FOB EN CIF CONTRACTEN EN DE ICC INCOTERMS 2000/2010

Transcriptie

1 c FOB EN CIF CONTRACTEN EN DE ICC INCOTERMS 2000/ september 2013 In hoeverre zou de interpretatie van de traditionele FOB en CIF contracten in Common Law landen oorzaak kunnen zijn voor interpretatieverschillen met betrekking tot de FOB en CIF Incoterms? 0

2 FOB en CIF contracten en de ICC Incoterms 2000/2010 In hoeverre zou de interpretatie van de traditionele FOB en CIF contracten in Common Law landen oorzaak kunnen zijn voor interpretatieverschillen met betrekking tot de FOB en CIF Incoterms? 1

3 Colofon Titel: FOB en CIF contracten en de ICC Incoterms 2000/2010 Ondertitel: In hoeverre zou de interpretatie van de traditionele FOB en CIF contracten in Common Law landen oorzaak kunnen zijn voor interpretatieverschillen met betrekking tot de FOB en CIF Incoterms? Auteur: Studentnummer: Universiteit: Master Privaatrecht (privaatrechtelijke rechtspraktijk) Beoordelaars: Mr. S.E. van Hall Mr. dr. G.J.P. de Vries Plaats: Amsterdam Datum;

4 Inhoudsopgave Voorwoord 4 Afkortingen 5 1 Inleiding Aanleiding Doelstelling Leeswijzer en onderzoekskader 8 2 Internationale verkoop Algemeen Internationale Koop en het Weens Koopverdrag Speciale karakter handelskoop Gestandaardiseerde clausules Conclusie 13 3 Rechtssystemen Algemeen Common law Civil law Conclusie 15 4 ICC Incoterms Algemeen Introductie Doelstelling Historie Incoterms en het Nederlandse positieve- en gewoonterecht Eigendomsoverdracht bij Incoterms ICC FOB Condities ICC CIF Condities Conclusie 22 5 Common law standaard leveringsvoorwaarden Algemeen Introductie Leveringsvoorwaarden onder het Engelse recht Engelse klassieke FOB Documenten Levering en eigendomsoverdracht zonder documenten Kosten Risico-overdracht Engelse CIF Documenten Eigendomsoverdracht Risico-overdracht Verzekering RAFTD RAFTD 1941 FOB RAFTD 1941 CIF UCC UCC FOB UCC CIF Conclusie 35 Eindconclusie 36 Literatuurlijst 40 Jurisprudentielijst 44 Bijlage I Revised American Foreign Trade Definitions Bijlage II Unifom Commercial Code t/m

5 Voorwoord Deze scriptie is het resultaat van enkele maanden literatuur onderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van mijn afstuderen aan de in de richting Privaatrecht. Mijn interesse binnen het recht is in het bijzonder gericht op het contractenrecht. Binnen het contractenrecht komt men ook onderdelen van het internationale handelsrecht tegen. Het leek mij daarom leuk om dieper in te gaan op bepaalde leveringsvoorwaarden. Naast de Incoterms bleken er door de jaren heen meerdere lijsten van leveringsvoorwaarden te zijn ontwikkeld. Doordat er meerdere lijsten bestonden met vergelijkbare clausules, waren er ook interpretatieverschillen ontstaan. Mevrouw van Hall gaf tijdens een werkcollege (Internationaal Handelsrecht aan de ) aan dat een dergelijk onderzoek naar deze verschillen heel erg leuk zou kunnen zijn. Dit heeft uiteindelijk geleid tot dit onderzoek. Gezien het bovenstaande en voor haar hulp bij het begeleiden van mijn scriptie, wil ik graag mevrouw van Hall bedanken. De sturing die ik kreeg tijdens mijn scriptie was heel erg nuttig. Daarnaast wil ik graag mijn ouders en mijn broer bedanken voor alle steun. Aeron van der Looij September

6 Afkortingen CIF - Cost Insurance Freight DDP - Delivery Duty Paid EVO - EEG-Verdrag van Rome 1980 EXW - Ex Works FCA - Free Carrier FOB - Free On Board HR - Hoge Raad ICC - International Chamber of Commerce INCOTERMS - Terms of the International Chamber of Commerce RAFTD Revised American Foreign Trade Definitions 1941 UCC - Uniform Commercial Code WK - Weens Koopverdrag 5

7 1 Inleiding Het doel van dit hoofdstuk is om een juridisch kader te schetsen voor dit onderzoek. In paragraaf 1.1 zal de aanleiding van het onderzoek worden besproken. Vervolgens zal in paragraaf 1.2 de doelstelling worden beschreven. Tot slot zal in paragraaf 1.3 de hoofdstuk indeling worden uiteengezet. 1.1 Aanleiding Nederland is sterk afhankelijk van de internationale handel. In 2012 werd er ongeveer voor 390 miljard ingevoerd en voor 431 miljard uitgevoerd. 1 Voor Nederland is de internationale handel dus van grote betekenis. Door het grote aantal transacties wordt de kans op tekortkomingen ook groter. Daarom is het erg belangrijk dat bedrijven bij internationale handel weten wat ze overeenkomen. De meest gebruikte overeenkomst in het handelsrecht is de koopovereenkomst. Voordat onderdelen als vervoer, betaling of verzekering aan bod komen, zal er in de praktijk eerst een koopovereenkomst gesloten moeten worden. 2 De nationale koop verschilt met de internationale koop, vanwege de lange afstanden tussen de contractanten. Door deze afstanden ontstaan er logistieke ketens en worden diverse partijen betrokken bij het afhandelen van de transacties. Er zouden hierdoor complicaties kunnen ontstaan omtrent de eigendom- en risico-overdracht. Om niet telkens alle voorwaarden te moeten uitonderhandelen zijn er standaard leveringsafspraken geformuleerd. Deze leveringsafspraken zijn niet vormgegeven door een centraal overheidsorgaan, maar door verschillende organisaties over de hele wereld. De Internationale Kamer van Koophandel, de ICC 3, heeft de Incoterms vastgesteld en gepubliceerd. Deze standaardleveringsvoorwaarden werden uitgedrukt in afkortingen en partijen willen met deze afkortingen een aantal zaken rond de levering van roerende zaken afspreken. 4 Daarnaast zijn er andere rechtsstelsels geweest waarin dezelfde afkortingen worden gebruikt, maar waarbij de rechtsgevolgen mogelijk kunnen verschillen. De belangrijkste afspraken die men in alle leveringsvoorwaarden heeft willen maken, zijn de vervoer-, kosten- en verzekeringsverplichtingen. Heden ten dage vormen de Uniform Commercial Code, Revised American Foreign Trade Definitions 1941 en de Incoterms de meest gebruikte gestandaardiseerde leveringsvoorwaarden. 5 Daarnaast zijn er ook Engelse varianten van leveringsvoorwaarden, 1 Dit zijn voorlopige cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (laatst geraadpleegd op 18 juli 2013) 2 Haak 2010, p International Chamber of Commerce, 4 Hall 2013, p Cheng

8 waarvan enkele in paragraaf 5.3 zullen worden besproken. De rechtsgevolgen die uit deze leveringsvoorwaarden voortvloeien zullen in dit onderzoek worden besproken. Er is een breed scala aan leveringsvoorwaarden met eigen verplichtingen die daaraan zijn verbonden. In dit onderzoek bespreek ik de meest traditionele voorwaarden van de internationale handel, de Free on Board (hierna: FOB) en de Cost, Insurance, Freight (hierna: CIF). Dit komt doordat de goederen vroeger vooral over zee werden verscheept en deze leveringsvoorwaarden daar geschikt voor waren. 6 Om de internationale koop te begrijpen kan deze het best worden geanalyseerd aan de hand van drie kernpunten. 7 Ik heb daarom gekozen om in dit onderzoek tussen de verschillende leveringsvoorwaarden mij tot deze drie kernelementen te beperken. Deze kenpunten van de leveringsvoorwaarden zullen vervolgens met elkaar worden vergeleken. De verschillen die uit dit onderzoek zullen voortkomen, moeten uiteindelijk leiden tot de beantwoording van mijn onderzoeksvraag. Ten eerste zal het moment van de eigendomsoverdracht moeten worden vastgesteld. Ten tweede moet de kostenverdeling van bepaalde handelingen van de transactie worden bepaald. Ook moet worden overeengekomen welke partij op een bepaald moment het risico van verlies of beschadiging op zich neemt. Tot slot zal bij CIF contracten moeten worden overeengekomen welke partij de verzekering voor zijn rekening neemt. Het afspreken van verzekeringen is voornamelijk het geval bij CIF contracten. Het bovenstaande in acht nemende valt het buiten mijn onderzoeksdoelstelling om de overige verplichtingen die uit de ICC Incoterms voortvloeien met de Common law CIF en FOB contracten te vergelijken. Op een internationale koopovereenkomst kan nationaal recht van toepassing zijn verklaard. Aangezien het Verenigd Koningrijk en de Verenigde Staten bij de belangrijkste handelspartners van Nederland behoren, lijkt het mij raadzaam om deze rechtstelsels bij mijn onderzoek te betrekken. 8 Deze rechtstelsels behoren tot de Common law en wijken af van de Civil law, waartoe bijvoorbeeld Nederland behoort. In de Common law dienen rechters per zaak het recht toe te passen aan de hand van uitspraken uit het verleden. Om tot een goed onderzoek te komen is het van belang om de literatuur en jurisprudentie, die betrekking hebben op vergelijkbare leveringsvoorwaarden, van beide rechtssystemen te bestuderen. 6 Huizen 2009, p Huizen 2009, p (laatst geraadpleegd op 18 juli 2013) 7

9 1.2 Doelstelling Zoals al eerder is opgemerkt zijn er verschillende leveringsvoorwaarden, welke zijn ontstaan in verscheidene rechtsstelsels. Deze leveringsvoorwaarden kunnen dezelfde afkorting hebben, maar de rechtsgevolgen kunnen aanmerkelijk van elkaar verschillen. Dit kan leiden tot problemen in de uitvoering van de contracten en mogelijk tot grote schade voor bedrijven. Mijn onderzoeksvraag luidt daarom als volgt: In hoeverre zou de interpretatie van de traditionele FOB en CIF contracten in Common Law landen oorzaak kunnen zijn voor interpretatieverschillen met betrekking tot de FOB en CIF Incoterms. 1.3 Leeswijzer en onderzoekskader Deze scriptie is als volgt opgebouwd. Hoofdstuk 2 zal ingaan op de internationale koop. Hierin wordt duidelijk gemaakt dat bij de internationale handelskoop andere regels van toepassing kunnen zijn dan alleen het nationale recht. Daaropvolgend zal het nut van de gestandaardiseerde handelsclausules worden besproken, welke worden gebruikt in het internationale recht. Het internationale karakter van de handel zorgt ervoor dat partijen met verschillende rechtssystemen te maken krijgen. In hoofdstuk 3 zal de historische benadering van de twee meest evidente rechtssystemen een duidelijk beeld scheppen over de achterliggende jurisdicties. In hoofdstuk 4 zullen de leveringsvoorwaarden van de International Chamber of Commerce, met andere woorden de Incoterms, worden besproken. Ik heb gekozen om de Incoterms uit 2000 als leidraad te nemen, omdat hier de meeste literatuur over was te vinden. Toch zal ik de belangrijkste wijziging in de Incoterms 2010 benoemen, omdat ook daar mogelijke interpretatieverschillen in kunnen ontstaan. De leveringsvoorwaarden uit de Common law landen worden in hoofdstuk 5 besproken. Omdat de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk belangrijke handelspartners zijn voor Nederland, heb ik ervoor gekozen om mij te beperken tot de meest gebruikte leveringsvoorwaarden uit deze landen. Vervolgens zal ik in de conclusie uiteenzetten in hoeverre de verschillende leveringsvoorwaarden oorzaak kunnen zijn voor interpretatieverschillen. Dit zal ik doen door middel van de drie belangrijkste kernpunten in de internationale handel. Zoals al is opgemerkt is het onmogelijk om in deze beknopte scriptie alle overige verplichtingen uit de FOB en CIF te bespreken. 8

10 Figuur 1. Schema belangrijkste partnerlanden voor Nederland (laatst bezocht op ) 9

11 2 Internationale koop 2.1 Algemeen In dit hoofdstuk zullen enige basis elementen van de internationale koop aan de orde komen. Het belang van dit hoofdstuk is om erachter te komen welk recht mogelijk op de overeenkomst van toepassing is en welke rechtsgevolgen hieraan verbonden kunnen zijn. Bij de internationale handel wordt het toepasselijke recht op drie niveaus geregeld. Deze zullen in dit hoofdstuk aan de orde komen. In paragraaf 2.2 wordt een korte toelichting gegeven over de Internationale koop en het Weens Koopverdrag. Het handelsrecht kent een speciaal systeem met betrekking tot het verbintenissen- en overeenkomstenrecht. Dit speciale karakter zal in paragraaf 2.3 worden besproken. Vervolgens worden in paragraaf 2.4 de standaardleveringsclausules geïntroduceerd. 2.2 Internationale Koop en het Weens Koopverdrag Het belangrijkste verschil tussen de internationale en nationale handelsverkeer is het grensoverschrijdende karakter. Het Weens Koopverdrag van 1980, dat in Nederland sinds 1992 geldt, richt zich op internationale koopovereenkomsten. 10 Hierdoor zijn in beginsel nationale regelingen beperkt tot nationale koopcontracten, tenzij het Weens Koopverdrag tekortschiet 11 of niet van toepassing is verklaard. 12 Het Weens Koopverdrag geeft zelf aan wanneer het van toepassing is op internationale koopovereenkomsten. Laatstgenoemd verdrag is van toepassing indien koper en verkoper zijn gevestigd in twee verschillende verdragstaten. Daarnaast moet volgens de regels van het internationaal privaatrecht het recht van een Verdragsluitende staat van toepassing zijn 13 Het is dus mogelijk dat niet het Weens Koopverdrag, maar het nationale recht van toepassing is. Zo een geval doet zich voor indien de verkopende partij uit het Verenigd Koningrijk komt of het Engelse recht van toepassing is verklaard. 14 Het Weens Koopverdrag heeft een aanvullende werking op wat partijen zijn overeengekomen, waardoor er van het verdrag afgeweken kan worden. 15 Dit is belangrijk bij het bespreken van standaardleveringsclausules die partijen expliciet in de overeenkomst kunnen opnemen. De rechtsgevolgen van de standaardleveringsclausules kunnen namelijk afwijken van het Weens Koopverdrag. In de literatuur wordt de internationale verkoop vaak gelijkgesteld met de handelskoop. De handelskoop heeft een bedrijfsmatig karakter doordat de koper over het 10 Bertrams 2010, p Hall 2013, p Huizen 2009, p Art. 1 (1) sub b WK 14 Bertrams 2010, p Akveld 2001, p

12 algemeen het doel heeft om de gekochte goederen niet voor zichzelf te houden, maar om deze met winst door te verkopen. 16 Bij de handelskoop moet het ten eerste gaan om roerende zaken. Daarnaast wordt bij handelskoop geacht dat de voorwaarden uit de overeenkomst worden nageleefd. Bij het niet nakomen van deze voorwaarden kan de wederpartij nakoming eisen of schadevergoeding vorderen. Een derde oplossing is dat de overeenkomst wordt ontbonden Speciale karakter handelskoop Het speciale karakter van de handelskoop is dat de praktijk ervoor zorgt dat er afwijkende regels op deze eigendomsoverdracht van toepassing kunnen zijn. 18 In de handelskoop gaat het om grote hoeveelheden goederen die over grote afstanden worden vervoerd. Hierdoor zouden sommige standaard nationale koopregels catastrofaal kunnen zijn voor partijen. Een voorbeeld is het recht om te ontbinden bij non-conformiteit, waarbij herstel of vervanging blijvend onmogelijk is. In het Nederlandse recht mag er worden ontbonden als de zaken niet voldoen aan de afspraken. Een dergelijke ontbinding wordt niet gehonoreerd als de tekortkoming dermate klein is dat de overeenkomst in wanverhouding komt te staan met de overeenkomst. 19 Bij de grote hoeveelheden goederen die met de internationale handel gepaard gaan, zou dit grote gevolgen kunnen hebben voor de verkoper. In beginsel kan ontbinding bij het Weens Koopverdrag pas worden ingeroepen als er sprake is van een fundamental breach. Hiervan is pas sprake indien de schade door de tekortkoming hoger is, dan dat de andere partij uit hoofde van de overeenkomst mocht verwachten. Deze ontbindingsbevoegdheid vervalt indien de tekortschietende partij dit niet heeft kunnen voorspellen en een redelijke persoon van dezelfde hoedanigheid in dezelfde omstandigheden het evenmin zou hebben voorzien. 20 Het Engelse recht heeft een dominante rol 21 in het handelsrecht. 22 Dit recht heeft in vergelijking met het Nederlandse recht en het Weens Koopverdrag, andere verplichtingen met betrekking tot ontbinding. Ten eerste zijn er verplichtingen waarvan het niet nakomen altijd een recht op ontbinding geeft aan de andere partij. Deze verplichtingen worden conditions genoemd. Ten tweede zijn er verplichtingen die bij schending daarvan alleen een recht op schadevergoeding geven. Deze laatste verplichtingen noemt men warranties. Het schenden van een condition betekent niet dat er geen schadevergoeding gevorderd kan 16 McKendrick 2000, p Akveld 2001, p Haak 2010, p Huizen 2009, p Huizen 2009, p Akveld 2001, p Haak 2010, p

13 worden. Dit recht kan naast het recht op ontbinding worden ingeroepen. 23 Dit onderscheid komt uit de Engelse Sale of Goods Act en is een Engelse nationale regeling die dateert uit Aangezien het Verenigd Koninkrijk het Weens Koopverdrag niet heeft geratificeerd, is het mogelijk dat dit tot verschillen kan leiden. 24 In het Engelse recht wordt voor CIF en FOB contracten aan dit principe van de Sale of Goods Act vastgehouden. 25 Het niet nakomen van conditions, hoe summier ook, geeft de andere partij het recht om de overeenkomst te ontbinden. 26 Deze afwijkende regels uit het Engelse recht kunnen daarom van belang zijn voor dit onderzoek. Een voorbeeld is een geval waarbij de plaats van aflevering de inzet van het geding was. Het betrof in deze zaak een FOBleveringsvoorwaarde. De verkoper kon de goederen niet afleveren op de afgesproken plaats, maar op een locatie daar niet ver vandaan. Voor de kopers zou dit geen negatieve gevolgen hebben, maar toch weigerden zij in te stemmen met de locatiewijziging. De Engelse rechter oordeelde dat de plaats van levering een condition was en dat de kopers de overeenkomst konden ontbinden Gestandaardiseerde clausules Standaard handelscondities worden veelvuldig toepasbaar verklaard op koopovereenkomsten. Deze gestandaardiseerde leveringsvoorwaarden treffen we niet aan bij koopovereenkomsten op nationaal niveau. Zoals in de inleiding is opgemerkt zijn de FOBen CIF clausules de meest bekende handelscondities en daarom is gekozen om voor dit onderzoek alleen deze clausules te vergelijken. 28 Wanneer partijen een conflict hebben over de interpretatie van een leveringsvoorwaarde, dan zal de rechter de conditie moeten uitleggen hoe partijen dit voor ogen hadden. Met andere woorden zal de rechter de betekenis van de conditie objectief moeten uitleggen. Indien het Weens Koopverdrag van toepassing is verklaard, dan is doorslaggevend hoe een redelijk persoon tot wie het aanbod de koopovereenkomst op dat leveringsbeding te sluiten was gericht dit beding mocht opvatten. 29 Hierbij moet rekening worden gehouden met alle omstandigheden van het geval. 30 Aan de hand van jurisprudentie zal dus moeten worden nagegaan hoe leveringsvoorwaarden worden geïnterpreteerd. Er bestaan meerdere gestandaardiseerde leveringsvoorwaarden lijsten. Deze zijn door verschillende organisaties naast elkaar ontwikkeld. Echter behoren deze gestandaardiseerde leveringsvoorwaarden lijsten niet tot de internationale rechtsbronnen, 23 Haak 2010, p McKendrick 2000, p Akveld 2001, p Idem 27 Petrogade Inc v. Stinnes Handels GmbH [1995] 1 Lloyd s Huizen 2006, p Akveld 2001, p Art. 8 (3) WK 12

14 omdat zij niet door de daarvoor bevoegde instanties of regeringen zijn vastgesteld. 31 Zij kunnen expliciet door partijen in contracten worden opgenomen, maar moeten hierdoor in overeenstemming zijn met het dwingende nationale recht. 32 De leveringsvoorwaarden kunnen in meerdere lettercombinaties voorkomen. Elke lettercombinatie kent zijn eigen verplichtingen voor de koper en de verkoper. De verplichtingen lopen uiteen van minimale verplichtingen voor de verkoper tot maximale verplichtingen voor de verkoper. Zoals aangegeven in paragraaf 1.1 zal dit onderzoek zich richten tot de FOB en CIF handelscondities. 2.5 Conclusie Bij de internationale verkoop kunnen partijen op drie niveaus geconfronteerd worden met verschillende regelgeving. Dit kan op verdragsrechtelijk, nationaal rechtelijk en op contract rechtelijk niveau door middel van handelscondities. 33 Het Weens koopverdrag geeft niet op alle vragen een antwoord, waardoor het toepasselijke nationale recht deze vraagstukken zal moeten beantwoorden. Daarnaast heeft het Weens Koopverdrag niet een onvoorwaardelijke werking, waardoor eveneens het contract geïnterpreteerd zal moeten worden naar het toepasselijke recht. Zoals in paragraaf 2.3 is aangegeven heeft het Engelse recht een dominante rol. Dit recht wordt veelvuldig van toepassing verklaard bij de internationale verkoop. Het gevolg hiervan is dat het Weens Koopverdrag buitenspel wordt gezet. 34 Partijen kunnen er ook voor kiezen om een handelsconditie op te nemen in hun overeenkomst. Deze handelscondities behoren niet tot de internationale rechtsbronnen, waardoor zij in overeenstemming moeten zijn met het toepasselijke dwingende recht. Voordat de rechter een handelsconditie gaat interpreteren zal hij eerst moeten vaststellen welk recht van toepassing is. De rechtsgevolgen die voorvloeien uit de verschillende regelgevingen wijken namelijk van elkaar af bij de beantwoording van contractuele vraagstukken. Hierdoor is het vraagstuk over het toepasselijke recht relevant is voor dit onderzoek. 31 Hall 2013, p Cordero-Moss 2011, p Huizen 2006, p idem 13

15 3 Rechtssystemen 3.1 Algemeen De internationale handel is onlosmakelijk verbonden met diverse jurisdicties en rechtssystemen. Deze verschillende rechtssystemen kunnen mogelijk oorzaak zijn voor interpretatieverschillen. Daarnaast hebben de verschillende rechtssystemen ook een andere rechtsbenadering, welke mogelijk relevant is voor dit onderzoek. In dit hoofdstuk zullen de meest relevante rechtssystemen 35 in de westerse cultuurkring worden besproken. Om een vergelijkend onderzoek te kunnen doen is het belangrijk om vast te stellen waar het recht van deze rechtssystemen wordt vormgegeven, zodat de interpretatie van contracten door deze regelgevingen met elkaar vergeleken kunnen worden. Paragraaf 3.2 bevat een introductie in de Common law. Vervolgens komt het begrip Civil law in paragraaf 3.3 aan bod. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een conclusie. 3.2 Common law De Common law refereert aan jurisdicties die het historisch Engelse rechtssysteem hanteren. Voorbeelden van dergelijke jurisdicties zijn het Verenigd Koningrijk en de Verenigde Staten van Amerika. Dit rechtssysteem is voornamelijk rechtersrecht, waarbij de rechters over specifieke gevallen discretionair kunnen beslissen. Zij dienen per zaak het recht toe te passen aan de hand van uitspraken uit het verleden. 36 Het fundament voor dit recht is het Engelse gewoonterecht. Destijds verschilde het gewoonterecht per streek en hadden deze streken allemaal hun eigen rechtbanken. Koninklijke rechters zorgden er vervolgens voor dat het lokaal gewoonterecht werd veranderd naar een gemeenschappelijk recht. De mogelijke oorzaak waarom in het Verenigd Koningrijk een gemeen recht gehanteerd wordt, komt waarschijnlijk door deze centralisering van de rechtspraak in de 12 de eeuw. 37 Koning Hendrik II was diegene die besloot om de centrale rechtspraak neer te leggen bij drie gerechtshoven in Westminster. De eerste en oudste uit 1178 was de Court of Common Pleas. Korte tijd erna werden de Court of the King s Bench en de Court of the Exchequer ingesteld. Alle voornoemde rechtbanken deden civielrechtelijke zaken af en vormde de basis voor wat wij nu de Common law noemen. 38 Vanaf dit moment werden de godsoordelen en tweegevechten afgeschaft. Daarvoor in de plaats kwam de jury als standaardsysteem voor de bewijsvoering Zwalve 2000, p Slapper Gorlé 1991, p Zwalve Gorlé 1991, p

16 De rechters uit het Verenigd Koninkrijk hebben het Engelse recht ontwikkeld 40 en hebben zich moeten uitspreken over de leveringsvoorwaarden. Hierom zal de Engelse jurisprudentie waarschijnlijk een goede indicatie geven over de interpretatie van leveringsvoorwaarden in Common law landen. 3.3 Civil law De Civil law is een rechtssysteem voor jurisdicties die de West-Europese perceptie hebben geïncorporeerd. Laatstgenoemde vloeit voort uit het oude Romeinse recht met invloeden van de lokale tradities. 41 De breuken die het West-Europese continent heeft gekend zijn aanleiding geweest voor deze rechtsontwikkeling. Ten eerste was het de receptie van het Romeinse recht rond 15 de eeuw, waardoor er minder behoefte was aan lokale wetten. Een tweede aspect is de Franse revolutie. In deze revolutie werd de Code civil tot stand gebracht. De Code civil is de Franse codificatie van het private recht en was de eerste systematische nationale wetgeving in de wereld. 42 Deze Franse codificatie van het recht had een buitengewone uitstraling in Europa, Zuid-Amerika, Afrika en werd ook in het Verre Oosten overgenomen. 43 Het blijft de vraag of zonder de Franse revolutie er op zodanige wijze een codificatie in Europa zou hebben plaatsgevonden. Verklaarbaar is dat daardoor deze juridische cultuur in Civil law landen wordt gedomineerd door een nationaal wetboek. 44 Deze codificaties zorgen voor een gestructureerde benadering van het recht in de Civil law landen Conclusie De rechtsbenadering van de Common law en Civil law wijken van elkaar af. Er heerste op Engelse bodem al een gemeen recht, waardoor de Engelse rechtsontwikkeling een andere evolutie heeft gekend dan de Civil law. Doordat de Common law bestaat uit uitspraken van rechters is het minder gestructureerd dan de gecodificeerde wetten in Civil law landen. Voor dit onderzoek is het dus van belang om de jurisprudentie van Common law rechters over leveringsvoorwaarden te vergelijken met de gecodificeerde ICC Incoterms. Door deze vergelijking zullen mogelijke verschillen aan het licht komen. Voor dit onderzoek was het dus belangrijk om te weten waar de rechtsbronnen van de verschillende rechtssystemen te vinden zijn. 40 Beale 2010, p Zwalve Glenn 2007, p Gorlé 1991, p Zwalve 2000, p Beale 2010, p

17 4 ICC Incoterms 4.1 Algemeen De ICC leveringsvoorwaarden behandelen uitgebreid hoe de levering moet geschieden. 46 In dit hoofdstuk worden de ICC Incoterms onderzocht aan de hand van de eerder genoemde kernpunten. Deze kernpunten zullen vervolgens in een later hoofdstuk worden vergeleken met de Common law leveringsvoorwaarden. Allereerst zal in paragraaf 5.2 een korte introductie worden gegeven van de Incoterms. Vervolgens zal in paragraaf 5.3 worden ingegaan op de doelstelling van de Incoterms, waarna in paragraaf 5.4 een inzicht in de historie is opgenomen. In paragraaf 5.5 zal worden onderzocht tot welke rechtsbronnen de Incoterms behoren. Daarna zal in paragraaf 5.6 de FOB clausule aan bod komen. De CIF clausule zal in paragraaf 5.7 worden besproken, waarna zal worden afgesloten met een conclusie. 4.2 Introductie Uit studies uit 1923 en 1929 was gebleken dat er verschillende interpretaties en gebruiken bestonden met betrekking tot de gebruikelijke leveringsvoorwaarden in de praktijk. 47 De ICC besloot om die reden een aantal afkortingen en uitdrukkingen als norm te stellen. De eerste versie van de regels, welke de Incoterms werden genoemd, werden aangenomen tijdens een congres in Parijs in Deze in de internationale handel gebruikelijke afkortingen en uitdrukkingen worden ook wel pariteiten genoemd. 49 De contractanten zijn echter vrij om te bepalen of zij de Incoterms willen gebruiken bij hun overeenkomsten 50 en om van de door de ICC geformuleerde interpretatieregels te divergeren. Om van toepassing te worden verklaard moeten deze leveringsvoorwaarden expliciet in de overeenkomst zijn opgenomen Doelstelling De doelstelling van de Incoterms was om de internationale gewoonteregels voor het handelsverkeer voor recht te verklaren. Het is mogelijk dat bij het contracteren tussen twee internationale partijen er onduidelijkheden ontstaan. Daarnaast kunnen de gerechtelijke procedures, die als gevolg van een verwarring ontstaan, vele kosten met zich meebrengen. Door voor een specifieke set leveringsvoorwaarden te kiezen kunnen vele kosten worden 46 Akveld 2001, p Hall 2013, p Vanheusden 2005, p Huizen 2006, p Cheng 1988, p Hoogenraad

18 voorkomen. 52 Zoals opgemerkt moeten partijen de Incoterm expliciet in het contract opnemen, voordat deze van toepassing kan worden verklaard. Deze Incoterm moet gerelateerd zijn aan een roerende zaak. Ook kan er maar een keuze worden gemaakt uit één term binnen de lijst. Deze handelswijze zorgt ervoor dat er niet over elk element van de koopovereenkomst moet worden onderhandeld. Deze efficiënte wijze van contracteren zorgt voor een kostenbesparing voor beide partijen. 53 Uit de Incoterms kunnen ook verplichtingen voorvloeien voor het aangaan van overeenkomsten met derden. Hierbij moet worden gedacht aan overeenkomsten met vervoerders of een verzekeringsmaatschappij. Voor de beoordeling of een partij aan al zijn verplichtingen uit de overeenkomst heeft voldaan, moet er worden gekeken naar de clausules binnen het contract en de verplichtingen die voorvloeien uit de gekozen Incoterm Historie De Incoterms werden voor het eerst aangenomen in 1936 en bestonden uit elf termen. Helaas werden deze termen niet geaccepteerd door Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. De keuze van deze landen om de Incoterms af te wijzen zou een indicatie kunnen zijn dat deze entiteiten andere rechtsgevolgen koppelen aan leveringsvoorwaarden met dezelfde afkorting. De set Incoterms die na de tweede wereld oorlog werd samengesteld bestond uit negen termen. Deze termen werden gerangschikt van minste verplichtingen naar meeste verplichtingen voor de verkoper. In de brochure werd aangegeven wat de verplichtingen van partijen waren. Deze manier van handelen is vervolgens door de ICC gehandhaafd. 55 Het gebruik van de Incoterms is sinds de wijziging van 2000 toegenomen 56 en de ICC besloot om de erkenning te bekrachtigen. 57 Wijzigingen die wel werden gemaakt hadden betrekking op een eenduidige douaneafwikkeling. De laatste wijziging heeft plaatsgevonden op 1 januari 2011 en de achterliggende gedachte was dat er een enkele Incoterms infrequent werden gebruikt. Om de handelspraktijk beter te kunnen faciliteren zijn er handelscondities gewijzigd die beter aansloten bij de praktijk Hall 2013, p idem 54 Hall 2013, p Hall 2013, p Hall 2013, p Incoterms 2000, ICC-publicatie nr. 560, p Hall 2013, p

19 4.5 Incoterms en het Nederlandse positieve- en gewoonterecht De Incoterms hebben geen wettelijke grondslag. De leveringsvoorwaarden zijn alleen van toepassing wanneer partijen dit zijn overeengekomen. Daarnaast worden de Incoterms in Civil law landen niet door de rechter in het leven geroepen. 59 De Incoterms maken dus in de meeste landen geen deel uit van het positieve recht. Wellicht vallen de Incoterms in het gewoonterecht? Indien dit het geval is dan zouden deze leveringsvoorwaarden een component zijn van het Nederlandse positieve recht. Wanneer een Incoterm slechts een contractueel beding is, dan is de erkenning door middel van het gewoonterecht niet meer mogelijk. 60 Om te bepalen of de Incoterms gerekend kunnen worden tot het gewoonterecht moet eerst bepaald worden wat het gewoonterecht inhoudt. Hiervoor zijn een tweetal toetsingscriteria ontwikkeld. Ten eerste moeten handelingen herhaaldelijk worden nagevolgd door een bepaalde groepering. 61 Daarnaast moet het niet naleven van deze regel worden gezien als schending van een rechtsregel. 62 In de literatuur is geen eenduidig antwoord te vinden of de Incoterms onderdeel uitmaken van het gewoonterecht. Bovendien heeft in Nederland de Hoge Raad geen expliciet oordeel gegeven op deze vraag Eigendomsoverdracht bij Incoterms Een misvatting is dat de Incoterms ook de eigendomsoverdracht regelen. Vergelijkbaar met het Weens Koopverdrag hebben de Incoterms de risico-overdracht en de kostenverdeling tussen de verkoper en koper, losgekoppeld van de eigendomsoverdracht. 64 Dit standpunt is in punt 4 van de Incoterms 2010 opgenomen en bevestigt de stelling zoals deze in vorige edities is ingenomen. Bij internationale koop volgens de Incoterms en het Weens koopverdrag reizen de goederen onafhankelijk van het moment van eigendomsoverdracht, maar op risico van de koper of verkoper. 65 Een andere misvatting die kan ontstaan is bij het gebruik van een bill of lading. Het is onjuist om aan te nemen dat de bill of lading een eigendomstitel inhoudt. De bill of lading is een middel waarmee bepaalde rechten op goederen kunnen worden overgedragen. Volgens 59 Hall 2013, p HR 2 februari 2010, LJN BK0870, RvdW 2010, Asser/Scholten 2005, p.181; Rinkes (red.) 2009, p. 131 e.v. 62 Asser/Scholten 2005, p.181; Rinkes (red.) 2009, p. 131 e.v. 63 Hall 2013, p. 118 e.v. 64 Vanheusden 2013, p idem 18

20 de Incoterms is de eigendomsoverdracht een contractuele aangelegenheid die buiten de overdracht van de bill of lading kan plaatsvinden ICC FOB Condities De particuliere vereniging FENEDEX is een organisatie die zich inzet voor exporterende bedrijven. Dit bedrijf heeft in 2009 een onderzoek laten verrichten onder hun leden naar het gebruik van Incoterms Uit dit onderzoek is gebleken dat negenveertig procent van de honderd drieënzeventig respondenten op regelmatige basis koos voor een FOB Incoterm. 67 De FOB Incoterm staat daarom op een derde plaats bij de Nederlandse exporteurs en kan daarom gerekend worden tot een belangrijke Incoterm. 68 Op 1 januari 2011 zijn de nieuwe Incoterms 2010 in werking getreden. Exporteurs moeten eerst vertrouwd raken met deze nieuwe lijst voordat zij zullen afstappen van de set van Incoterms Om deze reden zullen de Incoterms 2000 nog de komende jaren gebruikt worden. 69 Ook in het buitenland wordt de FOB contract gebruikt bij internationale verkoop. In dit hoofdstuk wordt verder ingegaan op de interpretatie van de FOB contracten volgens de ICC Echter zal de grote wijziging in de Incoterms 2010 worden besproken, omdat dit mogelijk tot interpretatieverschillen kan leiden. Het hoofdelement van de FOB contract is dat het hoofdvervoer over water moet gaan. Daarnaast zijn het moment van levering en de risico-overgang belangrijke indicatoren van deze Incoterm. 70 Zoals de naam al doet vermoeden heeft de verkoper aan zijn leveringsverplichting voldaan als de goederen gratis aan boord van het schip zijn geladen in de genoemde verschepingshaven. Vanaf dit punt is het risico overgegaan op de koper en draagt hij/zij alle risico s van schade en verlies van de goederen. De ladingskosten zijn voornamelijk in de zeevracht geïncorporeerd en dient de koper te betalen. 71 De ICC behandelt een tiental elementen bij de FOB leveringsvoorwaarde. Deze worden vanuit het perspectief van de verkoper (A) of de koper (B) beschreven. Enkele voorbeelden uit de ICC FOB 2000 heb ik hieronder uiteengezet. De risicoverdeling is uiteengezet in A5 en B5. Het moment van risico overdracht is zodra de goederen de reling van het schip in de laadhaven passeren. Daarnaast kan het risico ook overgaan op het moment dat de goederen ter beschikking zijn gesteld, maar dat het door de koper aangewezen schip niet of niet op tijd aanwezig is. Alle kosten tot de goederen de reling passeren zijn voor rekening van de verkoper en 66 Loyens 2011, p Zie onderzoek FENEDEX gepubliceerd in FENEDEXPRESS in december Zie ook laatst geraadpleegd op Pieters 2011, p Hall 2013, p Vanheusden 2005, p Hoogenraad 2000, p

21 de koper betaalt de kosten erna. Omdat het moeilijk te bepalen is hoeveel de kosten tot de reling zijn, is het gebruik van de haven leidend. Deze verplichten staan in A6 en B6. De verantwoordelijkheid voor de beschikbaarheid van het schip vallen voor rekening van de koper. Indien hieraan niet is voldaan, dan mag de verkoper de goederen stallen op kosten van de verkoper. 72 Bij de ICC FOB is het mogelijk om tegen documenten te leveren. Indien dit het geval is, dan ontvangt de koper enkele rechten op de goederen pas op het moment dat de bill of lading op de naam van de koper staat. Tevens moet rekening worden gehouden dat de goederen zijn geïndividualiseerd en de scheepsreling passeren. De risico-overdracht heeft dan al wel plaatsgevonden. Dit kan soms van belang zijn bij faillissement van een van de contractanten. 73 Figuur 5. Schema Incoterm 2000 FOB afkomstig van In de nieuwe versie van de Incoterms 2010 zijn er geen grote wijzigen doorgevoerd bij de FOB clausules. De meest evidente wijziging is dat de scheepsreling geen indicatie meer is voor de levering en de risico-overgang. De overgang bij deze clausule vindt plaats op het moment dat de goederen aan boord van het schip geleverd worden. 74 Dit is anders bij het gebruik van ketting verkopen. 75 Bij dergelijke contracten is aan de leveringsvoorwaarde voldaan als de goederen aan boord zijn afgeleverd. 4.8 ICC CIF Condities Naast de FOB contracten worden ook de Incoterms uit de C-groep veelvuldig gebruikt door Nederlandse exporteurs. Uit een onderzoek van de Fenedex blijkt dat 46% van de 72 Hoogenraad 2000, p Idem 74 Hall 2013, p. 136c 75 In ICC, Incoterms 2010, publicatie nr. 715 N-E, p. 95 met string sales aangeduid. 20

22 Nederlandse exporteurs het CIF contract gebruikt. 76 De meeste problemen die ontstaan in deze C-groep zijn een verkeerde verwachting door de genoemde locatie achter de Incoterm. De ICC CIF wordt ook wel documentenkoop genoemd, maar levering zonder documenten komt ook voor. Dit laatste wordt ook wel een oneigenlijke CIF genoemd. Bij de CIF met documenten is er pas een geldige levering, als de verkoper de factuur, de cognossementen, alsmede de verzekeringspolis aan de koper of aan zijn handelsagent heeft geleverd. Door de levering van deze documenten zijn bepaalde rechten op de goederen overgedragen aan de koper. 77 Ten overvloede wil ik nogmaals benadrukken dat de eigendomsoverdracht niet geregeld wordt door de Incoterms. In tegenstelling tot de ICC FOB moet de verkoper alle vaste kosten tot aan de loshaven voor zijn rekening nemen. De eventuele incidentele kosten dient de koper te betalen. 78 Lossingskosten zullen volgens de gebruiken van de desbetreffende haven worden verdeeld over de koper en verkoper. Het kan voorkomen dat partijen overeenkomen dat de verkoper deze kosten voor zijn rekening moet nemen. Wanneer dit het geval is dan voegen de contractanten vaak de woorden liner terms toe aan het CIF beding. Indien partijen willen dat de koper deze kosten moet betalen, dan voegen ze vaak de letter FO, Free Out, toe. 79 Samenvattend is de ICC CIF een ICC FOB contract met een tweetal extra verplichtingen. Ten eerste dient de verkoper het hoofdvervoer van haven tot haven te betalen. Daarnaast heeft de verkoper ook de verplichting om ten behoeve van de koper een verzekering af te sluiten voor risico s tijdens het hoofdvervoer. 80 Hierbij moet de koper wel rekening houden dat de ICC CIF verzekering een minimale dekkingsverplichting heeft. Het moet tevens mogelijk zijn om deze transportverzekering over te dragen aan een derde. De risico-overdracht zal in beginsel plaatsvinden op het moment dat de goederen de scheepsreling zijn gepasseerd. 81 Ook de ICC CIF clausule kent geen grote wijzigingen in de 2010 versie. Vergelijkbaar met de ICC FOB 2010 is de scheepsreling geen indicatie meer voor de levering en de risicooverdracht. Dit is ook het moment dat de goederen aan boord van het schip worden geleverd. Ook bij kettingverkopen vindt de levering plaats door de goederen aan boord van het schip af te leveren Zie onderzoek FENEDEX gepubliceerd in FENEDEXPRESS in december Zie ook laatst geraadpleegd op Hoogenraad 2000, p Haak 2010, p idem 80 Hall 2013, p Hoogenraad 2000, p Hall 2013, p

23 Figuur 6. Schema Incoterm 2000 CIF afkomstig van Conclusie De Incoterms zijn contractuele handelscondities die partijen kunnen opnemen om bepaalde afspraken te maken met betrekking tot koopovereenkomsten. Een Incoterm moet expliciet in een contract zijn opgenomen, voordat zij van toepassing kan worden verklaard. Door expliciet voor een Incoterm te kiezen kunnen onduidelijkheden omtrent de afspraken in een contract worden omzeild. Daarnaast hoeven partijen niet elk onderdeel van de koopovereenkomst uit te onderhandelen, omdat dit al is neergelegd in de Incoterm. Een kernpunt van de internationale koop overeenkomst is de eigendomsoverdracht. De Incoterms behandelen de eigendomsoverdracht niet, omdat dit een contractuele aangelegenheid is. De kernpunten die betrekking hebben op de risico-overdracht en kostenverdeling zijn wel strikt geregeld. Door de verplichtingen uit de ICC Incoterms in dit hoofdstuk uiteen te zetten is het mogelijk om deze te vergelijken met de handelscondities uit de Common law. 22

24 Rond 1919 hebben enkele Amerikaanse bedrijven ter interpretatie van FOB en CIF contracten en de ICC Incotems 2000/2010 September Common law standaard leveringsvoorwaarden 5.1 Algemeen In dit hoofdstuk zal ingegaan worden op standaard leveringsvoorwaarden met een Common law achtergrond. In paragraaf 5.2 zullen de voornaamste leveringsvoorwaarden uit de Common law worden geïntroduceerd. Vervolgens zullen in paragraaf 5.3 de belangrijkste elementen van de Engelse FOB en CIF clausules aan de orde komen. In het Verenigd Koninkrijk is het FOB contract dermate flexibel, dat ik mij bij deze clausule heb beperkt tot de klassieke variant. De Engelse FOB leveringsvoorwaarden kunnen dusdanig van de standaard kunnen afwijken, dat zij eigenlijk geen FOB meer genoemd kunnen worden. De klassieke FOB geeft in grote lijnen de verplichtingen van partijen weer, zonder speciale afspraken hieraan toe te voegen. 83 Deze variant is daarom uitstekend om voor dit onderzoek te gebruiken. In paragrafen 5.4 en 5.5 zullen de Amerikaanse varianten van deze clausules aan bod komen. De rechtsgevolgen van deze leveringsvoorwaarden kunnen vervolgens worden vergeleken met de ICC FOB en CIF condities. 5.2 Introductie Het Engelse recht kent zijn eigen FOB en CIF contracten. Deze leveringsvoorwaarden regelen de kosten en risico s tussen de koper en verkoper, maar wijken er op enkele punten van af. Het eerste moment dat FOB contracten voor de Engelse rechter kwamen dateert uit 1816 en Het eerste echte CIF contract werd vormgegeven door de House of Lords in gebruikelijke leveringsvoorwaarden de American Regulations for Export Offers and Their Short Forms en American Foreign Trade Definitions ontwikkeld. Deze lijsten zorgde voor meer duidelijkheid omtrent de interpretatie van gebruikelijke leveringsvoorwaarden in de praktijk. De herschreven versie uit 1941 (hierna: RAFTD 1941) kreeg uiteindelijk de goedkeuring van een comité bestaande uit onder andere de Chamber of Commerce of the United States of America, de National Council of American Importers en National Foreign Trade Council. 86 Er kan betoogd worden dat de RAFTD 1941 de voorgangers waren van de Incoterms. Beide lijsten dienen expliciet in de overeenkomst te zijn opgenomen, voordat zij van toepassing kunnen worden verklaard. Dit komt doordat beide lijsten geen wettelijk voorschrift of gewoonterecht zijn Guest 2006, p Cheng 1988, p Biddel Bros v. E. Clemens Horst Co. [1912] AC Vanheusden 2005, p Vanheusden 2005, p

25 Het gebruik van de RAFTD 1941 is de laatste jaren afgenomen. Echter blijven sommige Amerikaanse bedrijven de Revised American Foreign Trade Definitions 1941 hanteren. 88 Er is een verschuiving naar de Incoterms merkbaar, waarschijnlijk omdat alle internationale handelspartijen daarbij gebaat zijn. 89 Vermoedelijk zijn de RAFTD 1941 om die reden sinds 1941 niet meer herzien. Het Amerikaanse recht kent naast de RAFTD 1941 ook de Uniform Commercial Code (hierna: UCC). De eerste publicatie UCC dateert uit Het UCC model is uitgevaardigd door de American Law Institute en de National Conference of Commissioners on Uniform State Laws, waarbij staten zelf kunnen bepalen of ze dit model incorporeren in hun rechtssysteem. Indien de UCC is geïntroduceerd in een rechtssysteem, dan maakt zij automatisch deel uit van de werkingssfeer van het recht. 90 Sinds 1979 is de UCC geïncorporeerd in alle staten behalve in Louisiana. 91 Doordat er velerlei leveringsvoorwaarden zijn met dezelfde afkorting kan dit tot interpretatieverschillen leiden. De verschillen zullen in de onderstaande hoofdstukken aan bod komen. Partijen zouden deze problematiek kunnen omzeilen door expliciet in het contract op te nemen om welke leveringsvoorwaarde het gaat. 92 Alvorens ik de leveringsvoorwaarden nader ga toelichten, is het raadzaam om de meest evidente gestandaardiseerde handelsclausules in chronologische volgorde te zetten. 93 Bij het maken van de volgorde heb ik mij beperkt tot de voorwaarden die relevant zijn voor dit onderzoek. Periode voor 1915 Engelse FOB en CIF contracten 1919 American Foreign Trade Definitions (Laatste editie: 1941) 1935 Incoterms (laatste editie: 2010) 1951 UCC (Laatste editie: 1962) 5.3 Leveringsvoorwaarden onder het Engelse recht Bij internationale handel zijn er aspecten die het sluiten van overeenkomsten kunnen bemoeilijken. Ten eerste kunnen de afstanden tussen partijen voor miscommunicatie zorgen. Door de grote afstanden is het gebruikelijk dat partijen een vervoerder inschakelen en ontstaat er een logistieke keten. Het is goed mogelijk dat deze derde partij zorgt voor een afwijkende risico- en kostenverdeling. In de Common law wordt er vermoed dat de vervoerder de handelsagent is van de koper, waardoor levering aan de vervoerder 88 Vanheusden 2005, p Ly 1981, p Cheng 1988, p Frecon Vanheusden 2005, p Cheng 1988, p

26 gelijkgesteld wordt aan een levering aan de koper. De wijze waarop de vervoerder wordt geselecteerd geeft een essentiële indicatie tussen de verscheidene FOB contracten in het Engelse recht. 94 De Engelse rechter Devlin J. stelt dat FOB contracten een flexibel instrument zijn, waarvoor geen eenduidige definitie mogelijk is. 95 Laatstgenoemde leveringsvoorwaarde betreft naast de verdeling van de kosten ook andere elementen die van belang kunnen zijn voor de verkoop. 96 De belangrijkste kernpunt is de eigendomsoverdracht van de goederen tussen de koper en de verkoper Engelse klassieke FOB In het Engelse recht is het FOB contract een flexibel instrument. De essentie van deze clausule blijft dat de verkoper de goederen aan boord van het schip moet krijgen, welke is aangewezen door de koper. Het schip moet in de aangewezen haven klaarliggen om bevracht te worden. De kosten tot het punt dat het schip bevracht is vallen voor rekening van de verkoper. 98 In deze paragraaf zal de klassieke FOB besproken worden. 99 De klassieke FOB geeft alle basis verplichtingen van partijen weer, zonder hier extra clausules aan toe te voegen. Deze specifieke handelsconditie is daarom het meest geschikt om met de ICC FOB te vergelijken. Bij de klassieke FOB clausule moet de koper een schip aanwijzen. De verkoper heeft op zijn beurt de verplichting om de goederen aan boord van het schip te laden. Daarnaast moet de verkoper ook het vervoerscontract verzorgen. 100 De vervoerder zal aansluitend de verkoper aanspreken om te vracht te betalen. Vervolgens zal de verkoper deze kosten verhalen op de koper. Tot slot verkrijgt de verkoper een bill of lading op grond van de afspraken uit de overeenkomst. Een bill of lading, of anders gezegd een cognossement, is elke vorm van document waaruit blijkt dat de vervoerder de goederen in ontvangst heeft genomen en dat hij deze over zee gaat vervoeren. Evenzeer geeft dit document het recht van aflevering van de goederen op de eindbestemming. 101 In tegenstelling tot het bovenstaande is het gebruikelijk dat het uitgeven van een bill of lading op naam van de koper gebeurd. Echter komt het in toenemende mate voor dat de bill of lading op de verkoper zijn naam staat. Het document moet dan wel in een overdraagbare vorm worden opgesteld, zodat de bill of lading in een later stadium kan 94 Bridge 2007, p Pyrene Co. Ltd v Scindia Navigation CO. Ltd [1954] 2 Q.B. 402 at Wible Sons & Co. v. Rosenberg [1913] 3 K.B. 97 Guest 2006, p McKendrick 2000, p Pyrene Co. Ltd v Scindia Navigation CO. Ltd [1954] 2 Q.B. 402 at Wimble Sons & Co v Rosenberg [1914] 1 KB 279, [1914] 3 KB 743, CA (Hamilton LJ) 101 Stevens 2001, p

27 worden overhandigd aan de koper. De achterliggende gedachte is dat de verkoper meer zekerheid heeft voor betaling. In dergelijke gevallen ligt het voor de hand dat de verkoper onder eigen naam contracteert met de vervoerder. 102 In dit geval is het gebruikelijk dat de verkoper nog geen geld heeft ontvangen voor zijn roerende zaken, maar dat hij op deze manier wel eigenaar blijft van de goederen. 103 Naast deze klassieke FOB clausule besprak Devlin J. een tweetal andere FOB varianten. Deze zullen voor dit onderzoek buiten beschouwing worden gelaten, omdat bij deze varianten extra afwijkende verplichtingen zijn toegevoegd. Een voorbeeld hiervan is dat de verkoper, voor rekening van de koper, het vervoer en de verzekering regelt. 104 Indien dergelijke extra afspraken niet duidelijk zijn neergelegd in het FOB contract, dan kan de koper hier ook geen aanspraak op maken. 105 Zoals bovenstaand is opgemerkt kan de Engelse clausule in allerlei varianten voorkomen. In de hierop volgende paragrafen zal ik mij beperken tot de kernpunten van de klassieke FOB regel. Echter moet er dus wel rekening worden gehouden met het feit dat dit slechts de interpretatie is van een specifieke FOB. Het staat partijen vrij om te contracteren hoe zij wensen en hierdoor van deze basisregels af te wijken Documenten In de Common law kunnen alleen de bill of lading documenten die zijn uitgegeven op het moment dat de goederen zijn geladen, gezien worden als documenten die de goederen vertegenwoordigen. 106 De Engelse FOB is niet per definitie een koopcontract waarbij gebruik gemaakt wordt van documenten. 107 Echter als deze documenten worden gebruikt, dan geven deze documenten de houder het recht om de goederen van de vervoerder in ontvangst te nemen. Dit komt doordat de vervoerder de goederen alleen mag leveren aan de houder van de bill of lading. 108 Toch valt de eigendomsoverdracht van de goederen bij Engelse FOB contracten niet per definitie samen met de levering van de bill of lading. In beginsel zal de eigendomsoverdracht bij Engelse FOB contracten plaatsvinden op het moment dat de bedoeling was van partijen. 109 De bill of lading kan worden gezien als onderdeel van het mechanisme dat zorgt voor de eigendomsoverdracht. 110 Bij Engelse FOB contracten kan de levering van de bill of lading dus niet gelijk gesteld worden met de eigendomsoverdracht. 102 Evergreen Marine Corp v Aldgate Warehouse (Wholesale) Ltd [2003] 2 Lloyd s Rep 596 at [29]-[30] 103 Bridge 2007, p Federspiel (Carlos) & Co SA v Twigg (Charles) & Co Ltd [1957] 1 Lloyd s Rep Bridge 2007, p Lickbarrow v Marrow [1787] 2 TR 63, 100 ER Bridge 2007, p Bridge 2007, p McKendrick 2000, p Enichem Anic SpA v Ampelos Shipping Co Ltd [1990] 1 Lloyd s Rep 252, 268, CA 26