Naam : Voorletter(s) : Studentnummer :

Transcriptie

1 Naam : Casus 1 Tijdens een borrel op de rechtenfaculteit biedt Anton zijn Opel Corsa aan Cees te koop aan voor ƒ 5.000,-. Cees reageert niet direct, maar laat na drie dagen aan Anton weten de Opel Corsa graag te willen kopen voor ƒ 5.000,-. Anton heeft zich inmiddels bedacht en laat aan Cees weten dat hij zijn auto niet meer wil verkopen. a. Is er een overeenkomst tot stand gekomen tussen Anton en Cees en zo ja, op welk moment? Stel dat, anders dan hiervoor, Cees tijdens de borrel aan Anton laat weten dat hij tot zijn spijt geen geld heeft voor een auto en afwijzend op het aanbod van Anton reageert. Een week later bedenkt Cees zich en belt Anton op met de mededeling dat hij de auto graag wil kopen voor ƒ 5.000,-. b. Is er een overeenkomst tot stand gekomen tussen Anton en Cees en zo ja, op welk moment? Stel dat, anders dan hiervoor, Cees een week bedenktijd had gekregen van Anton en dat Cees binnen die week aan Anton laat weten de Opel Corsa graag te willen kopen, niet voor ƒ 5.000,-, maar voor ƒ 4.000,-. c. Is er een overeenkomst tot stand gekomen tussen Anton en Cees en zo ja, op welk moment? Stel dat, anders dan hiervoor, Cees een week bedenktijd had gekregen. De dag na de borrel bedenkt Anton zich en stuurt Cees een dat hij afziet van de verkoop van zijn auto. Cees, die zijn die week niet heeft gelezen, laat na vier dagen weten de Opel Corsa graag te willen kopen voor ƒ 5.000,-. d. Is er een overeenkomst tot stand gekomen tussen Anton en Cees en zo ja, op welk moment? Casus 2 Herman Hagens is de eigenaar van een unieke Chinese vaas uit het jaar Zijn zwager Bram Bruggink is bevriend met de directeur van museum Het Valkhof te Nijmegen. De museumdirecteur vraagt Bruggink of hij bij Hagens wil polsen of het wellicht mogelijk is de aan Hagens toebehorende vaas te lenen met het oog op een expositie in het museum. Hagens wil de vaas wel aan het museum uitlenen. Hij spreekt met Bruggink af dat Bruggink voor hem een bruikleenovereenkomst met het museum zal sluiten. Het is de bedoeling dat er sprake zal zijn van vertegenwoordiging: door de tussenkomst van Bruggink moet er een bruikleenovereenkomst tot stand komen tussen enerzijds Hagens en anderzijds het museum. 1

2 a. Aan welke twee eisen moet zijn voldaan om van 'vertegenwoordiging' te kunnen spreken (in die zin dat Bruggink als 'vertegenwoordiger' van Hagens een overeenkomst met het museum sluit)? Vervolg casus 2 Stel: er is een rechtsgeldige bruikleenovereenkomst tussen Hagens en het museum tot stand gekomen. Het museum mag de vaas van Hagens tentoonstellen van 1 juni 2001 tot 1 september Op vrijdag 8 juni 2001 staat de vaas op een tafeltje in één van de museumzalen. Stef Slonzig, werknemer van het schoonmaakbedrijf Cemsto BV (dat in opdracht van het museum iedere dag het museumgebouw schoonmaakt), loopt tijdens het stofzuigen tegen het tafeltje aan. Gevolg: de vaas valt in duigen op de vloer. De vaas blijkt onherstelbaar beschadigd en de schade wordt begroot op ƒ ,-. b. Welke (rechts)personen kan Hagens met succes aansprakelijk stellen voor de door hem geleden schade? Noem steeds de wettelijke grondslag voor aansprakelijkheid. Stel: het museum vergoedt aan Hagens de door hem geleden schade ad ƒ ,-. Het museum wil het betaalde bedrag op zijn beurt als schade op Stef Slonzig verhalen. Per slot van rekening heeft Stef Slonzig de schade veroorzaakt. De overeenkomst tussen het museum en Cemsto BV bevat een exoneratieclausule. Deze clausule luidt als volgt: "Cemsto BV aanvaardt geen aansprakelijkheid voor schade die bij de uitvoering van de opgedragen schoonmaakwerkzaamheden ontstaat." c. Kan Stef Slonzig zich tegenover het museum (met succes) beroepen op de exoneratieclausule in de overeenkomst tussen zijn werkgeefster Cemsto BV en het museum? Casus 3 Op een zomerse donderdagavond gaat Klaas een avondje stappen in het gezellige Nijmegen. Als Klaas het café betreedt en vervolgens naar zijn vrienden loopt, stoot hij, geheel per ongeluk, Peter aan. Peter is in een kennelijk zwaar beschonken staat en reageert daardoor nogal fel: hij duwt Klaas hard en voegt hem een aantal verwensingen toe. Klaas pikt dit niet en duwt Peter hard tegen de bar, waardoor Peter zijn elleboog lelijk bezeert. Hierop daagt Peter Klaas uit om een en ander buiten op straat uit te vechten. Eenmaal buiten komt het tot een handgemeen. Peter is echter dusdanig zwaar door de drank beneveld, dat hij zich nauwelijks kan verweren tegen Klaas. Daar komt bij dat Klaas een zwarte band heeft in karate. Peter loopt een aantal zware verwondingen op, waaronder drie gekneusde ribben en een hersenschudding. Ten gevolge van deze verwondingen kan Peter twee weken lang niet werken, waardoor hij ƒ 1.000,- aan inkomsten mist. Daarnaast bedragen de kosten voor medische behandeling ƒ 1.500,-. 2

3 Naam : a. Wanneer Peter Klaas in rechte aanspreekt tot schadevergoeding, verweert Klaas zich met de stelling dat hij slechts handelde uit zelfverdediging. Zal dit verweer naar uw mening slagen? b. Zal Peter Klaas met succes aansprakelijk kunnen stellen? c. Ervan uitgaande dat Klaas aansprakelijk is, welke schade moet hij dan aan Peter vergoeden? Casus 4 Albert verkoopt en levert op 1 juni 2001 zijn motorfiets aan Bernard. Bernard verkoopt en levert de motorfiets op 10 juni 2001 aan Cor. Zij spreken daarbij af dat Cor de motorfiets op 20 juni 2001 bij Bernard zal komen ophalen. Op 20 juni 2001 haalt Cor de motorfiets op bij Bernard. Op 30 juni 2001 vestigt Cor een recht van vruchtgebruik op de motorfiets ten behoeve van Dirk. Op 10 juli 2001 verkoopt en levert Cor de motorfiets aan Eddy, die niet van het recht van vruchtgebruik van Dirk op de hoogte is. Op 20 juli 2001 wordt de koopovereenkomst tussen Albert en Bernard vernietigd op grond van bedrog. Cor is nooit van het bedrog op de hoogte geweest. a. Wie is op 5 juni 2001 eigenaar van de motorfiets? b. Wie is op 15 juni 2001 eigenaar van de motorfiets? c. Wie is op 25 juni 2001 eigenaar van de motorfiets? d. Wie is op 15 juli 2001 eigenaar van de motorfiets? Heeft Dirk op 15 juli 2001 een geldig recht van vruchtgebruik op de motorfiets? Casus 5 Frits verleent op 19 maart 2001 een hypotheekrecht op zijn grond aan Gerrit. Vervolgens verleent Frits op 20 maart 2001 een hypotheekrecht op hetzelfde stuk grond aan Henk. De inschrijving van de hypotheekakte Frits Gerrit en die van de hypotheekakte Frits Henk vinden op hetzelfde tijdstip, 21 maart 2001 om 9.30 uur, plaats. a. Hoe worden de beide hypotheekrechten verleend en hoe worden zij gevestigd? 3

4 Naam : b. Wie heeft een eerste en wie heeft een tweede hypotheekrecht op de grond van Frits? c. Stel dat Frits op 20 maart 2001 in staat van faillissement is verklaard. Hebben Gerrit en Henk dan de volgende dag na inschrijving een geldig hypotheekrecht verkregen? d. Kan een hypotheekrecht ook op andere goederen dan onroerende zaken worden gevestigd? Casus 6 Anton heeft 'per ongeluk' een partij bakstenen meegenomen die lag opgeslagen in een depot van Bouwbedrijf Bouw BV. Bouw BV had de betreffende bakstenen onder eigendomsvoorbehoud verkregen van Hoeksteen BV. Bouw BV had de rekening voor deze bakstenen nog niet voldaan. Op een zekere dag metselt Anton in zijn achtertuin met behulp van deze bakstenen een schuur. Hij bouwt de nieuwe schuur voor zichzelf. a. Wie is eigenaar van de bakstenen? Verandert er iets met betrekking tot de eigendom van de bakstenen op het moment waarop Anton de schuur bouwt? Enige tijd later wordt duidelijk dat Anton de betreffende schuur voor bijna de helft op de grond van buurman Cees heeft gebouwd. De ingang van de schuur bevindt zich echter op de grond van Anton. b. Verandert dit gegeven het antwoord op vraag a? c. Kan buurman Cees in rechte eisen dat Anton de schuur weer afbreekt? Zal deze eis succes hebben? 4

5 Tentamen privaatrecht propedeuse 20 augustus 2001 Standaardantwoorden Antwoorden casus 1 a. Er is geen overeenkomst tot stand gekomen. Het aanbod van Anton is vervallen omdat het niet onmiddellijk werd aanvaard (art. 6:221 lid 1 BW). De mededeling van Cees kan worden opgevat als een nieuw aanbod dat door Anton kan worden aanvaard. b. Er is geen overeenkomst tot stand gekomen. Het aanbod van Anton is vervallen omdat Cees het heeft verworpen (art. 6:221 lid 2 BW). De mededeling van Cees kan worden opgevat als een nieuw aanbod dat door Anton kan worden aanvaard. c. Er is geen overeenkomst tot stand gekomen. De aanvaarding van Cees wijkt af van het aanbod van Anton. De mededeling van Cees geldt als een nieuw aanbod en een verwerping van het aanbod van Anton (art. 6:225 lid 1 BW). d. Er komt een overeenkomst tot stand. Het aanbod van Anton was onherroepelijk (art. 6:219 lid 1 BW). Moment: na vier dagen (art. 3:37 lid 3 BW). Casus 2 Antwoord 2a: Nieuwenhuis, p. 44: - vertegenwoordigingskwaliteit - vertegenwoordigingsbevoegdheid Antwoord 2b Hagens kan aansprakelijk stellen: - het museum (de bruiklener) o.g.v. art. 6:74 BW; - Cemsto BV o.g.v. art. 6:170 BW; - Stef Slonzig o.g.v. art. 6:162 BW. NB: Mochten studenten de bepalingen van art. 7A:1777 e.v. BW in hun antwoord verwerken, dan kan daarmee rekening worden gehouden. Andersom geldt dat (wat mij betreft) geen puntenaftrek hoeft plaats te vinden indien die bepalingen niet worden genoemd; boek 7A BW is immers geen propedeusestof. Antwoord 2c Ja, o.g.v. art. 6:257 BW. NB: deze antwoorden zijn zeer summier; van de studenten mag worden verwacht dat zij een en ander nader uitwerken, bijvoorbeeld de vereisten waaraan ingevolge de genoemde wetsartikelen moet zijn voldaan. Casus 3 5

6 Antwoord 3a Klaas beroept zich op noodweer. Dit is een rechtvaardigingsgrond. Een geslaagd beroep op noodweer heeft tot gevolg dat de handeling niet als onrechtmatig kan worden aangemerkt (art. 6:162 lid 2 laatste gedeelte). Het verweer van Klaas zal echter falen. Uit de casus blijkt immers dat Klaas zich vrijwillig in het gevecht heeft begeven. Van een noodweersituatie is dan ook geen sprake. Daar komt bij dat voor een geslaagd beroep op overmacht is vereist dat is voldaan aan de vereisten van subsidiariteit en proportionaliteit. In ieder geval is, blijkens de buitensporig zware verwondingen aan de zijde van Peter, in casu niet voldaan aan het vereiste van proportionaliteit. Antwoord 3 b Ja. Aan de vereisten van art. 6:162 BW is immers voldaan. Klaas pleegt een onrechtmatige daad in de zin van art. 6:162 lid 2 BW, te weten een handelen in strijd met de maatschappelijke zorgvuldigheid. Evt. zou ook sprake kunnen zijn van een handelen in strijd met een wettelijke plicht (art. 300 e.v. Sr.). Je krijgt dan mogelijk wel een probleem met de relativiteit (zie hieronder). Mogelijk zou ook nog kunnen zijn dat Klaas een inbreuk maakt op een subjectief recht, te weten de lichamelijke integriteit van Peter. Je krijgt dan wel problemen met de horizontale werking van grondrechten. Een beroep op noodweer gaat niet op (zie vraag a). Deze gedraging kan aan Klaas worden toegerekend. Hij heeft immers schuld aan de gedraging, art. 6:162 lid 3 BW. Peter heeft schade geleden, bestaande uit zowel materiële als immateriële schade (zie vraag c). Er is een causaal verband tussen de onrechtmatige gedraging van Klaas en de schade van Peter. Als Klaas Peter niet zou hebben mishandeld, dan zou Peter de schade niet hebben geleden. Aan het relativiteitsvereiste is voldaan, art. 6:163 BW. De zorgvuldigheidsnorm volgens welke men anderen niet mag mishandelen strekt tot bescherming tegen schade zoals Peter die heeft geleden. Zo men ervan zou willen uitgaan dat art. 300 e.v. Sr. is geschonden en/of de lichamelijke integriteit, kan hier mogelijk een probleem bestaan. Persoonlijk zou ik het echter niet fout rekenen als studenten relativiteit aannemen. Antwoord 3c Peter heeft zowel vermogensschade geleden als ander nadeel in de zin van art. 6:95 BW. Ingevolge art. 6:96 lid 1 BW kan Peter vergoeding vorderen van de gederfde inkomsten alsmede de onkosten voor medische behandeling. De (immateriële) schade die Peter heeft geleden (zijn lichamelijk letsel), kan hij op Klaas verhalen op grond van art. 6:106 sub b BW. Klaas kan echter wel een beroep doen op de matigingsgrond van art. 6:101 BW (eigen schuld). Peter heeft immers (in ruime mate) bijgedragen aan het ontstaan van de schade. Casus 4 6

7 Antwoord 4a Albert. Vernietiging heeft terugwerkende kracht, art. 3:53 lid 1 BW. Bernard wordt niet beschermd o.g.v. art. 3:86 BW, want de vernietiging levert een titelgebrek op. Albert is dus eigenaar en Bernard is bezitter. Antwoord 4b Albert. Cor krijgt cp geleverd door een bezitter. Deze levering wordt gerelativeerd door art. 3:90 lid 2 BW. Totdat de motorfiets daadwerkelijk in handen van Cor is gekomen, werkt de levering door Bernard aan Cor niet tegenover Albert. Albert is dus (in de onderlinge verhouding) eigenaar en Cor is bezitter. Antwoord 4c Cor. De motorfiets is nu feitelijk aan Cor afgegeven. De levering door Bernard aan Cor wordt nu niet meer gerelativeerd door art. 3:90 lid 2 BW. Cor heeft weliswaar geleverd gekregen van de beschikkingsonbevoegde Bernard, maar Cor is niettemin eigenaar geworden op grond van art. 3:86 BW. Antwoord 4d Eddy is eigenaar (normale overdracht ex art. 3:84 BW). Dirk had aanvankelijk een geldig recht van vruchtgebruik (op 30 juni 2001 was Cor eigenaar). Na 10 juli 2001 heeft Dirk echter geen recht van vruchtgebruik meer, omdat Eddy (ten koste van Dirk) wordt beschermd op grond van art. 3:86 lid 2 BW. Eddy heeft dus de onbezwaarde eigendom verkregen. Casus 5 Antwoord 5a Verlening: door middel van een tussen partijen opgemaakte notariële akte van hypotheekverlening (art. 3:260 lid 1). Vestiging: door middel van inschrijving van deze akte in de openbare registers (art. 3:260 lid 1 jis. art. 3:16 e.v.; zie ook art. 3:98 jis. art. 3:84 lid 1 en 89). Antwoord 5b Gerrit heeft een eerste en Henk heeft een tweede hypotheekrecht op de grond van Frits (art. 3:18, 19 lid 2 en 21 leden 1 en 2, aanhef en onder a). Antwoord 5c Neen, want Frits is ten tijde van de inschrijving beschikkingsonbevoegd (art. 3:84 lid 1 jis. art. 23 en 35 lid 1 Fw). Antwoord 5d Ja, als die andere goederen maar registergoederen zijn (art. 3:10, 227 lid 1, tweede zin, en 260 lid 1). Antwoord casus 6: a. 3 punten De stenen waren onder eigendomsvoorbehoud (art. 3:92 BW) aan Bouw BV geleverd en de rekening was nog niet voldaan. Het uitgangspunt is derhalve dat Hoeksteen BV eigenaar 7

8 van de bakstenen is gebleven. Anton is door de inbezitneming van de stenen (art. 3:113 BW) bezitter te kwader trouw geworden (art. 3:118 BW), maar hij is geen eigenaar geworden. Er is niet sprake van een overdracht aan Anton. Een geldige titel en levering ontbreken immers en Anton is evenmin 'te goeder trouw' in de zin van art. 3:86 BW en art. 3:11 BW. Art. 3:86 BW is derhalve niet van toepassing. Op het moment waarop Anton de schuur heeft gebouwd, is hij als eigenaar van de grond tevens eigenaar van de schuur en de bakstenen geworden, en wel op grond van natrekking. Zie art. 3:4 BW, art. 5:3 BW en art. 5:20 sub e BW. De bakstenen zijn bestanddeel van de grond geworden. Anton is derhalve de eigenaar van de bakstenen. b. 4 punten Art. 5:20 sub e BW stelt dat de eigenaar van de grond tevens eigenaar is van gebouwen die duurzaam met de grond zijn verenigd, voor zover ze geen bestanddeel zijn van eens anders onroerende zaak. Voor het deel van de schuur dat op het erf van buurman Cees staat, geldt vermoedelijk dat de 'horizontale natrekking voor de verticale natrekking gaat'. Het lijkt mij dat de schuur een ondeelbaar geheel is en dat het gedeelte van de schuur dat op de grond van buurman Cees staat, bestanddeel van eens anders onroerende zaak is geworden. Het gedeelte van de schuur dat op de grond van Anton staat, is vermoedelijk de hoofdzaak die het andere deel natrekt. Het grootste deel van de schuur staat immers op de grond van Anton en de ingang van de schuur bevindt zich op zijn erf. Bij deze uitleg zou Anton als eigenaar van de grond tevens eigenaar van de gehele schuur zijn geworden, inclusief alle bakstenen die in de schuur zijn verwerkt. Andere antwoorden zijn eventueel verdedigbaar, mits goed gemotiveerd. c. 3 punten Cees kan in beginsel (tenzij hij zijn eigenaarsbevoegdheden misbruikt; zie art. 3:13 BW) 'amotie' vorderen, maar Anton kan op zijn beurt op grond van art. 5:54 lid 1 BW eisen dat Cees de betreffende grond aan hem overdraagt dan wel dat Cees hem een erfdienstbaarheid verleent, op grond waarvan Cees het bouwsel op zijn grond moet dulden. Deze tegenvordering zal niet slagen als Anton de schuur met opzet op de grond van Cees heeft gebouwd (zie art. 5:54 lid 3 BW). Als Anton te goeder trouw heeft gehandeld, dan moet de rechter een belangenafweging maken. Als Anton door wegneming van de schuur onevenredig veel zwaarder wordt benadeeld dan Cees door handhaving, dan wordt Cees gedwongen tot overdracht van een stuk grond of tot vestiging van een erfdienstbaarheid, uiteraard tegen een redelijke schadeloosstelling (art. 5:54 lid 1 BW). 8