Handleiding groepsoverzicht en Ontwikkelingsperspectieven Taal Startblokken

Transcriptie

1 Handleiding groepsoverzicht en Ontwikkelingsperspectieven Taal Startblokken Het doel van dit document is om een goed beeld te krijgen van de geïndiceerde kinderen. Op de locaties kennen de medewerkers de kinderen goed. Ze weten vaak precies te vertellen hoe het met de kinderen gaat en wat ze nodig hebben om nog een stap verder in de ontwikkeling te kunnen maken. Al deze kennis over de kinderen willen we om verschillende redenen graag in kaart brengen: Ontwikkeling bij kinderen zichtbaar maken Inzichtelijk maken wat de speelleer behoefte is Te onderbouwen welke mogelijk extra begeleiding wenselijk is Hulpmiddel om verslag te doen aan ouders Naast mondelinge overdracht ook schriftelijke overdracht bij vertrek van een medewerker of voor invallers Een goede overdracht naar de basisschool, zodat leerkrachten weten op welke gebieden kinderen behoefte hebben aan extra ondersteuning en ook welke. Verantwoording naar de overheid door te kunnen laten zien hoe een kind geprofiteerd heeft van investeringen in VVE Met dit document kunnen we onze professionaliteit etaleren Het document wordt ingevuld door een SPM, LM of pedagoog. Per jaar zijn er twee momenten waarop dit formulier per geïndiceerd kind wordt ingevuld. De eerste periode (P1) wordt met een andere kleur ingevuld dan de tweede periode (P2). Het verschil tussen P1 en P2 kan je zichtbaar maken door P2 cursief te maken. Tussen de eerste periode en tweede periode zit minimaal vier maanden. Eerste kolom Vul hier de naam en geboortedatum in het bovenste vak. In het tweede vak de datum van invullen in periode 1, in het derde vak datum van invullen periode 2. Tweede kolom Tweede kolom Naam van de groep waar het kind geplaatst is. Naam van de pedagogisch medewerker. Derde kolom: peuterobservatielijst Observatiegegevens van de peuterobservatielijst worden ingevuld door de medewerkers op de groepen. Zorg voor een observatie ter plekke op je groep waarbij je verschillende situaties bekijkt (vrij spel, begeleid spel, buiten, binnen of een eetmoment). De cijfers staan voor de volgende nomeringen: 1 betekent in onvoldoende mate aanwezig 2 het gewenste gedrag in voldoende mate aanwezig 3 het gewenste gedrag is sterke mate aanwezig De PM tellen de scores bij elkaar op en vullen dit onderaan de observatielijst in bij totaal aantal goed. Twee keer tussen de 3 en 4 jaar wordt de lijst ingevuld. De eerste keer is dit tussen 3 jaar en 3,6 maanden, de tweede keer tussen 3,6 en 4,2 met een periode van minimaal vier maanden tussen periode 1 (P1) en periode 2 (P2). In het groepsoverzicht wordt de totaalscore ingevuld bij P1 (eerste blokje) of bij P2 (tweede blokje). De normtabel (figuur 1) is een hulpmiddel om te constateren of een kind extra begeleiding of ondersteuning nodig heeft. Kinderen met totaalscore van matig tot zeer zwak (vetgedrukt in de tabel) komen in aanmerking voor extra hulp.

2 De SPM, LM of pedagoog analyseert aan de hand van de scores op de observatielijst op welk onderdeel (figuur 2) een kind hulp nodig heeft. Deze lage score wordt bij het betreffende onderdeel in het groepsoverzicht geschreven. Hier gaat aan gewerkt worden. Mocht een kind op meerdere onderdelen zorg nodig hebben dan wordt er een keuze gemaakt, maximaal drie doelen zijn haalbaar om aan te werken. Wil hulp bij gedrag van kinderen effectief zijn moet deze voor minimaal een periode van zes weken structureel worden uitgevoerd. Na een periode van minimaal zes weken is er een tussentijdse evaluatie. Daarna stel je vragen als: Hoe gaat het nu, wat kan beter, moet zorg op dezelfde manier worden voortgezet of is een bijstelling van het plan nodig? Na vier tot zes maanden wordt de peuterobservatielijst opnieuw ingevuld (P2), zo kan inzichtelijk gemaakt worden of de hulp tussen periode 1 en 2 effectief is geweest. Voorbeeld Naam groep pol stand van zaken plan evaluatie Marie Vlinders PM: Joke Bakker zelfredzaamheid zelfregeling weerbaarheid welbevinden relatie anderen motoriek creativiteit spelen werken Marie laat ki gemakkelijk voorgaan op de glijbaan. Ze wacht tot er niemand meer is. Durft niet goed voor zichzelf op te komen. Is heel goed in verven. Marie is weerbaarder, blijft iets om op te letten. ze heeft nu iemand met wie ze graag speelt! Anne is favoriet. Actie is niet nodig, wel signaal doorgeven aan juf groep 1 Kleine Wereld Het zelfvertrouwen vergroten: we doen met haar activ in kleine kring, dan kan ze veilig amen leren spelen. PM doet voor. Hangen haar schilderijen op en geven veel complimenten. Korte bespreking in december (1212; ze geniet en lijkt te groeien, doorgaan met plan) Overdracht Figuur 1. Normtabel omschrijving leeftijdscategorie leeftijdscategorie leeftijdscategorie 3.0 t/m t/m t/m 4.2 Goed tot zeer goed Ruim vold tot goed Matig tot voldoende Zwak tot matig Zeer zwak tot zwak Figuur 2 Onderdeel Maximaal Minimaal zelfredzaamheid 15 5 zelfregeling 12 4 Weerbaarheid 12 4 Welbevinden 21 7 Relatie met anderen 9 3 Motoriek 18 6 Creativiteit 6 2 Spelen 21 7 Werken 12 4 totaal

3 Vierde kolom: Ontwikkelingsperspectieven Taal Het bovenste vak bestaat uit drie kolommen, waarvan in de tweede kolom de resultaten van observaties van taalontwikkeling in de eerste periode vermeld wordt. In het vak ernaast de resultaten van de observaties in de tweede periode. Kinderen worden regelmatig en in verschillende situaties geobserveerd met behulp van de ontwikkelingsperspectieven Taal, hierin worden de volgende onderdelen bekeken: woordenschat, omgaan met boeken/ verhalen en gesprekken. Werken met de ontwikkelingsperspectieven Taal: De PM observeert regelmatig een kind. Een keer in de spelhoek, een keer tijdens een groepsactiviteit, een keer tijdens buiten spelen of tijdens het eten, een verplicht werkje etc. Twee keer in de leeftijd van 3 jaar tot 4 jaar worden de ontwikkelingsperspectieven Taal ingevuld. In de eerste kolom wordt een +, +/ of een ingevuld achter ieder onderdeel. Dit zijn de resultaten van meerdere observaties die nu voor de eerste periode geregistreerd worden per kind. De tweede keer wordt opnieuw een +, +/ of een ingevuld in de tweede kolom (cursief invullen). Zo is zichtbaar of er sprake is van ontwikkeling (+), stagnatie (+) of terugval (). Observeren en registreren heeft als doel om ieder kind optimaal mogelijk te begeleiden. Hoe de begeleiding er dan uitziet wordt duidelijk in het groepsoverzicht. Hier worden alle gegevens verzameld en een vervolg beschreven. De ontwikkelingsperspectieven Taal zijn logisch opgebouwd; als een kind meedoet met activiteiten en betrokken is, zal de volgende stap in de ontwikkeling zijn dat het nieuwsgierig is naar wat anderen zeggen. Dat een kind nog niet juiste woordkeuze hanteert is logisch als het ook nog niet objecten benoemt. In figuur 3 zie je de ontwikkelingsperspectieven van het onderdeel de woordenschat. Dit is verdeeld in drie onderdelen; Taal begrijpen, gebruiken en uitbreiden. Figuur 3, woordenschat Taal begrijpen +/+/ Taal gebruiken +/+/ Taal uitbreiden +/+/ Doet mee met activiteiten en is betrokken Gebruikt nonverbale communicatie/ in eigen taal Is geïnteresseerd in nieuwe woorden Is nieuwsgierig naar wat anderen zeggen Gaat sociale contacten aan binnen activiteiten Laat in handelen en mimiek zien taal te begrijpen Doet pogingen om Nederlandse woorden te zeggen Benoemt objecten Gebruikt kenmerken en relaties tussen voorwerpen (dikdun, groter, kleiner) Juiste woordkeuze Juiste woordvolgorde Pikt woorden op in de omgang met anderen Probeert nieuwe woorden uit Een voorbeeld van Ravi: hij is drie jaar en twee maanden. De PM heeft al een aantal keren Ravi geobserveerd en nu vult ze de ontwikkelingsperspectieven in (zie figuur 4). Samen bespreken de PM en SPM de ontwikkelingsperspectieven en constateren dat Ravi extra hulp nodig heeft. De SPM vult het groepsoverzicht in. Bij taal wordt bovenin een ingevuld. Figuur 4, voorbeeld van Ravi, ontwikkelingsperspectieven Taal begrijpen +/+/ Taal gebruiken +/+/ Taal uitbreiden +/+/ Doet mee met activiteiten en is + Gebruikt nonverbale + Is geïnteresseerd in betrokken communicatie/ in eigen taal nieuwe woorden Is nieuwsgierig naar wat anderen zeggen Gaat sociale contacten aan binnen activiteiten + Doet pogingen om Nederlandse woorden te zeggen Pikt woorden op in de omgang met anderen + Benoemt objecten Probeert nieuwe woorden uit

4 Laat in handelen en mimiek zien taal te begrijpen Gebruikt kenmerken en relaties tussen voorwerpen (dikdun, groter, kleiner) Juiste woordkeuze Juiste woordvolgorde Figuur 5, voorbeeld van Ravi, groepsoverzicht De SPM vult in het groepsoverzicht (figuur 5) de conclusies van het observeren in het juiste onderdeel. Taal Gesprekken Woordenschat Doet mee met activiteiten. Is nieuwsgierig en begint samen te spelen met nieuwe kinderen. Gebruikt hierbij non verbale woorden in eigen taal Omgaan met boeken, verhalen Vijfde kolom; stand van zaken Hier wordt een kort verslag weergegeven van de observaties. In het voorbeeld van Ravi maakt de SPM een stand van zaken op. Wat weten we van Ravi? We zoeken naar belemmerende en stimulerende factoren bij begeleiding van Ravi. Deze factoren beïnvloeden namelijk de manier waarop we hulp of ondersteuning bieden: in het kind zelf (wat kan het goed, interesse,..) in de thuissituatie (werkt deze factor mee, wat doen ze thuis al waarop ik kan aansluiten, plek in het gezin etc.) in de groepssituatie (drukke groep, weinig jongens/meisjes, aansluiting andere kinderen etc.) met PM (juist wel met PM samen of niet, voorkeur voor PM etc.) Hierna kan het (handelings) plan gemaakt worden in de kolom acties. Zesde kolom: acties Het plan of de acties vloeit voort uit de gegevens van het observeren en de stand van zaken. We hebben nu goed gekeken naar het kind en besluiten wat de volgende stap voor dit kind zou kunnen zijn. Met andere woorden: wat is de zone van de naaste ontwikkeling? En welke activiteiten helpt dit kind? Welke begeleiding van de PM gaan we aanbieden? Kunnen ouders hierin een rol spelen? Of misschien andere kinderen? Bij hoeveel minnetjes komen we in actie? Dat hangt sterk van het kind af. Bijvoorbeeld : een taalzwak meisje laat een min zien in de woordenschat kolom, onderdeel doet mee met activiteiten en is betrokken. Hiermee ga je mee aan de slag omdat actief meedoen een voorwaarde is om taal te begrijpen.

5 Een taalsterk jongentje dat een min laat zien in de kolom Omgaan met boeken en verhalen, onderdeel graag naar verhalen luisteren bieden we meerboeken of verhalen aan. Dus afhankelijk van de ontwikkeling van het kind ga je aan de slag (kolom acties invullen). Daarbij speelt de vooruitgang van de score een groot belang, samen met gezond verstand. In het voorbeeld van Ravi zien we dat hij begint contact te maken met andere kinderen, hij gaat communicatie aan. Dit kunnen we versterken door het samen spelen in de bouwhoek (want dat doet hij het liefst). We koppelen hem aan een taalsterk jongetje (Pim!). De PM speelt zelf ook mee en benoemt handelingen en objecten tijdens spel. Laatste kolom: evaluatie In de laatste kolom worden afspraken vastgelegd om het plan te evalueren. In het voorbeeld van Ravi gaan we na zes weken nog eens gericht observeren op de woordenschat. En stellen we ons de vragen: werkt het plan goed? Moet het bijgesteld? Werken we nog steeds binnen de zone van de naaste ontwikkeling of kan hij al meer aan en stellen we dus het plan bij?