Fiscale voordelen toegekend aan ondernemingen voor onderzoek en ontwikkeling

Transcriptie

1 Faculteit Rechtsgeleerdheid Universiteit Gent Academiejaar Fiscale voordelen toegekend aan ondernemingen voor onderzoek en ontwikkeling Masterproef van de opleiding Master in de rechten Ingediend door Thomas Tuyteleers (studentennr ) Promotor: Prof. Dr. Inge Van De Woesteyne Commissaris: Mevr. Angie Clocheret

2

3 Inhoudsopgave Dankwoord... 1 Inleiding Europese achtergrond Top van Lissabon Europese Raad van Barcelona Herlancering Strategie van Lissabon Mededeling van de Europese Commissie De Europese Raad van 17 juni 2010: geboorte van de Europa 2020-strategie Overzicht van de huidige Belgische fiscale stimuli voor O&O-activiteiten De aftrek voor octrooi-inkomsten (art. 205/1 205/4 WIB92) Totstandkoming Ratio legis Toepassingsgebied ratione personae Toepassingsgebied ratione materiae Beoogde rechten - het begrip octrooi i) Definitie onder de wet van 28 maart 1984 op de uitvindingsoctrooien ii) Definitie onder Boek XI Wetboek Economisch Recht iii) Het internationaal en Europees octrooi Beoogde rechten - het begrip aanvullende beschermingscertificaten (ABC s) Onderzoekscentrum dat een bedrijfsafdeling of een tak van werkzaamheid vormt i) Ratio legis ii) Begrippen onderzoekscentrum en bedrijfsafdeling of tak van werkzaamheid Bedoelde octrooi-inkomsten i) Werkelijke octrooi-inkomsten ii) Hypothetische octrooi-inkomsten iii) Gemeenschappelijke vereisten aan beide soorten octrooi-inkomsten Berekening van de aftrek Formaliteiten Niet-overdraagbaarheid De vrijstelling van doorstorting van de bedrijfsvoorheffing (art WIB) Achtergrond en principe i

4 Achtergrond Algemeen principe Toepassingsgebied ratione personae Academische onderzoekers Instellingen erkend bij een door de Ministerraad genomen besluit Samenwerkingsovereenkomsten i) Ontstaan ii) Begrip Young Innovative Companies i) Ontstaan ii) Begrip Masters, doctors en burgerlijk ingenieurs in privébedrijven i) Ontstaan ii) Begrip Toepassingsgebied ratione materiae: bezoldigingen Pro rata-regeling Wet van 17 juni 2013: nieuwe definities en aanmeldingsplicht Het begrip Onderzoeks- of ontwikkelingsprojecten Aanmeldingsplicht vanaf 1 januari Toepassingsformaliteiten (art. 95/2 KB/WIB) Investeringsaftrek (art io. 201 WIB) Achtergrond en algemeen principe Achtergrond Principe Investeringen die recht geven op de aftrek Materiële of immateriële vaste activa Nieuwe activa Afschrijfbare activa Activa uitsluitend gebruikt voor de uitoefening van beroepsdoeleinden in België Uitsluitingen van de gewone investeringsaftrek (art WIB) i) Leasing, erfpacht, opstal en gelijkaardige onroerende rechten (art. 75, 2 WIB) ii

5 ii) Overdracht van het recht van gebruik op andere wijze dan deze van artikel 75, 2 WIB (art. 75, 3 WIB) iii) Niet-afschrijfbare of over minder dan drie jaar afschrijfbare activa (art. 75, 4 WIB) iv) Personenauto s en auto s voor dubbel gebruik (art. 75, 5 WIB) v) Bij de aankoopprijs komende kosten en onrechtstreekse productiekosten (art. 75, 6 WIB) Soorten investeringsaftrek Verhoogde investeringsaftrek voor milieuvriendelijke investeringen voor O&O (art. 69, 1, eerste lid, 2 b) / nieuw art. 70, eerste lid, 1 WIB) Verhoogde investeringsaftrek voor investeringen in hoogtechnologische producten (nieuw art. 70, eerste lid, 2 WIB) Berekening van de investeringsaftrek Overdracht Formaliteiten Invloed van de Europese Accountancyrichtlijn Belastingkrediet voor onderzoek en ontwikkeling (art. 289quater WIB) Achtergrond en principe Investeringen die in aanmerking komen voor het belastingkrediet Soorten belastingkrediet en berekening Eenmalig belastingkrediet Gespreid belastingkrediet Verrekening en terugname Formaliteiten Overdracht en terugbetaling aan de belastingplichtige Overgang van investeringsaftrek naar belastingkrediet Vrijstelling van de gewestelijke subsidies (art. 193 bis en ter WIB) Achtergrond Principe Innovatiepremie Achtergrond en principe Voorwaarden Formaliteiten Vrijstelling voor bijkomend personeel voor uitvoer en integrale kwaliteitszorg (art. 67 WIB) Achtergrond en principe Formaliteiten iii

6 2.8 Versnelde afschrijving voor immateriële vaste activa gebruikt voor onderzoek en ontwikkeling (art. 63 WIB) Knelpunten in het kader van de Europa 2020-Strategie Onderzoek van de Europese Commissie naar de steunmaatregel betreffende de vrijstelling van doorstorting van de bedrijfsvoorheffing voor O&O Situatieschets en probleemstelling Verder onderzoek van de Europese Commissie Resultaat van het onderzoek van de Commissie: verenigbaarheid Knelpunten betreffende de aftrek voor octrooi-inkomsten Berekening van de aftrek voor octrooi-inkomsten Pro memorie: Percentage van de aftrek Berekeningsbasis van de aftrek i) Werkelijke octrooi-inkomsten ii) Hypothetische octrooi-inkomsten Verenigbaarheid met Europese staatssteunregels Algemeen Toepassing op het Belgische regime inzake de octrooi-aftrek BEPS Actiepunt Omzetting van de Europese Accountancyrichtlijn: invloed op de investeringsaftrek Situatieschets Problematiek Algemene conclusie Bibliografie Bijlagen Bijlage 1: In te vullen codes in de aangifte van de bedrijfsvoorheffing Bijlage 2: Schematisch overzicht van het toepassingsgebied ratione personae van de gedeeltelijke vrijstelling van doorstorting van de bedrijfsvoorheffing Bijlage 3: Modaliteiten na te leven door de in artikel 95/2, 1 KB/WIB 92 bedoelde schuldenaars van de bedrijfsvoorheffing iv

7 Dankwoord Deze masterproef vormt het sluitstuk van mijn opleiding tot master in de rechten. Het waren vijf mooie jaren die me niet enkel academisch gevormd hebben, maar tevens als persoon. Graag wil ik dan ook van de gelegenheid gebruik maken om een aantal personen te bedanken. In de eerste plaats wens ik mijn promotor, Professor Inge Van De Woesteyne, en mijn commissaris, mevrouw Angie Clocheret, te bedanken voor de keuze van het onderwerp en de kritische, doch opbouwende feedback bij het maken van voorliggend werkstuk. Een bijzonder woord van dank gaat daarnaast uit naar mijn mama en grootouders. Dankzij hun morele en financiële steun heb ik deze opleiding kunnen aanvatten en vervolledigen. Voorts wil ik mijn vriendin Ine bedanken voor haar nimmer aflatende steun en aanmoedigingen tijdens het schrijven van dit werk. Ook ben ik het voltallige team van het Global Business Department van Deloitte Belastingconsulenten te Gent zeer erkentelijk om mij de mogelijkheid te hebben geboden mijn eerste praktijkervaringen op te doen in de wondere wereld van de fiscaliteit. Tot slot wens ik mijn vrienden te bedanken voor hun steun, maar ook voor de talrijke vreugdemomenten tijdens deze opleiding. Mijn bijzondere dank gaat hierbij uit naar Arthur Barbé en Vincent Van de Keer. Onze pittige discussies en diepgaande filosofische gesprekken zullen me voor altijd bijblijven. 1

8 2

9 Inleiding 1. Het doel van de Strategie van Lissabon was simpel: tegen 2010 moest Europa de meest concurrerende economie van de wereld worden. Een belangrijke rol in dit kader was en is nog steeds weggelegd voor de zogenaamde fiscale stimuli voor onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten. 2. België heeft, in navolging van wat toentertijd in Europa 1 werd beslist, dan ook niet stilgezeten op dit vlak. In de afgelopen tien jaar werden er op federaal vlak heel wat fiscale steunmaatregelen voor O&O op poten gezet, die ervoor hebben gezorgd dat België vandaag de dag over een zeer aantrekkelijk investeringsklimaat beschikt dat moeiteloos de concurrentie kan aangaan met het buitenland In hoofdzaak bestaat het opzet van deze scriptie eruit te bespreken welke maatregelen in België zoal ter beschikking staan van ondernemingen die wensen te investeren in onderzoek en ontwikkeling, en wat nu exact het toepassingsgebied van die maatregelen is. Summa divisio hierbij wordt gemaakt tussen enerzijds de maatregelen die gericht zijn op de loonkosten van het personeel, te weten de vrijstelling van doorstorting van de bedrijfsvoorheffing voor onderzoekers en de innovatiepremie die toegekend kan worden aan werknemers, en anderzijds de maatregelen die kaderen in het gebied van de vennootschapsbelasting. Deze laatste categorie bevat de aftrek voor octrooi-inkomsten, de heringevoerde investeringsaftrek en het belastingkrediet voor onderzoek en ontwikkeling. Ook de vrijstelling (op federaal vlak) van de gewestelijke subsidies, zoals beschreven in artikel 193ter WIB, wordt daaronder geplaatst. Ook de vrijstelling voor bijkomend personeel voor uitvoer en integrale kwaliteitszorg en de mogelijkheid tot versnelde afschrijving van immateriële vaste investeringen in onderzoek en ontwikkeling worden kort aangehaald. Binnen het tijdsbestek van deze scriptie wordt ervoor gekozen het bijzonder belastingregime in de belasting van niet-inwoners voor buitenlandse kaderleden niet te behandelen. 1 Ook op mondiaal vlak werd aangespoord tot investeringen in O&O-activiteiten. Het ontbreekt weliswaar aan specifieke verdragen, convenanten of overeenkomsten hieromtrent, maar het belang ervan werd al meermaals onderstreept in verslagen naar aanleiding van vergaderingen en conferenties van de Verenigde Naties. Zie bijvoorbeeld 35.3 Agenda 21; 72 De toekomst die we willen (slotdocument Rio+20-conferentie). 2 P. DE VOS, T. JANSEN, Handboek Internationaal en Europees Belastingrecht, Antwerpen, Intersentia, 2008,

10 4. Ondertussen is echter duidelijk geworden dat de doelstellingen van de Lissabonstrategie niet bereikt konden worden tegen de vooropgestelde termijn. Op Europees vlak heeft men bijgevolg beslist de uiterste datum te verplaatsen naar 2020, waar alle ogen nu op gericht zijn. 5. De tweede vraag die in voorliggende scriptie behandeld wordt, bestaat er dan ook uit te analyseren hoe België het er vanaf brengt in het kader van deze Europa 2020-doelstellingen. Hierbij wordt een kritische blik geworpen op zaken die nog voor verbetering vatbaar zijn. In dit kader dient te worden opgemerkt dat de Belgische regelgeving talrijke hinderpalen heeft ondervonden en nog steeds ondervindt, die zich voornamelijk situeren in het kader van de zogenaamde staatssteunregeling, alsook op het vlak van de Europese Verdragsvrijheden zoals deze vroeger in het Verdrag tot oprichting van de Europese Economische Gemeenschap 3, heden het Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie 4, vervat liggen. Ook de interferentie van het boekhoudrecht met het fiscaal recht heeft recentelijk, zoals zal blijken, voor een aantal moeilijkheden gezorgd. 3 Hierna: EEG-Verdrag 4 Hierna: VWEU 4

11 1. Europese achtergrond 1.1 Top van Lissabon 6. Reeds in de jaren negentig van de vorige eeuw groeide het besef dat, om haar positie op de wereldmarkt te kunnen versterken, de Europese Unie een diepgaande economische en sociale samenwerking tussen de lidstaten onderling moest bewerkstelligen. Eén van de, in het kader van deze masterproef, belangrijkste initiatieven, werd genomen op de Europese Raad van Lissabon, eind maart Het eindproduct van deze Europese Top, de zogenaamde Strategie van Lissabon, had onder meer tot doelstelling Europa tegen 2010 de meest concurrerende economische zone van de wereld maken. 5 Hierbij kwam de nadruk te liggen op de hoogdringende nood aan voortdurende aanpassing en verandering binnen een kennis- en informatiemaatschappij, en tevens de nood aan (technologisch) onderzoek en ontwikkeling. In dit kader maakten de lidstaten een lijst op met de doelstellingen die ze zich op dat vlak voor ogen hadden gesteld. Daar de desbetreffende materies inzake onderzoek en ontwikkeling quasi allemaal tot de exclusieve bevoegdheid van de lidstaten behoorden, werd geopteerd voor het gebruik van een open coördinatiemethode. 1.2 Europese Raad van Barcelona 7. In 2002 oordeelde de Europese Raad van Barcelona 6, ter verduidelijking van het in Lissabon geschetste kader, dat de totale uitgaven voor O&O en innovatie in de Unie verhoogd zouden moeten worden zodat zij tegen % van het Europees BBP benaderen. Twee derde van deze nieuwe investering moet afkomstig zijn uit de particuliere sector; 7 Tevens diende er een European Knowledge Area opgericht te worden; hierbij bleek het van groot belang dat het gebruik van intellectuele rechten (o.m. octrooien 8 ) in de Europese Unie gefaciliteerd werd, alsook diende de samenwerking tussen de private sector en de wetenschappelijke wereld op punt gesteld te worden. 5 De buitengewone Europese Raad van Lissabon (maart 2000): naar het Europa van de innovatie en de kennis, 6 Europese Raad van Barcelona van 15 en 16 maart Conclusies van het voorzitterschap. Europese Raad van Barcelona van 15 en 16 maart 2002, Zo was er in dit kader sprake van een Community patent, i.e. een soort Europees octrooi. 5

12 Tot slot vestigde de Top van Barcelona de aandacht op nood aan (fiscale) incentives voor KMO-vennootschappen in het kader van O&O-activiteiten 9, hetgeen door de Belgische wetgever in belangrijke mate in acht werd genomen Herlancering Strategie van Lissabon 8. Algauw werd echter duidelijk dat de in Barcelona vooropgestelde doelstelling onmogelijk tijdig kon worden gehaald. Dit viel volgens Jean-Claude Juncker, destijds voorzitter van de Eurogroep 11, in belangrijke mate te wijten aan de economische crisis die op dat moment ten volle woedde. 12 Deze uitspraak bleef echter niet van kritiek bespaard, en al snel werd de schuld wat betreft de mislukking van de Strategie van Lissabon gelegd bij het gebruik van de open coördinatiemethode (zie supra). Bij toepassing van deze onderhandelings- en uitvoeringsmethode waren de lidstaten immers niet juridisch verplicht de gemaakte afspraken na te leven. Wanneer een lidstaat daarenboven in gebreke bleef de doelstellingen van de Strategie van Lissabon na te streven, werd eveneens geen sanctie voorzien. 9. Om deze redenen werden op de Europese Raad van 22 en 23 maart 2005 de doelstellingen van de Lissabonstrategie gereduceerd tot twee: het totale bedrag van de investeringen binnen de Europese Unie diende 3% van het Europees BBP te bedragen, alsook diende men binnen de Europese bevolking een tewerkstellingspercentage van 70% te bereiken tegen Daarnaast werd ook op nationaal vlak, weliswaar onder Europese supervisie, door elk van de lidstaten de verbintenis aangegaan om de komende jaren nieuwe hervormingen door te voeren. 10. In de conclusies van de Europese Top werd, voor de allereerste keer, vermeld dat de investeringsdoelstelling (namelijk een investering in O&O-activiteiten ten bedrage van 3% 9 Conclusies van het voorzitterschap. Europese Raad van Barcelona van 15 en 16 maart 2002, SN 100/2/02 REV Men denke bijvoorbeeld aan de herinvoering van de (gewone) investeringsaftrek voor kleine vennootschappen in de zin van art. 15 W.Venn. 11 De voornaamste taak van de Eurogroep bestaat erin te zorgen voor nauwe coördinatie van het economisch beleid van de landen van de eurozone. Zij streeft er ook naar de voorwaarden voor sterkere economische groei te bevorderen. ( Conclusies van het voorzitterschap. Europese Raad van 22 en 23 maart 2005, 7619/05, 13. 6

13 van het Europees BBP) onder meer zal worden bereikt met fiscale stimulansen voor particuliere investeringen. In het verleden hadden lidstaten echter al verschillende stimulansen voor O&O-activiteiten ingevoerd, waardoor het risico bestond dat het Europees landschap bezaaid zou komen te worden met een incoherent geheel aan fiscale incentives. Dit zou kunnen leiden hebben tot problemen op vlak van concurrentie tussen de lidstaten, en een suboptimale toewijzing van overheidsmiddelen. Dit euvel was ook de Europese Commissie niet onopgemerkt gebleven. Ze besloot dan ook tot het opstellen van richtsnoeren inzake fiscale O&O-stimulansen. Deze richtsnoeren moesten worden opgesteld met het oog op een tweeledig doel: enerzijds dienden ze een oplossing te bieden aan de gemeenschappelijke problemen waarmee de lidstaten te maken zouden kunnen krijgen, anderzijds werden er concrete O&O-stimulansen in uitgewerkt, teneinde een gunstig belastingklimaat te kunnen creëren binnen de Europese onderzoeksruimte. 14 Daarenboven werd in juni 2006 een (vernieuwde) strategie aangenomen inzake duurzame ontwikkeling, welke tot doel had de aanpak in het kader van de nieuwe Lissabonstrategie te completeren voor groei en werkgelegenheid Mededeling van de Europese Commissie 11. Eind 2006 werden de richtsnoeren van de Europese Commissie inzake O&O-stimulansen dan gepubliceerd in de Mededeling Naar een doeltreffender gebruik van fiscale stimulansen voor O&O. 16 Twee belangrijke elementen uit deze richtsnoeren, die ook later in voorliggende scriptie van belang zullen blijken 17, betroffen een beschrijving van de belangrijkste EU-voorschriften voor fiscale O&O-stimulansen van de lidstaten (i.e. de zogenaamde EU-conformiteit ) en voorbeelden van beste praktijken die reeds bestonden in een aantal lidstaten en die tot voorbeeld kunnen dienen voor de andere lidstaten. Een jaar later kwam de Commissie met de mededeling dat er reeds vooruitgang geboekt was, maar tevens legde ze de vinger op de wonde door de belangrijke rol van aantrekkelijke werkomstandigheden voor onderzoekers en een adequaat, hedendaags stelsel van intellectuele 14 Com(2005) 532 van 25 oktober Commissie publiceert haar eerste verslag over duurzame ontwikkeling ( 16 COM (2006) 728 van 22 november 2006 en SEC (2006) Zie deel verenigbaarheid van de fiscale O&O-maatregelen met het Europees recht. 7

14 eigendomsrechten in dit alles te benadrukken. Daarnaast wees ze, in het kader van de strijd tegen de klimaatverandering, op het belang van milieuvriendelijke en duurzame energie De Europese Raad van 17 juni 2010: geboorte van de Europa strategie 12. Tijdens de Europese Raad van 17 juni 2010 werd officieel de opvolger van de welbekende Lissabonstrategie voorgesteld. Naast een steunpakket voor Griekenland en een aantal financiële stabilisatiemechanismen, werd ook besloten tot het leggen van de grondslag voor een krachtigere economische governance, waarbij men vastbesloten bleef alles in het werk te stellen om de economieën van de lidstaten terug te brengen op de weg naar duurzame en banenscheppende groei. 19 De vijf kerndoelen die de Europese Unie zich in het verleden gesteld had, werden onverminderd hernomen. Meer specifiek op het vlak van onderzoek en ontwikkeling werd, in het kader van deze Europa 2020-strategie, bevestigd dat tegen het jaar % van het BBP naar investeringen in deze materie dient te gaan Naar aanleiding hiervan heeft België één jaar later een Nationaal Hervormingsprogramma goedgekeurd waarin het zich verbindt tegen 2020 de grens van 3%, zoals vooropgesteld in de Europa 2020-strategie, te behalen. 21 Voor België, dat in ,96% van haar BBP aan investeringen in onderzoek en ontwikkeling besteedde, betekent dit een toename van 1,04%. 22 De gewesten worden hierbij grote (niet-fiscale) bevoegdheden toegekend op het vlak van innovatiebeleid, maar ook de taak van de federale overheid wordt niet geminimaliseerd. Wat dit laatste betreft, wordt vermeld dat de bedrijfsvoorheffing voor onderzoekers destijds voor 75% werd vrijgesteld. Hiermee dacht men om tegen 2020 een bijdrage te leveren van 0,18% aan de BBP-doelstelling van 3%. De vrijstelling van doorstorting van de bedrijfsvoorheffing is echter slechts één van de vele fiscale maatregelen die de federale wetgever inzet om de Europese doelstelling tegen 2020 te 18 COM (2007) 581, 3 oktober Begeleidende nota van het secretariaat-generaal van de Raad aan de delegaties, CO EUR 9, CONCL 2, 1. ( 20 Bijlage 1 bij de begeleidende nota van het secretariaat-generaal van de Raad aan de delegaties, CO EUR 9, CONCL2, Nationaal Hervormingsprogramma België 2011, 15 april Nationaal Hervormingsprogramma België 2011, 15 april 2011, p

15 bereiken. In een volgend deel wordt dan ook dieper ingegaan op welke stimuli er nog zoal voorhanden zijn. 9

16 2. Overzicht van de huidige Belgische fiscale stimuli voor O&Oactiviteiten 2.1 De aftrek voor octrooi-inkomsten (art. 205/1 205/4 WIB92) 14. Het mechanisme van de aftrek voor octrooi-inkomsten, ook wel octrooi-aftrek genoemd, is de vijfde bewerking om te komen tot de belastbare grondslag van een vennootschap. Het laat de belastingplichtige vennootschappen toe 80% van hun inkomsten uit octrooien af te trekken van de belastbare basis in de vennootschapsbelasting. Op deze wijze worden desbetreffende inkomsten uit octrooien belast aan slechts 6,8% 23 in plaats van het normale tarief van 33,99% Totstandkoming 15. De Belgische aftrek voor octrooi-inkomsten, zoals ingevoerd door de programmawet van 27 april en van toepassing op octrooien die werden gecommercialiseerd vanaf 1 januari , is er gekomen op vraag van de farmaceutische sector, die van bijzonder grote waarde is voor de Belgische economie. 26 Eén van de belangrijkste industriële pijlers van ons land zijnde, op het moment van invoering van de maatregel goed voor een jaarlijkse investering van zo n vier miljard euro, alsook een tewerkstelling van meer dan tweeëndertigduizend mensen 27, onderhandelde de farmaceutische industrie over de verlaging van de fiscale druk op lonen en beroepsinkomsten. De sector vroeg in het bijzonder de uitbreiding van steun in het kader van O&O-activiteiten. De overheid beantwoordde deze spreekwoordelijke noodkreet met een uitbreiding van de vrijstelling van doorstorting van de bedrijfsvoorheffing (zie supra/infra), maar tevens met de invoer van een belastingaftrek voor octrooi-inkomsten. Deze laatste maatregel werd in een sneltempo door het parlement gejaagd op het einde van de legislatuur van de regering Verhofstadt II, hetgeen verklaart waarom er slechts vier artikelen 23 i.e. 33,99% x 20%. 24 Art. 86 e.v. Programmawet van 27 april 2007, B.S. 8 mei P. RENS, De Belgische octrooiaftrek, AFT. 2008/11, p P.-P. HENDRICKX, La nouvelle déduction pour revenus de brevets, C&FP afl. 6, p Commissie federale samenwerking van de Interministriële Conferentie voor Wetenschapsbeleid, O&O van de sector van de ondernemingen in België in de periode (p), 2008, p

17 in het Wetboek van de Inkomstenbelastingen aan werden gewijd, alsook waarom de parlementaire stukken slechts weinig, hoofdzakelijk kleine, preciseringen bevatten Ratio legis 16. Zoals blijkt uit de parlementaire voorbereiding van de programmawet van 27 april 2007, heeft de regeling tot doel van antwoord te dienen aan de bestaande regimes in de andere lidstaten. Zodoende wilde men Belgische ondernemingen tot technische innovatie aanzetten door alle O&O-activiteiten te stimuleren en door de eigendom van octrooien en/of het verkrijgen van gebruiksrechten op octrooien aan te moedigen, evenals de fabricage van de producten die op basis van deze octrooien worden geproduceerd Hierbij dient opgemerkt te worden dat, hoewel de regeling tot stand gekomen is onder invloed van de farmaceutische sector, het toepassingsgebied ervan zeer algemeen gehouden werd. Zo gaf de Minister van Financiën volgende voorbeelden van O&O-activiteiten, die allen zouden moeten kunnen genieten van de aftrek van octrooi-inkomsten: research in de automobielsector naar CO2-uitstoot, onderzoek naar de bouw van nieuwe modellen van windmolens, 30 Er valt dus te concluderen dat het toepassingsgebied van de regeling niet beperkt blijkt tot de farmaceutische industrie, maar dat de maatregel ten goede kan komen aan alle ondernemingen en sectoren, op voorwaarde dat men aan de in de wet gestelde vereisten voldoet Toepassingsgebied ratione personae 18. Zoals bovenstaand vermeld, kan de aftrek voor octrooi-inkomsten toepassing vinden op alle ondernemingen en binnen alle sectoren. Concreet houdt dit in dat zowel Belgische vennootschappen als (Belgische) vaste inrichtingen van buitenlandse vennootschappen die onderworpen worden aan de belasting van niet-inwoners, gebruik kunnen maken van de aftrek. 28 P. MINNE, T. VANWELKENHUYZEN, B. COLMANT, Les déductions fiscales à l impôt des sociétés: Aspects juridiques, fiscaux et financiers des déductions extra-comptables pour capital à risque, investissements et brevets, Brussel, Larcier, 2008, Parl St.Kamer , nr /001, 37 e.v. 30 Verslag van de Commissie voor Financiën en Begroting over het ontwerp van programmawet houdende diverse bepalingen, Parl.St. Kamer, , nr /015, B. SPRINGAEL, B. VAN ASBROECK, K. VAN DE VELDEN, Aftrek voor octrooi-inkomsten geanalyseerd en vergeleken, Larcier, Gent, 2010, p

18 19. Voor buitenlandse vennootschappen die aanspraak wensen te maken op de regeling, wordt wel vereist dat ze de octrooien in kwestie aanwenden in hun Belgische vaste inrichting. 32 Uitgesloten van de regeling zijn dus natuurlijke personen (die onder de personenbelasting of belasting der niet-inwoners vallen) die op zelfstandige basis een eenmanszaak vormen, alsook lichamen onderworpen aan de rechtspersonenbelasting. De uitsluiting van deze laatste categorie wordt gerechtvaardigd door het gegeven dat zij enkel in het kader van de roerende voorheffing belastbaar zijn op de door hen behaalde octrooiinkomsten Voorts blijkt uit de oorspronkelijke door de fiscale administratie gepubliceerde Frequently Asked Questions (hierna: FAQ) dat de belastingplichtige zich in de hoedanigheid van eigenaar, vruchtgebruiker of licentiehouder moet bevinden om te kunnen genieten van de regeling. 34 Het begrip eigenaar zoals in de wet omschreven, duidt dus niet op de volle eigendom van het octrooi. 35 Enkel de naakte eigenaar kan zich niet op het fiscaal voordeel beroepen. Ondanks alle verduidelijkingen voldeden de in 2008 gepubliceerde FAQ niet. In 2009 volgde er dan ook een verbeterde versie van, die onder meer verdere preciseringen bevat op het vlak van het toepassingsgebied ratione personae Toepassingsgebied ratione materiae 21. De aftrek voor octrooi-inkomsten is enkel van toepassing op octrooien en aanvullende beschermingscertificaten (hierna ABC s genoemd) die enerzijds ontwikkeld en anderzijds verbeterd worden in een onderzoekscentrum dat een bedrijfsafdeling uitmaakt. 32 Art. 236bis WIB B. SPRINGAEL, P. VANDERBEEKEN, Intellectuele eigendomsrechten & Royalty s in de Biotechsector, TFR 2007, afl. 330, Frequently Asked Questions, 35 E. WARSON, M. FORIERS, Faqs gepubliceerd Aftrek voor octrooi-inkomsten praktisch toegelicht, Fisc.Act. 2008/19, p

19 Andere intellectuele eigendomsrechten zoals auteursrechten en knowhow 36 vallen dus niet onder het toepassingsgebied. 37 Daarnaast zijn ook de beoogde inkomsten niet onbeperkt. De aftrek kan enkel toepassing vinden op vergoedingen voor aan derden verleende licenties en op vergoedingen voor octrooien die begrepen zijn in de verkoopprijs van de geoctrooieerde producten of diensten Beoogde rechten - het begrip octrooi 22. Huidig artikel 205/2, 1 WIB92 omschrijft octrooien als: - de octrooien of aanvullende beschermingscertificaten waarvan de vennootschap octrooihouder of certificaathouder is en die geheel of gedeeltelijk door de vennootschap werden ontwikkeld in onderzoekscentra die een bedrijfsafdeling of een tak van werkzaamheid vormen vermeld in artikel 46, 1, eerste lid, 2 vormen; - de door de vennootschap verworven octrooien, aanvullende beschermingscertificaten of licentierechten met betrekking tot octrooien of aanvullende beschermingscertificaten, op voorwaarde dat die geoctrooieerde producten of procedés geheel of gedeeltelijk door de vennootschap verder werden verbeterd in onderzoekscentra die een bedrijfsafdeling of een tak van werkzaamheid vermeld in artikel 46, 1, eerste lid, 2 vormen ongeacht of deze verdere verbetering aanleiding heeft gegeven tot bijkomende octrooien. (eigen onderlijning) 23. Algemeen genomen valt hieruit te besluiten dat de aftrek voor octrooi-inkomsten van toepassing is op, enerzijds, door de belastingplichtige zelf ontwikkelde octrooien in een onderzoekscentrum in België of het buitenland, en, anderzijds, op octrooien die van derden werden aangekocht (of in licentie werden gekregen) voor zover de belastingplichtige desbetreffende producten in een (in België of in het buitenland gelegen) onderzoekscentrum verder heeft verbeterd. 36 In haar FAQ heeft de Administratie weliswaar, bij wijze van uitzondering, verduidelijkt dat knowhow die gecreëerd wordt door de onderneming en inherent is aan het octrooi of er onlosmakelijk mee verbonden is, wel onder het toepassingsgebied van de aftrek voor octrooi-inkomsten valt. B. SPRINGAEL, B. VAN ASBROECK, K. VAN DE VELDEN, Aftrek voor octrooi-inkomsten geanalyseerd en vergeleken, Gent, Larcier, 2010, 47 en 72; B. SPRINGAEL, K. VAN DE VELDEN, Aftrek voor octrooi-inkomsten: nieuwe en verbeterde lijst van FAQ, Fiscoloog 2009, afl. 1170, I. ONKELINX en P. VAN DEN BERGHE, Programmawet: nieuwe belastingaftrek voor octrooi-inkomsten, Fiscoloog 2007, afl. 1067, 2. 13

20 24. Het valt hierbij op dat de wetgever nagelaten heeft het octrooibegrip an sich te definiëren. Volgens de FAQ dient men zich voor een definitie te baseren op de wet op de uitvindingsoctrooien van 28 maart Ondanks het feit dat bovenstaande wet met ingang van 1 januari 2015 is opgeheven 39, is het nog steeds relevant om na te gaan welke rechten in het verleden als octrooi werden aangemerkt. Het is immers zo dat de opname van de Wet van 28 maart 1984 op de uitvindingsoctrooien in het Wetboek Economisch Recht geen inhoudelijke verandering van het toepassingsgebied van de aftrek voor octrooi-inkomsten met zich mee heeft gebracht. i) Definitie onder de wet van 28 maart 1984 op de uitvindingsoctrooien 25. Artikel 2 van voormelde wet definieerde een octrooi als volgt: Een octrooi is een uitsluitend en tijdelijk recht (in beginsel maximaal 20 jaar) van exploitatie verleend voor iedere uitvinding die nieuw is, op uitvinderswerkzaamheid berust en vatbaar is voor toepassing op het gebied van de nijverheid. (eigen onderlijning) 26. Er blijken, op het vlak van de uitvinding, drie elementen cruciaal opdat men een octrooi zou kunnen verkrijgen. Ten eerste dient het te gaan om een nieuwe uitvinding. Een uitvinding is nieuw als ze geen deel uitmaakt van de stand van de techniek. De stand van de techniek wordt beoordeeld aan de hand van al hetgeen vóór de datum van indiening van de octrooiaanvraag openbaar toegankelijk is gemaakt door toepassing of op enige andere wijze. 40 Daarnaast dient de uitvinding te berusten op uitvinderswerkzaamheid. Dit was het geval indien ze voor een deskundige niet op een voor de hand liggende wijze voortvloeit uit de stand van de techniek. 41 Tot slot moet de uitvinding ook vatbaar zijn voor industriële toepassing. Aan deze voorwaarde was in het verleden voldaan wanneer het voorwerp van de uitvinding kon worden vervaardigd of toegepast op enig gebied van de nijverheid Wet 28 maart 1984 op de uitvindingsoctrooien, BS 9 maart 1985; Zie in dit kader ook Com. IB.1992, nr. 68/ Art. 32, 2, eerste streepje van de Wet van 19 april 2014 houdende invoeging van boek XI, "Intellectuele eigendom" in het Wetboek Economisch Recht, en houdende invoeging van bepalingen eigen aan boek XI in de boeken I, XV en XVII van hetzelfde Wetboek, BS 12 juni Art. 5 wet 28 maart 1984 op de uitvindingsoctrooien, BS 9 maart Art. 6 wet 28 maart 1984 op de uitvindingsoctrooien, BS 9 maart

21 ii) Definitie onder Boek XI Wetboek Economisch Recht Preliminair dient opgemerkt te worden dat de wetgever met het onderbrengen van de Wet van 28 maart 1984 in het Wetboek Economisch Recht voornamelijk een codificatie van de toen bestaande wetgeving heeft beoogd. 44 Indien er dan toch inhoudelijke wijzigingen aangebracht werden aan de voorheen bestaande wetgeving inzake het octrooirecht, waren deze gericht op het preciseren van de regeling van het taalgebruik, het flexibeler maken en het vereenvoudigen van het taksensysteem 45, het voorbereiden van de invoering van het Europees octrooi, De nieuwe algemene definitie van octrooien, zoals van toepassing vanaf 1 januari 2015, ligt vervat in artikel XI. 3 lid 1 Wetboek Economisch Recht. Het betreft een uitsluitend en tijdelijk recht toegekend om aan derden de exploitatie te verbieden van iedere uitvinding, op alle gebieden van de technologie, die nieuw is, op uitvinderswerkzaamheid berust en vatbaar is voor toepassing op het gebied van de nijverheid. 29. Artikel XI. 4 Wetboek Economisch Recht sluit bepaalde uitvindingen uit van het toepassingsgebied. Het gaat onder meer over ontdekkingen alsmede natuurwetenschappelijke theorieën en wiskundige methodes, de presentatie van gegevens, etc. 30. In artikel XI.5 worden nog andere zaken die niet octrooieerbaar zijn van het toepassingsgebied uitgesloten. iii) Het internationaal en Europees octrooi 31. De gelding van een octrooi is verbonden aan het grondgebied waar het wordt aangevraagd. Om in meerdere landen een effectieve octrooibescherming te kunnen genieten, 42 Art. 7 wet 28 maart 1984 op de uitvindingsoctrooien, BS 9 maart Art. X.1 X.91 Wetboek Economisch Recht. 44 M.-C. JANSSENS, H. VANHEES, V. VANOVERMEIRE, De intellectuele eigendomsrechten verankerd in het Wetboek economisch recht: een eerste analyse, 45 Met de aanpassing van dit systeem heeft men een aantal taksen verbonden aan het octrooirecht facultatief gemaakt, alsmede wijzigingen aangebracht in de jaartaksen verschuldigd om het octrooi in stand te houden. 46 Verslag van 24 maart 2014 namens de Commissie voor het bedrijfsleven, het wetenschapsbeleid, het onderwijs, de nationale wetenschappelijke en culturele instellingen, de middenstand en de landbouw, uitgebracht door de heer Bruno Tuybens, Parl.St. Kamer nr.53k3391/003, 4-5; Verslag van 3 april 2014 namens de Commissie voor de Financiën en voor de Economische Aangelegenheden uitgebracht door de heer Siquet, Parl.St. Senaat , nr /3, 3-4; Parl.St. Kamer , nr /001, 8. 15

22 zou men dus in elk van die landen een octrooiaanvraag moeten indienen. Daarom werd voorzien in de zogenaamde internationale en Europese octrooien, die tevens in aanmerking komen voor de aftrek van octrooi-inkomsten. In het geval van een internationaal octrooi, volstaat het een internationale aanvraag in te dienen bij de Belgische Dienst voor de Intellectuele Eigendom (D.I.E.) of het Europees Octrooibureau (E.O.B.). In die aanvraag kan men aanduiden in welke landen men de octrooibescherming wenst te genieten, waarna de aanvraag doorgezonden wordt naar de betrokken landen voor verdere behandeling. 47 In het geval van een Europees octrooi, dient men de aanvraag te richten tot het Europees Octrooibureau (E.O.B.), eveneens met vermelding in welke Europese landen men de bescherming wil genieten. In dit geval is het echter het Europees octrooibureau zelf dat over de aanvraag beslist Op de website van de FOD Economie valt te lezen dat een hervorming van het Europees octrooisysteem zich opdringt. Het huidige systeem is een complexe en dure aangelegenheid, daar: verschillende vertalingen van het octrooi zijn nodig, in verschillende EU-landen moeten jaarlijkse instandhoudingstaksen betaald worden, en het octrooi zal desgevallend voor de rechtbanken van verschillende EU-lidstaten verdedigd moeten worden. 49 Hiertoe wil men een Europees octrooi met eenheidswerking in het leven roepen, dat een eenvormige bescherming waarborgt op het grondgebied van de deelnemende lidstaten. De invoering van dergelijk Europees octrooi met eenheidswerking zou daarenboven gepaard gaan 47 FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, Internationale octrooiaanvraag, wdonfmltiu. 48 FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, Europees octrooi, LTIU. 49 FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, Hervorming van het Euorpese octrooisysteem, se_octrooisysteem/#.vwdqb_mltiu. 16

23 met de oprichting van een eengemaakt octrooigerecht, dat bevoegd zal zijn om uitspraak te doen over geschillen inzake geldigheid en namaak van zowel Europese octrooien als Europese octrooien met eenheidswerking. Tot op heden hebben 26 EU-lidstaten zich hierbij aangesloten. Samen met de Europese Commissie zijn zij nu bezig met de opstart van het eengemaakt octrooigerecht en het wegwerken van technische problemen. De Commissie hoopt dat de regeling tegen eind 2016 operationeel zal zijn Beoogde rechten - het begrip aanvullende beschermingscertificaten (ABC s) 33. Opdat geneesmiddelen en gewasbeschermingsmiddelen gecommercialiseerd zouden mogen worden, wordt, naast een octrooi, tevens een overheidstoelating vereist. Hiertoe wordt een onderzoek ingesteld dat de werking en potentieel schadelijke effecten van de producten nagaat. Het probleem voor de ontwikkelaar van dergelijke geneesmiddelen en gewasbeschermingsmiddelen bestaat eruit dat de verdere exploitatie van zijn producten slechts mogelijk is na het verkrijgen van zowel het octrooi als de overheidstoelating. Indien het octrooi reeds verkregen is, maar de overheidstoelating nog niet, begint de beschermingstermijn van het voormelde octrooi reeds te lopen, zonder dat de exploitatie van het product mag gestart worden. Hierdoor loopt de ontwikkelaar dus vele inkomsten mis en dreigt men de gemaakte uitvinderskosten geenszins te kunnen terugverdienen. 51 Door een ABC in te voeren voor zowel geneesmiddelen 52 als gewasbeschermingsmiddelen 53, heeft men de verloren tijd door de overheidstoelating willen compenseren. Doel van deze ABC s is het verlengen van de duur van het octrooi met een duurtijd gelijk aan de periode verstreken tussen de datum van de octrooiaanvraag en de datum van de 50 Unitary Patent, 51 H. DE WILDE, De Aftrek Voor Octrooi-inkomsten: Een Aanzet Tot Analyse en Interpretatie. Mechelen, Kluwer, 2009, Initieel betrof dit Verord. Raad nr. 1768/92, 18 juni 1992 betreffende de invoering van een aanvullend beschermingscertificaat voor geneesmiddelen, Pb. 2 juli 1992, afl Deze verordening werd echter vervangen door Verord. Parl. en Raad nr. 469/2009, 6 mei 2009 betreffende het aanvullende beschermingscertificaat voor geneesmiddelen, Pb. 6 juni 2009n afl. 152, Verord. Parl. en Raad nr. 1610/96, 23 juli 1996 betreffende de invoering van een aanvullend beschermingscertificaat voor gewasbeschermingsmiddelen, Pb. 8 augustus 1996, afl. 198,

24 overheidstoelating, verminderd met een periode van vijf jaar. 54 Ze bieden een bijkomende beschermingsduur van maximaal vijf jaar De Dienst voor Voorafgaande Beslissingen heeft geoordeeld dat het begrip ABC beperkend geïnterpreteerd dient te worden. Zo komen de zogenaamde weesgeneesmiddelen 56 en geneesmiddelen voor pediatrisch gebruik niet in aanmerking voor de aftrek voor octrooiinkomsten Onderzoekscentrum dat een bedrijfsafdeling of een tak van werkzaamheid vormt i) Ratio legis 35. Opdat de vennootschap de aftrek voor octrooi-inkomsten daadwerkelijk zou kunnen genieten, vereist artikel 205/2, 1 WIB dat de ontwikkeling of verbetering van de octrooien geheel of gedeeltelijk plaatsvindt in een onderzoekscentrum dat een bedrijfsafdeling of een tak van werkzaamheid in de zin van artikel 46, 1, lid 1, 2 WIB vormt. 36. De ratio legis van deze voorwaarde bestaat erin werkgelegenheid te creëren. Zodoende volstaat het niet dat de Belgische vennootschap die aanspraak wenst te maken op het belastingvoordeel, louter als doorgeefluik fungeert. 58 Op deze manier tracht de wetgever misbruiken te vermijden die eruit bestaan dat de genietende vennootschap alle onderzoeksactiviteiten aan derden uitbesteedt B. SPRINGAEL, B. VAN ASBROECK, K. VAN DE VELDEN, Aftrek voor octrooi-inkomsten geanalyseerd en vergeleken, Gent, Larcier, 2010, KB 5 januari 1993 betreffende het aanvragen en verlenen van aanvullende beschermingscertificaten voor geneesmiddelen, BS 6 februari 1993; KB 8 november 1998 betreffende het aanvragen en het verlenen van aanvullende beschermingscertificaten voor gewassenbeschermingsmiddelen, BS 9 januari Een weesgeneesmiddel is een farmaceutisch product, gebruikt voor de diagnose, de preventie of de behandeling van een zeldzame ziekte waarvoor er geen preventief middel, diagnostisch middel of geen behandeling bestaat, of als dat wel het geval is dat een significant voordeel biedt voor de patiënt; RIZIV, Weesgeneesmiddelen, 57 Dienst voorafgaande beslissingen in fiscale zaken Jaarverslag 2013, 74, 58 Verslag namens de Commissie voor de Financiën en de Begroting, Parl.St. Kamer , nr. 3058/15, p B. SPRINGAEL, B. VAN ASBROECK en K. VAN DE VELDEN, Aftrek voor octrooi-inkomsten geanalyseerd en vergeleken, Gent, Larcier, 2010,

25 37. Uit deze voorwaarde, samen gelezen met de ratio legis ervan, blijkt dat het onderzoekscentrum een minimale substantie op vlak van personeel dient te hebben. 60 Algauw bleek dat deze vereiste heel wat KMO s uitsloot of dreigde uit te sluiten van de aftrek voor octrooi-inkomsten, ook al werden er geen voorwaarden gesteld betreffende de minimale omvang van het onderzoekscentrum. Heel wat kleinere ondernemingen besteden immers hun onderzoeksactiviteiten uit aan universiteiten of hebben een onderzoekscentrum dat niet de kenmerken van een bedrijfsafdeling vertoont. 61 Eind 2009 werd daarom een aanzet van wetsontwerp opgemaakt om desbetreffende voorwaarde af te schaffen. Het ontwerp werd omwille van budgettaire redenen echter al snel weer van tafel geveegd. 62 De wet van 17 juni 2013 heeft uiteindelijk soelaas gebracht voor de KMO s door te bepalen dat kleine ondernemingen in de zin van artikel 15 W. Venn. vanaf aanslagjaar 2014 niet langer over een onderzoekscentrum dienen te beschikken. 63 In de memorie van toelichting wordt verder nog benadrukt dat deze verlichting van de vereiste voorwaarden om te kunnen genieten van de aftrek voor octrooi-inkomsten bewust wordt beperkt tot enkel de kmo s teneinde de geest van de initiële maatregel, het stimuleren van vennootschappen tot ontwikkeling binnen hun eigen onderzoekscentra voor het creëren en verbeteren van octrooien, maximaal te behouden. ( ) Het verschil in behandeling van de KMO s in het kader van de aftrek voor octrooi-inkomsten vervolledigt andere fiscale maatregelen in hun voordeel die rekening houden met de moeilijkheid die deze kleine ondernemingen ondervinden bij het vervullen van hun economische rol. 64 Op deze manier wordt het gemaakte onderscheid tussen grote en kleine ondernemingen gerechtvaardigd. 60 I. ONKELINX en P. VAN DE BERGHE, Programmawet: nieuwe belastingaftrek voor octrooi-inkomens, Fiscoloog 2007, afl. 1067, 2; P. RENS, De Belgische octrooiaftrek, AFT. 11/2008, p P. HENDRICKX, La nouvelle déduction pour revenus de brevets, C&FP. 2007, B. SPRINGAEL, B. VAN ASBROECK en K. VAN DE VELDEN, Aftrek voor octrooi-inkomsten geanalyseerd en vergeleken, Gent, Larcier, 2010, Art. 2 Wet van 17 juni 2013 houdende fiscale en financiële bepalingen en bepalingen betreffende de duurzame ontwikkeling, B.S. 28 juni Merk op dat de vennootschap als een kleine vennootschap dient te kwalificeren voor elk aanslagjaar verbonden aan het belastbaar tijdperk waarin de vennootschap de octrooi-aftrek wenst te verkrijgen. 64 Wetsontwerp houdende fiscale en financiële bepalingen en bepalingen betreffende de duurzame ontwikkeling, Parl.St. Kamer , nr. 2756/001, p. 5. Hieruit vloeit voort dat kleine vennootschappen de octrooiaftrek kunnen genieten voor alle octrooien, aanvullende beschermingscertificaten of licentierechten die ze hebben. 19

26 ii) Begrippen onderzoekscentrum en bedrijfsafdeling of tak van werkzaamheid 38. Volgens artikel 205/2, 1 WIB dienen de octrooien of ABC s geheel of gedeeltelijk ontwikkeld te worden in onderzoekscentra die een bedrijfsafdeling of een tak van werkzaamheid vermeld in artikel 46, 1, eerste lid, 2 WIB vormen. 39. Het begrip onderzoekscentrum wordt hierbij niet in de wet omschreven. De Administratie schrijft in haar, op dat vlak weinig verduidelijkende, FAQ, dat het onderzoekscentrum niet noodzakelijk in België gelegen hoeft te zijn. Daarnaast heeft ze bevestigd dat, hoewel artikel 205/2, 1 enkel verwijst naar een bedrijfsafdeling of tak van werkzaamheid, ook een algemeenheid van goederen (dat tevens terug te vinden valt onder artikel 46, 1, eerste lid, 2 ) een onderzoekscentrum kan uitmaken Volgens de Com.IB wordt een bedrijfsafdeling of tak van werkzaamheid als volgt gedefinieerd: Onder bedrijfsafdeling of tak van werkzaamheid in een nijverheids-, handelsof landbouwonderneming wordt het geheel verstaan van de bestanddelen die in een afdeling van die onderneming belegd zijn en technisch een onafhankelijke onderneming vormen, d.w.z. een geheel dat bekwaam is om met eigen middelen te werken. 66 Voor de toepassing van de aftrek voor octrooi-inkomsten is het bijgevolg van belang te weten welke mate van afhankelijkheid vereist is opdat er sprake kan zijn van een bedrijfsafdeling of tak van werkzaamheid. De vraag welke en hoeveel activa en passiva zich in de bedrijfsafdeling of tak van werkzaamheid bevinden, stelt zich dus niet Wat betreft de vraag naar onafhankelijkheid van het onderzoekscentrum, heeft het Hof van Justitie geoordeeld dat deze bekeken moet worden vanuit het standpunt van de inbrenggenietende vennootschap. 68 Daarenboven impliceert deze vereiste niet dat de bedrijvigheid van de bedrijfstak, voor de overdracht, niet centraal mag beheerd en gefinancierd worden C. BUYSSE, Aftrek voor octrooi-inkomsten: vermindering per octrooi toepassen, Fiscoloog 2008, afl. 1117, Com.I.B., nr. 46/ P. RENS, De Belgische octrooi-aftrek, AFT 2008, afl. 11, HvJ 15 januari 2002, zaak C-43/00; P. RENS, De Belgische octrooi-aftrek, AFT 2008, afl. 11, HvJ 13 oktober 1992, zaak C-50/91, 16; P. RENS, De Belgische octrooi-aftrek, AFT 2008, afl. 11,

27 In navolging van het Hof van Justitie heeft de Administratie bevestigd dat de activa gemeenschappelijk gebruikt mogen worden door zowel de vennootschap als het onderzoekscentrum, hetgeen op zich impliceert dat het onderzoekscentrum niet volledig los van de vennootschap dient te functioneren Desondanks bestaat er nog steeds onzekerheid over de afbakening van het begrip onderzoekscentrum. De feitelijke omstandigheden zijn hier nog steeds determinerend om te bepalen of men in desbetreffend geval te maken heeft met een bedrijfsafdeling, een tak van bedrijvigheid of een algemeenheid van goederen. 71 Hierbij dient de notie onderzoekscentrum, bij gebrek aan een wettelijke definitie, begrepen te worden in haar gebruikelijke betekenis Ingevolge deze onzekerheid werden er de afgelopen jaren een groot aantal rulings aangevraagd waarbij de vereiste van het onderzoekscentrum centraal stond. Hieruit heeft de Dienst voor Voorafgaande Beslissingen een aantal indicaties ontwikkeld die op het bestaan van dergelijk onderzoekscentrum kunnen wijzen Zo oordeelde de Dienst voor Voorafgaande Beslissingen dat er sprake was van een onderzoekscentrum indien de O&O-afdeling beschikte over een eigen kost- en opbrengstrekening. 74 Toch is het niet noodzakelijk om een aparte boekhouding te voeren, indien er andere kostenregistraties voorhanden zijn Ten tweede houdt de Dienst voor Voorafgaande beslissingen ook rekening met de aanwezigheid van onderzoekers binnen de onderneming. Zelfs wanneer onderzoek uitbesteed 70 P. RENS, De Belgische octrooi-aftrek, AFT 2008, afl. 11, Com.IB, nr. 46/ Voorafgaande beslissing nr van 18 oktober Zie hieromtrent B. SPRINGAEL, Rulings bieden oplossing waar wet en FAQ tekort schieten, Fiscoloog 2012, afl. 1321, Voorafgaande beslissing nr van 4 november 2008, Voorafgaande beslissing nr van 13 oktober 2009; Voorafgaande beslissing nr van 29 september Voorafgaande beslissing nr van 10 mei In dit geval had de O&O-afdeling nog geen aparte boekhouding, maar beschikte ze wel over een registratie van (onder meer) de investeringskosten van elk R&Dinvesteringsproject. 21