Informatie over de veranderingen in de Wsw. Voor intermediairs, belangenbehartigers en ouderverenigingen

Transcriptie

1 Informatie over de veranderingen in de Wsw Voor intermediairs, belangenbehartigers en ouderverenigingen December 2008 Aan de inhoud van dit document kunnen geen rechten worden ontleend.

2 Inleiding Op 1 januari 2008 is de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) veranderd. De veranderingen zorgen ervoor dat wsw-gerechtigden meer rechten en mogelijkheden hebben gekregen. Voorlichting door Programma VCP Het project voorlichting Wsw van Programma Versterking CliëntenPositie, Programma VCP, licht wsw-gerechtigden voor en de directe omgeving die de wsw-gerechtigden ondersteunt: zoals ouders, verzorgers, belangenbehartigers en intermediairs. Dit doen zij in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Programma VCP ondersteunt op lokaal niveau de belangenbehartiging van mensen met een beperking of een chronische ziekte. Door het gehele land zijn daarvoor 30 consulenten van Programma VCP aan het werk. Programma VCP is een initiatief van de Chronisch Zieken en Gehandicapten Raad (CG-raad) en de ouderverenigingen van mensen met een verstandelijke beperking. Dit document In 2008 zijn 22 provinciale voorlichtingsbijeenkomsten over de wijzigingen in de Wsw georganiseerd voor intermediairs, belangenbehartigers en ouderverenigingen. Naar aanleiding daarvan hebben wij dit document opgesteld. U kunt dit document gebruiken als naslagwerk wanneer u uw achterban voorlicht. In dit document vindt u informatie over de drie belangrijkste wijzigingen: De wachtlijst Begeleid werken (het Persoonsgebonden budget begeleid werken) Inspraak Wsw: de wsw-raad. Tevens geven wij ook aan wat wij in de praktijk tegenkomen. Programma VCP, project Voorlichting Wsw 2

3 Inhoud Inleiding Werken via de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) Rol van de gemeente Het wachtlijstbeheer Begeleid werken: Persoonsgebonden budget begeleid werken Wsw-raad: meepraten over de wet Project voorlichting Wsw Afkortingen

4 1. Werken via de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) De Wet sociale werkvoorziening (Wsw) is er voor mensen die een beperking hebben en die willen werken, maar die door hun beperking niet zelfstandig in een regulier bedrijf kunnen werken. Dit wordt ook wel een arbeidshandicap genoemd. Mensen kunnen door een aantal beperkingen een arbeidshandicap hebben: een lichamelijke, een verstandelijke of een psychische beperking. Door de Wsw kunnen mensen met een arbeidshandicap werk doen dat past bij hun capaciteiten en mogelijkheden. Dit onder zo normaal mogelijke omstandigheden. En als het kan bij een reguliere werkgever. Om voor de Wsw in aanmerking te komen, is er een wsw-indicatie nodig. Die indicatie wordt verstrekt door het UWV WERKBEDRIJF (UWV WERKbedrijf) van de gemeente waar de wsw-gerechtigde woont, of door een vestiging in de buurt. Bij de wsw-indicatie, wordt een categorie aangegeven. Bij een wsw-indicatie van voor 1998 licht en matig arbeidsgehandicapt, bij een wsw-indicatie na 1998 matig arbeidsgehandicapt, of Ernstig arbeidsgehandicapt (bij een wsw-indicatie zowel voor als na 1998). Deze categorie is afhankelijk van de mate waarin iemand als gevolg van zijn handicap productief kan zijn en van de aanpassingen die nodig zijn om te kunnen werken. De hoeveelheid subsidie die wordt toegekend, hangt van die categorie af. De keuze om een wsw-indicatie aan te vragen is vrijwillig. Maar als de wsw-gerechtigde een wsw-indicatie heeft en de gemeente of het swbedrijf werk voor hem laat zoeken, is hij/zij verplicht om passend werk aan te nemen dat hij/zij aangeboden krijgt. Doet hij/zij dit niet, dan kan hij/zij zijn wsw-indicatie verliezen. Dus zodra iemand een wsw-indicatie heeft bemachtigd, zijn daaraan verplichtingen verbonden. 4

5 Doel wijzigingen Wsw van 1 januari 2008 De wijzigingen hebben als doel om wsw ers de beweging van binnen het sw-bedrijf naar buiten te laten maken. Zoals de Wsw tot 2008 werd uitgevoerd, vond een klein aantal wsw-gerechtigden een begeleidwerkenplek bij een reguliere werkgever. Dat wil zeggen buiten de muren van het sw-bedrijf. Terwijl volgens het UWV WERKBEDRIJF (UWV WERKbedrijf) een groot aantal wsw-gerechtigden in staat is om buiten het sw-bedrijf te werken. Met andere woorden, om de beweging van binnen het sw-bedrijf naar buiten te maken. Enkele cijfers tonen het spanningsveld aan tussen het aantal mensen dat begeleid werkt en het aantal wsw-gerechtigden dat voor begeleid werken in aanmerking komt. Zo kreeg in % van de wsw'ers het advies om begeleid te gaan werken, maar stroomde minder dan 8% van de in totaal ongeveer wsw-gerechtigden die werken via de Wsw, in op de reguliere arbeidsmarkt via begeleid werken. Bij het realiseren van een wsw-plek moeten de mogelijkheden en capaciteiten van de wsw-gerechtigden centraal komen te staan. Vaak bepaalde voorheen het aanbod van vacatures in het sw-bedrijf waar iemand aan het werk ging. En niet de capaciteiten van de wswgerechtigden zelf. Nu hebben wsw'ers meer keuzevrijheid als zij begeleid willen werken. Gemeenten stonden vaak op grote afstand van sw-bedrijven, die op hun beurt zowel het beleid als de uitvoering op zich namen. Dankzij de wetswijziging kunnen gemeenten meer sturen op de beleidsdoelen van de Wsw. Ook kunnen wsw-geïndiceerden invloed uitoefenen op het gemeentelijk wsw-beleid. De wijzigingen hebben betrekking op het vergroten van de zelfsturing. Zij bieden geen directe oplossing voor de lengte van de wachtlijsten. Tijdslijn wijzigingen Wsw De wijzigingen die per 1 januari 2008 zijn doorgevoerd, borduren voort op een traject van modernisering van de Wsw, dat al in 2005 in gang is gezet. Zo werd in 2005 de indicatie niet langer door gemeenten gedaan maar door het UWV WERKBEDRIJF, Centrum voor Werk en Inkomen (UWV WERKbedrijf). 5

6 De modernisering gaat ook na 1 januari 2008 nog verder. Momenteel biedt de Wsw nog geen antwoord op de wachtlijsten die bestaan. Daartoe is een meer fundamentele herbezinning nodig. Daarvoor is onder andere de Commissie herbezinning in het leven geroepen. Deze commissie, onder leiding van oud-minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Bert de Vries, heeft daarbij niet alleen naar de Wsw gekeken, maar ook naar de samenhang met andere regelingen voor arbeidsgehandicapten. Zo heeft bijvoorbeeld de groei van de Wajongpopulatie consequenties voor de vraag naar wsw-arbeid. Het adviesrapport is in oktober 2008 naar buiten gebracht. Dit informatiedocument zal verder niet ingaan op de uitkomsten van dit rapport. Belangrijkste nieuwe mogelijkheden en rechten in de Wsw De mogelijkheden en capaciteiten van wsw-gerechtigden staan centraal. Zij hebben door de wijzigingen meer rechten gekregen en kans op zelfsturing. Zo moeten zij inzicht krijgen in het wachtlijstbeheer. Zij kunnen navragen wat hun plek op de wachtlijst is. Ook kunnen ze een aanvraag doen voor een Persoonsgebonden budget begeleid werken, waarmee zij zelf een begeleidwerkenplek en begeleiding kunnen zoeken. En er is recht op inspraak. Elke gemeente in Nederland moet wsw'ers de mogelijkheid bieden om mee te denken en te adviseren over het gemeentelijk wsw-beleid. De gemeente heeft individuele verantwoordelijkheid gekregen. Ook als er sprake is van een Gemeenschappelijke Regeling (GR). Gemeenten hebben tot 1 juli 2008 de tijd gehad om regels over de uitvoering van de Wsw betreft het PGB en inspraak Wsw te formuleren. Zij hebben daarvoor verordeningen opgesteld. 6

7 2. Rol van de gemeente De regie is per 1 januari 2008 ondergebracht bij individuele gemeenten. Zowel op het gebied van beleid, als uitvoering, als financieel. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het realiseren van arbeidsplaatsen voor de wsw-gerechtigden in de eigen gemeente en zijn individueel financieel verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wsw. Voorheen stonden gemeenten vaak op grote afstand van sw-bedrijven. Sinds 1 januari 2008 moet een gemeente de regie dus naar zich toetrekken. Bij sommige gemeenten lukt dit vrij goed, bij andere gemeenten nog wat minder. Veel gemeenten tasten deze nieuwe rol nog af. Wat komen we nu in het land tegen in praktijk? Sommige sw-bedrijven zijn van ouds opgezet als een gemeentelijke dienst. In dat geval staat de gemeente dichterbij de sociale werkvoorziening. Er zijn ook gemeenten die ervoor gekozen hebben om samen te werken in een werkvoorzieningsschap. Ze dragen dan bepaalde taken en bevoegdheden over aan het schap. Zo n schap is een samenwerkingsverband tussen gemeenten op grond van de Wet Gemeenschappelijke Regelingen. De individuele gemeenten in zo n schap houden echter altijd de verantwoordelijkheid voor de financiering en het beleid. Aan een sw-bedrijf kan de gemeente geen verantwoordelijkheden overdragen. Wel kan de gemeente een sw-bedrijf aanwijzen om bepaalde taken uit te voeren. De vrijheid om te kiezen voor zo n soort uitvoeringsmodaliteit komen we in het land veel tegen. De gemeente heeft individueel meer verantwoordelijkheid gekregen. In het kader daarvan heeft iedere gemeente uiterlijk in juli 2008 in Nederland op beleidsniveau een aantal zaken vastgelegd in een verordening. Iedere gemeente was verplicht om een verordening op te stellen voor het PGB en een verordening voor inspraak Wsw. Optioneel is daarnaast om een verordening wachtlijstbeheer te schrijven. Dat moet alleen, als de gemeente wil afwijken van het landelijke principe van First in First out: wie het langste wacht, is het eerste aan de beurt. De invulling van de verordeningen kunnen per gemeente verschillen. Informeer goed bij de gemeente waar de wsw-gerechtigde woont, want de invulling van de genoemde regiefuncties en verordeningen verschilt per gemeente. Vastgestelde verordeningen zijn openbaar. Voor meer 7

8 informatie kunt u bij de beleidsmedewerkers Wsw van de gemeente terecht. Modelverordeningen zijn te vinden op de website 8

9 3. Het wachtlijstbeheer Oorzaak wachtlijst Er is een landelijk, maximaal, budget voor de Wsw. Daarmee kunnen arbeidsplaatsen worden gerealiseerd, maar er zijn circa wsw-gerechtigden. De basis voor het budget voor een gemeente is het aantal wsw-geïndiceerden/wsw-gerechtigden dat in de gemeente woont ten opzichte van het landelijk aantal wsw-geïndiceerden. Het gaat om mensen die al werken in het kader van de Wsw, en om mensen die op de wachtlijst staan en die beschikbaar zijn voor werk. Vervolgens is het aandeel uit het landelijk beschikbare budget dat de gemeente ontvangt, in principe gelijk aan het aantal in de gemeente woonachtige wswgeïndiceerden ten opzichte van het landelijk totaal. Dat geldt ook voor het aantal wsw-plaatsen dat de gemeente met dat budget moet realiseren. Er zijn echter meer arbeidsgehandicapten die willen werken dan het aantal wsw-plaatsen dat voor hen beschikbaar is. Daardoor bestaan er wachtlijsten. Voor alle duidelijkheid: het nieuwe PGB is geen directe oplossing voor de wachtlijst. Wie staan er op de wachtlijst? Op de wachtlijst staan wsw-gerechtigden die daadwerkelijk en direct beschikbaar zijn voor arbeid. Verantwoordelijkheid voor de wachtlijst De verantwoordelijkheid van het beheer van de wachtlijst ligt bij de gemeente. Ook wanneer de gemeente het wachtlijstbeheer uitbesteedt aan een andere organisatie, zoals een sw-bedrijf of uitvoeringsbedrijf. Iedere individuele gemeente heeft een eigen wachtlijst. Activeringstraject De gemeente moet op actieve wijze de wachtlijst beheren. Wswgerechtigden moeten actief blijven en zo snel mogelijk passend werk hebben gevonden. Gemeenten hebben de vrijheid om dan scholings-of activeringstrajecten aan te bieden. Bijvoorbeeld via het UWV. In zo n geval is de wsw er al actief, maar blijft hij in de tussentijd wel op de wachtlijst staan. Zodra hij 9

10 aan de beurt is, kan hij via de Wsw gaan werken. Vraag bij de gemeente waar de wsw er woont hoe dit daar geregeld is. Plek op de wachtlijst Personen op de wachtlijst hebben te allen tijde recht op inzicht in hun plaats op de wachtlijst. Wanneer er over de manier waarop de gemeente omgaat met de wachtlijst klachten zijn, dan kunnen die klachten bij de gemeente worden ingediend. Per 1 januari 2008 komt een wsw-gerechtigde op de wachtlijst op datum van de toewijzing van de wsw-indicatie. Daarvoor gebeurde dit op de datum van aanvraag van de wsw-indicatie. Hoe werkt de wachtlijst? In principe werkt de wachtlijst via het zogenaamde First in/first out principe. Dit betekent dat degene die het langst op de wachtlijst staat, als eerste aan de beurt is. Dus wie het langst wacht, moet het eerst geplaatst worden. Als een gemeente daarvan af wil wijken, moet ze daarvoor een verordening schrijven. Er zullen gemeenten zijn die van het First in/first out principe willen afstappen. Zolang een gemeente nog geen verordening heeft over het wachtlijstbeheer, zal dit First in/first out principe gehanteerd worden. Als een gemeente wil afwijken van het first in/first out principe, dan moet zij bij verordening nadere regels opstellen over de manier waarop de gemeente vorm geeft aan het wachtlijstbeheer. Die regels kunnen betrekking hebben op: Doelgroepprioritering: Gemeenten kunnen er met ingang van 2008 voor kiezen om bepaalde doelgroepen voorrang te verlenen bij de instroom in de Wsw. Doelgroepenprioritering kan beleidsmatig en/of financieel voordelen hebben, mits uitsluiting van doelgroepen wordt voorkomen. Veel gemeenten zullen dit jaar bekijken welke doelgroepen prioriteit hebben op de wachtlijst. Zo kan een gemeente bijvoorbeeld besluiten om een hogere prioriteit te geven aan Wajong-jongeren. Gebruik van andere financieringsbronnen. Gemeenten en UWV hebben de mogelijkheid om de financiering te vergroten door de inzet van alternatieve bronnen naast de rijksbijdrage. Bijvoorbeeld het inzetten van middelen uit het WWB-werkdeel voor mensen op de wachtlijst die tot de gemeentelijke doelgroep behoren. (WWB 10

11 Beschikbaarheid van wsw-gerechtigden: een gemeente kan regels opstellen over het niet beschikbaar zijn voor het aanvaarden van een wsw-dienstbetrekking. De gemeente kan vastleggen wat er gebeurt als iemand niet beschikbaar is. In de praktijk Gemeenten hanteren vaak nog first in/first out, maar denken in de meeste gevallen na over een mogelijke verordening. Veelvoorkomende groepen die voorrang krijgen bij gemeenten die al wel een verordening hebben zijn in willekeurige volgorde Wajongers, wsw ers die via een PGB aan de slag willen, wsw ers met een traject/stage, wsw ers uitstromend vanuit het praktijkonderwijs, wwb ers, wsw ers geschikt voor detachering en/of begeleid werken. We bemerken gedurende bijeenkomsten in sw-bedrijven dat welke prioritering dan ook gekozen wordt, wsw ers vaak onbegrip hebben. Voor een deel komt dat omdat een duidelijke toelichting van de keuze ontbreekt. Evenals duidelijkheid op welke manier uitsluiting van andere doelgroepen wordt voorkomen. Het is dus wel raadzaam om wsw ers ook inzicht te geven in dit keuzegedrag. De te maken keuzes van de verordening wachtlijstbeheer zijn een veelvoorkomend onderwerp op de agenda van de wsw-raad. 11

12 4. Begeleid werken: Persoonsgebonden budget begeleid werken Voor wsw-gerechtigden zijn er verschillende varianten werk. Globaal onderscheiden we drie soorten werk voor wsw-gerechtigden: Beschutte of de beschermde werkplek bij een sw-bedrijf. Dit is een werkplek waarbij de werknemer intensief begeleid wordt. Werknemers die op een beschutte werkplek werken, zijn mensen die op basis van hun capaciteiten, mogelijkheden en wensen, het beste tot hun recht komen in een beschermde, vertrouwde werkomgeving. Een werkomgeving waarin zij zo min mogelijk aan allerlei veranderingen worden blootgesteld. Vaak zijn dit mensen die meerdere beperkingen hebben. Bijvoorbeeld lichamelijk en psychisch. Een beschutte werkplek kan binnen het sw-bedrijf gevonden worden, bijvoorbeeld inpakwerkzaamheden, maar ook buiten de muren van het sw-bedrijf, in de groenvoorziening bijvoorbeeld. In beide gevallen is sprake van intensieve begeleiding. Detachering bij een reguliere werkgever via het sw-bedrijf. In zo n geval voert de wsw-gerechtigde, in dienst van het sw-bedrijf, een bepaalde opdracht uit voor een reguliere werkgever, bij de reguliere werkgever op de werkvloer. Detachering van wswwerknemers kan op individuele- of groepsbasis. Begeleid werken bij een reguliere werkgever. De wsw-gerechtigde is in dienst van een regulier bedrijf en valt daarom onder de CAO van de werkgever. De wsw er wordt op zijn werk begeleid door een begeleidingsorganisatie. Het voordeel van begeleid werken is het feit dat mensen met beperkingen werkzaam zijn in een reguliere werkomgeving die nauw aansluit bij hun capaciteiten en mogelijkheden. Begeleid werken draagt bij aan een positief zelfbeeld en geeft het gevoel onderdeel uit te maken van de samenleving. Naast supermarkten, werken er ook wswgerechtigden begeleid in bijvoorbeeld de kleinmetaalbranche en de horeca, maar ook bij makelaarskantoren, distributiecentra en in een magazijn. Begeleid werken Wanneer een wsw er begeleid wil gaan werken, dan is het goed om de voordelen voor de werkgever op een rij te zetten. Gunstig voor de werkgever is de no-risk polis. Deze is permanent geldig, voorheen was 12

13 dit vijf jaar. Daardoor loopt de werkgever vrijwel geen financieel risico als de wsw-werknemer ziek wordt of arbeidsongeschikt raakt. Daarnaast is er de loonkostensubsidie. Daarmee wordt de eventuele verminderde arbeidsproductiviteit van een wsw er financieel gecompenseerd. Er is sprake van hulp en begeleiding op maat, zowel voor de werknemer als voor de werkgever. Tot slot is er een eenmalige vergoeding voor aanpassingen op de werkplek. Wat als het begeleid werken bij een reguliere werkgever niet lukt? Betreft dit een wsw er met een wsw-indicatie van na 1998, die binnen drie jaar onvrijwillig werkloos wordt? Dan heeft de wsw er recht op terugkeergarantie. Het volgende is dan van toepassing: Stond de wsw er op de wachtlijst? Dan komt hij op de plek die hoort bij de datum van zijn wsw-indicatie. Dit betekent dat iemand in principe weer bovenaan de wachtlijst komt. Werkte hij bij een sw-bedrijf? Dan zoekt het sw-bedrijf naar een oplossing. Betreft dit een wsw er met een wsw-indicatie van voor 1998 en is hij uitgestroomd naar een begeleid werkenplek in een reguliere baan en wordt hij binnen drie jaar werkloos? Dan geldt de terugkeergarantie voor onbepaalde tijd als hij aan de volgende voorwaarden voldoet: Hij had een begeleidwerkenplaats èn Hij had een arbeidsongeschiktheidsuitkering en inkomsten uit arbeid èn Hij viel onder de Regeling vergoeding persoonlijke ondersteuning gehandicapte werknemers. Hij hoeft niet te voldoen aan de voorwaarde van een geldig indicatiebesluit. Hij wordt op eigen verzoek op de wachtlijst geplaatst op volgorde van de datum waarop hij tot de genoemde regelingen was toegelaten. Hij krijgt bij voorrang begeleid werk aangeboden als hij onvrijwillig werkloos wordt. Dit is na te lezen in artikel 28 van het Besluit uitvoering sociale werkvoorziening en begeleid werken. Nieuwe mogelijkheid bij begeleid werken; het PGB bw Tot nu toe, konden wsw-gerechtigden alleen via de gemeente (of het sw-bedrijf) begeleid werken. Dat wil zeggen dat de gemeente of het swbedrijf de werkplek zoekt en begeleidt. Dit kan nog steeds maar er is nu 13

14 een nieuwe mogelijkheid voor wsw-gerechtigden om zelfstandig werk te vinden. Dat is het Persoonsgebonden budget begeleid werken (PGB begeleid werken). Hiervoor dient men het Persoonsgebonden budget (PGB) begeleid werken. Om begeleid te kunnen werken is er geld nodig. Het PGB begeleid werken is door het Ministerie van SZW in het leven geroepen, omdat zij van mening zijn dat het zelfstandig zoeken (eventueel met hulp) naar begeleid werk, stimulerend werkt. Zij gaan uit van het feit dat meer wsw-gerechtigden op deze wijze een begeleidwerkenplek vinden. Wat houdt het Persoonsgebonden budget (PGB) begeleid werken in? Het PGB begeleid werken is een geldbedrag, dat een wsw-gerechtigde kan aanvragen om bij een reguliere werkgever te kunnen werken en daarbij begeleid te worden. Dit geld wordt onder meer gebruikt om de nodige aanpassingen op de werkplek van te betalen. Ook wordt een deel van het salaris uit het budget betaald, net als het salaris van de begeleider van de wsw-gerechtigde. Het gaat, in tegenstelling tot bijvoorbeeld een PGB AWBZ om een persoonsvolgend budget. Dat wil zeggen dat de wsw-gerechtigde het geld niet zelf in handen krijgt, maar dat het geld bij de gemeente blijft. De gemeente betaalt dus uiteindelijk de kosten die gemaakt worden bij het begeleid werken. De gemeente verstrekt het geld aan de werkgever en de begeleidingsorganisatie. Met het PGB begeleid werken moet een wsw-gerechtigde zelf een begeleidingsorganisatie kiezen en zelf een reguliere werkgever zoeken. Hij kan daar hulp bij vragen. Het aanvragen van het PGB begeleid werken loopt via de gemeente. Let op! Er bestaan ook PGB s, die te maken hebben met zorgtaken en met hulp bij het huishouden. Dat zijn andere soorten PGB s. Bijvoorbeeld het PGB AWBZ, het PGB WMO of het PGB ZVW. Dit zijn andere PGB s dan het PGB begeleid werken. Maar de naam is dus bijna hetzelfde. 14

15 Wie kan een PGB begeleid werken aanvragen? Dit kunnen wsw-gerechtigden die op de wachtlijst staan en aan de beurt zijn om begeleid te gaan werken via de Wsw, zijn. En daarnaast wswwerknemers. Dat zijn mensen die nu bij een sw-bedrijf werken, zowel beschut als gedetacheerd. En die graag begeleid zouden willen werken. Hoe kan iemand met een wsw-indicatie een PGB begeleid werken aanvragen? Hieronder beschrijven wij in algemene lijnen een stappenplan dat gevolgd kan worden. Echter is de uitvoering in iedere gemeente verschillend. Informeer goed bij de gemeente waar de wsw er woont, hoe het in die gemeente geregeld is. Neem daarvoor contact op met de beleidsmedewerker Wsw. Zodra iemand aan de beurt is op de wachtlijst, of nu al beschut/beschermd of gedetacheerd werkt, kan onderstaand stappenplan ingaan. Het stappenplan wat wij hier noemen zijn de globale lijnen. Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6 Praat erover Informeer naar de verordening PGB begeleid werken bij de gemeente/het sw-bedrijf Zoek een begeleider Zoek een baan en solliciteer Maak (samen) een plan Ga naar de gemeente/het sw-bedrijf Stap 1: Allereerst is het verstandig dat iemand de mogelijkheid van begeleid werken bespreekt met bijvoorbeeld een werkleider, iemand van personeelszaken van het sw-bedrijf. Vaak verwijzen wij naar een onafhankelijk arbeidsadviseur bij het UWV WERKBEDRIJF (UWV WERKbedrijf), of een arbeidsconsulent van MEE. De bedoeling is om te bespreken of begeleid werken geschikt is voor iemand. Past het bij zijn of haar capaciteiten en mogelijkheden? Stap 2: Informeer bij de gemeente waar de wsw-gerechtigde woont of bij het sw-bedrijf, naar wat er staat in de verordening PGB begeleid werken. Op die manier komt u bijvoorbeeld achter de voorwaarden die aan de begeleidingsorganisatie en werkgever worden gesteld. 15

16 Stap 3: Vervolgens gaat de wsw er op zoek naar een begeleidingsorganisatie, met die voorwaarden in het achterhoofd. Dit is een organisatie die in veel gevallen helpt bij het zoeken naar werk en die begeleidt tijdens het werk. Als de wsw er nog een baan moet vinden en graag hulp wil bij het zoeken, dan zoekt hij een begeleider die hem helpt bij het vinden van een baan. En die de wsw er, als hij ook daadwerkelijk een baan heeft, begeleidt bij het werk. Als de wsw er zelf al een baan heeft gevonden, kiest hij een begeleider die hem begeleidt bij het werk. Iemand kan op de volgende manieren bijvoorbeeld een begeleider/begeleidingsorganisatie zoeken: 1. zelf via internet, 2. navragen bij de gemeente met welke begeleiders zij goede ervaringen hebben, vraag bij de gemeente waar de wswgerechtigde woont, na welke organisaties bij hen bekend zijn. Vraag altijd na bij de gemeente of ze de uitgekozen organisatie erkent. 3. of informeren bij het UWV, het UWV WERKBEDRIJF (UWV WERKbedrijf), bij MEE of bij een onafhankelijk arbeidsadviseur of zij goede begeleiders kennen. Als de wsw er een begeleider heeft gevonden, kan hij met de begeleider bespreken wat voor werk geschikt zou zijn. Als de wsw er besloten heeft wat goed bij hem past, kan de wsw er op zoek gaan naar een geschikte baan. Stap 4: Een vierde stap is het zoeken naar een werkgever. Hiervoor kan de wsw-gerechtigde terecht bij de begeleidingsorganisatie die hij gekozen heeft, maar hij kan ook zelf vacatures in de gaten houden of werkgevers aanschrijven bij wie hij graag zou willen werken. De sollicitatie behoort ook tot deze stap. Vaak verwijzen wij hier ook wel naar het UWV WERKBEDRIJF (UWV WERKbedrijf), bijvoorbeeld voor sollicitatietips of vacatures. Stap 5: Wanneer de begeleider en werkgever gevonden zijn, dan maakt de wsw-gerechtigde een plan. Dit is in sommige gemeenten een gestandaardiseerd aanvraagformulier. Het plan vormt de aanvraag. Een wsw er vraagt dus een PGB begeleid werken aan door een plan te schrijven. In dat plan staat: Welke begeleidingsorganisatie er is gekozen. Wat zijn de naam van de begeleider of begeleidster en de kosten van die begeleiding. 16

17 Wie de werkgever wordt. Dus bij wie wil de wsw-gerechtigde graag in dienst treden? Wat de werkzaamheden worden. Welk bedrag aan loonkostensubsidie de werkgever krijgt, op basis van wat er in de verordening PGB begeleid werken staat. De werkgever heeft een bedrag nodig om een stuk van het loon van de wsw-gerechtigde te betalen. Dit bedrag noemen we loonkostensubsidie. In de verordening PGB begeleid werken staat op welk bedrag een werkgever recht heeft. Welke eenmalige aanpassingen de wsw-gerechtigde nodig heeft op de werkplek. Stap 6: Het plan wordt ingeleverd bij de gemeente of het sw-bedrijf. De gemeente of het sw-bedrijf besluit dan of het plan goedgekeurd wordt. Wanneer wordt het plan goedgekeurd? Het plan wordt goedgekeurd: Als het werk en de begeleiding voldoen aan de regels van de gemeente. Als het plan niet meer kost dan het budget (het geldbedrag) waar de wsw er recht op heeft. Het bedrag waarop de wsw er recht heeft, hangt af van zijn/haar wsw-indicatie. Wat is het beschikbare budget? Maximaal euro: Heeft de wsw er een wsw-indicatie van voor 1998 en is hij/zij licht of matig arbeidsgehandicapt, dan heeft de wsw er recht op max euro. Is de wsw er in het bezit van een wsw-indicatie na 1998 en is hij/zij matig arbeidsgehandicapt? Dan heeft de wsw er ook recht op max euro. Maximaal euro: Heeft de wsw er een wsw-indicatie en is hij/zij ernstig gehandicapt, dan heeft de wsw er recht op max euro. Het maakt dan niet uit of er sprake is van een wsw-indicatie van voor 1998 of van na Verordening PGB begeleid werken Iedere gemeente in Nederland diende vóór 1 juli 2008 bij verordening nadere regels op te stellen over de manier waarop de gemeente vorm geeft aan het PGB. Die regels betreffen: 17

18 de wijze waarop de hoogte van de periodieke subsidie aan de werkgever dient te worden vastgesteld; de hoogte van de voor de gemeente rechtstreeks aan de subsidieverlening verbonden uitvoeringskosten omgerekend op jaarbasis; de voorwaarden waaronder de gemeente aan de werkgever een vergoeding verstrekt voor de eenmalige noodzakelijke kosten van aanpassing van de omstandigheden waaronder arbeid wordt verricht; de voorwaarden waaronder de gemeente een begeleidingsorganisatie inschakelt die door de wswgerechtigde zelf is aangewezen. Hiernaast kan de gemeente eisen stellen aan begeleidingsorganisaties en/of de begeleidwerkenplek. Zo kan de gemeente aangeven dat de begeleidwerkenplek dient te voldoen aan de vereiste dat het een passende werkplek moet zijn. Aan de begeleidingsorganisatie kunnen eisen worden gesteld zoals het kwaliteitskeurmerk van BOABOREA. In de praktijk Het zelfstandig zetten van de stappen wordt moeilijk gevonden door wsw ers. Hulp van een begeleider inschakelen is een mogelijke oplossing. Het PGB begeleid werken is relatief nieuw. Aanvraagprocedures staan op het moment van schrijven (december 2008) nog in de kinderschoenen. Er zijn nog maar weinig voorbeelden, succesverhalen, bekend. Wat in de verordening is vastgesteld, moet in veel gevallen in de praktijk nog blijken. De gehele aanvraag en soms ook de goedkeuring verloopt soms via het sw-bedrijf. Dat is soms een verwarrende constructie, omdat het dan niet altijd meer onafhankelijk lijkt. Veel gemeenten vereisen erkende begeleidingsorganisatie, en daarnaast de eis ingeschreven te moeten zijn bij de KvK. Een veelvoorkomende vraag vanuit wsw ers is de vraag hoe werkgevers hiervan af zouden moeten weten? Het Ministerie van SZW onderneemt verschillende initiatieven om hier bekendheid aan te geven. Zo worden er bijvoorbeeld in het MKB campagnes uitgezet. Sommige sw-bedrijven en gemeenten ontplooien zelf de nodige activiteiten om het regionale 18

19 bedrijfsleven hiervoor warm te maken. Ook een leuk onderwerp voor de wsw-raad! 19

20 5. Wsw-raad: meepraten over de wet Per 1 januari 2008 mogen wsw ers meepraten en meedenken over plannen van de gemeente voor de Wsw. Dat noemen we inspraak Wsw. Iedere gemeente in Nederland moet daarom een wsw-raad samenstellen. In een wsw-raad kunt u als wsw er meepraten. In die raad kunnen niet alle wsw ers uit die gemeente zitten. De raad zou dan te groot worden. Daarom worden er een paar mensen gekozen, die met de gemeente praten namens alle wsw ers in de gemeente. De wsw-raad is dus een afvaardiging van alle wsw-ers in de gemeente. Iedere gemeente in Nederland kiest een eigen vorm van inspraak Wsw, zoals een wsw-raad per gemeente, per regio of schap. Ook kan de wswraad worden samengevoegd met de Wwb-raad en of de Wmo-raad. Omdat de Wsw nog erg in beweging is, is het aan te raden om een aparte wsw-raad te installeren. Let wel, een wsw-raad is niet hetzelfde als een Ondernemingsraad, een OR. De wsw-raad is een orgaan vanuit de gemeente, dat zich bezig houdt met wsw-beleid en dat gevraagd en ongevraagd adviezen geeft, die niet bindend zijn. De OR blijft gewoon bestaan als vertegenwoordiging van de werknemers in een sw-bedrijf. Zij houden zich meer bezig met de bedrijfsvoering. Eind 2008 waren er in Nederland 28 wsw-raden geïnstalleerd. Als wswgerechtigden buiten die raad, toch zaken aan de kaak willen stellen, kunnen ze dit aankaarten bij de mensen die al in de raad zitten. Ze kunnen hiervoor contact opnemen met een wsw-consulent van Programma VCP, of met de gemeente. Waarover praat een wsw-raad? De wsw-raad praat mee over de wsw-plannen van de gemeente. De gemeente denkt na over de Wsw. En bedenkt hoe de Wsw uitgevoerd wordt. Zij maken bijvoorbeeld plannen over aangepast werk. En over de wachtlijst. Verordening inspraak Wsw Iedere gemeente in Nederland moest vóór 1 juli 2008 bij verordening nadere regels opstellen over de manier waarop de gemeente vorm geeft aan inspraak Wsw. Die regels hebben betrekking op: 20

21 de wijze waarop overleg wordt gevoerd met wsw-gerechtigden of hun vertegenwoordigers; de wijze waarop wsw-gerechtigden of hun vertegenwoordigers onderwerpen voor de agenda van het overleg kunnen aandragen; de wijze waarop wsw-gerechtigden of hun vertegenwoordigers worden voorzien van informatie die nodig is om adequaat aan het overleg te kunnen deelnemen. Voor het overige heeft de gemeente alle ruimte om een vorm te kiezen die past bij de lokale situatie. Project Inspraak Wsw Het project Inspraak Wsw van Programma VCP ondersteunt gemeenten en wsw-gerechtigden graag bij de totstandkoming van wsw-raden. Wat houdt in het kort het project Inspraak Wsw van programma VCP in? In iedere provincie is een wsw-consulent aangesteld, die deskundig is op het gebied van de veranderingen in de Wsw. De consulent ondersteunt gemeenten en wsw-gerechtigden bij het ontwikkelen en uitvoeren van inspraak Wsw. Deze steun kan bestaan uit verschillende onderdelen. Denk bijvoorbeeld aan het leggen van contacten, bij de gemeente, bij lokale platforms, belangenbehartigers enzovoorts. Het werven van kandidaten voor een wsw-raad is tijdrovend. Wsw-consulenten denken en helpen graag mee. Ook bieden zij hulp bij het trainen van (potentiële) leden van de wsw-raad. Deze training gaat in op het voorbereiden van deelname aan de wsw-raad. Tot slot ondersteunen zij bij het starten van de uiteindelijke wsw-raad en het begeleiden, het coachen ervan. Als u meer wilt weten over inspraak Wsw in een specifieke provincie en/of regio, dan kunt u contact opnemen met (één van) de wswconsulenten van het project Inspraak Wsw. Deze consulenten zijn aangesteld tot Wilt u weten wie de wsw-consulent is in uw provincie? Neem dan contact op met de wsw-infolijn of mail ons. U kunt uiteraard ook contact opnemen met de gemeente. 21

22 6. Project voorlichting Wsw In 2008 hebben er 22 provinciale bijeenkomsten plaatsgevonden, gericht op de omgeving van wsw-gerechtigden. Vanaf september 2008 organiseert Programma VCP tot september 2009 regionale voorlichtingsbijeenkomsten door het hele land voor wswgerechtigden en hun directe omgeving. Onze werkwijze bij het voorlichten van wsw-ers en hun directe omgeving is als volgt. Wij nemen contact op met de gemeente(n) en het sw-bedrijf. Met deze partijen stemmen wij een voorlichtingsbijeenkomst af. Voorafgaande aan de bijeenkomst ontvangen de wsw'ers (mensen op de wachtlijst en mensen werkzaam bij het sw-bedrijf) een informatiepakket, bestaande uit een folder en een uitnodiging voor de voorlichtingsbijeenkomst. Er is een aparte folder voor mensen op de wachtlijst en een aparte folder voor werknemers. Een wsw er mag een ouder/verzorger/begeleider meenemen naar de bijeenkomst, als hij dat prettig vindt. De bijeenkomst is een interactieve presentatie, voorzien van foto- en filmmateriaal. Reacties wsw ers tijdens regionale bijeenkomsten - Angst om uit het sw-bedrijf weg te moeten. Veel mensen denken ten onrechte dat ze door de wijzigingen weg moeten bij het sw-bedrijf. Dit is niet het geval. Alleen iemand met een advies begeleid werken kan verplicht worden om begeleid te werken. - Spanning rondom begeleid werken. Wsw ers zijn angstig voor de reacties van de samenleving en/of toekomstige collega s. - Moelijkheden met het zelf zoeken van een werkgever/begeleider. Mensen weten niet goed hoe ze moeten zoeken. Wij proberen zo concreet mogelijk aan te geven met welke organisaties ze contact kunnen opnemen. - Wat als de begeleidwerkenplek niet de juiste blijkt? Over het algemeen keert iemand dan terug op de wachtlijst, op datum van de wsw-indicatie. - Wat gebeurt er met mijn salaris/pensioen als ik overstap naar een reguliere werkgever? We verwijzen in die gevallen vaak door naar de CAO/arbeidsvoorwaarden van de nieuwe werkgever. Tot slot hebben we een digitale artikelenservice. Dit is een serie kant-enklare artikelen over de wijzigingen op verschillende leesniveaus. Deze 22

23 kunnen door allerlei organisaties kosteloos worden gebruikt in bladen en op websites. Eens in de drie maanden komt er een serie uit. Voor vragen en opmerkingen over de wijzigingen in de Wsw, kunt u terecht bij de wsw-infolijn. U kunt ons bereiken via telefoonnummer (ma.t/m do uur en uur). U kunt ook een sturen naar wsw-infolijn@programmavcp.nl. 23

24 7. Afkortingen CAO Collectieve ArbeidsOvereenkomst OR Ondernemingsraad PGB persoonsgebonden budget Programma VCP Programma Versterking CliëntenPositie Wsw Wet sociale werkvoorziening sw-bedrijf sociaal werkvoorzieningsbedrijf 24

25 Heeft u vragen over de nieuwe mogelijkheden en rechten in de Wsw? Bel de wsw-infolijn Van maandag tot en met donderdag van uur en van uur Of stuur een naar wsw-infolijn@programmavcp.nl Of kijk op onze websites: