Schrijven. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Lisa Brosius 12 December 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Liefde voor schrijven Stap 1: herhaling theorie & maken opdrachten Alinea's herkennen Inleiding, middenstuk, slot Tekstsoort Tekstdoel 5W+H-vragen Stap 2: terugblik 5W+H-vragen Stap 3: een nieuwsbericht schrijven Eindopdracht Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Liefde voor schrijven Pagina 2

4 Stap 1: herhaling theorie & maken opdrachten Kijk hier nog eens naar de theorie die we de afgelopen drie lessen hebben behandeld. Maak alle opdrachten! Alinea's herkennen Een tekst is meestal in stukjes verdeeld. Die stukjes noem je alinea's. Zo herken je een alinea: Een alinea begint altijd op een nieuwe regel; Soms springt de eerste regel van een alinea een beetje in; Soms wordt tussen tussen alinea's een regel overgeslagen. Elke alinea gaat over een deel van het onderwerp. In een tekst over brand in een school kunnen de alinea's bijvoorbeeld gaan over: hoe is de brand ontstaan, hoe is de brand geblust, welke schade is er en hoe moet het nu verder met de leerlingen? De belangrijkste informatie staat vaak in de eerste zin van de alinea. Opdracht 1 kn.nu/457el Pagina 3

5 Deze tekst bevat alinea's, omdat de alinea's. Inleiding, middenstuk, slot Elke tekst bestaat uit verschillende delen: een inleiding; een middenstuk; een slot. Het eerste deel van een tekst is de inleiding. Hierin maak je kennis met het onderwerp van de tekst: de schrijver leidt de tekst namelijk in. De inleiding bestaat meestal uit één alinea. Het middenstuk is het grootste gedeelte van de tekst. Daarin staat de meeste informatie. Het middenstuk is een gevolg op je kennismaking met het onderwerp. Je krijgt nu alle informatie die je volgens de schrijver van het onderwerp moet af weten. Het middenstuk bestaat uit meer alinea's. De laatste alinea van een tekst is het slot. De tekst wordt "afgesloten". In het slot wordt de belangrijkste informatie vaak nog eens kort herhaald. In het slot komt geen nieuwe informatie meer. Opdracht 2, 3 en 4 kn.nu/pdtui Juiste volgorde Lees de tekst. Zet de stukken tekst in de juiste volgorde. a. De slager vertelt verder dat hij voor de actie geen twijfel had of de reclame-uiting te ver ging. Nee, eerst hadden we andere teksten, maar die vond ik niet kunnen. Dus die hebben we eruit gelaten. Na alle ophef over de actie, besloot de slager toch maar de reclame te verwijderen. b. De originele actie was bedoeld om mensen nieuwsgierig te maken naar de nieuwe slager die gevestigd is in het Groningse Bedum. Er volgden alleen veel boze reacties, waar de slager zo van is geschrokken dat hij de actie onmiddellijk heeft beëindigd. De slager vertelt op RTV Noord dat hij een reclamebureau uit Groningen in de hand heeft genomen en dat ze samen op het idee voor deze opvallende reclame kwamen. Overigens zijn de vijf koeien die reclame maken niet daadwerkelijk later in de slagerij terug te vinden. Het is niet de bedoeling dat deze koeien in de worst verdwijnen. Dit zijn geen worstkoeien, maar echte melkkoeien, aldus de slager. c. BEDUM Slagerij Zuidhof heeft op een opmerkelijke manier reclame gemaakt. Koeien liepen in het weiland rond met de reclametekst Ik zie je bij slagerij Zuidhof op de rug. d. Slager maakt reclame op koeien Pagina 4

6 Inleiding Zet je 'hotspot' op de inleiding van onderstaande tekst. Middenstuk Plaats de 'hotspot' op het middenstuk. Slot Plaats de 'hotspot' op het slot van onderstaande tekst. Pagina 5

7 Tekstsoort Er bestaan verschillende soorten teksten. Aan een tekst kun je zien met welke tekstsoort je te maken hebt. Elke tekstsoort heeft namelijk kenmerken. Zo is een nieuwsbericht kort en geeft het antwoord op de 5W+H-vragen. Enkele voorbeelden van tekstsoorten: nieuwsbericht studieboektekst reclame recept recensie weerbericht Opdracht 5 kn.nu/b6jum Wat is de tekstsoort? Pagina 6

8 De tekstsoort van deze tekst is Opdracht 6 kn.nu/9eyiu Wat is de tekstsoort? Pagina 7

9 a. Reclametekst b. Krantenartikel c. Nieuwsbericht d. Recept Tekstdoel De schrijver van een tekst wil bij de lezer iets bereiken. Hij wil bijvoorbeeld iets aan de lezer uitleggen of hij wil dat de lezer iets doet. De tekst die hij schrijft, heeft dus een doel. Doel van de tekst De schrijver wil je informeren De schrijver wil je iets uitleggen De schrijver wil je iets laten doen De schrijver wil zijn mening geven De schrijver wil je amuseren Voorbeeld van tekstsoort krantenartikel, verslag van een sportwedstrijd, nieuwsbericht studietekst, recept, gebruiksaanwijzing reclametekst, uitnodiging, advertentie bespreking van muziek of een film verhaal, strip Als je weet met wat voor tekst je te maken hebt, begrijp je sneller wat de schrijver wil. Pagina 8

10 Opdracht 7 kn.nu/6yk0i Sleep het juiste tekstdoel naar de tekst a. De schrijver van deze tekst wil je iets laten doen. b. De schrijver van deze tekst wil je informeren. c. De schrijver van deze tekst wil je iets leren of uitleggen. d. De schrijver van deze tekst wil je amuseren. 5W+H-vragen Als je een gebeurtenis beschrijft, vertel je aan anderen wat je hebt gezien of hebt meegemaakt. Zo beschrijf je een gebeurtenis: Stel jezelf vooraf de 5W+H-vragen: Wat is er gebeurd? Wie waren erbij betrokken? Waar is het gebeurd? Wanneer gebeurde het? Waarom gebeurde het? Hoe gebeurde het? Schrijf de antwoorden op. Gebruik daarbij volgordewoorden: eerst, daarna, vervolgens, toen, dan, verder, ten slotte. Pagina 9

11 Stap 2: terugblik 5W+H-vragen Nijlpaard ontsnapt uit dierentuin 1. Een ruim twee ton wegend nijlpaard is dinsdag ontsnapt uit een dierentuin in het zuiden van Montenegro. 2. De dierentuin was na hevige regenval ondergelopen. 3. Doordat het water in het verblijf van het vrouwtjesnijlpaard Nikica flink was gestegen, kon zij over de rand van het hek zwemmen. 4. Het dier ging vervolgens aan de wandel. 5. De eigenaar van de dierentuin wil wachten met het vangen van Nikica totdat het water in haar hok weer is gezakt. Naar: 12 januari 2010 Opdracht 8 kn.nu/zxrdc Lees de tekst 'Nijlpaard ontsnapt uit dierentuin' Vul het nummer in 1. Noteer het nummer van de zin. In welke zin lees je... a. wat er is gebeurd? zin b. om wie het gaat? zin c. wanneer het is gebeurd? zin d. waar het is gebeurd? zin e waarom het is gebeurd? zin Pagina 10

12 Opdracht 9 kn.nu/4trjq Je schoolgenoot Daan heeft het paard van de buren gered. Voor de schoolsite schrijf je daarover een nieuwsbericht. Het nieuwsbericht bestaat uit drie alinea's. Bij deze opdracht bepaal je welke vragen van de 5W+H-vragen in alinea 1 komen. Alinea 1 Je schoolgenoot Daan heeft het paard van de buren gered. Voor de schoolsite schrijf je daarover een nieuwsbericht. Het nieuwsbericht bestaat uit drie alinea's. Bij deze opdracht bepaal je welke antwoorden op de 5W+H-vragen in alinea 1 komen. a. Daan rende het veld op en maakte de stal open met een breekijzer om het paard naar buiten te brengen. b. in Heerlen c. Daan de Bree (13 jaar) d. op woensdag 29 september e. stal stond in brand f. paard van de buren gered Opdracht 10 kn.nu/yrve8 Je schoolgenoot Daan heeft het paard van de buren gered. Voor de schoolsite schrijf je daarover een nieuwsbericht. Het nieuwsbericht bestaat uit drie alinea's. Bij deze opdracht schrijf je de eerste alinea. Alinea 1 Schrijf de eerste alinea aan de hand van de volgende gegevens: - Daan de Bree (13 jaar) - paard gered - in Heerlen - woensdagnacht 29 september Pagina 11

13 Opdracht 11 kn.nu/mctgp Je schoolgenoot Daan heeft het paard van de buren gered. Voor de schoolsite schrijf je daarover een nieuwsbericht. Het nieuwsbericht bestaat uit drie alinea's. Bij deze opdracht schrijf je de tweede alinea. Alinea 2 Schrijf alinea 2 aan de hand van de volgende gegevens: - De stal van de buren stond in brand; - Daan werd wakker van het licht dat in zijn kamer scheen; - Hij keek uit het raam en zag brand; - Hij sprong uit zijn bed en rende naar beneden; - Toen hij de tuin van de buren in rende; - Hij zag het paard nog in de stal staan. Bedenk zelf een goede volgorde en zorg ervoor dat de alinea goed te lezen is! Opdracht 12 kn.nu/fp0ts Je schoolgenoot Daan heeft het paard van de buren gered. Voor de schoolsite schrijf je daarover een nieuwsbericht. Het nieuwsbericht bestaat uit drie alinea's. Bij deze opdracht schrijf je de derde alinea. Pagina 12

14 Alinea 3 Schrijf alinea 3 aan de hand van de volgende gegevens: - Daan rende meteen naar de brandende stal; - Hij kreeg de deur niet open, omdat er een slot op zat; - Naast de vijver vond Daan een breekijzer; - Hij opende de stal hiermee; - Daarna haalde hij het paard naar buiten; - Hij bracht het paard direct naar de straat; - De ouders van Daan belden ondertussen 112; - De brandweer bluste de brand direct. Bedenk zelf een goede volgorde voor de zinnen en zorg ervoor dat de alinea in haar geheel goed te lezen is. Je nieuwsbericht bestaat nu uit drie alinea's. De alinea's zien er ongeveer zo uit: Daan de Bree (13 jaar) heeft een paard gered. Dit deed hij op woensdagnacht 29 september in Heerlen. Daan werd wakker van het licht dat in zijn kamer scheen. Hij zag brand toen hij uit het raam keek. De stal stond in brand. Hij sprong meteen uit zijn bed en rende naar beneden. Hij zag het paard nog in de stal staan toen hij de tuin van de buren in rende. Daan rende meteen naar de brandende stal. Hij kreeg de deur niet open, omdat er een slot op zat. Naast de vijver vond Daan een breekijzer. Hiermee opende hij de stal. Daarna haalde hij het paard naar buiten en bracht het direct naar de straat. De ouders van Daan hadden ondertussen 112 gebeld. De brandweer bluste de brand direct. Opdracht 13 kn.nu/fqao3 Titel bedenken Welke titel past het beste boven dit nieuwsbericht? Pagina 13

15 a. Daan (13jaar) redt paard b. Stal in brand c. Paard gered Pagina 14

16 Stap 3: een nieuwsbericht schrijven van een nieuwsbericht kn.nu/ww.4eb7057 (youtube.com) Hieronder staat het uitgelegd: 1. Je bedenkt wat het nieuws is dat je graag wilt vermelden; 2. Je beantwoordt de 5W+H-vragen over het nieuws; 3. Je beschrijft eerst het belangrijkste nieuws: wat, wie, waar wanneer; 4. Je geeft daarna meer informatie over het hoe en waarom; 5. Als het nieuwsbericht langer is dan vijf of zes zinnen, verdeel je het in alinea's. Zo schrijf je alinea's: 1. Schrijf de eerste en belangrijkste zin op. Eindig die zin met een punt. 2. Ga daarna op dezelfde regel verder met de volgende zin. Zo schrijf je alle zinnen van de alinea achter elkaar op. Na vijf of zes zinnen is de alinea lang genoeg. Wil je nog meer vertellen? Begin dan een nieuwe alinea op een nieuwe regel. Eindopdracht Eindopdracht Je gaat nu zelf een nieuwsbericht schrijven. Volg het stappenplan. Schrijf elke stap op een apart blaadje. Je maakt een kladversie van je nieuwsbericht. 1. Kies een onderwerp. Bedenk waarover je een nieuwsbericht gaat schrijven. Het moet een gebeurtenis zijn waar je zelf bij bent geweest, zoals een excursie, een klassenfeest, een sportwedstrijd, enzovoort. Schrijf het onderwerp op het blaadje. 2. Beantwoord voor jouw onderwerp de 5W+H-vragen. Schrijf de antwoorden op het blaadje. Bedenk ook alvast een titel. Schrijf die ook op het blaadje. 3. Schrijf je tekst op het blaadje. Gebruik je aantekeningen van stap 2 en dit schema: Alinea 1 Geef in twee of drie zinnen antwoord op de belangrijkste 5W+Hvragen. Alinea 2 Vertel meer over je onderwerp, bijvoorbeeld hoe het begon en waarom. Alinea 3 Leg uit wat er vervolgens gebeurde. Vertel in je laatste zin (de slotzin) hoe het is afgelopen. 4. Typ je nieuwsbericht nu op de laptop in Word. Kies een goed lettertype (Calibri, Verdana of Times New Roman). Gebruik lettergrootte 11 voor je nieuwsbericht en voor je titel lettergrootte 16. Let erop dat je bepaalde gedeeltes dikgedrukt maakt. Zet je naam onder je nieuwsbericht. 5. Kijk je nieuwsbericht na aan de hand van de volgende checklist: Pagina 15

17 6. Verbeter je nieuwsbericht als dat nodig is. 7. Zoek een bijpassende afbeelding en plaats die bij je nieuwsbericht. 8. Sla het bestand op en mail het bestand naar Pagina 16

18 Antwoorden Antwoorden: Opdracht 1 Deze tekst bevat alinea's, omdat de alinea's. Juist antwoord: Pagina 17

19 Deze tekst bevat drie (alternatieven: 3) alinea's, omdat de alinea's inspringen. Aantal punten juist antwoord: 1 Antwoorden: Opdracht 2, 3 en 4 Juiste volgorde Lees de tekst. Zet de stukken tekst in de juiste volgorde. Pagina 18

20 1. d: Slager maakt reclame op koeien 2. c: BEDUM Slagerij Zuidhof heeft op een opmerkelijke manier reclame gemaakt. Koeien liepen in het weiland rond met de reclametekst Ik zie je bij slagerij Zuidhof op de rug. 3. b: De originele actie was bedoeld om mensen nieuwsgierig te maken naar de nieuwe slager die gevestigd is in het Groningse Bedum. Er volgden alleen veel boze reacties, waar de slager zo van is geschrokken dat hij de actie onmiddellijk heeft beëindigd. De slager vertelt op RTV Noord dat hij een reclamebureau uit Groningen in de hand heeft genomen en dat ze samen op het idee voor deze opvallende reclame kwamen. Overigens zijn de vijf koeien die reclame maken niet daadwerkelijk later in de slagerij terug te vinden. Het is niet de bedoeling dat deze koeien in de worst verdwijnen. Dit zijn geen worstkoeien, maar echte melkkoeien, aldus de slager. 4. a: De slager vertelt verder dat hij voor de actie geen twijfel had of de reclame-uiting te ver ging. Nee, eerst hadden we andere teksten, maar die vond ik niet kunnen. Dus die hebben we eruit gelaten. Na alle ophef over de actie, besloot de slager toch maar de reclame te verwijderen. Aantal punten juist antwoord: 1 Inleiding Zet je 'hotspot' op de inleiding van onderstaande tekst. Aantal punten juist antwoord: 1 Middenstuk Plaats de 'hotspot' op het middenstuk. Pagina 19

21 Aantal punten juist antwoord: 1 Slot Plaats de 'hotspot' op het slot van onderstaande tekst. Aantal punten juist antwoord: 1 Pagina 20

22 Antwoorden: Opdracht 5 Wat is de tekstsoort? De tekstsoort van deze tekst is Juist antwoord: Pagina 21

23 De tekstsoort van deze tekst is reclametekst (alternatieven: reclame, advertentie) Aantal punten juist antwoord: 1 Antwoorden: Opdracht 6 Wat is de tekstsoort? Pagina 22

24 1. Reclametekst 2. Krantenartikel 3. Nieuwsbericht 4. Recept Aantal punten juist antwoord: 1 Antwoorden: Opdracht 7 Sleep het juiste tekstdoel naar de tekst. 1. d 2. a 3. b 4. c Aantal punten juist antwoord: 1 Antwoorden: Opdracht 8 Pagina 23

25 Vul het nummer in 1. Noteer het nummer van de zin. In welke zin lees je... a. wat er is gebeurd? zin b. om wie het gaat? zin c. wanneer het is gebeurd? zin d. waar het is gebeurd? zin e waarom het is gebeurd? zin Juist antwoord: 1. Noteer het nummer van de zin. In welke zin lees je... a. wat er is gebeurd? zin 1 (alternatieven: 2, 3, 4) b. om wie het gaat? zin 1 (alternatieven: 3) c. wanneer het is gebeurd? zin 1 d. waar het is gebeurd? zin 1 e waarom het is gebeurd? zin 3 Aantal punten juist antwoord: 1 Pagina 24

26 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Lisa Brosius Laatst gewijzigd 12 December 2016 om 14:04 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerinhoud en ; Spelling, interpunctie en grammatica; Nederlands; doelen Schrijfvaardigheid; Afstemming op publiek; Samenhang; Afstemming op doel; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Bronnen Bron van een nieuwsbericht Type Video Pagina 25