Inleiding deel I 21 Dood punt 22 Trees Roose

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Inleiding 17 Deel I Kaders Inleiding deel I 21 Dood punt 22 Trees Roose 1 Professionaliteit als kader 23 Anneke Menger en Ed de Jonge 1.1 Model van professionaliteit Professionele missie Professionele activiteiten en expertise Professionele inbedding en publieke verantwoording 25 2 Reclasseringswerk als waarde(n)vol werk 29 Lous Krechtig en Ed de Jonge 2.1 De waarde van goed handelen De professionele waarden van reclasseringswerkers Waarden en de kracht van de professional 39 3 Het kader van het werkveld 41 Ada Andreas, Jaap van Vliet en Annelies Balfoort 3.1 De rechtsgang bij strafzaken Het traject tijdens detentie Reclasseringstoezicht Forensische zorg Na detentie: nazorg door gemeenten 46 4 Juridische kaders en extramurale sanctiemodaliteiten 49 Annelies Balfoort, Ada Andreas en Jaap van Vliet 4.1 Wettelijke kaders en grondslagen Bijzondere voorwaarden krachtens de Wet voorwaardelijke veroordeling en voorwaardelijke invrijheidstelling nader uitgewerkt 55

2 Deel II Fundamenten Inleiding deel II 59 5 Theorieën over ontstaan en ontwikkeling van delinquent gedrag 61 Andrea Donker 5.1 Inleiding en relevantie voor de praktijk Hele kleine geschiedenis van het onderzoek naar en theorieën over delinquent gedrag Drie modellen voor ontstaan en ontwikkeling van delinquent gedrag Basisprincipes over risicofactoren voor het ontstaan van delinquent gedrag Welk gedrag is zorgelijk? Tot slot 74 6 Theorieën over afbouw en stoppen met delinquent gedrag 77 Jacqueline Bosker, Andrea Donker, Anneke Menger, Peter van der Laan 6.1 Inleiding Desistance: daderkenmerken en contextuele invloeden bij de afbouw van delinquent gedrag Beïnvloeden van afbouw van delinquent gedrag Een geïntegreerde visie op de afbouw van delinquent gedrag 91 7 De professional als kennisbron: wie werkt? 97 Anneke Menger en Lous Krechtig 7.1 Inleiding Over methodiek en professional: wat werkt en wie werkt? Het belang van feedback en professionele reflectie Reflectie rond moreel juist handelen Reflectie rond professionele expertise en effectiviteit Reflectie rond correct handelen Reflectie rond persoonlijk handelen Feedback, reflectie en de organisatie De werkalliantie in het gedwongen kader: de theorie 115 Anneke Menger en Andrea Donker 8.1 Inleiding Relatie en werkalliantie: betekenis en verhouding tot methodiek Het begrip relatie: definitie en kenmerken in het vrijwillige kader Het begrip werkalliantie: definitie en kenmerken in het vrijwillige kader Relatie en werkalliantie: verschuivende begrippen in onderzoek naar gedwongen kader Kenmerken van de werkalliantie in het gedwongen kader Vroege conclusie over onderzoeksresultaten tot dusver 127

3 8.8 Op weg naar een nieuwe theorie over de werkalliantie in het reclasseringstoezicht Feedback op de werkalliantie met behulp van de alliantiemonitor 130 Deel III Diversiteit Inleiding deel III 135 Hertenogen 137 Trees Roose 9 Delicten en delictpatronen 139 Andrea Donker en Jacqueline Bosker 9.1 Bronnen van delinquentie Prevalentie van criminaliteit Delictpatronen Huiselijk geweld 145 Agnes Scholing 10.1 Inleiding Verschijningsvormen van partnermishandeling Prevalentie Verklaringen voor partnermishandeling Diversiteit onder plegers en slachtoffers Subtypes Risicofactoren voor terugval Interventies Tot slot Zedendelinquenten 153 Jan Hendriks 11.1 Inleiding Dark number Subtypen seksuele delinquenten Recidivepatronen Trends Samenleving en zedendelinquenten Handelingsperspectieven Licht verstandelijke beperking 161 Hendrien Kaal en Grainne Tumpane 12.1 Definitie LVB Kenmerken en problemen LVB Omvang van de groep mensen met een LVB en delinquent gedrag 164

4 12.4 Problemen binnen de justitiële keten Interventies en bejegening Herkenning Conclusie Delinquent gedrag door vrouwen en meisjes 171 Jacqueline Bosker 13.1 Inleiding Aard en omvang delinquent gedrag van meisjes en vrouwen Verklaringen van delinquent gedrag van meisjes en vrouwen Interventies Conclusie Jong volwassenen 177 Bas Vogelvang 14.1 Inleiding Specifieke methodische aandachtspunten Culturele verschillen 185 Nienke Verstegen en Lous Krechtig 15.1 Inleiding De relatie tussen etniciteit en criminaliteit Cultuur Cultuurverschillen Culturele competentie Tot besluit Verslaafd aan middelen 193 Donnalee Heij, Marije Lans en Lonieke Casteleijn 16.1 Inleiding Delinquent gedrag en verslaving Verslaving Signalering Krachtgericht werken met dakloze mensen. Ondersteuning tijdens kritische periodes in het leven 205 Judith Wolf 17.1 Inleiding Breuken in het bestaan Profiel van dakloze mensen Krachtgerichte basismethodiek Herstel Critical Time Intervention 212

5 17.7 Ervaringen met Critical Time Intervention na detentie Tot besluit Cliënten met een psychiatrische stoornis 221 Wineke Smid, Barbara Keuning en Irma Nibbelink 18.1 Inleiding As I-stoornissen As II-stoornissen of persoonlijkheidsstoornissen Tot slot 234 Deel IV Handelen Inleiding deel IV 237 Automatische piloot 238 Trees Roose 19 Handelen in gedwongen kader: enkele kwesties vooraf 239 Lous Krechtig en Anneke Menger 19.1 Hybride werken Gebruiken en legitimeren van macht De eigen verantwoordelijkheid van cliënten in gedwongen kader Het belang van regie 247 Lous Krechtig en Anneke Menger 20.1 Inleiding Consistentie: door de cliënt ervaren samenhang Continuïteit: samenhang in tijd Commitment: betrokkenheid van de professional Consolidatie Regie op de casus: de regulatieve cyclus 253 Lous Krechtig en Jacqueline Bosker 21.1 Inleiding Het model Waar is het model goed voor? De fasen van het model nader bekeken De basis van regie: oriëntatie, diagnostiek en plan van aanpak 259 Jacqueline Bosker en Lous Krechtig 22.1 Oriëntatiefase: risicotaxatie Oriëntatiefase: brede screening Diagnose Plan van aanpak Plan van aanpak als basis voor advisering 272

6 23 Regie op samenwerking met de cliënt: werkalliantie in de praktijk 277 Clementine Degener, Annelies Sturm en Anneke Menger 23.1 Inleiding Werkalliantie in de praktijk: eerste impressies Voorbeelden van kenmerken uit de theorie Fragmenten en reflecties Conclusie Regie op samenwerking tussen professionals 295 Donnalee Heij, Lonieke Casteleijn, Laurens de Croes en Anneke Menger 24.1 Inleiding Veiligheidshuis: van keten naar netwerk Forensisch psychiatrisch toezicht: van keten naar dakpan Wraparound care: van keten naar cirkel Professioneel handelen bij regie op samenwerking Tot slot Privacy en beroepsgeheim 305 Gerja Bethlehem 25.1 Inleiding Wet bescherming persoonsgegevens Geheimhoudingsplicht reclasseringsmedewerkers Privacy en contact met cliënten Tot slot Methodisch werken aan risico beheersing 313 Jacqueline Bosker, Lous Krechtig, Anneke Menger en Ada Andreas 26.1 Inleiding Wat is risicobeheersing? Risicobeheersing in de planfase Risicobeheersing in de uitvoeringsfase Risicobeheersing en zelfmanagement 333 Frans Fluttert 27.1 Inleiding Risicofactoren in relatie tot geweld Achtergrond riskmanagementstrategieën Cliëntbetrokkenheid bij risicobeheersing Modellen van signaleringsplannen De Methode Vroegsignalering Toepassing van signaleringsplannen De FESAI-lijst vroege waarschuwingssignalen Recente ontwikkelingen 344

7 27.8 De FESAI-lijst vroege waarschuwingssignalen Recente ontwikkelingen Onvrijwillige cliënten: bewerken van reactance 347 Anneke Menger en Lous Krechtig 28.1 Onvrijwillige cliënten Onvrijwilligheid en de reacties daarop Reactance en weerstand tegen verandering Reactance en handelen van de professional Motivational congruence Motivatie en weerstand in het gedwongen kader 355 Lous Krechtig en Anneke Menger 29.1 Inleiding Oude en nieuwe uitgangspunten van motiveren Motiveren in een gedwongen kader Soorten motivatie: extern, extrinsiek, intern of intrinsiek? Niet gemotiveerd? Strategieën om te motiveren Motiveringsstrategieën 369 Anneke Menger en Lous Krechtig 30.1 Inleiding Weerstand als bron van informatie en motivatie Motivatie als besluitvormingsproces: uitgangspunten van het model Stadia in het motiveringsproces Proces van afbouw van criminele loopbaan als motiverende kracht Normeren als bestanddeel van methodisch handelen 385 Lous Krechtig 31.1 Inleiding Normeren? Voor welke morele opgave staan forensisch sociale professionals? Prosociaal rolmodel zijn Identificeren van gedrag dat je wilt versterken of verzwakken Slotopmerkingen Methodisch ondersteunen van gedragsverandering en re-integratie 397 Lous Krechtig en Anneke Menger 32.1 Inleiding Zoeken naar een aangrijpingspunt De methoden nader bekeken 401

8 33 Werken aan herstel: het slachtoffer in beeld 415 Manon Elbersen 33.1 Schuld en schaamte Een ondersteunend model Herstel Civiele kracht: sociaal netwerk en vrijwilligers 423 Laurens de Croes en Bas Vogelvang 34.1 Inleiding Het werken met vrijwilligers in historisch, wetenschappelijk en juridisch perspectief Voorbeeld van een betekenisvolle praktijk: COSA Uitgangspunten bij het werken met vrijwilligers Dilemma s Bevorderen van desistance from crime met de kracht van gezinsrelaties als aangrijpingspunt 437 Bas Vogelvang 35.1 Inleiding Het contextuele perspectief: relationele ethiek, loyaliteit en verdienste Toepassing van het kader Slot Erkende gedragsinterventies 449 Tamar Fischer en Barbara Zwirs 36.1 Inleiding Het aanbod van erkende gedragsinterventies Het bereik van de erkende gedragsinterventies De integratie van gedragsinterventies in het totale re-integratieplan Aandachtspunten voor professionals 456 Lijst met afkortingen 458 Literatuur per hoofdstuk 459 Auteurs 490