Vergadering van De Statencommissie Verkeer en Milieu. 9 januari 2013 SC VM. Status verslag Concept

Transcriptie

1 Verslag Vergadering van De Statencommissie Verkeer en Milieu Vergaderdatum Kenmerk 9 januari 2013 SC VM Status verslag Concept Verslaglegging door Telefoonnummer De heer L. Janssen (Notuleerservice Nederland) Verslag van de openbare vergadering van de Statencommissie Verkeer en Milieu, gehouden op 9 januari 2013 in het provinciehuis te Den Haag. AANWEZIG: Voorzitter: Commissiegriffier: de heer De Vree de heer Duizer VVD PvdA PVV CDA SP D66 GroenLinks CU-SGP 50PLUS de heer Dor Partij voor de Dieren de heer Canton de heer Paymans, de heer Brill de heer Loose, de heer Hillebrand de heer Jansen, de heer Privé de heer Bal, de heer Heemskerk mevrouw Van Aelst, de heer Van der Nat de heer Breitbarth, de heer Van Dongen de heer Blokhuizen, de heer Potjer mevrouw De Zoete, de heer Stoop AFWEZIG MET KENNISGEVING: mevrouw Propstra, de heer Struijlaard, de heer Démoed AANWEZIGE GEDEPUTEERDEN: mevrouw De Bondt, de heer Janssen AGENDA: 1. Opening 1a. Mededelingen 1b. Vaststellen van de agenda 1c. Spreekrecht 1d. Rondvraag 2, Bespreekstukken 2d. Tariefstijgingen bus in Hoeksche Waard (toegevoegd) 2a. HOV-NET Zuid-Holland Noord en Uitvoeringsbesluit treincorridors Leiden Centraal-Utrecht Centraal en Alphen aan den Rijn-Gouda en buscorridor Leiden Centraal-Katwijk-Noordwijk (uitgesteld) 2b. Wijziging vaarwegenverordening Zuid-Holland in verband met wijziging ligplaatsenbeleid 2c. Behandelvoorstellen moties en voorstel Presidium over toepassen PSV protocol bij grote beleidsdossiers (uitgesteld) 3. Stukken ter kennisname (uitgesteld) Pagina 1/18

2 3a. Stukken in het kader van de actieve informatieplicht van GS 3b. Van derden ontvangen informatie 4. Verslag vorige vergadering (uitgesteld) 4a. Conceptverslag van 21 november Besluitenlijst vorige vergadering (uitgesteld) 5a. Conceptbesluitenlijst van 21 november Schorsing (tot 16 januari) 1. Opening De VOORZITTER opent de vergadering om uur. 1a. Mededelingen Er is bericht van verhindering ontvangen van: - de heer Struijlaard - de heer Démoed - mevrouw Propstra. Nagekomen stukken: - brief van gedeputeerde De Bondt over HOV NET Zuid-Holland Noord naar aanleiding van vragen bij presentatie afgelopen maandag - brief van gedeputeerde De Bondt over bijstelling OV-tarieven scholieren - beantwoording door gedeputeerde Janssen van de rondvragen van PvdA en Partij voor de Dieren over Nedstaal en van GroenLinks over Abengoa - brief van familie Aaron over OV-tarieven Arriva. Op voorstel van de Randstedelijke Rekenkamer besluit de COMMISSIE om ook de locatie Coupépolder te betrekken bij het onderzoek nazorg bij restverontreiniging na bodemsanering (zie ook brief 3b.6 stukken ter kennisname). 1b. Vaststellen agenda Op voorstel van gedeputeerde Janssen besluit de COMMISSIE dat de beantwoording van vragen over het feitenonderzoek Derde Merwedehaven medio januari volgt en dat de bespreking volgt in de commissievergadering van 6 februari. TNO verzorgt hierover een presentatie op woensdag 23 januari De onderzoeker is daarbij aanwezig. De heer HILLEBRAND doet een voorstel tot uitstel van de behandeling van agendapunt HOV-NET Zuid-Holland Noord, omdat relevante (geheime) stukken zo laat beschikbaar waren dat ze in alle redelijkheid niet meer gelezen konden worden. Uitstel is mogelijk. De heren STOOP en HEEMSKERK vragen de gedeputeerde of uitstel inderdaad mogelijk is. Pagina 2/18

3 De heer BRILL steunt het voorstel niet, omdat het betreffende stuk in enkele minuten gelezen kan worden en bespreking van het agendapunt mogelijk is zonder kennisneming van dit stuk. De heer VAN DONGEN steunt het voorstel niet. De heer VAN DER NAT steunt het voorstel niet. De overige fracties steunen het voorstel wel. Gedeputeerde DE BONDT antwoordt dat zij het stuk niet eerder had kunnen toezenden. Bovendien is het stuk niet gerelateerd aan het voorliggende besluit. Het is een stuk van ongeveer anderhalve bladzijde. Het stuk gaat over de exploitatie en niet over de infrastructuur of de contracten. De belangrijkste informatie in het stuk is een geldbedrag. De gedeputeerde heeft enkele dagen geleden mondelinge mededelingen gedaan over dit bedrag. De heren STOOP en HEEMSKERK steunen naar aanleiding van dit antwoord het voorstel niet. De heer HILLEBRAND handhaaft zijn voorstel. Voor een zorgvuldige democratische besluitvorming is het nodig dat tijdig van alle stukken kennis kan worden genomen. De exploitatie is een integraal onderdeel van de behandeling. De gedeputeerde heeft niet aangegeven dat uitstel onmogelijk is. Hij zal de kwestie voorleggen aan het Seniorenconvent. Gedeputeerde DE BONDT antwoordt dat uitstel met een week mogelijk is. Weliswaar doen gemeenten hun best om hun besluitvorming in januari of begin februari rond te krijgen. De COMMISSIE besluit om het agendapunt vandaag te behandelen. De fracties van PvdA, GroenLinks en 50PLUS zijn het met dit besluit niet eens. De heer HILLEBRAND merkt op dat het college van GS zowel het zittende als het vorige verantwoordelijk is voor de stortvloed aan nazendingen. Gedeputeerde DE BONDT antwoordt dat niet het college maar de commissie heeft besloten om het agendapunt niet uit te stellen. De VOORZITTER gaat verder met zijn mededelingen. Een aantal fracties heeft gevraagd om de tariefsverhogingen die Arriva per 1 januari 2013 hanteert in de Hoeksche Waard vandaag te agenderen. De COMMISSIE besluit om dit onderwerp aan de agenda van vandaag toe te voegen. De VOORZITTER wijst erop dat vandaag slechts tot uur kan worden vergaderd. Zijn inschatting is dat niet alle agendapunten voor dat tijdstip behandeld kunnen worden. Pagina 3/18

4 Gedeputeerde DE BONDT antwoordt dat de wijziging van de vaarwegenverordening kan worden uitgesteld tot volgende week, maar niet tot de commissie van februari. De COMMISSIE besluit om vandaag eerst het toegevoegde agendapunt te behandelen, vervolgens HOV-NET Zuid-Holland Noord en ten slotte de wijziging van de vaarwegenverordening. Punten die vandaag niet worden besproken, worden op de ingelaste vergadering van 16 januari 2013 besproken. De heer POTJER doet het voorstel om aan de commissieagenda van februari toe te voegen de criteria voor de aanbesteding van OV-concessies. Nieuwe aanbestedingen staan dit jaar en volgend jaar op de agenda. Gedeputeerde DE BONDT antwoordt dat zowel de opstelling van het programma van eisen als de aanbesteding formeel bevoegdheden van GS zijn. De gedeputeerde zegt een brief toe over de wijze waarop PS hierbij tijdig betrokken kunnen worden. De COMMISSIE besluit tot een spreektijdenregeling van tien minuten per fractie. De PvdA is tegen een spreektijdenregeling. De VOORZITTER concludeert dat de agenda gewijzigd is vastgesteld en herhaalt de zojuist gedane toezegging van de gedeputeerde. 1c. Spreekrecht De heer De Man spreekt in bij agendapunt 2a (Hoeksche Waard). De andere inspreker spreekt in bij agendapunt 2b. 2. Bespreekstukken 2d. Tariefstijgingen bus in Hoeksche Waard (toegevoegd) De heer DE MAN spreekt namens de gemeenteraadsleden van de meeste politieke partijen in de Hoeksche Waard. Per 1 januari 2013 moeten de reizigers veel meer betalen voor het gebruik van de bussen van Arriva in de Hoeksche Waard. Arriva heeft daarover niet of nauwelijks gecommuniceerd met de reizigers, maar de lokale politiek heeft van hen veel klachten ontvangen. De overheden in de Hoeksche Waard hebben naar aanleiding van die klachten een gezamenlijk onderzoek gedaan. Dat onderzoek is vandaag aan de commissie aangeboden. Het zal ook worden verspreid. Uit het onderzoek blijkt dat de tariefsverhogingen buitenproportioneel zijn. Voor 18% van de reizigers is dat 30-50%, voor 21% is dat 50-75% en voor 45% is dat zelfs meer dan 75%. Uit het onderzoek blijkt ook dat in bijna 50% van de getroffen huishoudens twee of meer mensen hiermee te maken hebben. Belangrijke randvoorwaarde voor invoering van het nieuwe systeem (invoering OV-chipkaart met prijs per kilometer) was voor de provincie dat het voor de gemiddelde reiziger niet tot een tariefsverhoging zou leiden. In de Hoeksche Waard is niet voldaan aan die voorwaarde. Scholieren en forenzen gebruiken de bus namelijk het meest en beide groepen krijgen te maken Pagina 4/18

5 met buitenproportionele tariefsverhogingen. Heeft de provincie de toets van kostenneutraliteit zorgvuldig genoeg uitgevoerd? Ook het reizigersplatform heeft ingestemd met de tariefsverhogingen. Het platform is nog steeds overtuigd van de juistheid van die beslissing, omdat zij denkt dat het slechts om 20% gaat. De provincie moet snel een einde maken aan de onbillijke tariefsverhogingen. In de tussentijd moet het oude systeem van sterabonnementen per direct worden heringevoerd. Dat voorkomt ook dat de reiziger gaat kiezen voor ander (dan openbaar) vervoer. De lokale politiek is graag bereid om samen met de provincie na te denken over een ander systeem. De heer DOR vraagt wat de heer De Man vindt van de oplossingen die Arriva onlangs zelf heeft voorgesteld. De heer DE MAN antwoordt dat die voorstellen alleen betrekking hebben op scholieren, en niet op forenzen. Zelfs na invoering van deze speciale kortingskaart (55%) hebben sommigen nog te maken met 50-60% tariefsverhoging. Aan de randvoorwaarde van kostenneutraliteit is daarmee dus nog steeds niet voldaan. Bovendien is het moment van invoering onbekend. Mevrouw DE ZOETE vraagt wat de gevolgen van herinvoering van het sterabonnement zijn voor de reiziger die al een nieuw abonnement heeft gekocht. Ook vraagt zij om een toelichting op het alternatieve vervoer. De heer DE MAN antwoordt op de eerste vraag dat de provincie hierover met Arriva moet gaan praten. Het alternatieve vervoer is een initiatief van de gedeputeerde reizigers zelf. Er zijn reizigers die met hun auto ook de kinderen van anderen naar school brengen. Er zijn ook scholieren die helemaal fietsend naar school gaan. De heer POTJER vraagt welke rol het reizigersoverleg heeft gespeeld bij de tariefsverhogingen. De heer DE MAN antwoordt dat het reizigersoverleg wel heeft gereageerd op vragen vanuit de politiek. Spreker heeft de indruk dat het reizigersoverleg zich onvoldoende bewust is van de problematiek. De heer BAL vraagt om voorbeelden van de slechte communicatie van Arriva met reizigers. De heer DE MAN antwoordt dat er veel voorbeelden staan in het onderzoek. Reizigers hebben geen, onjuiste of tegenstrijdige informatie gekregen. Dat gaat ook op voor reizigers die behalve met Arriva ook met andere vervoerders reizen. De indruk bestaat dat Arriva en de andere vervoerders hierover geen goede afspraken hebben gemaakt. De heer BRILL vraagt wat hij vindt van de brief die de gedeputeerde gisteren heeft gestuurd en of de communicatie van Arriva recentelijk is verbeterd. Pagina 5/18

6 De heer DE MAN antwoordt dat de communicatie van Arriva met de reiziger nog steeds onvoldoende is. Provincie en Arriva moeten zoeken naar een gezamenlijke oplossing die vervolgens goed moet worden gecommuniceerd naar de reiziger. Arriva is vandaag aanwezig op de publieke tribune. De VOORZITTER sluit de inspraak af en gaat verder met de behandeling van het agendapunt. Het busvervoer in de provincie gebeurt in vijf concessiegebieden. Het is de overheid die voor elk gebied een concessie verleent. Voor drie van die gebieden is het provinciebestuur concessieverlener en voor de andere twee gebieden is dat respectievelijk stadsgewest Haaglanden en stadsregio Rotterdam. Het provinciebestuur heeft een concessie verleend voor het gebied Zuid-Holland Noord, voor het gebied Drechtsteden/Alblasserwaard/Vijfheerenland (afgekort tot DAV) en voor het gebied Hoeksche Waard/Goeree-Overflakkee. De concessies van het provinciebestuur zijn allemaal verleend aan vervoerder Arriva. Haaglanden heeft concessie verleend aan HTM en Rotterdam heeft concessie verleend aan RET. Mevrouw VAN AELST merkt op dat de tariefsverhogingen in Hoeksche Waard en (waarschijnlijk ook) Drechtsteden disproportioneel zijn. In de brief van de gedeputeerde wordt gesproken over kostenneutraliteit, maar is daarvan echt sprake? Hoe is het mogelijk dat Arriva deze enorme tariefsverhogingen niet heeft voorzien? Arriva heeft een oplossing voorgesteld voor scholieren. Daarbij wordt uitgegaan van twintig reisdagen per maand, terwijl houders van een sterabonnement daarmee elke dag van de maand mochten reizen (inclusief weekends en avonden zoals voor buitenschoolse activiteiten). Ook dat zijn extra reizigerskosten die meegenomen moeten worden in de berekening. Het sterabonnement was er ook voor forenzen en anderen. Bovendien was overstap naar een andere vervoerder mogelijk. De SP concludeert dat Arriva de mensen de bus uit jaagt. Deze problematiek beperkt zich niet tot de Hoeksche Waard, want de fractie heeft de indruk dat het een gevolg is van de invoering van de OV-chipkaart. De problematiek zal zich daarom in het hele land gaan voordoen. Als die indruk juist is, is een landelijke aanpak nodig. De heer VAN DONGEN merkt op dat D66 vreest dat de tariefsverhogingen leiden tot veel minder busreizigers. Is er wel echt sprake van kostenneutraliteit? Is er geen rekenfout gemaakt? Arriva heeft nu mitigerende maatregelen voorgesteld. Zijn in de doorrekening van deze maatregelen alle effecten voor scholieren en forenzen meegenomen? De heer BAL merkt op dat CDA ook schriftelijke vragen over dit onderwerp heeft gesteld. Is het wel mogelijk om de sterabonnementen tijdelijk te herinvoeren? Hoe werkt de kostenneutraliteit uit voor het landelijke gebied? De kortingskaart die Arriva voorstelt, is slechts op vier plaatsen te koop. Is uitbreiding van het aantal verkooppunten mogelijk? De heer BRILL merkt op dat de OV-chipkaart afrekent per kilometer en een kilometer is overal even lang, terwijl dat met de zone uit het oude systeem niet Pagina 6/18

7 het geval was. De overgang moest kostenneutraal gebeuren. De commissie Kist heeft dit verder uitgewerkt. De VVD heeft echter uit de Hoeksche Waard signalen ontvangen van kostenstijgingen in individuele gevallen van meer dan 100%. De heer De Man is niet blij met de brief van de gedeputeerde. De fractie kan zich dat voorstellen. Wat kan de provincie doen om ervoor te zorgen dat Arriva beter communiceert met de reiziger? Arriva had de enorme tariefsverhogingen eerder moeten voorzien. Mevrouw DE ZOETE merkt op dat de enorme tariefsverhogingen zich niet beperken tot de Hoeksche Waard, maar zich ook bijvoorbeeld voordoen in Goeree-Overflakkee. Voor gezinnen met drie schoolgaande kinderen zijn de kostenstijgingen extra problematisch. Zowel Arriva als de provincie had volgens CU-SGP deze tariefverhogingen moeten kunnen voorzien. GS hebben PS beperkt geïnformeerd. Reparatie is noodzakelijk en dus is onmiddellijke herinvoering van de sterabonnementen nodig. Er is geen landelijke wetgeving die zich verzet tegen speciale abonnementen voor bijvoorbeeld scholieren van 18+. Andere provincies hebben ze al ingevoerd. De provincie moet zorgen voor goed openbaar vervoer tegen een redelijke prijs. De tariefsverhogingen die Arriva heeft doorgevoerd, jagen de mensen de bus uit. Dat mag niet gebeuren. De fractie heeft Arriva schriftelijk een vraag gesteld, die nog steeds niet is beantwoord. De heer CANTON merkt op dat door de tariefsverhogingen scholieren, studenten en forenzen de bus worden uitgejaagd. Bovendien is volgens Partij voor de Dieren de goodwill, die in de afgelopen tijd langzaam is opgebouwd, nu snel aan het afnemen. Daarom is een snelle en ruimhartige oplossing nodig. Een snelle oplossing kan ook een tijdelijke oplossing zijn. De heer POTJER merkt op dat GroenLinks de tariefsverhogingen onacceptabel vindt. Voor de reiziger zijn die verhogingen erg nadelig, terwijl zij het voor Arriva alleen maar makkelijker maken. De sterabonnementen zijn in de Hoeksche Waard namelijk alleen maar afgeschaft omdat zij in Zuid-Holland Noord werden afgeschaft. De fractie doet het voorstel om de sterabonnementen in Hoeksche Waard weer tot de volgende concessie in te voeren. Voor wie geldt de kostenneutraliteit: voor de reiziger of voor de vervoerder? De provincie heeft in de afgelopen periode bezuinigd op communicatie. Arriva heeft de tariefverhogingen wel voorzien, maar ze niet willen communiceren. Reparatie is nodig voor scholieren en forenzen. Welke bijdrage leveren GS daaraan? De heer PRIVÉ begrijpt niet waarom kostenneutraliteit tot zulke tariefstijgingen kan leiden en waarom die stijgingen zelfs Arriva hebben verrast. PVV doet het voorstel dat Arriva aan GS voortaan een concept moet voorleggen bij dergelijke tariefstijgingen. Is het mogelijk om in de Hoeksche Waard voorlopig het papieren kaartje weer in te voeren? Pagina 7/18

8 De heer DOR merkt op dat 50PLUS wil dat GS snel handelen, want er zijn veel mensen in de problemen gekomen. De heer LOOSE merkt op dat bij invoering van de OV-chipkaart uitgangspunt was (en is) opbrengstneutraliteit voor de vervoerder, en dus niet kostenneutraliteit voor de reiziger. Die opbrengstneutraliteit leidt begrijpelijkerwijs tot een hogere prijs voor de reiziger, maar onbegrijpelijk zijn de enorme tariefverhogingen die Arriva heeft doorgevoerd. Een gemiddelde kostenverhoging van 60% is buitenproportioneel. Nu stelt Arriva ter reparatie een scholierenkorting van 55% (in plaats van 40%) voor. Deze reparatie lijkt echter onvoldoende, want daarmee kunnen de hogere kosten toch nog oplopen tot 30% (in plaats van 15%). Voor wier rekening komen de reparatiemaatregelen? Op welke termijn worden die maatregelen ingevoerd? De PvdA heeft er begrip voor dat forenzen worden gestimuleerd om buiten de spits te reizen (door een lager dalurentarief in te voeren), maar de fractie heeft er geen begrip voor dat reizen in de spits 60% duurder wordt. Welke reparatiemaatregelen worden er getroffen voor forenzen? De fractie is geen tegenstander van de herinvoering van sterabonnementen. Gedeputeerde DE BONDT antwoordt dat GS de tariefsverhogingen alles behalve fraai vinden en dat ook volgens GS reparatie nodig is. Commissie Kist heeft GS geadviseerd over invoering van de OV-chipkaart. Invoering van de OV-chipkaart heeft tot gevolg dat zones worden vervangen door kilometers. De prijs die de reiziger in dit advies voor een kilometer betaalt, is gebaseerd op kostenneutraliteit voor de reiziger. De commissie heeft daarbij vooral gekeken naar de strippenkaartreiziger, en dus niet zozeer naar de abonnementhouder (het sterabonnement). Dat was een omissie. GS hebben dit advies een op een overgenomen (al is het wel met indexatie). De heer LOOSE concludeert dat er ook volgens de gedeputeerde eigenlijk altijd sprake is geweest van opbrengstneutraliteit voor de vervoerder, en dus niet van kostenneutraliteit voor de reiziger. Gedeputeerde DE BONDT is het daarmee niet eens. Wel lijkt het volgens haar zo dat de commissie onvoldoende heeft gekeken naar de abonnementhouders. Er is in elk geval nu meer helderheid nodig over de betekenis van opbrengstneutraliteit en kostenneutraliteit. De heer POTJER concludeert dat de commissie alleen heeft gekeken naar de kostenneutraliteit voor de incidentele reiziger. Dat is opmerkelijk, want het zijn juist de abonnementhouders die het openbaar vervoer dragen. Noch de landelijke commissie Kist noch Arriva hebben bij de abonnementhouders stilgestaan. Betaalt de reiziger na invoering van de OV-chipkaart ook voor de omweg die zijn bus rijdt? Gedeputeerde DE BONDT antwoordt nogmaals dat de commissie niet goed heeft gekeken naar de abonnementhouders en dat zij de kilometerprijs baseerde op de werkelijk gereden kilometers. Die kilometerprijs leidt ertoe dat reizen in kleine zones goedkoper en in grote zones duurder is geworden. Er zijn wel grenzen aan Pagina 8/18

9 deze voordelen en nadelen. Die grenzen zijn in de vergadering van vandaag aan de orde. De gedeputeerde is er niet op uit om het de vervoerder gemakkelijker te maken. Voor Zuid-Holland Noord was afgesproken om de sterabonnementen af te schaffen. Sommige concessieverleners doen dat al dit jaar; andere doen het volgend jaar. GS hebben geen sterabonnement voorgeschreven in het programma van eisen voor Hoeksche Waard/Goeree-Overflakkee. GS hebben Arriva wel gevraagd om behoud van de sterabonnementen, maar Arriva heeft dat geweigerd. De provinciale tariefsvrijheid is beperkt, want deze wordt bepaald door de onderhandelingsvrijheid. Arriva wilde voor het behoud van de sterabonnementen namelijk extra geld hebben. De provincie wilde dat niet geven, maar vond het evenmin juridisch verantwoord om in dit stadium de onderhandelingen met Arriva af te breken. Arriva wilde de sterabonnementen in de Hoeksche Waard uitzetten. GS wilden daaraan eigenlijk niet meewerken, omdat ze bij HTM en RET nog bestaan. GS zijn uiteindelijk toch omgegaan en akkoord gegaan met afschaffing van de sterabonnementen in de Hoeksche Waard. Dat is gebeurd in het belang van de reiziger die de grens van een concessiegebied overschrijdt. Er is wel een reparatie gemaakt in de vorm van een tegemoetkoming aan de reiziger. Die tegemoetkoming wordt betaald uit het invoeringsbudget voor de OV-chipkaart. De heer LOOSE vraagt of gedeputeerde met dit laatste de kortingskaart tegen een lagere prijs bedoelt. Gedeputeerde DE BONDT antwoordt dat het gaat om een korting op de korting voor de grensoverschrijdende reiziger die in het gebied van RET of HTM met sterabonnement reist en die in het gebied van de provincie met Arriva reist. GS zijn dus akkoord gegaan met afschaffing van de sterabonnementen in de Hoeksche Waard. Zij hebben daaraan wel de voorwaarde verbonden dat het voor de reiziger kostenneutraal gebeurt. Arriva heeft vervolgens voorstellen gedaan die de provincie heeft getoetst aan het tarievenkader. Het tarievenkader is een kader dat de provincie zelf heeft vastgesteld binnen de ruimte die wet- en regelgeving laten. Op basis van de voorstellen van Arriva wisten GS dat de kosten voor scholieren zouden toenemen, maar niet dat het in deze mate zou gebeuren. De kosten voor de dalurenreiziger zouden afnemen. De kosten voor de forens zouden gelijk blijven. Als GS hadden geweten dat tarieven met bijvoorbeeld 60% of meer zouden toenemen, waren zij niet akkoord gegaan met de voorstellen van Arriva. De gedeputeerde vraagt zich naar aanleiding van de gebeurtenissen af of de provincie over voldoende kennis, kunde en capaciteit beschikt om een goede toetsing van de voorstellen aan het tarievenkader te kunnen uitvoeren. Arriva deed dus voorstellen en de provincie toetste die voorstellen. Dat is de afgesproken gang van zaken, want Arriva is primair verantwoordelijk. De heer LOOSE vraagt of ook Arriva verrast was door de enorme kostenstijgingen en zo ja, hoe dat mogelijk is. Gedeputeerde DE BONDT antwoordt dat Arriva zelf heeft gezegd (onder andere in de media) dat zij sommige effecten inderdaad niet heeft voorzien. Volgens de gedeputeerde konden berekeningen geen 100% zekerheid geven, omdat de Pagina 9/18

10 vervoerder in het oude systeem niet exact kon weten hoe vaak een abonnementhouder reist met zijn abonnement. Na invoering van de OV-chipkaart kan dat veel preciezer worden berekend. De gedeputeerde is wel van mening dat Arriva de nu opgetreden effecten iets beter had kunnen voorzien. De heer LOOSE begrijpt niet dat Arriva niet kon voorzien dat sommige sterabonnementhouders met kostenstijgingen van meer dan 80% zouden te maken krijgen (en dus veel meer dan de bandbreedte toelaat). De heer PRIVÉ vraagt hoe intensief de provincie de voorstellen van Arriva heeft getoetst. Gedeputeerde DE BONDT antwoordt dat Arriva tegen de provincie heeft gezegd dat de voorstellen kostenneutraal zullen uitpakken. Daarop vertrouwt de provincie. Het is de primaire verantwoordelijkheid van de vervoerder om een goed, gedegen en onderbouwd voorstel te doen, want bij hem ligt de ontwikkelfunctie. De gedeputeerde moet kunnen afgaan op de informatie die de vervoerder verstrekt aan de provincie. De nu gebleken effecten in de Hoeksche Waard zijn wel een leerpunt voor GS. Mevrouw VAN AELST schrikt ervan dat Arriva verkeerde informatie heeft gegeven die relevant was voor de provincie. Welke consequenties verbinden GS hieraan voor Arriva? De heer POTJER vraagt naar aanleiding van de gebeurtenissen hoe betrouwbaar de cijfers afkomstig van Arriva bij inschrijvingen zijn. Gedeputeerde DE BONDT antwoordt dat zij haar oordeel over Arriva wil opschorten tot de oplossing bekend is die Arriva gaat voorstellen. De heer VAN DONGEN vraagt welke lessen de gedeputeerde trekt voor de eigen organisatie. Is er aanleiding om de ontwikkelfunctie bij de provincie te leggen? Zijn de voorgestelde reparatiemaatregelen wel voldoende doorgerekend? Gedeputeerde DE BONDT antwoordt dat de gebeurtenissen een leerpunt zijn voor de eigen organisatie. De provincie heeft gevaren op de cijfers en getallen die Arriva heeft verstrekt. Het is de vraag of de provincie daarop niet te veel heeft gevaren. Vraag is of de eigen organisatie over voldoende kennis en kunde beschikt om te kunnen omgaan met de (beperkte) tariefsvrijheid. Die tariefsvrijheid bestaat sinds mei vorig jaar. Er was binnen PS breed draagvlak voor het leggen van de ontwikkelfunctie bij de vervoerder. Onderzocht moet worden welke eisen een goede controle aan de eigen organisatie stelt. De reparatiefocus op de scholier heeft ermee te maken dat hij vier of vijf dagen per week reist en de grote kostenstijgingen voor de reiziger zich vooral bij die reisfrequentie voordoen. Bij de forens is die frequentie vaak lager. Bovendien ontvingen scholieren ook in het oude systeem een hogere korting dan de forens. Arriva heeft nu ter reparatie voorgesteld om scholieren 55% korting te geven. De gedeputeerde is nog niet akkoord gegaan. Zij heeft een aantal voorwaarden gesteld. Pagina 10/18

11 Ten eerste neutraliteit voor de reiziger. Die voorwaarde houdt ook in dat Arriva geen enkele bus mag schrappen, ongeacht hoeveel reizigers er gebruik van maken. Arriva is nog niet akkoord gegaan met deze voorwaarde. Ten tweede moet helder zijn in welke zones reizigers voordeliger af zijn dan in het oude systeem. Ten derde moet zijn uitgezocht of en zo ja welke nadelige reizigerseffecten er zijn in het gebied van de DAV-concessie. Arriva is ook in dat gebied de concessiehouder. Ten vierde moet reparatie op korte termijn gebeuren. Volgens de gedeputeerde is geen drie maanden nodig voor invoering van de voorgestelde 55% korting, omdat in Zuid-Holland Noord de daarvoor benodigde software al in gebruik is. De gedeputeerde heeft tegen Arriva gezegd dat de problemen deze week moeten zijn opgelost. Zij heeft ook tegen Arriva gezegd dat anders het sterabonnement weer wordt ingevoerd. De provincie onderzoekt momenteel hoe hard de juridische middelen van de provincie zijn, omdat financiële claims van de vervoerder moeten worden voorkomen. De gemiddelde reiziger mag er ten opzichte van het oude systeem van voor de OV-chipkaart niet op achteruitgaan. Individuele reizigers kunnen er wel op achteruitgaan (ook meer dan 15%), maar dat is inherent aan invoering van de OV-chipkaart en de daarbij horende kilometerbeprijzing. De enorme individuele kostenstijgingen als gevolg van de tarieven die per 1 januari 2013 zijn ingevoerd, zijn echter onacceptabel. De heer LOOSE vraagt wanneer sprake is van neutraliteit voor de gemiddelde reiziger. Is er bij scholieren sprake van een gewogen gemiddelde van de kostendalingen van sommigen en de kostenstijgingen van anderen? Gedeputeerde DE BONDT antwoordt ontkennend. De kostenneutraliteit is er niet per doelgroep (bijvoorbeeld scholieren), maar voor alle doelgroepen gezamenlijk (ook forenzen en incidentele reizigers). De provincie krijgt deze week in gesprekken met Arriva duidelijkheid over de gevolgen van kostenneutraliteit voor de reiziger. Herinvoering van het sterabonnement is mogelijk, voor zover dat juridisch kan (en dat laatste wordt nu uitgezocht en is vrijdag bekend). De regionale reizigersorganisaties waren van de nieuwe tarieven op de hoogte en hebben daarover positief geadviseerd. Een sterabonnement gaf feitelijk recht op vrij reizen op elke dag van de week (inclusief reizen naar de voetbalclub), maar in de reparatievoorstellen wordt slechts uitgegaan van twintig schooldagen per maand. Een klein deel van de tariefstijgingen heeft te maken met indexatie. Die indexatie zou ook zonder invoering van de OV-chipkaart zijn gebeurd. Tweede termijn Mevrouw VAN AELST concludeert dat de problematiek samenhangt met het advies van de landelijke commissie Kist. Zijn GS bereid om aan een landelijke oplossing te werken? Verbinden GS aan de gebeurtenissen consequenties voor Arriva? Mevrouw DE ZOETE merkt op dat het aantal schooldagen wettelijk is bepaald en dat het aantal reizen dat een scholier maakt dus gemakkelijk bepaald kan worden. Pagina 11/18

12 CU-SGP steunt reparatie door middel van een restitutieregeling. De fractie steunt de oproep van mevrouw Van Aelst voor een landelijke oplossing. De heer POTJER merkt op dat GroenLinks vooral waarde hecht aan kostenneutraliteit voor de vaste reiziger. Is er voor hem kostenneutraliteit? Wat vindt de gedeputeerde van het functioneren van het reizigersoverleg? De fractie steunt de oproep van mevrouw Van Aelst voor een landelijke oplossing. Het kopen van een nieuw kaartje in elke bus mag echter niet terugkeren. De heer PRIVÉ vraagt of gedeputeerde de eigen organisatie zo wil wijzigen dat de provincie niet meer afhankelijk is van de informatie die de vervoerder verstrekt. De heer LOOSE vraagt zich af of de voorgestelde reparatiemaatregel voor scholieren van 55% korting echt leidt tot een bandbreedte van +15%/-17%. Welke reparatiemaatregel komt er voor forenzen? Waaruit worden de reparatiemaatregelen betaald? Worden daarvoor andere tarieven verhoogd? Wordt in Goeree-Overflakkee en elders ook een reparatiemaatregel van 55% korting doorgevoerd? De PvdA is blij dat nu ook de heer Van Dongen begint te twijfelen aan het leggen van de ontwikkelfunctie bij de vervoerder. Mevrouw VAN AELST vraagt de heer Loose of een landelijke aanpak nodig is. De heer LOOSE antwoordt bevestigend. De heer VAN DONGEN is nog steeds van mening dat de ontwikkelfunctie bij de vervoerder moet liggen. Is de provincie trouwens wel in staat om de ontwikkelfunctie op zich te nemen als diezelfde provincie de vervoerder niet eens goed kan controleren? Gedeputeerde DE BONDT antwoordt dat het ter discussie stellen van de rolverdeling voorbarig is. Zij heeft alleen gezegd dat er een leerpunt is voor de invulling van de rol. De gedeputeerde heeft niet beweerd dat de commissie Kist heeft gefaald. Zij heeft alleen willen zeggen dat de commissie met de kennis van nu anders zou hebben geadviseerd. Momenteel is in onderzoek of en hoe ver de tariefsvrijheid van de provincie reikt. Dat is voor de provincie een oncomfortabele situatie. Als er geen tariefvrijheid blijkt voor de provincie, dan zal gedeputeerde het zeker aanhangig maken bij het Rijk. Duidelijkere antwoorden dan gegeven in eerste termijn op de PvdA-vragen zijn op dit moment onmogelijk. Dat geldt zowel voor de reparatiemaatregelen in het DAVgebied als de kostenneutraliteit. Arriva heeft een externe opdracht gegeven voor het uitrekenen van de kostenverhogingen. De provincie is met dit externe bureau in gesprek. In Zuid-Holland Noord is de 55% korting voor scholieren al ingevoerd. Niet uitgesloten is dat extra reparatiemaatregelen in dit gebied nodig zijn. Wie betaalt de rekening van de reparaties? Tariefsvrijheid is een kwestie van onderhandelingen. Arriva zal in 2013 voor de financiële consequenties moeten Pagina 12/18

13 opdraaien. Arriva zal dat echter voor de jaren 2014 en daarna niet willen accepteren en daarbij vasthouden aan opbrengstneutraliteit. De gedeputeerde heeft Arriva gezegd dat de 55% korting voor scholieren in 2014 moet blijven. Volgens Arriva kost die maatregel jaarlijks euro. GS informeren PS over de uitkomsten van het overleg met Arriva deze week. Kostenneutraliteit moet er volgens afspraak zijn op het niveau van alle reizigers. De bulk van de reizigers wordt echter gevormd door de abonnementhouders. Zo nodig zal de provincie voor eigen taken deskundigheid inhuren op korte termijn. De provincie streeft ernaar om op langere termijn binnen een tot twee jaar gelijke producten te hebben in de hele Zuidvleugel. Dat vereist extra capaciteit, al dan niet ingehuurd. Reizigers gaan straks tot 15% meer betalen. Incidenteel zijn hogere uitschieters mogelijk. Reparatiemaatregelen in de Hoeksche Waard zullen ook worden genomen in Goeree-Overflakkee, voor zover er sprake is van gelijke monniken gelijke kappen. De heer POTJER vraagt wanneer de provincie de per 1 januari 2013 doorgevoerde tariefsverhogingen heeft ontvangen. Wordt voor de kostenneutraliteit een incidentele reiziger even zwaar gewogen als een reiziger die vijf keer per week reist? De heer LOOSE vraagt welke groep reizigers de reparatiekortingen voor de andere groepen gaat betalen. Hij vraagt ook welke reparatiemaatregelen worden genomen voor Goeree- Overfakkee. Goeree-Overflakkee is geen deel van het DAV-gebied. Gedeputeerde DE BONDT antwoordt dat de provincie afgelopen maandag de reparatievoorstellen (55% korting) heeft ontvangen. Die reparatie geldt ook voor Goeree-Overflakkee. Goeree-Overflakkee wordt in de bestaande voorstellen van Arriva net zo hard meegenomen als Hoeksche Waard en DAV-gebied. Kostenneutraliteit geldt voor de gemiddelde reiziger. Vooral de hoogfrequente reiziger en de reiziger in de spits gaan erop achteruit. Geen enkele groep reizigers gaat de reparaties voor het jaar 2013 betalen. Dat kan veranderen voor de jaren daarna. De gedeputeerde overweegt om in eerste instantie slechts voor een periode van drie maanden akkoord te gaan met de reparatievoorstellen. De provincie monitort tijdens die periode. Daarna volgen een evaluatie en eventueel een bijsturing. Of de provincie die daadwerkelijk gaat uitvoeren, hangt ervan af of dit een voldoende stok achter de deur is. De VOORZITTER concludeert dat: - de gedeputeerde aan de slag gaat met Arriva om de kostenstijging zo goed mogelijk te repareren. Eind deze week moet er volgens gedeputeerde zicht zijn op een oplossing. De gedeputeerde heeft toegezegd: - om volgende week verslag te doen van de resultaten en oplossingen naar aanleiding van het gesprek met Arriva; - dat Goeree-Overflakkee op dezelfde manier wordt meegenomen als Hoeksche Waard. Pagina 13/18

14 Er volgt een schorsing van vijf minuten. De COMMISSIE besluit om agendapunt HOV-NET Zuid-Holland Noord en Uitvoeringsbesluit treincorridors Leiden Centraal-Utrecht Centraal en Alphen aan den Rijn-Gouda en buscorridor Leiden Centraal-Katwijk-Noordwijk uit te stellen tot volgende week (16 januari 2013). 2b. Wijziging vaarwegenverordening Zuid-Holland in verband met wijziging ligplaatsenbeleid Mevrouw DE ZOETE merkt op dat CU-SGP grotendeels kan instemmen met het voorstel. Waarom mag een boot niet meer in de vaart achter het eigen huis worden aangelegd? De heer CANTON merkt op dat Partij voor de Dieren kan instemmen met het voorstel. Dat geldt ook voor het verbod om een boot aan te leggen in de vaart achter het eigen huis. De heer BLOKHUIZEN merkt op dat GroenLinks kan instemmen met het voorstel. Volgens de fractie moet op het water vrachtverkeer de hoogste prioriteit hebben, dus hoger dan recreatieverkeer. De heer JANSEN merkt op dat volgens PVV de aan- en afmeermogelijkheden voor recreanten te beperkt zijn, want er geldt een algemeen ligplaatsenverbod (met ontheffingsmogelijkheid). Dat bestaat vanwege de hinder voor de scheepvaart. Hoe groot is die overlast en hinder? Is kwantificering mogelijk? Is het groot genoeg voor een algemeen verbod? Hoe groot is de economische schade voor de scheepvaart? Hoe groot is de economische schade voor de recreatievaart? Waarom is het aantal passantenplaatsen op 600 gesteld? Wordt een streng of soepel ontheffingenbeleid gevoerd? De fractie geeft de voorkeur aan een soepel beleid en wil een automatische ontheffing voor vaarwegen met weinig scheepvaart en recreatievaart en voor brede vaarwegen. De overheid moet zich ook bij bijvoorbeeld het creëren van particuliere insteekhavens bescheiden opstellen. De fractie steunt het niet doorgaan van het passief uitfaseren van woonboten, maar waarom gelden de argumenten daarvoor niet ook voor de passieve uitfasering van particuliere ligplaatsen voor de recreatievaart (die uitfasering gaat namelijk wel door)? De heer DOR merkt op dat 50PLUS meer aandacht vraagt voor het waarborgen van de veiligheid. Is het aantal van 600 passantenplaatsen voldoende? De heer LOOSE merkt op dat PvdA zich grotendeels kan vinden in het voorstel. Volgen GS volgen er bezwaarprocedures, beroepsprocedures en verzoeken tot nadeelscompensatie (bladzijde 3 vijfminutenversie). Moet daarvoor geen financiële voorziening worden gecreëerd? Pagina 14/18

15 Moet er niet ook een financiële voorziening komen voor de twee woonboten die wel passief worden uitgefaseerd? Mevrouw VAN AELST merkt op dat woonschepen volgens SP nog steeds geen prominente rol hebben in het beleid. De eigenaren hebben daarover niet ingesproken bij de commissie omdat zij denken dat het geen zin heeft en omdat zij moegestreden zijn. Is het juist dat de ontheffing vervalt na verkoop van het woonschip? In dat geval is het woonschip onverkoopbaar en neemt het aantal plaatsen in de loop der tijd af. Is er elders in de provincie ruimte voor nieuwe ligplaatsen voor woonschepen? Voor gebruik van walstroom ontbreken vaak de juiste kabels en stopcontacten. Wat gaat de gedeputeerde hieraan doen? (Verplicht) gebruik van walstroom moet volgens de fractie tegen een billijk tarief dat vergelijkbaar is met dat voor een doorsnee woonhuis. De heer VAN DONGEN merkt op dat D66 bij nader inzien akkoord gaat met het uitgangspunt van een algemeen ligplaatsenverbod, want er komen voldoende legale passantenplaatsen (600) en er komt geen uitsterfbeleid voor de woonboten. Gemeenten creëren zelf hun eigen passantenplaatsen. Werkt de provincie met hen aan een eenduidig beleid voor passantenplaatsen? Waarom is een extra financiële post van nodig euro voor handhaving, als handhaving gemakkelijker wordt? De heer HEEMSKERK merkt op dat volgens CDA de provincie verantwoordelijk is voor (de goede doorstroming op) regionale en bovenregionale vervoerverbindingen zowel over land als over water. Dat geldt voor zowel de beroepsvaart als de recreatievaart. Eigenaren van woonboten hebben rechten opgebouwd. Daarmee moet goed worden omgegaan. Wordt voor het toestaan van plaatsen naar de omstandigheden gehandeld als het gaat om een vierbaans vaarweg die in de andere provincie overgaat in een tweebaans vaarweg, zoals het geval is bij Oude Wetering? De heer BLOKHUIZEN vraagt of het belang van de beroepsvaart voorrang heeft op dat van de pleziervaart. De heer HEEMSKERK antwoordt dat bij conflicten de beroepsvaart voorrang moet hebben. Hij vraagt zich af of een dergelijk conflict nu voorligt. Het CDA gaat akkoord met het voorstel. De heer PAYMANS merkt op dat volgens usance beroepsvaart voorrang krijgt. Bovendien moet een klein schip volgens het verkeersreglement voorrang verlenen aan een groot schip. De heer BLOKHUIZEN merkt op dat een jacht vaak groter is dan een spits. De heer PAYMANS antwoordt dat een groot jacht doorgaand verkeer is op de provinciale vaarwegen. Bovendien is het verschil tussen beroepsvaart en recreatievaart moeilijk te zien. Pagina 15/18

16 De VVD gaat om redenen van handhaving akkoord met het algemene ligplaatsenverbod (in combinatie met een vergunningenstelsel). Regelgeving zou volgens de fractie echter de ordening moeten dienen, en niet het gemak van de handhaving. Good judgement, zeemanschap en simpele beoordelingscriteria voor het al dan niet bestaan van ligplaatsen zouden een betere regeling zijn geweest. De fractie gaat akkoord met het voorstel, mits coulant wordt omgegaan met gevraagde ontheffingen. Volgens de stukken is het innemen van een ligplaats per definitie hinder voor de scheepvaart. Dat is niet juist, want hoe meer ingenomen ligplaatsen er zijn des te minder varende schepen. Het aanleggen en aanmeren wordt niet expliciet verboden. Er is dus (vergeleken met het wegverkeer) wel een parkeerverbod, maar geen stopverbod. Dat creëert enige marge bij handhaving. De algemene 3x24 uursregel is komen te vervallen. Is de gedeputeerde bereid om toe te zeggen dat deze regel wel wordt toegepast als verkeersmaatregel op openbare aanlegplaatsen? Is de conclusie juist dat er 600 openbare ligplaatsen voor passanten komen ter compensatie van het algemene ligplaatsenverbod? Is gedeputeerde bereid tot maatwerk voor Oude Wetering? De kade in Oude Wetering is namelijk zeer geschikt voor openbare ligplaatsen, want er vaart slechts incidenteel een groot schip. Is het dan niet beter om voor dat schip een ontheffing te verlenen en het aanleggen van de recreatievaart hier als regel toe te staan? Is een verbod van het dubbel aanleggen door de beroepsvaart hier niet op zijn plaats? Gedeputeerde DE BONDT antwoordt dat het een goed voorstel is voor zowel beroepsvaart als recreatievaart. De beroepsvaart is namelijk op grond van de wet verplicht om langzamer te gaan varen bij het naderen van een aangemeerd schip. En de recreatievaart is er niet bij gebaat als populaire plekken feitelijk semipermanent bezet zijn door steeds dezelfde schepen (doordat ze om de drie dagen een meter opschuiven, daardoor voldoen aan de huidige 3x24 uursregel en handhaving van dit misbruik feitelijk onmogelijk is). De 600 aangewezen openbare ligplaatsen zijn vastgesteld naar aanleiding van gesprekken met gemeenten over behoefte aan ligplaatsen. De extra euro wordt gebruikt voor het geschikt maken van deze passantenplaatsen, zoals het aanbrengen van bebording waaruit blijkt dat het legale ligplaatsen zijn. De heer JANSEN vraagt of er cijfers zijn over aanvaringen met aangemeerde schepen. Gedeputeerde DE BONDT antwoordt dat het algemene ligplaatsenverbod in de hele provincie nodig is om op te kunnen treden tegen het misbruik op populaire plekken. Bovendien hoeft de beroepsvaart dan niet meer overal snelheid te minderen. Een lagere snelheid is economisch onverstandig. Cijfers over (bijna) aanvaringen zijn niet beschikbaar. Voor de woonboten wordt er niets aan de situatie veranderd. Zij liggen er nu op basis van een ontheffing en die situatie blijft zo. De vragen van mevrouw Van Aelst over walstroom worden schriftelijk afgedaan. Passantenplaatsen zijn goed voor de lokale economie (horeca, musea, winkels). Pagina 16/18

17 Handhaving gebeurt in het nieuwe beleid slimmer, effectiever en efficiënter. Verlenen van een ontheffing van het algemene ligplaatsenverbod is een kwestie van maatwerk. Een voorbeeld is het jaarlijkse evenement bij Oude Wetering. Dubbel liggen door beroepsvaart bij Oude Wetering heeft te maken met het bedrijf dat zich daar bevindt. Lossen zonder kraan is onmogelijk en die kraan bevindt zich op een boot. Tweede termijn De heer JANSEN herhaalt zijn vraag over een soepel ontheffingenbeleid. Kan er automatisch of snel ontheffing worden verleend voor vaarwegen met weinig beroepsvaart of recreatievaart? De fractie is blij met het niet doorgaan van de passieve uitfasering van woonboten. Waarom gaat het argument voor het niet doorgaan daarvan (weinig doorgaande vaart) niet op voor particuliere ligplaatsen? De heer PAYMANS doet de suggestie voor een werkbezoek aan het patrouilleschip waarmee het algemene ligplaatsenverbod wordt gehandhaafd. De VOORZITTER antwoordt dat hij daarvoor een voorstel zal maken. Gedeputeerde DE BONDT antwoordt dat een ontheffingsaanvraag individueel wordt beoordeeld. De beoordeling gebeurt op coulante wijze, dus niet rigide. De overheid is er namelijk voor de burger, en niet voor zichzelf. De ontheffingsaanvragen worden zo snel mogelijk afgehandeld, maar het moet wel zorgvuldig gebeuren. Wat kan en leuk is, doet de provincie. Een voorbeeld is het festival bij Oude Wetering. De provincie gaat samen met de gemeente snel en constructief de mogelijkheden ervan bekijken. Inderdaad moeten doorgaande schepen ook bij woonboten langzamer gaan varen. De financiële consequenties van uitfasering zijn voor eigenaren van woonboten echter groter. Denk daarbij bijvoorbeeld aan hypotheken. Bovendien liggen de bestaande woonboten op plekken waar het nog net wel kan. De euro extra wordt gedeeltelijk ingezet voor het opschuiven van een van de twee woonboten die wel passief zullen worden uitgefaseerd. De betreffende woonboot ligt onder een brug. De VOORZITTER concludeert dat: - de commissie aandachtspunten heeft meegegeven aan gedeputeerde, maar over het algemeen positief staat tegenover het stuk; - het stuk wordt doorgeleid als hamerstuk naar PS; - de gedeputeerde heeft toegezegd om de vragen over walstroom schriftelijk af te doen. Op voorstel van de heer Loose besluit de COMMISSIE om het onderwerp NOG N205/N206 toe te voegen aan de agenda van volgende week (16 januari 2013). Schorsing Pagina 17/18

18 De VOORZITTER schorst de vergadering om uur. De schorsing duurt tot woensdag 16 januari 2013 om uur. De nieuwe agenda wordt aanstaande vrijdag toegestuurd. Pagina 18/18