gemeente. SLoK project 1

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "gemeente. SLoK project 1"

Transcriptie

1 gemeente. SLoK project 1 Thema Subthema(s) F: Grootschalige duurzame energieopties Grootschalige en/of collectieve DE opties Ambitie Actief Voorlopend Innovatief Taakstelling 3 % Van de energie die binnen de gemeentegrenzen wordt gebruikt wordt duurzaam opgewekt en geleverd via grootschalige en/of collectieve opties: Wind Biomassa Waterkracht Warmte/Koude-opslag 5 % Van de energie die binnen de gemeente-grenzen wordt gebruikt wordt duurzaam opgewekt en geleverd via grootschalige en/of collectieve opties: Wind Biomassa Waterkracht Warmte/Koude-opslag 10 % Van de energie die binnen de gemeente-grenzen wordt gebruikt wordt duurzaam opgewekt en geleverd via grootschalige en/of collectieve opties: Wind Biomassa Waterkracht Warmte/Koude-opslag Projecttitel: Regionaal duurzame energieplan Trekker MARB; bm.van.den.heuvel@breda.nl; Afdeling Milieu / Economische zaken / Ruimtelijke Ordening Contactpersoon In te vullen door de individuele gemeenten Telefoonnummer Doelstelling Het uitvoering geven aan de verklaring van Dussen, waarin ten aanzien van duurzame energie wordt uitgegaan van de rijksdoelstelling voor 2020 waarin aandeel duurzame energie minimaal 20% bedraagt. Resultaat Doelgroep(en) Project-aanpak Projectorganisatie Communicatie Planning In 2012 is er sprake van lopende (sub)regionale duurzame energieprojecten (ten minste gestart) en is een aandeel van 5% duurzame energie gerealiseerd. Gemeenten in MARB-verband Gemeenten in de regio West Brabant Inventarisatie lopende trajecten (klimaatlandschap; windplan; DEscans; bio-energie e.d.) Opstellen (regionale) visie a.d.h.v. de Verklaring van Dussen Opstellen en begeleiden (regionaal) uitvoeringsplan Instellen uitvoeringsgerichte themawerkgroep(en) ten behoeve van lokale ondersteuning voor het uitvoeringsplan Projectcoördinatie: MARB Kennis en kunde worden regionaal gebundeld en ingezet. Er worden 3 themawerkgroepen opgericht, namelijk voor wind, bio-energie en gebouwgebonden opties. Bij het uitvoeringsplan zullen externe partijen zoals ZLTO, Waterschappen, woningcorporaties e.d. Voor gebouwgebonden opties wordt samenwerking gezocht met het Regiobureau. De gemeente draagt bij in financiele zin en geeft mede uitvoering aan het uitvoeringsplan. De werkgroepen bepalen welke communicatie-uitingen en middelen in de projecten zullen worden toegepast.. In projectbegroting is hiervoor een stelpost aangegeven. doorlooptijd project: 4 jaar, start: z.s.m. na toekenning subsidie eind: 2012

2 Inspanning over 4 jaar Projectkosten over 4 jaar Financiering Effectmeting Gerelateerd beleid, mogelijke bijkomstige effecten Mogelijke valkuilen Achtergrondinformatie Projectcoördinatie MARB: 800 uur Gemeenten leveren 3 werkgroepen, totaal 3600 uur. Van het totaal aan loonkosten hiervoor neemt de gemeente [zie excel-bestand] voor haar rekening. Bijdrage aan uitvoeringsplan: pm Inschakelen extern bureau voor ondersteuning, onderzoek en communicatie: [bedrag overnemen uit excel-bestand verdeeld per gemeente] Subsidies anders dan SloK 08-12: n.n.b. Introductie van nieuwe subsidieregelingen zal worden gevolgd. De wijze van monitoren zoals nu jaarlijks plaatsvindt, uitgedrukt in een percentage duurzame energie, zal worden voortgezet. RO (bestemmingsplan), Provinciaal Streekplan, Wet milieubeheer (Te lang) vasthouden aan minder kansrijke projecten. Projectaanpak moet zich (zeker in aanvang) beperken tot de meest kansrijke projecten die daadwerkelijk tot realisatie kunnen komen. Onduidelijkheid over provinciale invulling landelijke windenergiedoelstelling

3 gemeente SLoK project 2 Thema Subthema(s) Woningen Nieuwbouw Ambitie Actief Voorlopend Innovatief Taakstelling Realiseren van woningen met een 10% verscherpte EPC Realiseren van een EPL van 7,0 tot 8,0 bij woningbouwprojecten met meer dan 200 woningen Realiseren van woningen met een 25% verscherpte EPC Realiseren van een EPL van 8,0 tot 9,0 bij woningbouwprojecten met meer dan 200 woningen Realiseren van woningen met 75% verscherpte EPC of: Realiseren van energieneutrale woningen Realiseren van een EPL van 9,0 tot 10,0 bij woningbouwprojecten met meer dan 200 woningen Projecttitel: Regionale aanpak nieuwbouw woningen Trekker MARB: bm.van.den.heuvel@breda.nl, Afdeling Volkshuisvesting Contactpersoon Telefoonnummer Doelstelling Realiseren van woningen met een 10% verscherpte EPC Realiseren van een EPL van 7,0 tot 8,0 bij woningbouwprojecten met meer dan 200 woningen. Resultaat Een geimplementeerde regionale standaardaanpak waarmee de gemeente op efficiente wijze invulling geeft aan de hiervoor genoemde doelstelling. Hierbij worden regionaal uitgewerkte standaardconcepten, checklisten en een daarbij behorend draaiboek ingezet. Doelgroep(en) Gemeenten in de Marb-regio Regiobureau Projectontwikkelaars/aannemers Woningcorporaties Project-aanpak Kennis en kunde worden regionaal gebundeld en ingezet. Er wordt een regionale werkgroep woningbouw ingesteld, met de volgende taken: Inventarisatie van mogelijkheden (innovatief/experimenteel bouwen, eenduidige regionale aanpak/instrumentarium) Uitwerken standaardconcepten, checklisten en draaiboek. De standaardconcepten hebben een oplopende ambitie zodat ook kan worden geschakeld naar een hoger ambitieniveau. Ondersteuning/vraagbaak bij implementatie bij gemeenten Bij de nieuwbouw van woningen maakt de gemeente gebruik van de regionale standaardaanpak. Projectorganisatie Communicatie Planning Inspanning over 4 jaar Projectcoordinatie: MARB Werkgroep: MARB en gemeenten (waarbij verschillende gemeentelijke disciplines vertegenwoordigd zijn). Voor proces, inhoud en communicatie wordt gebruik gemaakt van externe ondersteuning Welke communicatie-uitingen en middelen zullen worden gebruikt, zal worden bepaald door de werkgroep. Deze is in elk geval gericht op de relevante, uitvoerende afdeling van de gemeente. Doorlooptijd: 2 jaar Start: oktober 2009 Eind: oktober 2010 (producten) en 2012 uitvoering (structureel) MARB: projectcoordinatie: 300 uur Gemeenten leveren werkgroep voor vakinhoudelijk inbreng: 1200 uur en communicatie: 120 uur. Voor het totaal aan loonkosten hiervoor neemt de

4 Projectkosten raming Financiering Effectmeting Gerelateerd beleid, mogelijke bijkomstige effecten Mogelijke valkuilen Achtergrondinformatie gemeente [zie excel-bestand] voor haar rekening. De gemeente benut genoemde producten: pm Inschakelen extern bureau voor onderzoek haalbaarheid, uitwerking concepten, communicatie en procesondersteuning. [Bedrag uit excelbestand overnemen] Subsidies anders dan SloK 08-12: n.n.b. Om te meten welk effect de ontwikkelde documenten hebben zal per gemeente worden bijgehouden hoeveel woningen op welk ambitieniveau (epc) zijn gerealiseerd. RO, stedebouwkundig, volkshuisvesting, vergunning & handhaving Regionale aanpak Duurzaam bouwen Streef naar een regionaal eenduidige aanpak en (minimum) ambitieniveau, maar beperk de koplopers niet om met een hogere ambitie aan de slag te gaan.

5 Lokaal klimaatbeleid gemeente X projectnummer 03 Thema Subthema(s) Woningen Bestaand Ambitie Actief Voorlopend Innovatief Taakstelling Verbeteren van de energetische kwaliteit van de woningvoorraad, uitgedrukt in het Energielabel, met gemiddeld 1 % per jaar Verbeteren van de energetische kwaliteit van de woningvoorraad, uitgedrukt in het Energielabel, met gemiddeld 2 % per jaar Verbeteren van de energetische kwaliteit van de woningvoorraad, uitgedrukt in het Energielabel, met gemiddeld 4 % per jaar of: Realiseren van energieneutrale woningen (binnen voorbeeldprojecten) Projecttitel: Regionale aanpak bestaande huurwoningen Trekker MARB bm.van.den.heuvel@breda.nl; Afdeling Milieu, Volkshuisvesting Contactpersoon In te vullen door de individuele gemeenten Telefoonnummer Doelstelling Het verbeteren van de energetische kwaliteit van de woningvoorraad, uitgedrukt in het Energielabel, met gemiddeld 1 % per jaar Resultaat In de MARB regio hebben woningcorporaties prestatieafspraken gemaakt met de gemeenten en voeren dit uit. In de prestatieafspraken is onder andere bovenstaande doelstelling geïntegreerd. Doelgroep(en) Woningcorporaties en gemeenten Project-aanpak Projectorganisatie Communicatie Planning Inspanning over 4 jaar Kennis en kunde worden regionaal gebundeld en ingezet. Instellen voorbereidingsgroep voor de taken: Inventarisatie lopende afspraken Ambitiebepaling en draagvlakvergroting adhv een regionale workshop Formuleren regionale afspraken. Begeleiden en ondersteunen van lokale uitvoering. Instellen gemeentelijke werkgroep voor de lokale uitvoering. Projectcoördinatie MARB. Voorbereidingsgroep bestaande uit: verschillende gemeentelijke disciplines vertegenwoordigers van woningcorporaties Uitvoeringsgerichte gemeentelijke werkgroep, bestaande uit: verschillende gemeentelijke disciplines lokale woningcorporatie(s) Voor wat betreft communicatie wordt aangesloten bij bestaande structuren en kanalen bij wonincorporaties en gemeenten. Zowel bij de voorbereidingsgroep als bij de werkgroepen zijn communicatiemedewerkers aanwezig. Binnen de werk- en voorbereidingsgroep wordt bepaald waar de communincatie zich op dient te richten. Doorlooptijd 4 jaar Regionale voorbereidingsgroep: (eerste) 2 jaar Gemeentelijke werkgroep: gehele periode van 4 jaar MARB coördinatie: 300 uur Gemeenten leveren een voorbereidingsgroep: 1200 uur Van het totaal aan loonkosten hiervoor neemt de gemeente [zie excelbestand] voor haar rekening. Gemeentelijke werkgroep: 216 uur

6 Lokale in/uitvoering: pm Projectkosten Financiering Effectmeting Gerelateerd beleid, mogelijke bijkomstige effecten Mogelijke valkuilen Achtergrondinformatie Bijdrage aan een regionale workshop en kosten voor communicatie [zie excel-bestand] Mogelijk kansen voor Meer met Minder Het aantal verbeterde woningen en de verbetering in termen van energielabel wordt per gemeente (en per woningcorporatie) bijgehouden. Volkshuisvesting, EPBD, woonlastenbeleid Breng energie niet als een afzonderlijk onderwerp, maar integreer het met strategisch voorraadbeheer.

7 gemeente SLoK project 4 Thema Subthema(s) Woningen Bestaand Ambitie Actief Voorlopend Innovatief Taakstelling Verbeteren van de energetische kwaliteit van de woningvoorraad, uitgedrukt in het Energielabel, met gemiddeld 1 % per jaar Verbeteren van de energetische kwaliteit van de woningvoorraad, uitgedrukt in het Energielabel, met gemiddeld 2 % per jaar Verbeteren van de energetische kwaliteit van de woningvoorraad, uitgedrukt in het Energielabel, met gemiddeld 4 % per jaar of: Realiseren van energieneutrale woningen (binnen voorbeeldprojecten) Projecttitel: Regionale aanpak bestaande particuliere woningen Trekker MARB: bm.van.den.heuvel@breda.nl; Afdeling Volkshuisvesting Contactpersoon In te vullen door de individuele gemeenten Telefoonnummer Doelstelling Het verbeteren van de energetische kwaliteit van de woningvoorraad, uitgedrukt in het Energielabel, met gemiddeld 1% per jaar Resultaat Een regionale aanbiederspool (epa-adviseur, installateur, aannemer e.d.) waarmee de gemeente haar eigenaar-bewoners kan stimuleren tot energiebesparing. In optimale vorm ziet het maatregelenpakket er als volgt uit: Energielabel Epa: voorstel voor maatregelen Uitvoering van maatregelen Financiering van maatregelen Besparingsgaranties De aanbiederspool houdt zichzelf wegens succes in stand. Doelgroep(en) Gemeenten in Marb-verband Eventueel gemeenten in de regio West Brabant Project-aanpak Instellen regionale werkgroep bestaande particuliere woningen Voorbereiden instelling regionale aanbiederspool, waarbij natuurlijke momenten (o.a. het energielabel) worden aangegrepen, in combinatie met aantrekkelijke kortingen voor maatregelen, om energiebesparing bij de particuliere woningeigenaren te bevorderen. De individuele gemeenten houden zich voornamelijk bezig met de communicatie van dit deze projectaanpak. Projectorganisatie Regionale werkgroep woningbouw, bestaande uit: Projectcoördinatie MARB. verschillende gemeentelijke disciplines (o.a. volkshuisvesting, milieu, communicatie, buurtbeheer) Regiobureau (wordt op relevante momenten betrokken). Communicatie Een goede communicatie vergroot de bekendheid met de aanbiederspool en dus het succes van dit project. Welke communicatie-uitingen en middelen zullen worden gebruikt, zal worden bepaald door de werkgroep. Planning Doorlooptijd, voorbereiding 1 (eerste) jaar; uitvoering 3-4 jaar Inspanning over 4 jaar MARB: projectcoördinatie 300 uur Gemeenten leveren werkgroep woningbouw: 1 e jaar : 800 uur Daarna: 960 uur Van het totaal aan loonkosten hiervoor neemt de gemeente [zie excelbestand] voor haar rekening. Gemeente verricht mede de communincatie: pm

8 Projectkosten Externe procesondersteuning en communicatie [zie excel-bestand] Financiering Effectmeting Gerelateerd beleid, mogelijke bijkomstige effecten Mogelijke valkuilen Achtergrondinformatie Mogelijk gemeentelijke bijdrage voor maatregelen beschikbaar Mogelijk kansen voor Meer met Minder Het aantal verbeterde woningen waarbij van de aanbiederspool gebruik is gemaakt en het bereikte resultaat in termen van energielabel worden per gemeente bijgehouden. Volkshuisvesting, buurtbeheer (voor eventuele wijkgerichte aanpak) Het door makelaars en notarissen ontlopen van de verplichting om een energielabel te overleggen bij verkoop van de woning.

9 gemeente SLoK project 5 Thema Subthema(s) Woningen Bewonersgedrag Ambitie Actief Voorlopend Innovatief Taakstelling 5 % Van de huishoudens vertoont energiezuinig gedrag: Toepassen nietwoninggebonden energiebesparende maatregelen Aanschaf energiezuinige apparatuur (A-label) Inkoop 100 % duurzame electriciteit 10 % Van de huishoudens vertoont energie-zuinig gedrag: Toepassen niet-woninggebonden energiebesparende maatregelen Aanschaf energiezuinige apparatuur (A-label) Inkoop 100 % duurzame electriciteit Projecttitel: Regionale bewonerscampagne 20 % Van de huishoudens vertoont energie-zuinig gedrag: Toepassen niet-woninggebonden energiebesparende maatregelen Aanschaf energiezuinige apparatuur (A-label) Inkoop 100 % duurzame electriciteit Trekker MARB, bm.van.den.heuvel@breda.nl ; Afdeling Milieu / Communicatie Contactpersoon In te vullen door de individuele gemeenten Telefoonnummer Doelstelling 5 % Van de huishoudens vertoont energie-zuinig gedrag: Toepassen niet-woninggebonden energiebesparende maatregelen Aanschaf energiezuinige apparatuur (A-label) Inkoop 100 % duurzame electriciteit Resultaat Bewoners weten wat de mogelijkheden zijn voor energiebesparing en 5 % handelt er naar. Doelgroep(en) Bewoners in de Marb-gemeenten Project-aanpak Projectorganisatie Communicatie Planning Inspanning Projectkosten Financiering Effectmeting Gerelateerd beleid, mogelijke bijkomstige effecten In vervolg op de succesvol verlopen campagne in wordt een vervolgcampagne georganiseerd. De resultaten van de evaluatie van de campagne 2007/2008 worden betrokken bij de projectopzet om een slag verder te komen gericht op het treffen en uitvoeren van maatregelen. MARB coördineert en organiseert in samenwerking een extern bureau een vervolgcampagne op. Een extern bureau voert de campagne uit. Communicatiemogelijkheden worden afgestemd met de individuele gemeenten 2009/2010, doorlooptijd: 4 maanden Coördinatie MARB: 100 uur Gemeente: 30 uur Van het totaal aan loonkosten hiervoor neemt de gemeente [zie excelbestand] voor haar rekening. Kosten voor uitvoeren van regionaal opgezette, gemeentelijke communicatiecampagne,door extern bureau: ,- Daarvan neemt de gemeente [zie excel-bestand] voor haar rekening. Subsidiemogelikheden anders dan SLoK zullen worden nagegaan Bij wijze van steekproef zal het proces en tevredenheid bij bewoners worden geevalueerd. Daarnaast zal worden getracht resultaten op brancheniveau (verkoop van A-label apparatuur, afname duurzame energie) na te gaan...

10 Mogelijke valkuilen Achtergrondinformatie De campagne niet uitvoeren in de zomervakantie

11 gemeente SLoK project 6 Thema Subthema(s) Woningen Handhaving EPC Ambitie Actief Voorlopend Innovatief Taakstelling Projecttitel: Handhaving EPC woningen Trekker MARB; bm.van.den.heuvel@breda.nl; Afdeling Vergunning en handhaving/ Bouw- en woningtoezicht Contactpersoon Telefoonnummer Doelstelling Toetsing van EPC-berekeningen en toezicht op de EPN op de bouwplaats bij (kies 40,70,90) % van de bouwvergunningen Resultaat Doelgroep(en) Project-aanpak Woningen worden wat betreft energieaspecten gerealiseerd overeenkomstig de uitgangspunten in de bouwvergunning (o.a. EPCberekening). MARB-gemeenten Indirect: architecten en bouwkundige adviesbureaus Instellen projectteam uit gemeentelijkek bouw- en woningtoezichten Uitwerken plan van aanpak. Inventariseren huidige situatie (o.a. aantal aanvragen, toetsniveau en tijdbesteding). Opzetten regionaal standaard handhavingsprotocol. (Her)instellen regionaal overleg bouw-en woningtoezicht (met EPC als terugkerend agendapunt). Mogelijkheden bezien voor een regionaal toets- en handhavingsteam. MARB coördineert de organisatie. De gemeentelijke bouw- en woningtoezichten pakken dit project op. Projectorganisatie Toetsing van EPCberekeningen en toezicht op de EPN op de bouwplaats bij 40 % van de bouwvergunningen Toetsing van EPCberekeningen en toezicht op de EPN op de bouwplaats bij 70 % van de bouwvergunningen Toetsing van EPCberekeningen en toezicht op de EPN op de bouwplaats bij 90 % van de bouwvergunningen Communicatie Planning Inspanning over 4 jaar Projectkosten Financiering Effectmeting Bij dit project speelt overwegend interne communicatie binnen de gemeenten. Is het project opgezet en zijn de protocollen klaar, dan kunnen externe partijen hierover worden geïnformeerd. Betere controle stimuleert nauwkeurig ontwerpen en rekenen. Start 2009 doorlooptijd: structureel MARB, coördinatie: 80 uur Opzetten: regionaal toetsteam: 100u Van het totaal aan loonkosten hiervoor neemt de gemeente [zie excelbestand] voor haar rekening. In- en uitvoering toetsprotocol en eventueel inschakelen op te zetten regionaal team: pm kosten voor externe begeleiding en inhoudelijke ondersteuning: [zie excel-bestand] Maandelijks wordt het aantal bouwvergunningen bijgehouden dat met het ontwikkelde protocol is getoetst.

12 Gerelateerd beleid, mogelijke bijkomstige effecten Mogelijke valkuilen Achtergrondinformatie Aandacht voor gezondheid. Positieve invloed van Inspectie VROM bij controle op naleving. Dit project krijg eventueel een doorvertaling naar de uitwerking van de Strategische Agenda van de West Brabantse Vergadering, waarbij onder andere op het vlak van inzet van specialsisten in regionaal verband samenwerking gezocht wordt. Prioritering toetsaspecten. Veiligheidsaspecten vaak hoogste prioriteit. Daardoor weinig ruimte voor energieaspecten.

13 gemeente SLoK project 7 Thema Subthema(s) Bedrijven Vergunningverlening en handhaving Ambitie Actief Voorlopend Innovatief Taakstelling Alle relevante inrichtingen waarvan de gemeente bevoegd gezag is op basis van de Wet Milieubeheer hebben een actuele vergunning (BBT) op het gebied van energie Handhaving van vergunningen en Activiteitenbesluit, gericht op energieaspecten heeft prioriteit, is gepland en vindt plaats Handhaving van afspraken MJA-bedrijfstakken waarvan gemeente bevoegd gezag is, heeft prioriteit, is gepland en vindt plaats Extra energieefficiencyverbetering en/of verduurzaming van gemiddeld 2 % per jaar bij de bedrijven waarvan de gemeente bevoegd gezag is op grond van de Wet Milieubeheer Extra energieefficiencyverbetering en/of verduurzaming van gemiddeld 4 % per jaar bij de bedrijven waarvan de gemeente bevoegd gezag is op grond van de Wet Milieubeheer Projecttitel: Energie in vergunningverlening en handhaving bedrijven Trekker MARB; bm.van.den.heuvel@breda.nl Afdeling Milieu / Vergunning en handhaving Contactpersoon Telefoonnummer Doelstelling Alle relevante inrichtingen waarvan de gemeente bevoegd gezag is op basis van de Wet Milieubeheer hebben een actuele vergunning (BBT) op het gebied van energie. Handhaving van vergunningen en Activiteitenbesluit, gericht op energie-aspecten heeft prioriteit, is gepland en vindt plaats. Handhaving van afspraken MJA-bedrijfs-takken waarvan gemeente bevoegd gezag is, heeft prioriteit, is gepland en vindt plaats. Resultaat Doelstelling is tevens het gewenste resultaat Doelgroep(en) Gemeenten in de Marb-regio Bedrijven in MARB gebied Project-aanpak De in de regio aanwezige kennis en kunde wordt gebundeld en ingezet door het instellen van een regionaal projectteam: Uitwerken toetsprotocol Inventarisatie huidige situatie bij gemeenten. Opzetten en uitwerken verbeteringsplan, met uitgangspunt: maatregelem met een terugverdientijd van 5 jaar verplicht maatregelen met een terugverdientijd van meer dan 5 jaar worden gestimuleerd Instellen regionaal energieteam vergunningen & handhaving ter ondersteuning van gemeenten Projectorganisatie Instellen regionaal projectteam bestaande uit gemeenten. Lokale vertegenwoordigers van bedrijven kunnen worden betrokken bij de te kiezen aanpak. Idem voor een partij als Energiecentrum MKB. Opzetten regionaal energieteam V&H is een optie waarvoor de mogelijkheden nader zullen worden bezien.

14 Communicatie Planning Inspanning Projectkosten Financiering Effectmeting Gerelateerd beleid, mogelijke bijkomstige effecten Mogelijke valkuilen Achtergrondinformatie Communicatieactiviteiten worden uitgewerkt in het verbeteringsplan. Start 2010 doorlooptijd: structureel MARB, projectcoördinatie: 120u Gemeenten 200 uur Opzetten energieteam V&H: 200u Van het totaal aan loonkosten hiervoor neemt de gemeente [zie excelbestand] voor haar rekening. In- en uitvoeren toetsprotocol: pm Externe ondersteuning bij: uitwerken protcol, opnemen bestaande situatie bij gemeenten, opstellen verbeteringsplan, communicatie en organiseren regionaal energieteam : [zie excel-bestand] Gemeenten (SLoK) uren en bijdrage/inwoner aan MARB. Jaarlijks vindt een verslag plaats over de verleende vergunningen, gecontroleerde activiteiten (Activiteitenbesluit) en MJA-bedrijven waarvan gemeente bevoegd gezag is, waarbij invulling is gegeven aan het toetsprotocol.

15 gemeente SLoK project 8 Thema Subthema(s) Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop Nieuwbouw gemeentelijke gebouwen Ambitie Actief Voorlopend Innovatief Taakstelling Realiseren met een met Nieuwbouw 50 % verscherpte EPC Projecttitel: gemeente geeft goede voorbeeld: nieuwbouw Trekker MARB; bm.van.den.heuvel@breda.nl; Afdeling Milieu / Facilitaire dienst / Bouwkunde Contactpersoon Telefoonnummer Doelstelling De gemeente geeft zelf het goede voorbeeld bij de uitvoering van de verklaring van Dussen, waarin wordt uitgegaan van de rijksdoelstelling voor 2020 (2% energiebesparing perj aar, 20% duurzame energie in 2020). Resultaat Nieuwe gebouwen met een epc 20% onder het wettelijk niveau Doelgroep(en) Project-aanpak Projectorganisatie Communicatie Realiseren met een met 20 % verscherpte EPC Gemeenten in de Marb-regio Minimaliseren energievraag en duurzaam opwekken en/of inkopen resterende energievraag (energieneutraal) Instellen regionale werkgroep nieuwbouw gemeentelijke gebouwen, met taken: Inventarisatie van mogelijkheden (innovatief/experimenteel bouwen, eenduidige regionale aanpak) Uitwerken standaardconcepten, checklisten en draaiboek. De standaardconcepten dienen een oplopende ambitie te hebben zodat zowel koplopers als beginners er direct mee aan de slag kunnen. Ondersteuning/vraagbaak bij implementatie bij gemeenten De uit de bovenstaande aanpak voorvoeiende producten worden in de gemeente toegepast. MARB coördineert Verder zijn betrokken: Interne partijen: Afdeling Facilitaire Zaken/gebouwbeheer; Afdeling Milieu; Afdeling Financiën. Externe partijen: Energieleverancier; Gebruikers gemeentelijke gebouwen, zoals onderwijs, sportverenigingen/zwembaden en andere huurders. Communicatieactiviteiten zijn voornamelijk intern gericht en worden meegenomen in de op te zetten aanpak. Planning start: 2010 doorlooptijd project: structureel Inspanning MARB, coördinatie:100 uur Gemeenten leveren werkgroep: 200 u Van het totaal aan loonkosten hiervoor neemt de gemeente [zie excelbestand] voor haar rekening. het toepassen van de hiervoor genoemde producten: pm Projectkosten Kosten onderzoek naar mogelijkheden energiebesparingsopties/concepten voor (relevante) gebouwen: [zie excel-bestand]

16 Financiering Effectmeting Gerelateerd beleid, mogelijke bijkomstige effecten Mogelijke valkuilen Achtergrondinformatie Inzet MARB-uren, Investeringsbudgetten gemeenten Nieuwbouw: monitoren epc-resultaten; link met project utiliteitsgebouwen handhaving EPC Link met inkoopbeleid energie en eventueel energiecontracten. Geintegreerd ontwerpen Uitvoeren van energiebesparende maatregelen vraagt investeringen, die in de exploitatiefase worden terugverdiend. Rekenen met kengetallen voor het bepalen van investeringsbudgetten werkt belemmerend omdat deze bijna altijd zijn gebaseerd op traditionele gebouwen/installaties. Installaties zijn vaak een sluitpost op de begroting Verstoring van continuïteit door personele wisselingen, verandering in prioriteiten, gebrek aan personele capaciteit;

17 Lokaal klimaatbeleid gemeente X project 9 Thema Subthema(s) Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop Bestaande gebouwen Ambitie Actief Voorlopend Innovatief Taakstelling Bestaande gebouwen Projecttitel: gemeente geeft goede voorbeeld: bestaande gebouwen Trekker MARB bm.van.den.heuvel@breda.nl; Afdeling Milieu / Facilitaire dienst / Bouwkunde Contactpersoon Telefoonnummer Doelstelling De gemeente geeft zelf het goede voorbeeld bij de uitvoering van de verklaring van Dussen, waarin ten aanzien van duurzame energie wordt uitgegaan van de rijksdoelstelling voor 2020 (2% jaarlijkse energiebesparing en 20% duurzame energie in 2020). Resultaat Bestaande gebouwen hebben jaarlijks 2% minder energieverbruik 40% van de (ingekochte) energie is duurzaam opgewekt Doelgroep(en) Gemeenten in de Marb-regio Project-aanpak Projectorganisatie Communicatie Energiebesparing 2 % per jaar 40 % opwekking en/of inkoop duurzame energie Energiebesparing 3 % per jaar 70 % opwekking en/of inkoop duurzame energie Energiebesparing 4 % per jaar 100 % opwekking en/of inkoop duurzame energie (energieneutraal) (Her)instellen regionaal overleg energiecoördinatoren Vaststellen gezamenlijke uitgangspunten, aanpak en ambitie. Koppeling met gebouwbeheer. Voorbeeldaanpak op te zetten door een werkgroep: 1. invoeren regionaal gecoördineert energiemanagement 2. opnemen van energieprestaties in de onderhoudsplanning, nieuwbouw en renovaties 3. vaststellen budgettaire randvoorwaarden voor energieinvesteringen 4. Optie: collectieve inkoop software voor gebouw/energiebeheer 5. Optie: colectieve inkoop energiespiegels MARB coördineert Verder zijn betrokken: Interne partijen: Afdeling Facilitaire Zaken/gebouwbeheer; Afdeling Milieu; Afdeling Financiën. Externe partijen: Energieleverancier; Gebruikers gemeentelijke gebouwen, zoals onderwijs, sportverenigingen/zwembaden en andere huurders. Communicatieactiviteiten zijn voornamelijk intern gericht en worden meegenomen in de op te zetten aanpak. Planning start: 2010 doorlooptijd project: structureel Inspanning Regionaal MARB: 100 u Projectorganisatie door werkgroep: 200 u Gemeente: 100 Van het totaal aan loonkosten hiervoor neemt de gemeente [zie excelbestand] voor haar rekening. Gemeente neemt deel aan de overleggen en maakt bij het gebouwonderhoud gebruik van de verkregen producten: pm

18 Projectkosten Financiering Effectmeting Gerelateerd beleid, mogelijke bijkomstige effecten Mogelijke valkuilen Achtergrondinformatie Kosten voor uitvoering van energiebesparingsonderzoek bij enkele representatieve gebouwen: [zie excel-bestand] Investeringsbudgetten gemeenten met behulp van metingen (slimme meters) worden maandrapportages gemaakt waaruit het energieverbruik blijkt en kan worden gemeten of de voorgenomen besparing wordt gerealiseerd. Link met inkoopbeleid energie en energiecontracten. Resultaten en successen zichtbaar maken; Uitvoeren van energiebesparende maatregelen vraagt investering, zeker als er sprake is van achterstand in onderhoud en beheer; Installaties zijn vaak een sluitpost op de begroting Verstoring van continuïteit door personele wisselingen, verandering in prioriteiten, gebrek aan personele capaciteit;

Ambitieniveaus Actief Voorlopend Innovatief Energiebesparing

Ambitieniveaus Actief Voorlopend Innovatief Energiebesparing PRESTATIEKAART LOKAAL KLIMAATBELEID (SLoK 2008-2012) versie juli 2008 Programmaprestaties Ambitieniveaus Actief Voorlopend Innovatief Energiebesparing Verduurzaming Reductie overige broeikasgassen Prestaties

Nadere informatie

INTEGRAAL KLIMAATPROGRAMMA ZAANSTAD 2010-2020

INTEGRAAL KLIMAATPROGRAMMA ZAANSTAD 2010-2020 INTEGRAAL KLIMAATPROGRAMMA ZAANSTAD 2010-2020 INHOUD DEEL 1: HET SUBSIDIEPROGRAMMA KLIMAATBELEID 2008-2012...3 1.1 Aanvraag subsidie lokaal klimaatbeleid...3 1.2 Aanpak Subsidieprogramma Klimaatbeleid

Nadere informatie

Deelname van gemeente Heusden aan landelijke Stimuleringsregeling voor lokale Klimaatinitiatieven (SloK)

Deelname van gemeente Heusden aan landelijke Stimuleringsregeling voor lokale Klimaatinitiatieven (SloK) Samenvatting: Inleiding: In de voorbereiding van de Duurzaamheidsagenda heeft uw college ingestemd met de indiening van een gemeentelijke aanvraag ter verkrijging van een uitkering uit het Gemeentefonds

Nadere informatie

Uitvoeringsplan Duurzame woon en leefomgeving

Uitvoeringsplan Duurzame woon en leefomgeving Uitvoeringsplan Duurzame woon en leefomgeving Actualisatie 2009 Versie 7 september 2009 kenmerk BR09. 0042/MB 1 2 1. INLEIDING... 4 1.1 Een overzicht van de belangrijkste wijzigingen... 4 2. STIMULERING

Nadere informatie

Klimaatprogramma 2009-2012. Gemeente Oost Gelre

Klimaatprogramma 2009-2012. Gemeente Oost Gelre Klimaatprogramma 2009-2012 Gemeente Oost Gelre September 2008 Inhoud Inhoud...2 Voorwoord...3 2. Thema Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop...4 2.1 Bestaande

Nadere informatie

Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory.

Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory. Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory. Een uitdagend klimaat 20 20 2020 In 2020 moet de uitstoot van CO 2 in de EU met 20% zijn teruggebracht ten opzichte van het 1990 niveau.

Nadere informatie

Uitvoeringsprogramma Klimaatbeleid Vaals 2012-2015

Uitvoeringsprogramma Klimaatbeleid Vaals 2012-2015 Uitvoeringsprogramma Klimaatbeleid Vaals 2012-2015 Projectcode GEMEENTE 1 Energiebesparing gemeentelijke gebouwen Doelstelling Het verbeteren van de energieprestatie van gemeentelijke gebouwen door 3%

Nadere informatie

Nieuwe energie voor een beter klimaat!

Nieuwe energie voor een beter klimaat! Nieuwe energie voor een beter klimaat! Berekende klimaatverandering (alleen temperatuur) over 50 jaar weergegeven in Google Earth op basis van gegevens van Met Office Hadley Centre Klimaatactieplan 2009

Nadere informatie

Startnotitie klimaatbeleid gemeente Midden Delfland. Eerste Regionale Energie Agentschap 28 augustus 2008

Startnotitie klimaatbeleid gemeente Midden Delfland. Eerste Regionale Energie Agentschap 28 augustus 2008 Eerste Regionale Energie Agentschap 8 augustus 008 Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1. Klimaat...3 1.. Klimaatbeleid in Midden-Delfland...3 1.3. Kansen...4. Uitgangssituatie...6.1. Huidig beleid...6.1.1.

Nadere informatie

PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF

PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF De Eshof op weg naar energie neutraal! = woningen Eshof naar nul op de meter = Inhoud 1. Ambitie: naar meest duurzame wijk van Elst? 2. Meten is weten: per wijk per

Nadere informatie

Pagina 2 van 5. Financiële toelichting Lasten / baten Dekking in. Plan van aanpak Groene Energie in de Schappen

Pagina 2 van 5. Financiële toelichting Lasten / baten Dekking in. Plan van aanpak Groene Energie in de Schappen Adviescommissie 4 april 2011 Dagelijks bestuur 13 april 2011 Algemeen bestuur 14 december 2011 Aantal bijlagen: 1 Agendapunt: 22 Onderwerp: Groene Energie in Spaarnwoude Het algemeen bestuur besluit: 1.

Nadere informatie

Bijlage 2: Projectbeschrijvingen lokaal klimaatbeleid gemeente Vlaardingen

Bijlage 2: Projectbeschrijvingen lokaal klimaatbeleid gemeente Vlaardingen Gemeente Vlaardingen Aanvraag doeluitkering Stimulering Lokale Klimaatinitiatieven Bijlage 2: Projectbeschrijvingen lokaal klimaatbeleid gemeente Vlaardingen Project 1: Nieuw stadskantoor Project 2: Duurzame

Nadere informatie

Milieudienst West-Holland. Klimaatprogramma Holland Rijnland en Rijnstreek 2008-2012. Gerrit Jan Schraa Programmaleider

Milieudienst West-Holland. Klimaatprogramma Holland Rijnland en Rijnstreek 2008-2012. Gerrit Jan Schraa Programmaleider Klimaatprogramma Holland Rijnland en Rijnstreek 2008-2012 Gerrit Jan Schraa Programmaleider Klimaatprogramma Vervolg op Klimaatbeleid 2003-2007 Waarom een Klimaatprogramma? Wat houdt het programma in?

Nadere informatie

Klimaatplan Doetinchem, CONCEPT, versie maart 2009. Klimaatplan Doetinchem 2009-2012 CONCEPT. Gemeente Doetinchem Afdeling Bestuur en Strategie

Klimaatplan Doetinchem, CONCEPT, versie maart 2009. Klimaatplan Doetinchem 2009-2012 CONCEPT. Gemeente Doetinchem Afdeling Bestuur en Strategie Klimaatplan Doetinchem 2009-2012 CONCEPT Gemeente Doetinchem Afdeling Bestuur en Strategie 1 2 Voorwoord De gemeente Doetinchem voert sinds 2004 klimaatbeleid uit op basis van haar klimaatplan 2004-2008.

Nadere informatie

Gemeente Langedijk. Voorstel aan de raad

Gemeente Langedijk. Voorstel aan de raad Gemeente Langedijk Raadsvergadering : 22 januari 2013 Agendanummer : 15 Portefeuillehouder Afdeling Opsteller : H.J.M. Schrijver : Beleid en Projecten : Schutten Voorstel aan de raad Onderwerp : Nota Langedijk

Nadere informatie

Uit ervaring blijkt ook dat met energieverbeterende maatregelen gemiddeld 30% energiebesparing gerealiseerd

Uit ervaring blijkt ook dat met energieverbeterende maatregelen gemiddeld 30% energiebesparing gerealiseerd RAADSVOORSTEL Onderwerp : Pilot energieaanpak woningen Raadsvergadering : 2 december 2009 Politieke markt d.d.: - Agendapunt : 6 Portef.houder : wethouder Berkelder Voorstelnummer : 236649 BenW-besluit

Nadere informatie

Betere energieprestaties met Nuon Stadswarmte. Kansen voor woningcorporaties, vastgoedeigenaren en projectontwikkelaars

Betere energieprestaties met Nuon Stadswarmte. Kansen voor woningcorporaties, vastgoedeigenaren en projectontwikkelaars Betere energieprestaties met Nuon Stadswarmte Kansen voor woningcorporaties, vastgoedeigenaren en projectontwikkelaars Betere energieprestaties met stadswarmte Bestaande woningen, nieuwbouwwoningen en

Nadere informatie

Klimaatplan Doetinchem, april 2009. Klimaatplan Doetinchem 2009-2012

Klimaatplan Doetinchem, april 2009. Klimaatplan Doetinchem 2009-2012 Klimaatplan Doetinchem 2009-2012 Gemeente Doetinchem april 2009 1 2 Klimaatplan Doetinchem, april 2009 Voorwoord De gemeente Doetinchem voert sinds 2004 klimaatbeleid uit op basis van haar klimaatplan

Nadere informatie

ROUTEKAART DUURZAAM OSS

ROUTEKAART DUURZAAM OSS ROUTEKAART DUURZAAM OSS 2025-2030 Duurzaam Oss Alle gemeentelijke gebouwen energieneutraal of energieleverend in 2025 Bestaande woningen en gebouwen energiezuiniger maken Verduurzamen verkeer en vervoer

Nadere informatie

Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2017

Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2017 Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2017 Inleiding In dit Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid staan de belangrijkste projecten en activiteiten op het gebied van Duurzaamheid opgenoemd die voor 2017 op de planning

Nadere informatie

Provinciale Staten van Overijssel

Provinciale Staten van Overijssel www.prv-overijssel.nl Provinciale Staten van Overijssel Postadres Provincie Overijssel Postbus 10078 8000 GB Zwolle Telefoon 038 425 25 25 Telefax 038 425 75 02 Uw kenmerk Uw brief Ons kenmerk Datum EMT/2005/1830

Nadere informatie

RAADSVOORSTEL. TITEL Aanvulling revolverend fonds Duurzaamheidslening

RAADSVOORSTEL. TITEL Aanvulling revolverend fonds Duurzaamheidslening Gemeente Amersfoort RAADSVOORSTEL Van : Burgemeester en Wethouders Reg.nr. : 4311288 Aan : Gemeenteraad Datum : 7 februari 2013 Portefeuillehouder : Wethouder P. van den Berg Agendapunt : B&W-vergadering

Nadere informatie

Notitie energiebesparing en duurzame energie

Notitie energiebesparing en duurzame energie Notitie energiebesparing en duurzame energie Zaltbommel, 5 juni 2012 Gemeente Zaltbommel Notitie energiebesparing en duurzame energie 1 1. Inleiding Gelet op de ambities in het milieuprogramma 2012-2015

Nadere informatie

Klimaatplan Berkelland

Klimaatplan Berkelland Klimaatplan Berkelland 2009-2012 Inhoudsopgave Samenvatting...3 1 Inleiding...5 2 Ambities en uitwerking...6 2.1 Ambities...6 2.2 Uitwerking: thema s en projecten...7 2.3 Proces...8 3 Thema: Eigen gebouwen,

Nadere informatie

Voorstel ontwikkeling duurzaamheidsparagraaf Zoetermeer. 1. Inleiding

Voorstel ontwikkeling duurzaamheidsparagraaf Zoetermeer. 1. Inleiding Voorstel ontwikkeling duurzaamheidsparagraaf Zoetermeer 1. Inleiding Zoetermeer wil zich de komende jaren ontwikkelen tot een top tien gemeente qua duurzaam leefmilieu. In het programma duurzaam Zoetermeer

Nadere informatie

Energieconvenant bedrijfsleven Veenendaal en gemeente Veenendaal

Energieconvenant bedrijfsleven Veenendaal en gemeente Veenendaal Energieconvenant bedrijfsleven Veenendaal en gemeente Veenendaal 1 Intentie Bedrijvenkring Veenendaal, de coöperatieve verenigingen van Ondernemend Veenendaal, de deelnemende bedrijven en de gemeente Veenendaal

Nadere informatie

Bijlage nota gs: 502478/502484 Uitvoeringsregeling subsidie duurzaam renoveren Noord- Holland 2015

Bijlage nota gs: 502478/502484 Uitvoeringsregeling subsidie duurzaam renoveren Noord- Holland 2015 Bijlage nota gs: 502478/502484 Uitvoeringsregeling subsidie duurzaam renoveren Noord- Holland 2015 Besluit van gedeputeerde staten van Noord-Holland van, nr., tot vaststelling van de Uitvoeringsregeling

Nadere informatie

OFFERTEVOORSTEL. Energieadviezen woningen particuliere verhuurders

OFFERTEVOORSTEL. Energieadviezen woningen particuliere verhuurders OFFERTEVOORSTEL Energieadviezen woningen particuliere verhuurders OFFERTEVOORSTEL VOOR ENERGIEADVIEZEN WONINGEN PARTICULIERE VERHUURDERS T.a.v. Leden van Vastgoed Belang de Jonge Milieu Advies, 27 oktober

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE BIJLAGENBOEK:

INHOUDSOPGAVE BIJLAGENBOEK: Duurzame Ontwikkeling Bijlagenboek, behorend bij het Klimaatprogramma 2009-2013 Raadsnummer Datum 5 juni 2009 Auteur Geurt Schepers Versie definitief INHOUDSOPGAVE BIJLAGENBOEK: Bijlage I : Samenvatting

Nadere informatie

Aan de raad AGENDAPUNT 3. Doetinchem, 15 april 2009 ALDUS BESLOTEN 23 APRIL Klimaatplan Doetinchem

Aan de raad AGENDAPUNT 3. Doetinchem, 15 april 2009 ALDUS BESLOTEN 23 APRIL Klimaatplan Doetinchem Aan de raad AGENDAPUNT 3 Doetinchem, 15 april 2009 ALDUS BESLOTEN 23 APRIL 2009 Klimaatplan Doetinchem 2009-2012 Voorstel: 1. het beleidskader klimaat vaststellen, wat inhoudt dat de gemeente inzet op

Nadere informatie

Position paper regietafel energietransitie utrecht

Position paper regietafel energietransitie utrecht Position paper regietafel energietransitie utrecht februari 2017 position paper regietafel energietransitie utrecht 2/6 Regietafel Energietransitie Utrecht Dit document beschrijft de opzet van de Regietafel

Nadere informatie

Plan van aanpak klimaatbeleid 2004 2007. Gemeente Haarlemmerliede-Spaarnwoude

Plan van aanpak klimaatbeleid 2004 2007. Gemeente Haarlemmerliede-Spaarnwoude Plan van aanpak klimaatbeleid 2004 2007 Gemeente Haarlemmerliede-Spaarnwoude 1. Inleiding Samenvatting Vanwege de zorg voor deze aarde trekt ook de gemeente Haarlemmerliede-Spaarnwoude het zich voor haar

Nadere informatie

Uitvoeringsprogramma 2017 en Op weg naar een klimaatneutraal Gemeente Renkum

Uitvoeringsprogramma 2017 en Op weg naar een klimaatneutraal Gemeente Renkum Uitvoeringsprogramma 2017 en 2018 Op weg naar een klimaatneutraal 2040 Gemeente Renkum 1 Inleiding Onderhavig uitvoeringsprogramma geeft een overzicht van projecten en activiteiten die worden gecontinueerd

Nadere informatie

Samen energie besparen! Convenant Energiebesparing 2009-2011 - Gemeente Kerkrade

Samen energie besparen! Convenant Energiebesparing 2009-2011 - Gemeente Kerkrade Samen energie besparen! Convenant Energiebesparing 2009-2011 - Gemeente Kerkrade 2 Voorwoord Beste mensen, voor u ligt de folder over het convenant energiebesparing 2009 2011. Dit is een samenwerkingsovereenkomst

Nadere informatie

Klimaatbeleidsplan Gemeente Bergen 2009-2012

Klimaatbeleidsplan Gemeente Bergen 2009-2012 Klimaatbeleidsplan Gemeente Bergen 2009-2012 Maart, 2009 Samenvatting Dit klimaatbeleidsplan beschrijft het beleid van gemeente Bergen om de uitstoot van kooldioxide (CO 2 ) fors terug te dringen. Het

Nadere informatie

Helmonds Energieconvenant

Helmonds Energieconvenant Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende

Nadere informatie

Onderverdeeld naar sector bedraagt het energieverbruik procentueel: 32% 18%

Onderverdeeld naar sector bedraagt het energieverbruik procentueel: 32% 18% Aan: gemeenteraad Van: B&W Datum: 9 november 2009 Betreft: Motie 134 "Meetbare stappen Duurzame Energie" In de raadsvergadering van 22 april 2009 is naar aanleiding van het onderwerp Duurzaamheidsplan

Nadere informatie

DE OPGEWEKTE WONING CLUB Samen aan de slag, voor jouw duurzame huis!

DE OPGEWEKTE WONING CLUB Samen aan de slag, voor jouw duurzame huis! DE OPGEWEKTE WONING CLUB Samen aan de slag, voor jouw duurzame huis! Wat is de Opgewekte Woning Club? De Opgewekte Woning Club is een slimme aanpak welke energiezuinig wonen en verbouwen bij woningeigenaren

Nadere informatie

Energiezorgplan Van Dorp installaties bv 2011 2015. Versie 3.0 (Summary)

Energiezorgplan Van Dorp installaties bv 2011 2015. Versie 3.0 (Summary) Energiezorgplan Van Dorp installaties bv 2011 2015 Versie 3.0 (Summary) Auteurs: Van Dorp Dienstencentrum Datum: Update: Augustus 2013 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Energiebeleid... 3 2.1 Continue

Nadere informatie

Aan de raad van de gemeente Olst-Wijhe. Raadsvergadering d.d. Agendapunt Opiniërend besproken d.d. Portefeuillehouder

Aan de raad van de gemeente Olst-Wijhe. Raadsvergadering d.d. Agendapunt Opiniërend besproken d.d. Portefeuillehouder Aan de raad van de gemeente Olst-Wijhe. Raadsvergadering d.d. Agendapunt Opiniërend besproken d.d. Portefeuillehouder 10 juli 2017 9 n.v.t. wethouder M. Blind Kenmerk 17.003559 *17.003559* Datum B&W-besluit

Nadere informatie

Klimaatbeleid Capelle aan den IJssel 2009-2012 Deel 4 Projectenboek. Colofon

Klimaatbeleid Capelle aan den IJssel 2009-2012 Deel 4 Projectenboek. Colofon Klimaatbeleid 2009-2012 Projectenboek (deel 4) Klimaatbeleid Capelle aan den IJssel 2009-2012 Deel 4 Projectenboek Colofon Uitgave Gemeente Capelle aan den IJssel Afdeling Stedelijke Ontwikkeling versie

Nadere informatie

Welkom! Gemeente. Provincie

Welkom! Gemeente. Provincie Welkom! De Meer met Minder aanpak richt zich op het verduurzamen van de gebouwde omgeving door een structurele energiebesparing in bestaande gebouwen te bewerkstelligen. Met behulp van dit draaiboek wordt

Nadere informatie

Energiezorgplan Van Dorp Installaties bv 2011 2015. Versie 2.0 (summary)

Energiezorgplan Van Dorp Installaties bv 2011 2015. Versie 2.0 (summary) Energiezorgplan Van Dorp Installaties bv 2011 2015 Versie 2.0 (summary) Auteurs: Van Dorp Dienstencentrum Datum: Februari 2012 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. Energiebeleid... 3 2.1 Continue verbetering...

Nadere informatie

Position paper Regietafel Energietransitie Utrecht

Position paper Regietafel Energietransitie Utrecht Position paper Regietafel Energietransitie Utrecht februari 2017 position paper regietafel energietransitie utrecht 2/6 Regietafel Energietransitie Utrecht Hieronder treft u informatie over de Regietafel

Nadere informatie

RWS Jaarplan

RWS Jaarplan RWS Jaarplan 2012-2013 Het jaarplan 2012-2013 vloeit voort uit het Ondernemingsplan 2012-2016. Het is een concrete uitwerking van wat we in 2013 doen om de lange termijn doelen van het ondernemingsplan

Nadere informatie

Samenvatting: Uitvoeringsprogramma duurzaamheid

Samenvatting: Uitvoeringsprogramma duurzaamheid Raad Onderwerp: V200901144 Uitvoeringsprogramma duurzaamheid Samenvatting: Inleiding: Het uitvoeringsprogramma duurzaamheid is gebaseerd op de duurzaamheidsagenda die op 18 december 2008 is vastgesteld

Nadere informatie

Deel 3: voorbeeldaanpak bedrijven en maatschappelijk vastgoed

Deel 3: voorbeeldaanpak bedrijven en maatschappelijk vastgoed Deel 3: voorbeeldaanpak bedrijven en maatschappelijk vastgoed Inhoud 1. Maak van uw gemeente een Energieke Regio... 2 2. De start... 3 3. Het vervolg... 4 4. Aanbod... 5 1 1. Maak van uw gemeente een Energieke

Nadere informatie

1.óC\J-,b6bL : Voortzetting klimaatbeleid in de periode 2008-2012

1.óC\J-,b6bL : Voortzetting klimaatbeleid in de periode 2008-2012 Voorstel ~atwijk Aan Status : Burgemeester en Wethouders : Openbaar ZQQknummer Datum :U>oCJ- 16662 : 9 juli 2008 Afdeling : Veiligheid Raad: ~~~ Medewerk(st)er : Rijn, J.M. van OR: : Nee Te.lefoonnumme.r

Nadere informatie

Concept Raadsvoorstel

Concept Raadsvoorstel Concept Raadsvoorstel Aan de raad van de gemeente Sliedrecht Agendapunt: Sliedrecht, 15 december 2009 Onderwerp: Milieubeleidsplan en -uitvoeringsprogramma 2010-2011 Voorgesteld besluit: Wij stellen u

Nadere informatie

Opinievergaring jongeren Gebouwde Omgeving

Opinievergaring jongeren Gebouwde Omgeving Opinievergaring jongeren Gebouwde Omgeving THEMABIJEENKOMST G.O. 27 maart 2013 SER DIALOOGSESSIE 27 februari 2013 40 Young Professionals 50 Young Professionals ONDERWERPEN TER DISCUSSIE: 1. Energiebesparing

Nadere informatie

Raymond Roeffel Directeur Trineco. Regelgeving, Organisatie en beheermodellen rondom Zonne

Raymond Roeffel Directeur Trineco. Regelgeving, Organisatie en beheermodellen rondom Zonne Raymond Roeffel Directeur Trineco Regelgeving, Organisatie en beheermodellen rondom Zonne Agenda Waarom zonnestroom? Wet en regelgeving rondom zonnesystemen Salderingstarieven De meest voorkomende situaties

Nadere informatie

Nieuwe energieprestatienorm

Nieuwe energieprestatienorm Nieuwe energieprestatienorm >> Als het gaat om energie en klimaat De tools Uw weg vinden in de nieuwe energieprestatienorm, wie helpt u daarbij? Heeft u hem al in huis, de nieuwe energieprestatienorm NEN

Nadere informatie

TOELICHTING SUBSIDIEREGELING CONSORTIA VOOR VERDUURZAMEN BESTAANDE WONINGVOORRAAD GRONINGEN, FRIESLAND EN DRENTHE

TOELICHTING SUBSIDIEREGELING CONSORTIA VOOR VERDUURZAMEN BESTAANDE WONINGVOORRAAD GRONINGEN, FRIESLAND EN DRENTHE TOELICHTING SUBSIDIEREGELING CONSORTIA VOOR VERDUURZAMEN BESTAANDE WONINGVOORRAAD GRONINGEN, FRIESLAND EN DRENTHE Datum: 24 mei 2011 1. Waarom subsidie voor consortia? De 3 noordelijke provincies willen

Nadere informatie

2-7-2014. Energieakkoord voor duurzame groei. Juli 2014 WERK IN UITVOERING. Ed Nijpels. Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen?

2-7-2014. Energieakkoord voor duurzame groei. Juli 2014 WERK IN UITVOERING. Ed Nijpels. Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen? Energieakkoord voor duurzame groei Juli 2014 WERK IN UITVOERING Ed Nijpels Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen? 1 Waarom een Energieakkoord? Perspectief Consistentie Ambitie Realiteit Groei

Nadere informatie

Samen werken aan een klimaatbestendige en energieneutrale gemeente

Samen werken aan een klimaatbestendige en energieneutrale gemeente Samen werken aan een klimaatbestendige en energieneutrale gemeente 3 Doel 1: Een klimaatbestendig en energieneutraal Sliedrecht 4 Mileubeleidsplan en uitvoeringsprogramma 2010-2011 De gemeente vindt duurzaamheid

Nadere informatie

Samenwerkingsafspraken Enschede 2014-2015 Vanuit een gedeelde visie, onderling vertrouwen en gelijkwaardigheid

Samenwerkingsafspraken Enschede 2014-2015 Vanuit een gedeelde visie, onderling vertrouwen en gelijkwaardigheid Samenwerkingsafspraken Enschede 2014-2015 Vanuit een gedeelde visie, onderling vertrouwen en gelijkwaardigheid Vastgesteld en ondertekend in het bestuurlijk overleg d.d. 26 november 2014 1 Jaarlijks terugkerend

Nadere informatie

helpende hand Groningse gemeenten :SLIM Ondersteuningsprogramma gemeenten

helpende hand Groningse gemeenten :SLIM Ondersteuningsprogramma gemeenten helpende hand Groningse gemeenten :SLIM Ondersteuningsprogramma gemeenten 2011-2013 Energiebesparing Betaalbaarheid van wonen Gezondheid van binnenmilieu en comfort Kansen voor de lokale economie Redenen

Nadere informatie

Decentralisatie Jeugdzorg FoodValley: Elke jeugdige telt en doet mee. Afsprakenset Versie 23 januari 2013

Decentralisatie Jeugdzorg FoodValley: Elke jeugdige telt en doet mee. Afsprakenset Versie 23 januari 2013 Decentralisatie Jeugdzorg FoodValley: Elke jeugdige telt en doet mee. Afsprakenset 2013-2015 Versie 23 januari 2013 Doel: Vanaf 1 januari 2015 zijn de gemeenten in de FoodValley in staat om de zorg voor

Nadere informatie

NEDERLAND, GRONINGEN, APPINGEDAM, OPWIERDE-ZUID: AARDGASVRIJ! in samenwerking met:

NEDERLAND, GRONINGEN, APPINGEDAM, OPWIERDE-ZUID: AARDGASVRIJ! in samenwerking met: NEDERLAND, GRONINGEN, APPINGEDAM, OPWIERDE-ZUID: AARDGASVRIJ! in samenwerking met: Vooraf Voor de gemeente Appingedam is Opwierde-Zuid met circa 500 woningen een wijk van formaat te noemen. Een wijk die

Nadere informatie

Energie neutraal Veenendaal De aanpak en de inhoud

Energie neutraal Veenendaal De aanpak en de inhoud Energie neutraal Veenendaal 2035 De aanpak en de inhoud Inhoud Waarom energieneutraal en wanneer? 1 e opzet programmaplan Resultaten interne consultatie Resultaten externe consultatie Enkele voorbeelden

Nadere informatie

Hoe zuinig is uw nieuwe woning?

Hoe zuinig is uw nieuwe woning? Hoe zuinig is uw nieuwe woning? verhuisplannen? een initiatief van: Warm welkom in Rivierenland Verhuist u binnenkort naar een koopwoning in Rivierenland? Tijd misschien voor een nieuwe keuken of badkamer?

Nadere informatie

: Communicatie Subsidieverordening Maatregelenplan Duurzaamheid

: Communicatie Subsidieverordening Maatregelenplan Duurzaamheid Memo Aan : Van : Rienk Sijbrandij Bureau : Ruimtelijke Ordening, Wonen en Milieu Datum : 29 november 2011 Onderwerp : Communicatie Subsidieverordening Maatregelenplan Duurzaamheid De gemeenteraad van Strijen

Nadere informatie

Hoe gaan zorginstellingen om met het energievraagstuk?

Hoe gaan zorginstellingen om met het energievraagstuk? Hoe gaan zorginstellingen om met het energievraagstuk? Conclusies nav onderzoek in Opdracht van agentschap NL Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Dit rapport is bestemd voor de organisatie

Nadere informatie

Projectplan Het Nieuwe Wonen

Projectplan Het Nieuwe Wonen Projectplan Het Nieuwe Wonen 1 1. Inleiding Duurzaamheidsambitie Giessenlanden heeft de ambitie om in 2030 energieneutraal te zijn. In het duurzaamheidsplan Giessenlanden zijn diverse beleidsvoornemens

Nadere informatie

Gebouwde Omgeving. Joop oude Lohuis, Leonie Jansen, Annemie Loozen

Gebouwde Omgeving. Joop oude Lohuis, Leonie Jansen, Annemie Loozen Gebouwde Omgeving Joop oude Lohuis, Leonie Jansen, Annemie Loozen Citaten Regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst Nationaal klimaat- en energieakkoord met doelstellingen voor lange termijn (2030) Per regio

Nadere informatie

Verduurzaming gemeentelijk vastgoed

Verduurzaming gemeentelijk vastgoed Verduurzaming gemeentelijk vastgoed Toelichting op de aanpak van de gemeente Breda Marcel van Embden (projectleider afdeling Vastgoedbeheer) Inhoud Klimaatnota gemeente Breda Wat is de insteek bij het

Nadere informatie

ENERGIEAKKOORD. Gevolgen, verplichtingen en kansen THOMAS KOKSHOORN

ENERGIEAKKOORD. Gevolgen, verplichtingen en kansen THOMAS KOKSHOORN ENERGIEAKKOORD Gevolgen, verplichtingen en kansen THOMAS KOKSHOORN 2 - Wie zijn wij? - Visie Ekwadraat - Beleid - Doelstellingen - Middelen - Financiering Inhoud - Conclusies en aanbevelingen 3 INLEIDING

Nadere informatie

GO 12. Bewonerscampagne vervolg Steek energie in je huis

GO 12. Bewonerscampagne vervolg Steek energie in je huis GO 12 Bewonerscampagne vervolg Steek energie in je huis Achtergrond Het doel van de campagne is om het voor bewoners - eigenaar/bewoners in dit geval, aantrekkelijk te maken om daadwerkelijk te investeren

Nadere informatie

*Z075167D42B* Gemeenteraad van Goeree-Overflakkee Postbus AA MIDDELHARNIS. Geachte raad,

*Z075167D42B* Gemeenteraad van Goeree-Overflakkee Postbus AA MIDDELHARNIS. Geachte raad, Gemeenteraad van Goeree-Overflakkee Postbus 1 3240 AA MIDDELHARNIS *Z075167D42B* Geachte raad, Registratienummer : Z -16-69161 / 8211 Agendanummer : 11 Portefeuillehouder : Wethouder Van der Vlugt Raadsvergadering

Nadere informatie

Klimaatbeleid gemeente Midden-Delfland

Klimaatbeleid gemeente Midden-Delfland CVDR Officiële uitgave van Midden-Delfland. Nr. CVDR0547_ 6 maart 08 Klimaatbeleid gemeente Midden-Delfland 009-0 De raad van de gemeente Midden-Delfland; Gelezen het voorstel van de burgemeester en wethouders

Nadere informatie

Doelstelling en doelgroep

Doelstelling en doelgroep klimaat op maat Klimaat op maat Het klimaat verandert en de olievoorraden raken langzaamaan op. Dat laatste betekent concreet dat de energieprijzen naar verwachting flink stijgen in de komende decennia.

Nadere informatie

Bijlage 5: Provinciale menukaart

Bijlage 5: Provinciale menukaart Bijlage 5: menukaart PROVINCIALE MENUKAART DUURZAME ENERGIE EN ENERGIEBESPARING Aandachtsveld Doelgroep Ambitieniveau Indicator Energie in beleid Hoofdlijnen in omgevingsbeleid (bijvoorbeeld energieparagraaf

Nadere informatie

LIFE+: Verhalen uit de praktijk. Erik Jan Langkamp

LIFE+: Verhalen uit de praktijk. Erik Jan Langkamp LIFE+: Verhalen uit de praktijk Erik Jan Langkamp Evers + Manders subsidieadviseurs 19 adviseurs (Academisch+) Sectorspecialisatie, waaronder: o Water o Duurzame leefomgeving o Energie o Life Sciences

Nadere informatie

na de investering rendabel wordt en geld oplevert voor de clubkas. Dit resulteert na de terugverdientijd in structureel lagere energiekosten.

na de investering rendabel wordt en geld oplevert voor de clubkas. Dit resulteert na de terugverdientijd in structureel lagere energiekosten. Datum vergadering gemeenteraad Voorstelnummer Agendapunt 7 juli 2015 RV/15/00547 6 Voorstel ingebracht door Portefeuillehouder Begrotingsprogramma Beheerproduct Onderwerp W. Kuster S. van Alfen Milieu

Nadere informatie

Datum: Informerend. Datum: Adviserend. 24 april mei 2014

Datum: Informerend. Datum: Adviserend. 24 april mei 2014 In Holland Rijnland werken samen: Alphen aan den Rijn, Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk, Leiden, Leiderdorp, Lisse, Nieuwkoop, Noordwijk, Noordwijkerhout, Oegstgeest, Teylingen, Voorschoten en Zoeterwoude

Nadere informatie

CONCEPT FACTSHEETS KLIMAATCONTRACT PROVINCIE DRENTHE GEMEENTE HOOGEVEEN Datum: Blad 1 van 5

CONCEPT FACTSHEETS KLIMAATCONTRACT PROVINCIE DRENTHE GEMEENTE HOOGEVEEN Datum: Blad 1 van 5 Blad 1 van 5 Hoogeveen deelprogramma Diep Onder Drenthe 1. WKO installatie BVG/CH/Raadhuis 2. WKO installatie 1. Een WKO installatie in het BVG/CH/Raadhuis. 2. Duidelijkheid over de haalbaarheid van een

Nadere informatie

UITVOERINGSPROGRAMMA 2015-2020

UITVOERINGSPROGRAMMA 2015-2020 UITVOERINGSPROGRAMMA Het Uitvoeringsprogramma van het Milieubeleidsplan omvat negentien projecten waarin de verschillende milieurelevante thema s en de vier benoemde doelgroepen (inwoners, bedrijven, samenkomen.

Nadere informatie

Koppelkansen versterken - verduurzamen. Presentatie projectresultaten Kantens, Loppersum en Appingedam 10 juli 2018

Koppelkansen versterken - verduurzamen. Presentatie projectresultaten Kantens, Loppersum en Appingedam 10 juli 2018 Koppelkansen versterken - verduurzamen Presentatie projectresultaten Kantens, Loppersum en Appingedam 10 juli 2018 Project koppelkansen Uitgangspunten Een onderzoek naar de actiebereidheid van bewoners

Nadere informatie

EPA maatwerkadvies en energielabelling bestaande vrije sector woningen.

EPA maatwerkadvies en energielabelling bestaande vrije sector woningen. 15-1 Collegevoorstel Afdeling: Ruimtelijke Ontwikkeling Onderwerp EPA maatwerkadvies en energielabelling bestaande vrije sector woningen. Samenvatting Eén van de actiepunten uit BEN 2040 is het is ondersteuning

Nadere informatie

Aanvraagformulier voor subsidie Proeftuin energieneutraal renoveren particuliere woningen Overijssel.

Aanvraagformulier voor subsidie Proeftuin energieneutraal renoveren particuliere woningen Overijssel. Aanvraagformulier voor subsidie Proeftuin energieneutraal renoveren particuliere woningen Overijssel. Dit is het aanvraagformulier voor de subsidieregeling Proeftuin energieneutraal renoveren particuliere

Nadere informatie

OPZET KLIMAATPLAN 11-2-04

OPZET KLIMAATPLAN 11-2-04 OPZET KLIMAATPLAN 11-2-04 Samenvatting Deze notitie voorziet in de opzet van het klimaatplan voor Nijmegen. Dit is de voortzetting het Nijmeegse energiebeleid. Actualisering was sowieso nodig omdat oude

Nadere informatie

Collegebesluit Collegevergadering: 11 december 2018

Collegebesluit Collegevergadering: 11 december 2018 ONDERWERP Prestatieafspraken 2019 SAMENVATTING Gemeente, de Heemsteedse woningcorporaties Elan Wonen en Pre Wonen en hun huurdersorganisaties Bewonersraad Elan Wonen en Bewonerskern Pre streven een gemeenschappelijk

Nadere informatie

Markt functioneert nu mondjesmaat, er is meer potentieel dan nu wordt gerealiseerd, want:

Markt functioneert nu mondjesmaat, er is meer potentieel dan nu wordt gerealiseerd, want: Marktanalyse Markt functioneert nu mondjesmaat, er is meer potentieel dan nu wordt gerealiseerd, want: Onbekendheid gebouweigenaren & gebruikers met de mogelijkheden en winst die te behalen valt Ondoorzichtige

Nadere informatie

Overeenkomst uitvoering energiebesparende maatregelen

Overeenkomst uitvoering energiebesparende maatregelen Overeenkomst uitvoering energiebesparende maatregelen Stichting Woningbouw Slochteren, Stichting Bewonersraad Slochteren 1. Doelstelling, aanpak en reikwijdte 1.1 De overeenkomst richt zich op het bereiken

Nadere informatie

GEZAMENLIJKE PRESTATIEAFSPRAKEN WONEN KRIMPENERWAARD

GEZAMENLIJKE PRESTATIEAFSPRAKEN WONEN KRIMPENERWAARD GEZAMENLIJKE PRESTATIEAFSPRAKEN WONEN KRIMPENERWAARD 2022 In dit document zijn de gezamenlijke prestatieafspraken vastgelegd die de Huurdersorganisaties, de gemeente en de Federatie van woningcorporaties

Nadere informatie

Kennismaking organisatie Borsele Programma

Kennismaking organisatie Borsele Programma Kennismaking organisatie Borsele Programma Organisatie structuur Jack Jansen Afd. Ruimtelijke Ontwikkeling Jack Jansen Afd. Grond & Economie Bas v.dendries Afd. Samenleving Yvonne Otte Afd. Woonomgeving

Nadere informatie

Partij voor de Dieren Gouda Tav Corina Kerkmans

Partij voor de Dieren Gouda Tav Corina Kerkmans Partij voor de Dieren Gouda Tav Corina Kerkmans directie/afdeling RO/afdeling RBA contactpersoon E. ten Cate telefoon 0182-588976 uw kenmerk onderwerp reactie op uw vragen over klimaatdoelstellingen Gouda

Nadere informatie

Beeldvormende Bijeenkomst

Beeldvormende Bijeenkomst Beeldvormende Bijeenkomst Verduurzamen gemeentelijke vastgoedvoorraad (op basis EPA-U maatwerkadviezen) 22 maart 2016 Inleiding / doel van deze presentatie Uw raad te informeren en meenemen in de systematiek

Nadere informatie

Raadsinformatiebrief. 18 augustus Onderwerp: Energie-uitvoeringsprogramma: Resultaten en vervolg. Informatie voor de raad

Raadsinformatiebrief. 18 augustus Onderwerp: Energie-uitvoeringsprogramma: Resultaten en vervolg. Informatie voor de raad Raadsinformatiebrief 18 augustus 2015 Onderwerp: Energie-uitvoeringsprogramma: Resultaten en vervolg. Informatie voor de raad Geachte leden van de gemeenteraad Bergen, Op 18 februari 2014 heeft u het Uitvoeringsprogramma

Nadere informatie

Programmabegroting

Programmabegroting Programmabegroting 215-218 3.5 Ruimtelijke ontwikkeling Gouda heeft bijna 71. inwoners en is een stad waar het prettig is om te wonen. Een stad met een mooie historische binnenstad en waar inwoners betrokken

Nadere informatie

Update Nieuw stelsel energieprestaties 2020

Update Nieuw stelsel energieprestaties 2020 Update Nieuw stelsel energieprestaties 2020 Ons kenmerk 18112(HM)notitie update Op 1 januari 2020 gaat een nieuw stelsel in rondom de energieprestatie van gebouwen. Deze notitie beschrijft: 1 1 Waarom

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Uitvoeringsprogramma duurzaamheid

Raadsvoorstel. Uitvoeringsprogramma duurzaamheid Raad Onderwerp: V200901144 Uitvoeringsprogramma duurzaamheid Raadsvoorstel Inleiding: Op 18 december 2008 heeft de gemeenteraad de duurzaamheidsagenda vastgesteld. De gemeente heeft daarmee de kaders voor

Nadere informatie

Energielabels en gemeenten. Pieter Biemans Programmamanager energie & klimaat Gemeente Tilburg

Energielabels en gemeenten. Pieter Biemans Programmamanager energie & klimaat Gemeente Tilburg Energielabels en gemeenten Pieter Biemans Programmamanager energie & klimaat Gemeente Tilburg Inhoud Energie- en klimaatbeleid in Tilburg Rol gemeente m.b.t. EPBD/energielabel Eigen organisatie Particulieren

Nadere informatie

Prestatieafspraken Gemeente Wormerland, WormerWonen, Huurders voor Huurders

Prestatieafspraken Gemeente Wormerland, WormerWonen, Huurders voor Huurders Prestatieafspraken -2020 Gemeente Wormerland, WormerWonen, Huurders voor Huurders Inleiding Per 1 juli 2015 is de nieuwe Woningwet van kracht geworden. Hoeksteen van deze hervorming is de lokale verankering

Nadere informatie

KLIMAATBELEID in de gemeente BLADEL

KLIMAATBELEID in de gemeente BLADEL KLIMAATBELEID in de gemeente BLADEL Gemeentelijk Klimaatbeleid 2004-2008 In een B&W besluit d.d. 18-2-2002 sprak het college de intentie uit voor de ontwikkeling van gemeentelijk klimaatbeleid. Dit naar

Nadere informatie

Achtergrondinformatie Woonsymposium WONEN IN STAD.NL SESSIE DUURZAAMHEID

Achtergrondinformatie Woonsymposium WONEN IN STAD.NL SESSIE DUURZAAMHEID Achtergrondinformatie Woonsymposium WONEN IN STAD.NL SESSIE DUURZAAMHEID donderdag 19 maart 2015 Duurzaamheid Duiding en context Groningen heeft de ambitie om in 2035 een energieneutrale stad te zijn.

Nadere informatie

Duurzaamheid, Energie en Milieu

Duurzaamheid, Energie en Milieu Duurzaamheid, Energie en Milieu In de uitvoeringsagenda duurzaamheid van de gemeente staat: Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van huidige generaties zonder de mogelijkheden

Nadere informatie

A L G E M E E N B E S T U U R

A L G E M E E N B E S T U U R A L G E M E E N B E S T U U R Vergadering d.d.: 29 mei 2019 Agendapunt: 7 Betreft: Besluitvormend Programma: 3. Gezuiverd water Portefeuillehouder: Beerda Route: DB-AB Onderwerp Zonnepanelen op zuiveringsterreinen

Nadere informatie

Projectplan Zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen in de Drechtsteden

Projectplan Zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen in de Drechtsteden Projectplan Zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen in de Drechtsteden Auteur J.P. Groffen-Hopmans Intern Bedrijf Gemeente Papendrecht Onderwerp Zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen in de Drechtsteden

Nadere informatie

Verenigingen van eigenaren

Verenigingen van eigenaren Verduurzaming van complexen combineren met onderhoud Verenigingen van eigenaren Isabelle Sternheim www.vveduurzaamheidsloket.nl www.duurzaamenergieloket.nl 2013 en 2014 Eerste aanzet om VvE s in Haarlem

Nadere informatie