CULTUURVIRUS SLIM FACILITEREND CULTUURBELEID

Transcriptie

1 CULTUURVIRUS SLIM FACILITEREND CULTUURBELEID Omdenken in het culturele en creatieve veld : Stimuleer het samenwerken in plaats er op te selecteren

2 1 CULTUURVIRUS SLIM FACILITEREND CULTUURBELEID INLEIDING Waar de maatschappij al een start gemaakt heeft naar een deeleconomie heeft de cultuursector deze ontwikkeling nog slechts deels omarmd, een duurzame ontwikkeling. Co-werkplekken en artistieke samenwerkingen zijn al gemeengoed, maar in de financiering (op crowdfunding na) en facilitering van het culturele veld is deze transitie nog niet ingezet. Waar samenwerkingen nu nog maar mondjesmaat buiten de directe contacten van een creatieveling treed zal het stimuleren en faciliteren van het culturele veld bij het ontstaan van een deeleconomie samenwerkingen doen ontstaan waar het culturele veld nu nog geen noodzaak in ziet. Toch schuilen er kansen wanneer het cultuurbeleid hier sterk op inzet. Met dezelfde middelen kan een groot/groter resultaat bereikt worden. CULTUREEL ROOSENDAAL DOET HET ZELF Cultuur blijft belangrijk voor heel veel mensen, maar de vanzelfsprekendheid om cultuur te subsidiëren neemt af. (minister Jet Bussemaker, 2013) De bacteriën van het cultuurvirus worden daarnaast ook geïntroduceerd in het toekomstige cultuurbeleid van Roosendaal zonder de grenzen van de gemeentelijke petrischaal te respecteren. De faciliteiten en samenwerkingen die ontstaan zijn immers afhankelijk van het netwerk, en het Roosendaalse netwerk reikt al veel verder dan de gemeentegrenzen. Verder kent het cultuurvirus geen directe eigenschappen die het enkel verbind met de culturele sector, het zou ook in andere disciplines terecht kunnen komen. Bij het bouwen van het virus moet daarom al rekening gehouden worden met schaalbaarheid van alle aspecten. De nieuwe werkwijze die het cultuurvirus in gang gaat zetten laat enerzijds veel over aan het cultuurnetwerk en anderzijds geeft het een hefboomwerking aan de impact van het cultuurbeleid en het bijbehorende budget. Met de schaalgrootte en veranderende groep deelnemers zal vanaf aanvang rekening mee gehouden (moeten) worden. Ook zal er beleidsmatig een onderscheid gemaakt moeten worden tussen de vrije tijds en de ondernemende sector.

3 2 MODEL Hieronder een weergave van het cultuurnetwerk en de stromen van het cultuurvirus. Subsidie / prestatie-afspraken Cultuurfonds Afwijzing Toewijzing (cultuurvaluta + optioneel euro s) Motoren Gezelschappen Artiesten Faciliteiten Middelen Gezelschappen Artiesten Cultuur virus Techniek Hulp bij (offline/online) PR Vrijwilligers Middelen Hulp bij werkzaamheden Drukwerk

4 3 ONDERDELEN Het cultuurvirus bestaat uit twee onderdelen (respectievelijk een culturele marktplaats en een virtuele valuta) en worden ondersteund / gestimuleerd door het gemeentelijk (cultuur-)beleid. Culturele marktplaats Het eerste onderdeel is een online platform waarop vraag en aanbod (middelen en diensten) samenkomen. Vergelijkbaar met marktplaats.nl staat dit open voor iedereen. (Virtuele) cultuurvaluta Op de culturele marktplaats maar ook daar buiten faciliteert een valuta als tweede onderdeel van het virus een waardebepaling aan faciliteiten, middelen, en diensten die geruild of gedeeld worden binnen het culturele veld. De waarde van alle transacties (behalve de instroom vanuit het cultuurfonds op basis van beleid en een selectieproces wat vergelijkbaar kan zijn aan de huidige subsidiebeoordeling/- verstrekking) wordt bepaald door het netwerk zelf, en worden uitgedrukt in deze virtuele valuta. Onderlinge en externe sponsoring of donaties worden geregistreerd in het netwerk op basis van de valuta. Externe inbreng zoals bijvoorbeeld donaties of sponsoring kunnen eventueel op aantrekkelijke wijze faciliteren (bijvoorbeeld 100% in euro = 125% in valuta) via een stimuleringsregeling (bijvoorbeeld vanuit het cultuurfonds). Voor het beheren van deze valuta is een organisatie nodig die de autoriteit en het mandaat heeft om dit integer en transparant te doen. Het draagvlak voor (en het slagen van) dit deel van het cultuurvirus is immers hier sterk van afhankelijk. Of de cultuurvaluta een virtuele valuta moet zijn (zoals bitcoins) of dat het (ook) een fysieke munt kan zijn zoals Bas Huijps voor ogen heeft, en het aangehaalde voorbeeld van Charl Goossens Dat is iets waar de gemeente Roosendaal en/of de organisatie die de valuta gaat beheren een besluit over moeten nemen.

5 4 (Gemeentelijk) Cultuurbeleid Zowel het ontstaan en stimuleren van de deeleconomie binnen het culturele veld als de waardering / handel in virtuele valuta kunnen losstaande processen zijn. Echter, ze worden optimaal benut als het cultuurbeleid hierop inhaakt. Gedachte achter de toegevoegde waarde voor het cultuurbeleid is dat het beleid vooral faciliterend gaat werken, in plaats van voornamelijk financierend. Dit effect wordt bereikt doordat het beleid zich focust op de motoren van het culturele veld, de bewegingen in het veld zijn hiervan een afgeleide en volgen de wensen en noden van het veld. Het effect van het cultuurbeleid zou ook vergroot worden, omdat het indirect waarde creëert op plekken in het culturele veld. Plus dat waarde en inspanningen voor een groter deel binnen het cultuurnetwerk blijven. Het gemeentelijk beleid zou de subsidies aan culturele verenigingen / stichtingen / kunstenaars (geleidelijk en gedeeltelijk) kunnen vervangen door een toekenning in virtuele valuta. Prestatieafspraken met instellingen zouden ook deels een verbinding kunnen leggen tussen virtuele valuta en de bijdrages aan die betreffende instellingen in euro s. Het cultuurbeleid zou met ondersteuning van de marktplaats en de (virtuele) valuta een echt cultuurnetwerk realiseren wat ten dienste staat aan de feitelijke behoeftes in het culturele veld. CULTURELE VELD Voor de toekomstbestendigheid en continuïteit van cultuur is het belangrijk dat het door bezuinigingen aangewakkerde omdenken wordt omgezet in een nieuwe manier van cultuurbeoefening/-beleving. Een manier waarin het culturele veld zijn ding doet, waarbij het culturele veld een ondernemend netwerk is en de invloed van de overheid vooral faciliterend is. Het (gemeentelijk) cultuurbeleid heeft hier een eerste stap gezet in het omdenken door het culturele veld te zien als een netwerk wat leeft en zich organisch beweegt volgens patronen die het netwerk zelf bepaald. Als verenigingen, stichtingen, en individuele creatievelingen de stap maken naar een cultuurnetwerk gaat de cultuur via dit netwerk een eigen leven leiden. Dit eigen leven zal dan drijvend zijn achter het cultuurbeleid, in plaats van dat het cultuurbeleid de cultuur leid. Voor deze stap is moed nodig van de creatievelingen om het oude los te laten en nieuwe kansen te zien. De transitie die nodig is kan in de overgangsfase vanuit het cultuurbeleid ondersteund worden met bijvoorbeeld het bevorderen van de kennis en vaardigheden ten aanzien van cultureel ondernemerschap. Verder is een sterke en moderne impuls aan de culturele city-marketing gegeven moeten worden, daar de huidige benadering (voor de cultuursector) erg gedateerd en ineffectief is voor de culturele eigenwaarde/trots en daarmee de uitstraling naar buiten. CULTURELE HOTSPOTS Het cultuurbeleid zal meer gericht moeten zijn op het faciliteren van culturele motoren binnen het cultuurnetwerk, in plaats van dat het beleid gericht is op de inhoud van de cultuur. Er zal dus geconcentreerd moeten gaan worden op de motoren van het cultuurnetwerk, met een stimulerende hefboomwerking tot gevolg.

6 5 FINANCIERING Financiering van cultuur zal met het Cultuurvirus veranderen. Inbreng culturele veld Het culturele veld heeft op diverse manieren haar eigen inbreng. hand-en-spant-diensten, lenen / ruilen middelen. Cultuurfonds Middelen uit het cultuurfonds zullen vooral gericht zijn op de motoren, en in veel mindere mate in het financieren van specifieke activiteiten. Externe inbreng Partijen buiten het cultuurnetwerk zullen ook hun inbreng hebben in het nieuwe cultuur-eco-systeem. (ver-)kopen / ruilen / delen cultuur-valuta, huren middelen/diensten binnen netwerk, sponsoring en donaties in cultuur-valuta (al dan niet gestimuleerd, zoals eerder al beschreven).

7 6 PROTOTYPE Wie staan er achter het prototype, wie kennen ze, wat hebben zij, wie verbinden zij aan het prototype, en wat zijn de uitdagingen. Wie ben je Louis Priem Trudie Stalpers Naam 3 Organisatie Openluchttheater Vrouwenhof Achtergrond (eventueel nevenfuncties) Functie Hoofd programmering, voorzitter stichting Openluchttheater Vrouwenhof Freelance consultant / lead-engineer / programmeur industriële automatisering, evenemententechniek en organisatorische ondersteuningen bij verschillende organisaties (voornamelijk historische / fantasy evenementen en wijkfestivals) Schouwburg De Kring, Erfgoedcentrum Tongerlohuys, CultuurCompaan (Waarnemend) directeur Wie ken je Louis Priem Trudie Stalpers Naam 3 Naam persoon / organisatie of beschrijving netwerk Wat heb je Louis Priem Trudie Stalpers Naam 3 Vrijwilligers van Openluchttheater

8 7 Vrouwenhof en andere samenwerkingspartners Contacten met artiesten Contacten met ander organisatoren (van voornamelijk historische en fantasy evenementen door het hele land) Licht en geluid in eigen bezit Bouw community rond het idee Wie heb je verbonden (of zou je willen verbinden) aan het prototype? Louis Priem Trudie Stalpers Naam 3 Uitdagingen De implementatie van het virus (in zijn geheel of een onderdeel er van) is sterk afhankelijk van het omdenken wat het te weeg brengt. Daarom zijn er uitdagingen geformuleerd voor zowel de concept-, ontwikkel-, implementatie- als gebruiks-fases. Uitdaging Toelichting Stakeholder(s) Omgangsvorm(-en) Acceptatie Acceptatie van en draagvlak voor de onderdelen van het virus Culturele veld Betrekken bij het proces, omdenken stimuleren, cultureel ondernemerschap bevorderen Integriteit valuta Integer en transparant beheer van de (virtuele) valuta is van cruciaal belang voor draagvlak en acceptatie Groeikrampen Het virus heeft alle potentie om een groot netwerk te dienen, wat buiten culturele zuilen of gemeentelijke grenzen kan/zal gaan groeien Cultuurfonds (gemeente), culturele veld In vroeg stadium korte en lange termijn borgen in de visie van te realiseren organisatie Bij het bouwen (van onderdelen) van het virus op verschillende aspecten rekeninghouden met schaalbaarheid. Groter denken dan

9 8 Belastingen Aangezien er waarde omgezet wordt, zal de Belastingdienst iets vinden van wat er gebeurt Belastingdienst Roosendaal en het Roosendaalse culturele veld Vroegtijdig in contact treden, procedures afstemmen, leren van ervaringen van andere ruilhandels (LETS)

10 9 REFERENTIES Voorbeelden van vergelijkbare initiatieven waarvan geleerd kan worden. Diverse ruil-organisaties en alternatieve valuta Er zijn lokaal, regionaal, landelijk, en wereldwijd verschrikkelijk veel voorbeelden van organisaties die het ruilen en delen van middelen en diensten faciliteren. Ook het ruilen middels een alternatieve valuta kent verschillende voorbeelden (van een Breda-munt tot de bitcoins). Echter is er op dit moment nog geen formele of informele organisatie die een vergelijkbare doelstelling heeft als het Cultuurvirus, noch zijn er vergelijkbare alternatieven voor een cultuurbeleid. Wel zijn er natuurlijk diverse individuen en individuele organisaties (ook in Roosendaal) die ruilen zonder dat hier een reguliere valuta aan te pas komen.