijsvorming acceptabel zijn. Het coördineren van een bouwteam vergt van een opdrachtgever vaak bouwkundige kennis en in ieder geval management vaardigheden. De leiding heeft de opdrachtgever, maar deze delegeert die taak vaak aan de architect of een professioneel management/ingenieurs bureau. De opdrachtgever stelt een bouwteam samen en contracteert alle teamleden apart. Er wordt dan ook wel eens beweerd dat de opdrachtgever de partijen veroordelen tot samenwerken. Een bouwteam is een gelegenheidsteam. Net als bij de traditionele organisatievorm kijken de partijen niet verder dan het te realiseren project. Energie steken in innovatie en in een langdurige samenwerking heeft weinig zin, aangezien er geen enkele garantie bestaat dat de teamsamenstelling bij een volgend project weer hetzelfde is. Dit is enkel van toepassing bij een bouwteam dat eenmalig samenwerkt. Voordelen Ruimte om ontwerp en uitgangspunten te wijzigen Goede afstemming ontwerp en uitvoering door inbreng uitvoeringsdeskundigheid in de ontwerpfase Relatief korte doorlooptijd door overlapping van de fasen van het bouwproces Bij actief begeleiden van opdrachtgever heeft de opdrachtgever veel grip op het bouwproces. Goed bruikbaar bij uitvoeringstechnisch lastige projecten en bij grote tijdsdruk Veel invloed op het ontwerpproces Nadelen Weinig mogelijkheid tot controle en bijsturing Prijsvorming vindt meestal niet plaats op basis van concurrentie Afbakening verantwoordelijkheden en aansprakelijkheid ingewikkelder dan bij traditioneel Onduidelijkheid met betrekking tot verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden Vereist bouwprocesdeskundigheid en managementvaardigheden. Een nadeel dat hierboven genoemd is, is relatief makkelijk op te lossen doormiddel van een 3Dscan en BIM hieronder staat een korte beschrijving hoe een nadeel omgezet kan worden naar een voordeel. Weinig mogelijkheid tot controle en bijsturing In een bouwteam is er weinig mogelijkheid tot controle en bijsturing, dit komt vaak doordat fouten pas achteraf bekend worden, dit kan allerlei oorzaken hebben. Hierbij valt te denken aan verkeerde tekeningen, verkeerd in of op meten, te weinig controle en geen oog voor kwaliteit betreffende onderaannemer(s). Door alle partijen te laten werken met BIM, werkt elke (onder) aannemer met dezelfde tekeningen en is er minder kans dat er fouten worden gemaakt vanaf de start van de bouw. Ook is het aan te raden om te werken met een 3D scan, dit voorkomt fouten met in en op meten. Als je per bouwfase een scan draait dan kun je het gebouw laag voor laag bekijken. Dit heeft vele voordelen, niet alleen tijdens de bouw maar ook tijdens de beheerfase. 19

20 De term bouwteam is in het geval van de Haas en Heeterbeek BV niet geheel van toepassing, zij willen namelijk vaak samenwerken met bepaalde bedrijven en op deze manier een totaalpakket leveren bij de klant. Dit zou heel goed mogelijk kunnen zijn als je volgens de LEAN methode werkt. Dit lijkt op een bouwteam maar zit anders in elkaar en neemt de nadelen van werken met een bouwteam het meeste weg. 20

21 Wat is Lean? Lean is een filosofie en een manier van werken waarbij alles en iedereen in de onderneming zich richt op het creëren van waarde in alle processen en het terugbrengen van verspillingen. Door de klant centraal te stellen creëer je maximale toegevoegde waarde voor de klant tegen minimale inspanning. Hierdoor verbetert de kwaliteit, dalen de kosten en daardoor stijgt de winst. Het resultaat is ook meetbaar op andere vlakken: hogere klanttevredenheid en meer betrokkenheid van de medewerkers. In Nederland zijn inmiddels veel bedrijven met succes aan de gang met Lean. Lean wordt toe gepast bij Banken, Verzekeraars, Telecom, Handel, Transport, Logistiek, Zorg, Overheid, Zakelijke dienstverlening. De basis van de Lean filosofie ligt bij Toyota. Werkplaatschef Taiichi Ohno bedacht dat alleen bedrijfsprocessen waar de klant voor wil betalen of processtappen waar een klant op wil wachten nuttig zijn. Alle overige activiteiten zijn verspilling, en dus overbodig. Door op deze manier te denken maakte hij de basis voor het Toyota Production System. Het Toyota Production System en de Toyota Way is de basis van Lean. Het begrip Lean werd geïntroduceerd door de Amerikanen James P. Womack en Daniel Jones van het Massachusetts Institute of Technology, die de Toyota productiewijze beschreven. 21

22 De vier p's van Toyota De basis voor the Toyota Way zijn de vier p's: Philosophy, Process, People (& partners), Problem solving. Philosophy: is de basis van alle andere Leanprincipes. De filosofie is gebaseerd op langetermijndenken; ook als dat (financiële) doelen op de korte termijn frustreert. Een Lean bedrijf is zich bewust van haar omgeving en wil niet alleen voor de klanten, maar ook voor de maatschappij waarde toevoegen. Process: staat voor het optimaliseren en herinrichten van bedrijfsprocessen, waardoor in alle processen waardestromen gecreëerd worden. Dat kan onder andere door middel van het standaardiseren en juist verdelen van taken, het dusdanig toewijzen van productietijd aan machines en/of mensen zodat er voor een vereiste productie zo weinig mogelijke tijd nodig is. De nadruk ligt op continue verbetering, met als doel verspilling en de kans op fouten te minimaliseren. Verspilling is in dit geval elke activiteit die middelen gebruikt en geen waarde toevoegt. Traditioneel wordt productie gebaseerd op het aanbod, bij Lean wordt een pull-systeem (ook wel Just in Time genoemd) gehanteerd, waarbij levering en productie zodanig op elkaar afgestemd zijn dat er nauwelijks tot geen voorraden nodig zijn. 22

23 People & partners: Lean werkt niet alleen op operationeel vlak, ook het (veranderen van) gedrag van zowel managers als medewerkers is van groot belang. Streven naar empowerment staat hierbij centraal. Werknemers moeten het verschil leren zien tussen verspilling en waardetoevoeging en worden gestimuleerd om verbeteringen aan te dragen en door te voeren. Er wordt veel getraind en er is volop aandacht voor efficiency. Er heerst een open sfeer waardoor medewerkers eerder geneigd zijn om verbeteringsvoorstellen te doen. Een Lean bedrijf investeert ook vaak in leveranciers. Mocht een leverancier een fout maken, dan helpt een Lean bedrijf met het vinden en verhelpen van de oorzaak. Problem Solving (problemen oplossen) is een belangrijk onderdeel van Lean. Er wordt uitgebreid tijd genomen om oorzaken en oplossingen te vinden. Productie kan direct gestopt worden als er zich een probleem voordoet, en er wordt veelvuldig gebruik gemaakt van visueel management (Visueel management heeft als doel het verbeteren van prestaties met behulp van duidelijke in het oog springende visuele middelen) voor optimale transparantie. Overstappen op Lean Er zijn vijf fasen die doorlopen moeten worden om een Lean bedrijf te worden: Value (waarde), Value stream (proces), Flow, Pull, Perfection (streven naar perfectie). Hoewel Lean goed toepasbaar is door de gestandaardiseerde aanpak, vereist het een volledige omschakeling die niet van de ene op de andere dag te maken is. Lean vergt een mentaliteitsverandering: alleen iets doen als de klant er om vraagt, en dat door het hele proces doorvoeren. Continue verbeteren, geen genoegen nemen met de status/toestand waarin zich iets bevindt. In de praktijk zie je dat vooral het omschakelen van push naar pull en het creëren van flow, specifieke vaardigheid en kennis vereist. Voor een goede flow moet de hele productieketen in balans zijn. Vaak zijn doorlooptijden traditioneel vrij lang, dat maakt het lastig om op de klantvraag te kunnen reageren. Het verkorten van doorlooptijden maakt bedrijven flexibeler, maar kan ook een probleem met leveranciers opleveren. 23

24 Wat zijn de voordelen voor de Haas en Heesterbeek om te werken met een Bouwteam/Lean Sterkte: Kosten besparend Terugdringen van faalkosten Samenwerken Breed werkveld Geen/minder onduidelijkheden in planning Prijs kwaliteit verhouding Tevreden personeel Meer kennis Levering van een totaalpakket Minder afval op de bouw Zwakte: Bedrijven zien samenwerking niet zitten Onenigheid in bouwteam Minder verantwoordelijkheid nemen voor het werk Externe factoren Kans: Samenwerken naar minder faalkosten Toekomst gericht Meerdere bedrijven dus meer kennis Trekt werkgelegenheid aan Bedreigingen: Bouwbedrijf failliet Weinig interesse bedrijven Contractbreuk Samenwerking blijkt toch niet te werken Recessie Conclusie Voor de Haas & Heesterbeek heeft werken met een bouwteam/lean zoals hier boven beschreven staat veel voordelen. Doordat zij als een team gaan samenwerken met andere bedrijven kunnen zij een totaal pakket aanbieden aan de klant. In een bouwteam/lean kunnen projecten tegen een scherpere prijs worden aangeboden en zal de kwaliteit hoger zijn dan bij een traditionele manier van bouwen. Dit komt doordat je als team verantwoordelijk bent voor de bouw en niet als individu, dit laatste is op het moment een gedachte gang die erg heerst in de bouw. Er wordt minder aandacht besteed aan het werk en er wordt erg weinig rekening met elkaar gehouden, er wordt vaak gedacht: dat lost een ander wel op en is niet mijn taak. Dit is niet de kant die de Haas & Heesterbeek op wil, vandaar het werken met een bouwteam/lean. 24

25 3D Scan 3D laserscanner Een laserscanner is een toestel dat vanaf de grond (terrestrisch) lasertechnologie gebruikt om driedimensionale coördinaten van een voorafbepaalde oppervlakte van een object, automatisch, systematisch en met hoge snelheid (bijna real-time) te ontvangen. Een laserscanner is een apparaat dat met hoge snelheid reflectorloos metingen verricht. De lasertechniek is hetzelfde als die van een reflectorloze Total station, maar dan heel veel sneller en volledig automatisch. De nieuwste scanners hebben een scansnelheid van punten per seconde en hebben een scandichtheid van 1mm op 300meter afstand. De prestaties van de scanner zijn wel sterk afhankelijk van de mate van reflectie op het object. Laserscanners worden vaak ingezet wanneer snelheid en veiligheid van groot belang zijn. Een scanner biedt snelle en volledige metingen bijvoorbeeld bij locaties van ongelukken, archelogische sites, monumentale objecten en nog veel meer. Waar wordt terrestrische 3D laser scanning toegepast? Architectuur (gevelscans, inmeten van gebouwen) Projectvisualisaties ( complexe gebouwen zoals kerken, middeleeuwse gebouwen) Infrastructuur (aanzichten van ingewikkelde constructies, bruggen en tunnels). Volume- en deformatiemetingen Politieonderzoek Kritieke situaties bij afbraak/sloop werken Plants en piping bij chemische industrie Archeologische preservatie. Leica Scanstation C10 Heeft een scansnelheid van punten per seconde en is daarmee de snelste pulsscanner op de markt. Beschikt over een volledig locatieoverzicht zowel verticaal als horizontaal met fotografische weergave, wat leidt tot maximale flexibiliteit en productiviteit. Heeft een scanbereik van 300 meter waardoor hij inzetbaar is op heel diverse locaties. De Leica Scanstation C10 is de meest multifunctionele scanner op de markt. Voordelen van 3D laserscanning Volledige dekking is mogelijk, mits meerdere opstellingen Snel en tijdbesparend (in gevaarlijke omgevingen) Betreden van bepaalde delen projectzone is niet nodig Nauwkeurig Nadelen van 3D laserscanning Dode hoeken of schaduwen door tijdelijke obstructies (een mogelijke oplossing hiervoor zijn meerdere opstellingen) Enkel inzetbaar bij droog weer: regendruppels of mist zorgen voor ghostpoints en refractie (breking van licht) van de laserstraal 25

26 Wat kost een scan? Een scan kost afhankelijk van de te scannen ruimte ongeveer tussen de 1200 en 2000 euro dit is exclusief verwerking. Faalkosten. Een 3D scan lijkt op het eerste gezicht heel prijzig, maar dit valt mee als je kijkt naar de faalkosten van een project. Een meetfout is snel gemaakt maar kun je voorkomen door te werken met een 3D scan. Het pand van de Haas en Heesterbeek op de standaard manier inmeten met zeer beperkte controle kost 5050,-. Een complete 3D scan van het pand, van de Haas en Heesterbeek BV. kost ,-. Een 3D scan lijkt veel duurder maar is dit in werkelijkheid ook zo? En waarin zitten die kosten? Waar(in) zitten de kosten? De grote hoeveelheid data en de hoge scankosten zorgen ervoor dat de scanner (nog) niet snel gebruikt wordt voor het in kaart brengen van gebouwen. Vaak wordt er tijdens metingen besloten welke maten daadwerkelijk van belang zullen zijn voor het beoogde doel van de meting. Deze meer handmatige methode levert weliswaar een langer bezoek aan de locatie op, maar versnelt het maken van de tekeningen op kantoor. Bij deze manier van meten maak je gebruik van reflectorloze Total stations. Dit is echter wel fout gevoeliger dan het hele pand in scannen. Je kunt jezelf dus afvragen wat goedkoper is. Hieronder afgebeeld de kosten van een traditionele manier van uitzetten zonder controle. Standaard maatvoering prijs in euro Terrein in meten 500 erfgrenzen + rooilijnen 500 grondwerk palenplan 900 palenplan controle 450 maatvoering Fundering 900 Maatvoering ankers staal Standaard uitzet werk met zeer beperkte controle. 26

27 Maatvoering met 3D scan prijs in euro Terrein inmeten 500 erfgrenzen + rooilijnen 500 grondwerk palenplan 900 palenplan controle 450 maatvoering fundering 900 maatvoering ankers staal 1800 Totaal 5050 controle fundering voor stort 2x controle vloer voor stort 2x controle ankers controle staal na montage 2x 5x scannen (5x1700) x scannen (5x680) 3400 Totaal Standaard maatvoering 5050 Maatvoering met 3D scan Totaal Standaard uitzet werk met volledige controle dit doormiddel van een 3D Scan. Om een duidelijk beeld van de faalkosten te krijgen die zich kunnen voor doen in de binnenafbouw bij het verkeerd inmeten van een metalstud wand, ben ik uitgegaan van de volgende kosten; Metalstud wand: Materiaal kosten Sloop kosten Stort kosten Verticaal transport kosten (in dien nodig bij hoge bouw) Ik ben uit gegaan van een ruimte met een plafond hoogte van 3meter en de wand lengte is 10meter, dit heb ik gedaan om een zo realistisch mogelijk (faal)kostenplaatje te kunnen schetsen. Complete wand + behang 3m x 10m = 30m2 30m2 Dubbel gips 80 per m2 80 x 30 = 2400 Enkel gips 70 per m2 70 x30 = 2100 Slopen wand per m2 15 x 30 = 450 Stort kosten 1.50 per m x 30 = 45 Verticaal transport 200 (vanaf prijs) 200 Prijs met dubbel gips 3095 Prijs met enkel gips

28 Om de metalstud wand te plaatsen moet de ruimte in gemeten worden, dit doet vaak de aannemer die het werk gegund krijgt, dit inmeten kan vanuit een tekening maar ook ter plaatse gebeuren. Op beide manier kunnen er fouten gemaakt worden. Als de aannemer ter plaatse inmeet dan komt het vaak voor dat hij/zij niet alle gegevens heeft omdat hij/zij de voor hem/haar noodzakelijke zaken inmeet. Vaak is het zo dat er iets over het hoofd gezien wordt en dit leidt dan tot problemen. Met een 3D scan heb je dit probleem niet, dit omdat je de hele ruimte scant en hierdoor niks over het hoofd ziet. Het inmeten bij de traditionele manier van (binnenafbouw) bouwen zit vaak bij de prijs in begrepen, dit neemt niet weg dat het voor de (onder)aannemer tijd, dus geld kost om bij elke onduidelijkheid langs de bouwplaats te gaan. Met een 3D scan heb je dit probleem niet. Als je uitgaat van een standaard maatvoering met zeer beperkte controle dan kost je dat 5050,- (voor het hele pand) + de bouwkosten van de metalstud wand. Bouw je doormiddel van een 3D scan dan kost je dit 16900,- (voor het hele pand) + de bouwkosten van de metalstud wand. Dit laatste lijkt erg prijzig maar ga je de bedragen naast elkaar zetten met daarbij de faalkosten meegerekend dan zul je zien dat de meerprijs erg meevalt. Standaard inmeten met zeer beperkte controle 5050 Metalstud wand 30m2 (incl verticaal transport ) = 2600 Faalkosten metalstud wand 3095 Totaal Inmeten met 3D scan volledige controle Metalstud wand 30m2 (incl verticaal transport) 2600 Totaal Het verschil bedraagt 8805,-dit lijkt erg veel, maar meestal gaat het niet bij 1 onderdeel fout in de bouw. Een voorbeeld: fout bij het inmeten van de heipalen. Standaard inmeten met zeer beperkte controle 5050 Opnieuw inmeten paal 150 Standaard paal +/- 14 m x Heikosten per paal 45 Heistelling aan- en af- voer voor 1 paal paal maar wel een (speciale) volle vrachtwagen 300 Totaal Faalkosten van metalstud wand 30m Totale faalkosten Inmeten met 3D scan volledige controle Zo kun je zien dat de bedragen al snel op lopen in de bouw. Het was in dit geval niet zo gek geweest om een 3D scan uit te voeren. Natuurlijk kun je niet voor elke kleine aanpassing zoals een WC, een scan draaien. Je moet jezelf wel afblijven vragen of het rendabel en reëel is. 28