In het domein van de openbare ruimte staan drie onderwerpen in de kaderbrief, waarover ik graag nadere achtergrondinformatie wil geven.

Transcriptie

1 gemeentebestuur PURMEREND Postbus AA Purmerend telefoon telefax Afdeling Stadsbeheer Team Staf Stadsbeheer Aan de Gemeenteraad van Purmerend Postbus AA PURMEREND uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum 19 april 2016 onderwerp Aanvullende informatie onderwerpen kaderbrief Geachte leden, In het domein van de openbare ruimte staan drie onderwerpen in de kaderbrief, waarover ik graag nadere achtergrondinformatie wil geven. Ik heb dit vervat in bijgaand document, in de hoop dat het u helpt om tot de juiste afweging te komen bij de besluitvorming. Namens het college/van burgemeester en wethouders van Purmerend, bijlage(n): 1 behandeld door: J.A. van Workum telefoonnummer Stadhuis bezoekadres: Purmersteenweg 42 rekeningnummer: NL35 BNGH Werkplein Purmerend Waterlandlaan 22-36

2 Onderwerp Bestrijding uitheemse woekerende planten - Blz. 6 kaderbrief Achtergrond Invasieve exoten zijn uitheemse planten, struiken en bomen die zich buiten hun oorspronkelijke verspreidingsgebied vestigen en vervolgens explosief vermeerderen. Invasieve exoten komen in een dusdanig groot aantal en schaal voor dat ze een bedreiging zijn voor de lokale inheemse flora en voor het functioneren van natuurlijke ecosystemen. Invasieve exoten kunnen eveneens de volksgezondheid of veiligheid bedreigen en daarmee de maatschappij overlast of economische schade bezorgen. In Purmerend gaat het momenteel om twee plantsoorten: reuzenberenklauw en Japanse duizendknoop. Reuzenberenklauw In Purmerend komt m 2 aan reuzenberenklauw voor, waarvan m 2 op grond beheerd door de gemeente. Het komt vooral veel voor in Weidevenne, Purmer-Noord en Overwhere. Reuzenberenklauw kan in één seizoen tot vijf meter hoog worden en heeft grote, scherp getande bladeren (afbeelding 1). De plant komt oorspronkelijk uit Zuidwest-Azië. Afbeelding 1: reuzenberenklauw Verspreiding De zaden van de plant worden verspreid door zowel natuurlijke factoren (zoals wind, dieren en waterlopen) als menselijke factoren (via schoenzolen en voorbijrijdende voertuigen). Hoewel de zaden zich over een grote afstand kunnen verspreiden, valt de meerderheid van de zaden binnen een straal van vier meter van de plant. Overlast Naast verdringing van inheemse flora en fauna vormt de reuzenberenklauw ook een risico voor de volksgezondheid. De plant bevat een waterachtige sap van chemicaliën die geactiveerd worden door zonlicht. De geactiveerde chemicaliën veroorzaken ernstige brandwonden wanneer deze in aanraking komen met het huidoppervlak (afbeelding 2). Wanneer het sap in de ogen komt kan dit, wanneer niet op tijd actie wordt ondernomen, zelfs tot blindheid leiden.

3 Afbeelding 2: reuzenberenklauw: schadelijk voor mens en dier Bestrijding De gemeente voert op dit moment geen actief beleid voor het bestrijden van reuzenberenklauw. Op basis van meldingen van bewoners worden er wel incidenteel enkele planten verwijderd. Echter, zolang de reuzenberenklauw niet actief wordt bestreden, keert deze jaarlijks terug waarbij niet alleen de overlast blijft bestaan maar ook de kans op uitbreiding van het areaal. Immers, het zaad van reuzenberenklauw behoudt tot wel zeven jaar zijn kiemkracht. Op basis van een afweging tussen werking, kosten en (bestrijdings)omstandigheden is chemisch bestrijden de meest (kosten)effectieve manier (zie tabel 1). Hoewel chemische bestrijding in strijd is met het huidige beleid van Purmerend (geen chemische bestrijding in groen en op verharding) moet er - gezien de eerder omschreven overlast - overwogen worden een uitzondering te maken voor het bestrijden van reuzenberenklauw. Ook Staatsbosbeheer - in principe tegen chemisch bestrijden - gebruikt een herbicide voor het bestrijden van reuzenberenklauw in het Purmerbos en boekt hiermee goede resultaten. Staatsbosbeheer gebruikt onder meer het middel Genoxone Z. Dit middel bevat de werkzame stof triclopyr, heeft een aantoonbare werking en is toegestaan voor gebruik in de openbare ruimte. Voor het bestrijden van het huidige areaal reuzenberenklauw op gemeentegrond is 5 liter Genoxone Z voldoende. Een ander effectief middel tegen reuzenberenklauw is SquareDown 1. Dit biologisch onkruidbestrijdingsmiddel geeft vergelijkbare resultaten als glyfosaat maar is nog niet geregistreerd en toegelaten. Het gebruik van glyfosaat (onder meer in Roundup) is geen optie: dit middel wordt op termijn wettelijk verboden. Tabel 1: bestrijdingsmethoden reuzenberenklauw Maaien en afvoeren: het bovengronds verwijderen van planten. S S Relatief snel en makkelijk grote aantallen planten verwijderen; Doeltreffend mits de maaiwerkzaamheden frequent en langdurig uitgevoerd worden. Dient zeer frequent en langdurig uitgevoerd te worden; Relatief duur; Bij slechts eenmaal maaien kan er versnelde (nood)bloei optreden; Timing van uitvoeren werkzaamheden van zeer groot belang (zowel voor de mate van doeltreffendheid als voor de veiligheid van de medewerkers); Kans op zaadverspreiding. 1 Zowel in begroeiing als op verharding.

4 Uitsteken: het afsnijden van de plant onder de wortelhals. / Zeer doeltreffende methode voor locaties met Zeer tijds-en arbeidsintensief; maximaal 200 planten. Duurste bestrijdingsmogelijkheid; Ongeschikte methode bij grote populaties. Chemische bestrijding: het bespuiten van groeiplaatsen met bepaalde chemische stoffen. V Doeltreffend want eenmaal bespuiten leidt in Milieubelastend; veel gevallen tot het afsterven van de plant; Doeltreffendheid afhankelijk van timing; Kosteneffectief. Voor optimaal resultaat dient de plant tenminste zeven jaar bestreden te worden. Biologische bestrijding: bestrijdingsmethode op basis van in de natuur voorkomende 'producten'. In dit geval gaat het om een bestrijdingsmiddel (BioBeer) dat - onder meer - een inheemse schimmelsoort bevat.* V Testresultaten: doeltreffend. Middel is nieuw en zit nog in de experimentele fase waardoor het (nog) niet toepasbaar is voor regulier beheer: Middel lijkt alleen te werken op zandgronden en niet op kleigronden; Timing van belang voor mate van doeltreffendheid; Begrazing: het laten opeten van begroeiing door dieren. S Doeltreffende methode voor het verwijderen Dierenwelzijn: dieren krijgen een beperkt van grote aantallen planten. voedselaanbod, vergiftiging door 'overeten'; Methode ongeschikt in stedelijke omgevingen. Inunderen: het onder water laten lopen van terreinen om wortelrot te bevorderen. Vermindert bestrijdingsintensiteit Als individuele bestrijdingsmethode ongeschikt; Methode ongeschikt in stedelijke omgevingen. * het betreft hier alleen het middel BioBeer en niet andere middelen (bijvoorbeeld Squaredown). Bron: Groot, C. de & J. Oldenburger (2011). De bestrijding van invasieve uitheemse plantensoorten. Wageningen, stichting Probos. Japanse duizendknoop Japanse duizendknoop komt een stuk minder vaak voor in Purmerend: 245 m 2. Het overgrote deel daarvan is gesignaleerd in Gors. De Japanse duizendknoop is een diepgewortelde vaste plant bestaande uit lange, holle stengels die tot drie meter hoog kunnen groeien. In de winter sterft de plant bovengronds af. In het voorjaar schieten de stengels relatief snel de grond uit tussen de verdorde stengels van het jaar ervoor en ontwikkelen zich lichtgroene bladeren op regelmatige hoogten op de stengel. De stengel is in het begin nog vrij flexibel. De plant groeit tot minimaal één meter hoog zonder ondersteuning van andere planten of hekken. In de zomer bloeit de plant met crème witte, soms wit-roze, bloempjes (afbeelding 3).

5 A f b e e l d i n g 3: J a p a n s d u i z e n d k n o o p Verspreiding De Japanse duizendknoop wordt voornamelijk verspreid door maaiwerkzaamheden. Doordat plantenresten achterblijven in delen van de maaimachine wordt de plant onbedoeld verspreid. De plant heeft geen natuurlijke vijanden en komt op uiteenlopende gronden voor. Zuurgraad, verontreiniging met zware metalen of zout is voor de plant geen belemmering. Overlast In tegenstelling tot de reuzenberenklauw vormt de Japanse duizendknoop geen directe risico voor de volksgezondheid maar veroorzaakt de plant wel economische en maatschappelijke schade. De wortelmassa kan schade toebrengen aan asfalt, funderingen, rioleringen en drainagebuizen (afbeelding 4). In België en Engeland worden er al hypotheken geweigerd vanwege de aanwezigheid van de plant. Tevens is er In Engeland een vervoersverbod van kracht. Vanwege het invasieve karakter vormt de Japanse duizendknoop ook een bedreiging voor de stabiliteit van dijken, taluds en oevers doordat het planten verdringt die zorgen voor versteviging. 2 A f b e e l d i n g 4: s c h a d e d o o r J a p a n s e d u i z e n d k n o o p Bestrijding Ook voor Japanse duizendknoop geldt een intensief bestrijdingsproces. Vanwege het nog beperkt voorkomen van de plant in Purmerend is het meest (kosten)effectieve bestrijdingsmiddel het uit- en In de Environmental Protection Act 1990 is Japanse duizendknoop geclassificeerd als "controlled waste", wat inhoudt dat het dezelfde status heeft als huishoudelijk en industrieel afval. Dit betekent dat maaisel gecontroleerd moet worden afgevoerd naar een vuilstort met officiële licentie. 2

6 afgraven waarbij de plant ondergronds wordt afgegraven (zie tabel 2). De breedte en diepte van het af te graven grond is afhankelijk van de wortelmassa. Omdat de Japanse duizendknoop geen direct gevaar vormt voor de volksgezondheid wordt de exoot op dit moment nog niet bestreden. Tabel 2: bestrijdingsmethoden Japanse duizendknoop Maaien en afvoeren: het bovengronds verwijderen van planten. S Handmatig maaien (zeis) doeltreffend bij kleine Machinaal maaien wordt afgeraden: aantallen planten Niet doeltreffend, zelfs niet na langdurig en frequent maaien; Zeer grote kans op verspreiding door overblijfselen van maaisel in de machine. Handmatig maaien geen geschikte methode voor grote aantallen planten. Uit- en afgraven: het uitgraven van de plant tot een zekere diepte en het afgraven van het grond en deze vervangen voor 'schone' grond. V Doeltreffende bestrijdingsmethode omdat de Zeer tijds-en arbeidsintensief; plant met wortel wordt verwijderd. Niet geschikt voor het bestrijden van een groot areaal. Chemische bestrijding: het bespuiten van groeiplaatsen met bepaalde chemische stoffen Doeltreffend; Milieubelastend; V Kosteneffectief. Stoffen die werkzaam blijken zijn niet toegestaan in Nederland. Van de vier toegestane stoffen is de werking van drie stoffen onbekend; Voor optimaal resultaat dient de behandeling meerdere keren uitgevoerd te worden. Biologische bestrijding: bestrijdingsmethode op basis van in de natuur voorkomende 'producten' (schimmels en geleedpotigen) S Veelbelovende resultaten door bestrijding Bestrijdingsmethode zit nog in de middels de bladvlo. experimentele fase; Begroeiing wordt wel in toom gehouden maar niet uitgeroeid. Begrazing: het laten opeten van begroeiing door dieren S Doeltreffend voor het verwijderen van jonge Alleen doeltreffend bij zeer intensieve planten. begrazing; Weinig gebruikte methode -> weinig ervaring; Oudere planten worden niet opgegeten; Methode ongeschikt in stedelijke omgevingen. Afdekken: het afdekken van de groeiplaats met een niet lichtdoorlatende materie met als doel het uitputten van de wortels Doeltreffend voor het bestrijden van een groot Weinig ervaring met deze methode; areaal met weinig obstakels (bomen/verharding Wisselende resultaten; etc). Doeltreffendheid afhankelijk van veel randvoorwaarden. Ongeschikt voor stedelijke omgevingen Bron: Groot, C. de & J. Oldenburger (2011). De bestrijding van invasieve uitheemse plantensoorten. Wageningen, stichting Probos.

7 Social return Voor het bestrijden van invasieve exoten zijn ook de mogelijkheden om het werk door social return uit te laten voeren onderzocht. Vanwege organisatorische aspecten kan social return vóór 2017 de werkzaamheden in ieder geval niet uitvoeren. Het is zeer de vraag of dat na 2017 wel kan, niet alleen vanwege het organisatorisch aspect maar ook vanwege de aard van het werk. Het bestrijden van invasieve exoten is specialistisch werk: chemisch bestrijden mag alleen gedaan worden door bedrijven met een spuitvergunning. Ook het op andere wijze verwijderen van reuzenberenklauw kent gezondheidsrisico's. Het verwijderen van Japanse duizendknoop is eveneens specialistisch werk: verwijdering dient zeer secuur te gebeuren om verspreiding te minimaliseren. Financiële gevolgen Gedurende het eerste jaar bedragen de kosten voor het bestrijden van invasieve exoten in Purmerend ,-. Dit bedrag is gebaseerd op het bestrijden van m 2 reuzenberenklauw op gemeentegrond middels chemische bestrijding en het bestrijden van 245 m 2 Japanse duizendknoop op gemeentegrond middels afgraven (zie tabel 4). Tabel 4: kosten verwijderen huidig areaal invasieve exoten op gemeentegrond per bestrijdingsmethode en plant Bestrijdingsmethode Reuzenberenklauw Japanse duizendknoop (6.770 m 2 ) (245 m 2 ) Maaien en afvoeren ,- n.v.t. Uitsteken ,- n.v.t. Chemisch bestrijden ,- n.v.t. Afgraven n.v.t ,- Doordat de exoten op dit moment nog niet bestreden worden is het zeer aannemelijk dat het areaal groeit en dat er nieuwe populaties worden ontdekt. Daarnaast hebben beide exoten beheermatige onzekerheden: voor reuzenberenklauw is dat de duur van de kiemkracht van de zaden (7 jaar), voor Japanse duizendknoop is dat de grootte van de wortelmassa. Om deze onzekerheden op te vangen moet er extra geld worden gereserveerd. De totale kosten voor bestrijding van invasieve exoten op gemeentegrond - gedurende een periode van acht jaar - worden geraamd op ,- wanneer er gekozen wordt voor het chemisch bestrijden van reuzenberenklauw en het afgraven van Japanse duizendknoop. Indien men afziet van chemische bestrijding (bijvoorbeeld door wetgeving of politieke ambities) stijgen de totale kosten naar ,-. In dit geval wordt reuzenberenklauw niet chemisch bestreden maar worden de planten gemaaid en afgevoerd (zie tabel 5). Het is echter niet aan te raden reuzenberenklauw te maaien en af te voeren (zie onder meer tabel 2 en de opmerkingen onder het kopje 'tot slot'). Tabel 5: kosten verwijderen huidig areaal invasieve exoten op gemeentegrond + reservering kosten voor beheermatige onzekerheden per bestrijdingsmethode en plant Bestrijdingsmethode Reuzenberenklauw Japanse duizendknoop Maaien en afvoeren ,- n.v.t. Uitsteken ,- n.v.t. Chemisch bestrijden ,- n.v.t. Afgraven n.v.t ,- Binnen het huidige budget is er geen geld gereserveerd voor het bestrijden van invasieve exoten!

8 Tot slot Bestrijding voor langere tijd Bestrijding is vrij zinloos wanneer dit zich beperkt tot een eenmalige verwijderingsactie van het bestaande areaal zonder nazorg of wanneer verwijdering plaatsvindt op basis van meldingen. Deze 'reactieve' methode kost uiteindelijk meer doordat er geen maatregelen worden genomen om de kans op terugkeer te beperken met als resultaat een uitbreiding van het areaal en oplopende bestrijdingskosten. Effectieve bestrijding houdt in het verwijderen van het volledige areaal en het treffen van maatregelen om de exoten (plaatselijk) uit te roeien. Voor reuzenberenklauw en Japanse duizendknoop betekent dit een bestrijdingsduur van minimaal acht jaar. Afstemming tussen terreinbeheerders Vanwege de verspreiding van invasieve exoten is het van belang dat er afstemming plaatsvindt tussen de verschillende terreinbeheerders voor maximale effectiviteit en het kiezen van de juiste bestrijdingsmethode. Zo kunnen de inspanningen van Staatsbosbeheer voor het bestrijden van reuzenberenklauw in het Purmerbos teniet worden gedaan wanneer er op andere (aangrenzende) terreinen geen actief ruimingsbeleid wordt gevoerd. Ook kan het toepassen van verschillende bestrijdingsmethoden leiden tot verdere verspreiding. Om deze reden wordt er ook voorgesteld om reuzenberenklauw op grond beheerd door de gemeente chemisch te bestrijden. Vooralsnog ontbreekt het aan landelijk beleid, maar wordt er wel actie verlangd wanneer de volksgezondheid in het geding is. Vanwege mondialisering en verspreidingsmethoden is het de vraag is of het maken van beleid op dit ruimtelijk schaalniveau voldoende is. Er is daarom Europese wetgeving in de maak en er geldt een mogelijke opruimingsplicht. Onderwerp Verbeterd onderhoud openbare ruimte - Blz. 5 kaderbrief Op 6 november 2014 heeft de raad, op basis van een initiatiefvoorstel van het CDA, besloten het kwaliteitsniveau van de openbare ruimte in heel Purmerend te verlagen naar beeldkwaliteitsniveau C en de beschikbare budgetten daarop aan te passen. Het CDA constateert dat de verlaging van het kwaliteitsniveau inmiddels zichtbaar is: de stad is minder schoon en het onkruid staat hoog. Zij ontvangen veel signalen dat inwoners graag zien dat hier iets aan gedaan wordt. Bij de afgelopen begrotingsbehandeling heeft het CDA daarom een wijzigingsvoorstel ingediend om de kwaliteit van de openbare ruimte opnieuw te bespreken tijdens de midterm review in De raad heeft dit voorstel overgenomen. Vooruitlopend daarop heeft de afdeling Stadsbeheer een berekening gemaakt van de jaarlijkse, structurele meerkosten ten opzichte van niveau C: Het onderhouden van de hoofdinfrastructurele wegen in heel Purmerend op niveau A kost jaarlijks ,- méér, onderhouden op niveau B kost jaarlijks ,- méér; Het onderhouden van wegen, groen en straatreiniging in het centrum en rondom (wijk)winkelcentra op niveau A kost jaarlijks ,- méér, onderhouden op niveau B kost jaarlijks ,- méér. De totale meerkosten voor bovengenoemde gebieden op beeldkwaliteitsniveau A bedragen ,-. Onderhoud op beeldkwaliteitsniveau B kost totaal ,-. Dit is exclusief de eventuele eenmalige kosten die gemaakt moeten worden om eerst op het gewenste niveau te komen. Kwaliteitsniveau Purmerend Centrum en (wijk)winkelcentra) Hoofdinfra - wegen Wegen Groen Straatreiniging Totaal A , , , , ,- B , , , , ,- Tabel 1: jaarlijks, structurele meerkosten t.o.v. kwaliteitsniveau C (zonder eenmalige kosten om e.e.a. op niveau te brengen). Voor de goede orde het volgende: Het initiatiefvoorstel betrof uitsluitend het op een hoger niveau onderhouden van een aantal taken in een beperkt aantal gebieden. Invulling geven aan de benodigde kosten om de betreffende gebieden ook op het gewenst hogere niveau te brengen vraagt om behoorlijke investeringen. Ik stel voor om de nu door u ter beschikking te stellen onderhoudsmiddelen van in te zetten

9 voor het (deels) ophogen van de beeldkwaliteit van het aspect schoon in de door u genoemde gebiedsdelen. Onderwerp Dilatatievoegen Mandelabrug - Blz. 10 kaderbrief De geluidemissie van de nieuwe duurzame dilatatievoegen in de Mandelabrug voldoen niet aan de geluidscontouren van de wet op de geluidshinder. De Ingevolge de wet op de geluidshinder vastgestelde geluidscontour is 48 DbA. Een door een gespecialiseerd bedrijf opgesteld meetrapport is -desgewenst- in te zien bij de afdeling Stadsbeheer. Dit rapport is (zeer) technisch van aard en in de afweging om uw raad niets aan informatie te onthouden maar u allen ook niet te overladen met allerlei rapporten, heb ik besloten dit rapport niet mee te sturen, maar u te verwijzen naar de afdeling.