LIFE SCIENCES ACTIEPLAN LIMBURG EN POM LIMBURG : STATUS EN VOORTGANG

Transcriptie

1 Kunstlaan HASSELT BELGIE POM Limburg/RB/B/ LIFE SCIENCES ACTIEPLAN LIMBURG EN POM LIMBURG : STATUS EN VOORTGANG 1.Uitgangspunt voor de POM Limburg De Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij Limburg voert volgens het Decreet op de POM s het sociaal economisch beleid van de provincie uit. Zoals onder meer in de Limburgovereenkomst en de Voorsprongsrede van Gouverneur Stevaert van oktober 2006 aangegeven, is de Life Sciences sector een van de speerpuntsectoren voor Limburg, en dus een prioriteit voor de POM Limburg. Het Actieplan voor de versterking en uitbouw van de Life Sciences in Limburg werd opgemaakt door prof. dr. Piet Stinissen (directeur BIOMED, UHasselt), op basis van een tegelijk opgebouwd breed draagvlak : Gouverneur, Deputatie, politiek Limburg, VOKA, VKW Limburg, UNIZO, ziekenhuizen ZOL en VJZ, de drie hogescholen, kabinet Leterme, kabinet Moerman, kabinet Vanvelthoven, FlandersBio, VIB, IWT, VLAO, POM, UHasselt, LRM, De POM heeft het Actieplan reeds mee helpen tot stand komen, en draagt terecht bij in zijn verdere uitwerking, alsook in zijn uitvoering en in de ondersteunende dynamiek. De in dit document voorgestelde activiteit van de POM Limburg situeert zich helemaal in het kader van het Life Sciences Actieplan Limburg. Dit betekent dat het het globale Actieplan bevordert, onder meer door het Actieplan met bepaalde wenselijke elementen te doen aanvullen. 2.Doel en situatie van het Life Sciences Actieplan Het Actieplan werd door prof. Stinissen voltooid op 18 december 2006, en kreeg groen licht van de Limburgse Deputatie op 23 januari Goedkeuring van de Vlaamse regering, en daardoor ook van de LRM, wordt in de lente van 2007 verwacht. De volledige tekst van het Actieplan (versie ) en een powerpointpresentatie (versie ) kunnen bij de POM en BIOMED worden opgevraagd. De doelstelling van dit Actieplan is de realisatie van nieuwe bedrijven in de Life Sciences sector, maar omvat ook de versterking van bestaande bedrijven in de sector, via clustervorming en innovatieversterking. Hierbij is het ook de ambitie om externe Life Sciences bedrijven naar Limburg te halen. Wanneer deze bedrijven doorgroeien wordt een significante tewerkstelling gerealiseerd in de Life Sciences sector. Daarnaast zal dit project leiden tot reductie van de braindrain, en mogelijk tot reverse braindrain naar Limburg toe. Ook beoogt het Actieplan de inbreng van Life 1

2 Sciences concepten binnen andere traditionele sectoren in Limburg. Concrete pilootprojecten ter stimulatie van productinnovatie zullen hiervoor opgestart worden. Er zijn vier concrete actiepunten : Oprichting van vzw LifeTechLimburg.be : door UHasselt, de drie hogescholen, de grote Limburge ziekenhuizen, de Provincie Limburg (en POM), VLAO en LRM. Stimuleren van de creatie van nieuwe bedrijven via de samenwerking tussen diverse actoren in LifeTechLimburg.be vzw. Deze moet de motor en het gezicht worden van de Life Sciences sector in Limburg. Regionale Kenniscluster Life Sciences : Versterken van innovatie via samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en ziekenhuizen in Limburg, zowel onderling als ook met actoren op nationaal en internationaal niveau. In deze kenniscluster worden vier concrete projecten gestart : Ziektemarkers en diagnostische systemen Medische technologie en materiaalkunde ICT in gezondheidszorg Zorgmanagement en ouderenzorg Als voorbeeld van netwerking kan genoemd worden het BIOSMILE project in het kader van Interreg IIIB met als partners : Maastricht, FlandersBio, AGIT, BioLiège, Southeast England Development, Eurasanté Lille. Optimalisering infrastructuur : eerste bouwfase van Life Sciences Development Campus (Incubator) Realisatie van een Life Sciences campus met enerzijds de renovatie van bestaande onderzoeksinfrastructuur van de BIOMED gebouwen A en C en anderzijds de nieuwbouw van een Life Sciences incubatorgebouw (voorzien van een aantal GMP units) voor startende en jonge Life Sciences bedrijven op de universitaire campus in Diepenbeek. Na de incubatiefase krijgen de Life Sciences bedrijven voldoende expansiemogelijkheden in de nabijheid van de kennisinstellingen waarmee ze een sterke relatie hebben uitgebouwd. Ruimte daarvoor is beschikbaar in de bestaande en nog verder uit te bouwen Wetenschapsparken. Oprichting Regionaal Kapitaalfonds : Om over voldoende kapitaalmogelijkheden, begeleiding en informatie te beschikken voor nieuwe Life Sciences bedrijven, zowel spin off s van de regionale kennisinstellingen als uit andere regio s en het buitenland, en ze te verankeren in de regio. In eerste instantie kan een Life Sciences Fonds binnen LRM opgericht worden. Daarnaast dient een studie uitgevoerd te worden die de nood aan nieuw kapitaalfonds specifiek voor Life Sciences dient te onderzoeken. 2

3 3.Scope van het Life Sciences Actieplan Life Sciences is een dynamisch en multidisciplinair wetenschaps en technologiegebied, dat een voortdurend vernieuwende gereedschapskist van technieken en processen bevat om vormen van biologisch leven (mens, dier, plant, micro organismen) te analyseren, en deze kennis toe te passen voor de ontwikkeling van betere producten en productieprocessen ter bevordering van de gezondheid, alsook ter verbetering van de diagnose, preventie en behandeling van ziekten, en in heel wat andere domeinen. De Life Sciences sector kenmerkt zich door heterogeniteit aan bedrijven, van een aantal grote concerns tot een groot aantal kleine start ups die de kennis uit de Life Sciences commercialiseren in verschillende domeinen : Agro voeding (b.v. plantenveredeling, functionele voeding,...) Milieu en industriële processen (enzymen, nieuwe productieprocessen,...) Health care en farmaceutische industrie (nieuwe geneesmiddelen, diagnostica,...) Medische technologie (hartkleppen, beeldvorming,...) Toepassingen van bioelektronica in gezondheidszorg en milieu Bioinformatica Binnen de Life Sciences speelt de moderne biotechnologie een prominente rol : Witte biotechnologie : de toepassing van biotechnologie in industriële productie. Voorbeelden: Productie van plastics, productie van brandstof (diesel, ethanol) uit suikers, zuivering van afvalwater. Rode biotechnologie : gaat over toepassing van biotechnologie in de gezondheidszorg. Voorbeelden : productie van medicijnen en vaccins, vroegtijdige opsporing van ziekten. Groene biotechnologie : gaat over biotechnologie in de landbouw en voedselproductie. Voorbeelden : kaas en bier maken, genetisch gemodificeerde gewassen. Bedrijven in de Agro/ Food biotech sector optimaliseren landbouwgewassen en zijn tevens toeleveranciers voor de industriële biotech bedrijven. Vooral de biomedische sector is belangrijk in de Life Sciences, met als grote drie spelers : de bedrijven in de biofarmaceutische industrie, die farmaceutische producten maken voor de menselijke en dierlijke gezondheidszorg. de farmaceutische industrie. de groep van medische technologiebedrijven (medische apparatuur). 3

4 De Life Sciences sector is te breed om in Limburg op elk deelfacet in te zetten. Belangrijk is in te zetten op sterke niches. De keuze van deze niches wordt bepaald door : de aanwezige onderzoeksexpertise en de complementariteit en synergie die kan ontstaan ten opzichte van aanwezige bedrijven in deze sector. De kruisbestuiving tussen de meer klassieke biotechnologie of medische technologie en nieuwe domeinen. Groeidomeinen in deze sector. Om deze redenen kiest het Actieplan om vooral in te zetten op de biomedische en gezondheidssector, dus de Life Sciences projecten die als doel hebben om toepassingen, producten en technologie te ontwikkelen die toepasbaar zijn in de gezondheidssector. Daar is voor Limburg de sterkste groei en is de meeste expertise beschikbaar. Het Life Sciences Actieplan legt zijn focus op Biomedische Life Sciences : Farmaceutische biotech (rode biotechnologie) Medische technologie (medical devices) Medische zorg Nieuwe domeinen : bioelektronica, bioinformatica Hoewel het Actieplan de aandacht in eerste instantie toespitst op de biomedische Life Sciences, zullen ook andere Limburgse opportuniteiten afgetast worden. Limburg beschikt namelijk over talrijke bedrijven in aan de Life Sciences aanverwante sectoren (hoofdzakelijk in de voedingssector, maar ook in de textiel en de chemie), die in de toekomst ongetwijfeld meer gebruik zullen maken van biotechnologie. Beschikbaarheid van deze kennis en expertise is bijgevolg ook belangrijk voor de verdere ontwikkeling en consolidatie van reeds bestaande bedrijven. 4. POM Limburg in relatie tot het Life Sciences Actieplan Door het volgen van de hierboven geschetste gedachtengang van prioritering komen enkele mogelijke aandachtsvelden buiten de centrale biomedische focus van het Life sciences Actieplan te liggen : a) de Zorgsector de raad van bestuur van de POM Limburg wees er in zijn vergadering van 15 februari op dat de Zorgsector een belangrijke economische sector is, en vroeg verbreding van de reeds voorziene aandacht voor Zorg in het Actieplan indien de POM zich voor het Actieplan inzet. Ofschoon het Actieplan gefocusd is op het biomedische, omvat het hoe dan ook reeds de (ouderen)zorg in een aantal opzichten : Medische diagnostiek Revalidatiegeneeskunde E health Onderwijs 4

5 Kwaliteitsnormen : hoe moet de ouderenzorg eruit zien. Innovatie in de bouw en ICT : dit heeft economische betekenis. b) de sector Agro/Food Buiten de biomedische sector, en het nog beperkte aantal dedicated biotech bedrijven, is er in Limburg wel een fors aantal bedrijven in de voedingssector, met name : brouwerijen, vervaardiging van dranken, zuivel, vis en vleesproducten, groenten en fruitverwerking, veevoeders, stokerijen en bakkerijen, tabaksverwerking, landbouw en veeteelt. Het zijn de meest voor de hand liggende bedrijven voor de toepassing van organismen, systemen en processen van biologische oorsprong. Het is ook langs die weg dat hun innovatie inspanningen in de toekomst steeds belangrijker worden. De raad van bestuur van de POM Limburg onderstreepte op 15 februari 2007 het belang voor Limburg van de agro food sector, alsook van de ontwikkeling inzake bio ethanol en bio diesel, en vraagt verbreding van de aandacht in het Actieplan naar deze domeinen. Binnen het Actieplan kan er een poot agro/food worden opgezet, maar dit moet gebeuren in nauwe samenwerking met andere (nationale) actoren (b.v. het Proefcentrum voor Fruitteelt). c) de Witte biotech en Chemie Wat betreft de biobrandstoffen waarschuwt de Vlaamse sectorvereniging voor Biotechnologie,FlandersBio, dat in ons land het terrein al is bezet door de regio Gent, die een actieplan met financiering rond clustervorming witte biotech reeds afgerond heeft. Daarnaast zijn er de chemie, de sector milieu en afvalverwerking, de textiel, die meer gebruik zullen gaan maken van biotechnologie. Alleszins is er in Vlaanderen volgens FlandersBio, een gat in de markt voor de ontwikkeling van een pilootproject voor proces engineering in de chemische sector, met op termijn een belangrijk potentieel voor tewerkstelling. Universiteiten doen dit soort onderzoek niet, in tegenstelling tot landen als Nederland, dat tientallen zulke pilot plants telt bij universiteiten in samenwerking met chemiebedrijven. Na het lopende haalbaarheidsonderzoek in verband daarmee van FlandersBio, Fedichem, Bio energy Valley en een aantal bedrijven, kan zulk project een opportuniteit voor Limburg worden. Voorwaarden zijn een haalbaarheidsonderzoek voor een pilotplant middels een PPS met een 10 tal Limburgse chemiebedrijven, samenwerking met een universiteit, een kapitaalverschaffer en ondersteuning door het lokaal beleid. Over de actuele mogelijkheid om hierop in te spelen wordt eerst overlegd met dr. Els Vanheusden, manager van FlandersBio. Het is duidelijk dat de biomedische kernorganisaties van het Life sciences Actieplan niet zonder meer voor de genoemde andere werkdomeinen extra zouden moeten instaan. Instanties echter als POM, VLAO, LRM, UHasselt, industriële hogescholen, werkgeversorganisaties en bedrijven kunnen wel het nodige kader toevoegen aan het Life Sciences Actieplan in zijn huidige vorm. 5

6 De POM Limburg wil daarom dat het takenpakket van de POM medewerker (zie onder 5.1) in het kader van het Life Sciences Actieplan zeker ook op een aantal voor Limburg belangrijke deeldomeinen actief is, met name de zorgsector, de groene biotech en agro/food, de witte biotech en chemie. Onderstaande tabel geeft aan hoe zijn/haar tijdsverdeling er zou moeten uitzien. Life Sciences Life Sciences Actieplan Inzet POM-medewerker Inzet andere UHasselt medewerkers Team Lifetech- Limburg.be Witte Biotechnologie 25% = Industriële sectoren zoals chemie, textiel, milieu Biomedische sector en gezondheidszorg (omvat Rode Biotechnologie) Pilootproject in chemie - LifeTechLimburg.be 50% 100% - Kenniscluster Life Sciences - Life Sciences Incubator - Regionaal Kapitaalfonds Groene Biotechnologie 25% = Landbouw en voedselproductie Voornamelijk Zorg Vooral Agro-food Biobrandstoffen? 5. Structuren in het Life Sciences Actieplan, en de rol van de POM Limburg Op dit ogenblik voorziet het Actieplan twee organisaties : de vzw Life TechLimburg.be de projectvennootschap Life Sciences Incubator Onderzocht zou kunnen worden of dit wel de beste oplossing is. Met name is te onderzoeken of niet alle taken van beide organisaties zouden kunnen opgenomen worden binnen een enkele, namelijk de Projectvennootschap Life Sciences Incubator De vzw LifeTech Limburg.be Het Actieplan stelt voor dat LifeTechLimburg.be zal worden bestuurd door een Algemene Vergadering en een Stuurgroep, die worden samengesteld door de relevante stakeholders uit het Life Sciences netwerk. 6

7 Als Operationeel Management Team stelt het Actieplan voor : 1 operationeel manager : Verantwoordelijk voor management van de Incubator, sturing van de projectleiders, promotie en communicatie, financieringsplan. 2 projectleiders : Elke projectleider is verantwoordelijk voor twee projecten in de kenniscluster. Hoofdtaak is research, marketing, productie en technologierelaties tussen bedrijven (zowel starters als bestaande) en tussen bedrijven en onderzoekscentra (in samenwerking met de verbindingspersoon UHasselt) te smeden. Jaarlijkse netwerking/matchmaking meetings. Buitenlandse beurzen en acquisitie van buitenlandse bedrijven. 1 onderzoeker : Voor specifieke ondersteuning van project 4 in de kenniscluster (Zorgmanagement) Secretariaatskracht Verbindingspersoon UHasselt/BIOMED : Technologieaanbod van de kennisinstellingen matchen met de noden van bedrijven. Contacten met het Vlaams Instituut Biotechnologie (VIB) en FlandersBio. Begin mei 2007 is dit Management Team nog niet operationeel : de vzw is immers nog niet opgericht, omdat de financiering nog niet rond is. Prof. Stinissen wenst echter voor de zomer 2007 de vzw te kunnen opstarten. Op de Rondetafelconferentie van 25 mei 2007 wenst hij de vzw LifeTechLimburg aan te kondigen. Het is de plaats waar ook het standpunt van de POM Limburg zou kunnen aangekondigd worden. Indien de raad van bestuur van de POM Limburg beslist een medewerker ter beschikking te stellen in het kader van Life Sciences Actieplan Limburg, maakt deze deel uit van het Management Team van LifeTechLimburg.be. De POM medewerker voert dan volgende taken uit : Voor 50% van de tijd : taken van het Operationele Team zoals hierboven geschetst. In het bijzonder gaat aandacht naar de Zorgsector. Dit omvat ook het mee organiseren van deze invalshoek in de POM/ERSV Limburg. De taak is niet de bouw van de Incubator. Voor 25% van de tijd : taken die de haalbaarheid exploreren van de groene biotechnologie, die te maken heeft met de agro/voeding sector. Deze activiteit moet op Vlaams niveau gedragen worden en rekening houden met de ontwikkeling in Oost Vlaanderen. Voor 25% van de tijd : taken die de haalbaarheid exploreren om een kader te creëren voor de witte biotechnologie (inclusief chemie). Dit omvat ook aspecten van afvalverwerking die nu niet in het Actieplan zitten. Deze activiteit moet op Vlaams niveau gedragen worden en rekening houden met de clustervorming voor witte biotechnologie in Oost Vlaanderen. 7

8 Financiering van de vzw LifeTechLimburg.be: Ofschoon de financiering nog niet rond is, wordt voorlopig uitgegaan van volgende verdeling van de financiering van het Operationeel Management Team van LifeTechLimburg.be : Door de LRM 50% : hierover moet de Vlaamse Regering echter nog een beslissing treffen in het voorjaar Het gaat over de middelen voor een periode van 6 jaar. Door de POM 25%,d.w.z. 1 voltijds equivalent binnen de financiering van het Team. Vanuit de werking van de geplande Incubator 25 %. In de toekomst wordt ook gerekend op Europese en andere middelen. Het is niet zo dat kan gerekend worden op een jaarlijkse bijdrage van aangesloten leden. Het is immers zo dat FlandersBio al de ledenvereniging voor de sector is, op Vlaams niveau. Prefinanciering van activiteiten van LifeTechLimburg.be Er is in het voorjaar 2007 een moeilijke situatie omdat de vzw LifeTechLimburg.be nog niet is kunnen opstarten. Er moet immers reeds in het werkveld kunnen aangekondigd worden wat gaat komen. Een aantal taken zijn in deze fase al nodig, terwijl verder voor het opstarten van de vzw gezorgd wordt, zoals : Communicatie over het komende initiatief Website, logo Brochure Deelname aan meetings/beurzen, zoals BIOMEDIKA 2007 in Aken. Op dit ogenblik wordt als BIOMED gewerkt, wat ook niet het beoogde imago brengt. In een brief van BIOMED aan gedeputeerde de heer Marc Vandeput op vroeg prof. Stinissen of het mogelijk is voor deze activiteiten over een bedrag van ( werkingskosten en personeelskosten) als prefinanciering voor de periode april september 2007 door de Provincie Limburg of POM/LER te kunnen beschikken, en dit in afwachting van het vrijkomen van de beoogde middelen via LRM (luik kennisclusters) 5.2.Projectvennootschap Life Sciences Incubator Voor de Life Sciences Incubator stelt prof. Stinissen op dit ogenblik een projectvennootschap voor, met als partners LRM, POM, UHasselt. Het betreft hier een investering van ca. 4.6 miljoen. EFRO subsidie werd aangevraagd door LRM. De POM Limburg heeft in december Vlaamse middelen aangevraagd en inmiddels ontvangen voor participatie in het kapitaal van de op te richten projectvennootschap. Aangezien de projectvennootschap het Incubatorgebouw dient te realiseren, moet een afstemming gebeuren met het eigendomsrecht van de beoogde site naast het Dr.Willems instituut (eventueel overdracht, terbeschikkingstelling of inbreng grond in de projectvennootschap door de Provincie Limburg, naargelang het geval). 8

9 Normaal kan men niet rekenen op een financiele bijdrage van FlandersBio, dat een Vlaamse ledenvereniging van bedrijven en kenniscentra is. Daarbij zal nog de relatie met de Wetenschapsparken Diepenbeek en Waterschei gedefinieerd moeten worden. Het management van de Incubator zal een taak worden van de Operationeel Manager van LifeTechLimburg.be. De LRM zal eerst nog een businessplan maken voor de Incubator. Het concept van de projectvennootschap en de relatie/samenspel met LifeTechLimburg dient nog verder uitgewerkt te worden. 6. Medewerker van de POM Limburg in het kader van Life Sciences Actieplan a) Profiel van de POM medewerker Life Sciences: Affiniteit voor de sector Bij voorkeur opgeleid in het biotech/biomedische veld Managementcapaciteiten Profiel van een business developer b) Takenpakket : Nader te beschrijven en vast te leggen in overleg tussen prof. Stinissen/LifeTechLimburg en de POM Limburg c) Wijze van rekrutering : Bij voorkeur door detachering vanuit een bedrijf of kennisinstelling/intermediaire organisatie in overleg met prof. dr. Stinissen. d) Positie in de organisatie : Naar analogie met het Grindteam en het Logistiek Platform Limburg, beide ingebed in de POM, functioneert de Life Sciences medewerker van de POM Limburg in de POM, in het kader van LifeTechLimburg.be. Drie maal per jaar wordt over zijn/haar activiteiten gerapporteerd aan de raad van bestuur van de POM Limburg door LifeTechLimburg.be. Voor de specifiek door de POM ingebrachte componenten van het takenpakket rapporteert de POM medewerker in het bijzonder ook aan het POM management. Deze taakcomponenten worden in afspraak met prof. Stinissen bepaald. 7. Hefboomproject Zorg De bespreking van het Actieplan in de Limburgse Deputatie begin 2007 gaf aanleiding tot het voorstellen als Hefboomproject Zorg bij de Vlaamse regering. Behandeling door de Vlaamse regering zou volgens verwachting positief verlopen voorjaar

10 Verwacht wordt dat dit Hefboomproject zal toelaten activiteiten met betrekking tot Zorg te helpen financieren. De POM zal samen met ERSV Limburg in de zomer 2007 alleszins de Zorgsector als economische sector in Limburg in beeld brengen. De Life Sciences Actieplan medewerker in de POM zal een deel van zijn/haar tijd aan de Zorgsector besteden. Professor Stinissen werkt op dit ogenblik het onderdeel Ouderenzorg voor het Life Sciences Actieplan verder uit in overleg met gedeputeerde Erika Thijs en haar medewerkers. Beslissing van de raad van bestuur van de POM Limburg (vergadering 2 mei 2007) De POM Limburg zal de verantwoordelijkheid opnemen zoals aangegeven in het kader van het Actieplan Life Sciences Limburg: deelname aan LifeTechLimburg.be participatie in de projectvennootschap Life Sciences detachering van een medewerker in het Operationeel Management Team van LifeTechLimburg.be De POM Limburg is bereid 1 persoon in dienst te nemen als lid van het Operationeel Management Team van de vzw LifeTechLimburg.be, in het kader van het Actieplan voor de versterking en de uitbouw van de Life Sciences in Limburg, en wenst te starten met de nodige stappen daartoe. De taak van de medewerker zal voor 50% van de tijd liggen in de biomedische sector (voornamelijk zorg), voor 25% in groene biotechnologie (agro/food), en voor 25% in de witte biotechnologie (voornamelijk chemie, in tweede orde biobrandstoffen) Bij voorkeur wordt de medewerker aangesteld door detachering, op voordracht van prof. dr. Piet Stinissen, directeur van BIOMED (UHasselt) Profiel en takenpakket worden bepaald conform afspraken met prof Stinissen. Deze Life Sciences medewerker van de POM zal door de POM betaald worden. Financiering hiervoor wordt gezocht. De Stuurgroep van het Life Sciences Actieplan rapporteert over de activiteit van de medewerker drie maal per jaar aan de raad van bestuur van de POM Limburg. De opportuniteit van de juridische structuur van de organisatie LifeTechLimburg zal door de POM Limburg samen met prof. Stinissen onderzocht worden. Document goedgekeurd door Raad van Bestuur van 2 mei