Gemeente Binnenmaas Programma Duurzaam Binnenmaas Uitvoeringsprogramma Afdeling Ruimte & Groen P.J. de Bakker, P. Bakker en R.

Transcriptie

1 Gemeente Binnenmaas Programma Duurzaam Binnenmaas Uitvoeringsprogramma Afdeling Ruimte & Groen P.J. de Bakker, P. Bakker en R. Tuk 6 april 2011

2 Inhoudsopgave Voorwoord 2 1 Inleiding Inleidend Programma Duurzaam Binnenmaas Leeswijzer 3 2 Thema 1: Duurzaam Bouwen 4 3 Thema 2: Duurzame Organisatie 7 4 Thema 3: Duurzame Mobiliteit 10 5 Thema 4: Duurzaam Ondernemen 12 6 Thema 5: Duurzame Omgeving 14 1

3 Voorwoord Voor u ligt het uitvoeringsprogramma van het programma Duurzaam Binnenmaas voor de periode Het college van burgemeester en wethouders van Binnenmaas wil duurzaamheid in de gemeente Binnenmaas faciliteren en stimuleren met het programma Duurzaam Binnenmaas. Met dit uitvoeringsprogramma wordt het programma Duurzaam Binnenmaas uitgewerkt tot concrete activiteiten voor de periode Op basis van dit uitvoeringsprogramma wordt jaarlijks de voortgang van het programma Duurzaam Binnenmaas gerapporteerd. Namens het college van burgemeester en wethouders van Binnenmaas, E.C. Lafeber Wethouder Milieu 2

4 1 Inleiding 1.1 Inleidend Het programma Duurzaam Binnenmaas wordt in dit uitvoeringsprogramma uitgewerkt tot concrete activiteiten voor de periode Een aantal van deze activiteiten zijn de afgelopen jaren al in gang gezet. Met dit uitvoeringsprogramma worden deze activiteiten gestructureerd en zichtbaar gemaakt. Daarnaast starten wij op basis van dit uitvoeringsprogramma diverse nieuwe activiteiten. Het programma Duurzaam Binnenmaas wordt hieronder nog kort toegelicht. Per thema worden de doelstellingen, zoals die zijn geformuleerd in het basisdocument, en de concrete activiteiten die bij het betreffende thema horen, in dit Uitvoeringsprogramma beschreven. Elke activiteit wordt in dit uitvoeringsprogramma toegelicht en bestaat uit de onderdelen; resultaat, planning, kosten en status. Op basis van dit uitvoeringsprogramma wordt jaarlijks de voortgang van het programma Duurzaam Binnenmaas gerapporteerd. Hierbij wordt aangesloten op de P&C cyclus. 1.2 Programma Duurzaam Binnenmaas De gemeente Binnenmaas wil duurzaamheid faciliteren en stimuleren met het programma Duurzaam Binnenmaas. In het basisdocument van het programma Duurzaam Binnenmaas hebben wij onze duurzaamheidsvisie vastgelegd: Wij kiezen voor een duurzame ontwikkeling van de gemeente Binnenmaas. Dit betekent dat er aandacht wordt besteed aan en er een balans wordt gezocht tussen de kwaliteit van de samenleving (People), het milieu (Planet) en economische ontwikkelingen (Profit), waarbij zoveel mogelijk rekening wordt gehouden met de toekomst. Op basis van deze visie werken wij aan een duurzaam Binnenmaas. In het basisdocument zijn verder de uitgangspunten en randvoorwaarden van het programma Duurzaam Binnenmaas vastgelegd. Wij werken op basis van de volgende uitgangspunten aan een duurzaam Binnenmaas: 1. wij zijn ambitieus, maar ook realistisch; 2. wij denken duurzaam; 3. wij maken duurzaamheid zichtbaar; 4. wij kijken eerst naar onze eigen taken; 5. wij geven het goede voorbeeld; 6. wij doen het samen; 7. wij pakken kansen als die zich voordoen. De in het basisdocument vastgestelde randvoorwaarden hebben betrekking op de aanwezige ambtelijk capaciteit en de beschikbare financiële middelen. Het programma Duurzaam Binnenmaas bestaat uit vijf thema s: Duurzaam Bouwen, Duurzame Organisatie, Duurzame Mobiliteit, Duurzaam Ondernemen en Duurzame Omgeving. 1.3 Leeswijzer Naast dit inleidende hoofdstuk bestaat dit uitvoeringsprogramma uit vijf hoofdstukken die elk een thema van het programma Duurzaam Binnenmaas behandelen. 3

5 2 Thema 1: Duurzaam Bouwen Onder het thema Duurzaam Bouwen vallen alle doelstellingen en activiteiten die betrekking hebben op de nieuwbouw en renovatie van gebouwen (duurzaam bouwen) en het toepassen van duurzame maatregelen in de ruimtelijke inrichting en bij de (her)inrichting van de leefomgeving (duurzame gebiedsontwikkeling oftewel DGO). Doelstellingen 1. In de gemeente Binnenmaas wordt duurzaam gebouwd volgens de ambitie en criteria die zijn vastgelegd in het Beleidskader Duurzaam Bouwen; 2. in de gemeente Binnenmaas worden bij ruimtelijke ontwikkelingen maatregelen op het gebied van duurzaamheid genomen. Activiteiten Activiteit 1.01 Beleidskader Duurzaam Bouwen Wij willen duurzaam bouwen in de gemeente Binnenmaas stimuleren. Duurzaam bouwen betekent bouwen met het oog op de toekomst. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van duurzame energiebronnen zoals zonnepanelen, een energiezuinige manier van verwarmen of juist koelen, maar ook aan het gebruik van milieuvriendelijke bouwmaterialen. Duurzaam gebouwde woningen zijn ook woningen die levensloopbestendig zijn: woningen die aangepast kunnen worden aan de levensfase van de bewoner. Met het Beleidskader Duurzaam Bouwen leggen wij onze ambitie en criteria voor duurzaam bouwen vast. Resultaat: het Beleidskader Duurzaam Bouwen is vastgesteld. Planning: mei 2011 Kosten: interne uren (150 uur jaarlijks) / kosten gebruik instrument Activiteit 1.02 Subsidieverordening Duurzaam Bouwen Gelet op artikel 122 van de Woningwet en onze wens om duurzaam bouwen te belonen is het noodzakelijk om een Subsidieverordening Duurzaam Bouwen op te stellen. In verschillende gemeenten wordt er al gewerkt met een subsidieverordening om duurzaam bouwen te bevorderen. Resultaat: de Subsidieverordening Duurzaam Bouwen is vastgesteld. Planning: september 2011 Kosten: interne uren (80 uur voor opstellen) 4

6 Activiteit 1.03 Pilotproject Duurzame gebiedsontwikkeling Wij willen een pilotproject duurzame gebiedsontwikkeling aanwijzen en eventueel de uitvoering van het project voorbereiden. Bij duurzame gebiedsontwikkeling (DGO) gaat het niet alleen om duurzaam bouwen, maar om een integrale duurzame aanpak van de gehele ontwikkeling. Concrete maatregelen waar je hierbij aan kunt denken zijn onder andere het gebruik van FSC hout, duurzame energie, aandacht voor biodiversiteit en natuurlijke zuivering van het water. Wij gaan na of het mogelijk is dit pilotproject te koppelen aan het voornemen in het Uitvoeringsprogramma van de Structuurvisie Hoeksche Waard om een pilotproject voor een energieneutrale wijk op te zetten. Hierdoor is wellicht een financiële bijdrage van het Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard mogelijk. Resultaat: er is een pilotproject Duurzame gebiedsontwikkeling aangewezen en indien mogelijk is gestart met het voorbereiden van de uitvoering van het pilotproject. Planning: Kosten: interne uren (150 uur voor aanwijzing) Status: nog niet gestart Activiteit 1.04 Prestatieafspraken met HW Wonen In de prestatieafspraken met HW Wonen willen wij afspraken maken over duurzaam bouwen. De gemeenten Korendijk en Oud-Beijerland hebben dit inmiddels ook gedaan. Het gaat hierbij met name om afspraken over de aspecten energiezuinigheid en toekomstgericht bouwen (levensloopbestendig). Resultaat: in de prestatieafspraken met HW Wonen zijn afspraken gemaakt over duurzaam bouwen. Planning: 2011 Kosten: interne uren Status: nog niet gestart Activiteit 1.05 Duurzaamheidsparagraaf Wij willen dat het thema duurzaamheid in nieuwe bestemmingsplannen waarbij sprake is van een bouwplan wordt opgenomen. Resultaat: in nieuwe bestemmingsplannen waarbij sprake is van een bouwplan is het thema duurzaamheid opgenomen en aangegeven welke maatregelen op het gebied van duurzaamheid worden genomen. Planning: gedurende de gehele uitvoeringsperiode ( ) Kosten: interne uren / kosten opstellen bestemmingsplan Status: nog niet gestart 5

7 Activiteit 1.06 Duurzaamheid in de gemeentelijke structuurvisie Net zoals in de Structuurvisie Hoeksche Waard willen wij dat in de gemeentelijke structuurvisie duurzaamheid als uitgangspunt voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen is vastgelegd. Resultaat: in de gemeentelijke structuurvisie is het thema duurzaamheid als uitgangspunt voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen vastgelegd. Planning: 2012 Kosten: interne uren / kosten opstellen structuurvisie Status: nog niet gestart Activiteit 1.07 Communicatie over Duurzaam Bouwen Wij willen burgers, bedrijven en organisaties informeren over de mogelijkheden die er zijn op het gebied van duurzaam bouwen. Resultaat: via de gemeenterubriek en worden burgers, bedrijven en organisaties regelmatig geïnformeerd over de mogelijkheden die er zijn op het gebied van duurzaam bouwen. Planning: gedurende de gehele uitvoeringsperiode ( ) Kosten: interne uren Status: is op beperkte schaal al gestart Activiteit 1.08 Register Duurzaam Bouwen Voor de communicatie m.b.t. duurzaam bouwen én om ontwikkelende partijen voorbeelden aan te reiken willen wij op een register bijhouden van projecten in de gemeente Binnenmaas waarbij duurzaam is gebouwd. Resultaat: op worden projecten waarbij duurzaam is gebouwd in een Register Duurzaam Bouwen bijgehouden. Planning: gedurende de gehele uitvoeringsperiode ( ) Kosten: interne uren Status: nog niet gestart 6

8 3 Thema 2: Duurzame Organisatie Onder het thema Duurzame Organisatie vallen alle doelstellingen die betrekking hebben op de eigen gemeentelijke organisatie. Doelstellingen 1. wij streven naar 100% duurzaam inkopen door de gemeente in 2015; 2. de medewerkers milieubewuster laten denken en doen; 3. groene stroom voor onze energievoorziening gebruiken vanaf medio 2011; 4. milieu en duurzaamheid opnemen in de raadsvoorstellen; 5. duurzaamheidsmeter invullen en jaarlijks rapporteren aan de raad. Activiteiten Activiteit 2.01 Duurzaam inkopen De Rijksoverheid heeft als ambitie om in 2010 bij 100 procent van haar inkopen duurzaamheid mee te nemen; voor provincies en waterschappen is dit 50 procent, voor gemeenten 75 procent. Alle partijen streven naar 100 procent in Zo krijgt de markt van duurzame producten en diensten een stevige impuls en geeft de overheid het goede voorbeeld. Duurzaam inkopen is inkopen volgens de criteriadocumenten die opgesteld zijn door Agentschap NL. Er zijn op dit moment criteriadocumenten voor 45 productgroepen. Resultaat: wij streven naar 100% duurzaam inkopen via de criteriadocumenten in Planning: in 2010 is gestart met duurzaam inkopen. Kosten: per productgroep afhankelijk. Status: gestart Activiteit 2.02 Interne organisatie verduurzamen De medewerkers worden betrokken bij duurzaamheid binnen de eigen organisatie. Ze worden aangespoord om te denken aan duurzaamheid (lichten uit, papier scheiden). Ook worden zij gevraagd mee te denken over het onderwerp. Resultaat: de medewerkers milieubewuster laten denken en betrekken bij het proces duurzame ideeën Planning: gedurende de gehele uitvoeringsperiode ( ) (al gestart in 2010) Kosten: nihil Status: loopt 7

9 Activiteit 2.03 Inkoopbeleid In de gemeente Binnenmaas wordt jaarlijks voor zo n 12 miljoen aan goederen, werken en diensten ingekocht. Om dit in goede banen te leiden is een inkoophandboek opgesteld, waarin het inkoopbeleid is omschreven en kaders zijn meegegeven ten aanzien van de uitvoering. Eén van de doelstellingen van het handboek is dat gemeentebreed op een eenduidige wijze inkoop- en aanbestedingsprocedures worden gevolgd. Waar mogelijk moeten de criteriadocumenten worden toegepast die per productgroep zijn ontwikkeld. Resultaat: duurzaam inkopen is formeel vastgelegd in het inkoopbeleid. Planning: 2011 Kosten: interne kosten Status: Het inkoophandboek wordt momenteel aangepast. Richtlijnen voor duurzaam inkopen zijn opgenomen in het nieuwe handboek. Tevens wordt een inkoopregister toegevoegd om te kunnen monitoren in hoeveel procent van de gevallen duurzaam wordt ingekocht. Activiteit 2.04 Verduurzamen energievoorziening De energievoorziening van de gemeente Binnenmaas is verduurzaamd. Dit houdt in: het gemeentehuis, maar ook alle gemeentelijke aansluitingen, dus ook de rioolpompen, sporthallen, recreatieoord en openbare verlichting etcetera. Resultaat: 100% duurzaam gaan inkopen van groene stroom voor de gemeente. Planning: start 1 juli 2011 Kosten: de kosten voor het contract voor de energievoorziening van de gemeente. Activiteit 2.06 Duurzaamheidsparagraaf In de relevante B&W en raadsvoorstellen is de duurzaamheidsparagraaf (onder het kopje milieuaspecten) ingevuld. Resultaat: in elk B&W en raadsvoorstel is de duurzaamheidsparagraaf (indien relevant) ingevuld. Planning: gedurende de gehele uitvoeringsperiode ( ) (al gestart in 2009) Kosten: maken onderdeel uit van het voorstel Status: loopt 8

10 Activiteit 2.07 Duurzaamheidsmeter 1x per jaar de raad informeren over de duurzaamheidsmeter samen met de jaarlijkse voortgangsrapportage van het programma Duurzaam Binnenmaas. Resultaat: gemeente Binnenmaas zichtbaar maken in de duurzaamheidsmeter. Planning: gedurende de gehele uitvoeringsperiode ( ) (al gestart in 2009) Kosten: geen Status: loopt 9

11 4 Thema 3: Duurzame Mobiliteit Onder het thema Duurzame Mobiliteit vallen alle doelstellingen die betrekking hebben op de aspecten verkeer, (openbaar) vervoer, infrastructuur en mobiliteit. Doelstellingen 1. Het realiseren van oplaadpunten voor elektrische vervoermiddelen stimuleren; 2. het rijden op aardgas en het realiseren van aardgasvulpunten bij bestaande en nieuwe tankstations stimuleren; 3. het openbaar vervoer in Binnenmaas verduurzamen ; 4. verkeersveiligheid in de woonkernen verbeteren. Activiteiten Activiteit 3.01 Elektrische mobiliteit Wij willen stimuleren. het plaatsen van oplaadpunten voor elektrische vervoermiddelen Resultaat: dit jaar zijn er twee oplaadpunten voor elektrische auto s gerealiseerd. Wij staan positief tegenover de plaatsing van extra oplaadpunten (ook voor fietsers en scooters gezien de recreatieve functie van de Hoeksche Waard). Planning: twee oplaadpunten zijn inmiddels gerealiseerd. Gedurende de gehele uitvoeringsperiode ( ) stimuleren plaatsing oplaadpunten. Kosten: de Stichting e-laad.nl betaalt en plaatst de oplaadpunten voor auto s. Wij dienen de parkeerplaatsen (vier stuks) beschikbaar te stellen en in te richten. Kosten worden betaald vanuit het bestaande budget. Status: de twee oplaadpunten zijn inmiddels geplaatst en aangesloten op het elektriciteitsnet. De oplaadpunten zijn officieel in bedrijf gesteld. Activiteit 3.02 Rijden op aardgas Binnenmaas zal het rijden op aardgas en het realiseren van aardgasvulpunten bij bestaande en nieuwe tankstations onder de aandacht brengen. Resultaat: één tankstation in Binnenmaas beschikt over een aardgasvulpunt. Bedrijven met een aanzienlijk wagenpark zal worden gevraagd de levering van aardgas als brandstof in overweging te nemen. Planning: gedurende de gehele uitvoeringsperiode ( ) Kosten: De kosten voor het realiseren van een aardgasvulpunt bij een tankstation worden gedragen door de exploitant. De realisatie van aardgasvulpunten is vaak wel afhankelijk van de subsidiemogelijkheden die het Rijk biedt. 10

12 Activiteit 3.03 Openbaar vervoer Wij willen het openbaar vervoer in de gemeente Binnenmaas verduurzamen. Resultaat: De gemeente zal zich inspannen om in de voorbereiding op de provinciale concessieverlening de duurzaamheidsstandpunten van de gemeente kenbaar te maken. Verbeterpunten kunnen zijn: (1) conformeren van de uitlaatgassen van de bussen aan de Euro-5 norm, (2) het optimaliseren van de dienstregeling, (3) continuering dekkingsgraad van de lijnvoering en kwaliteit vervoer en (4)het optimaliseren van de dienstregeling ook voor speciale groepen als gehandicapten, sociaal zwakkeren en senioren. Planning: na afloop van de huidige concessieverlening in Kosten: geen Status: staat in de wacht Activiteit 3.04 Duurzaam veilig Verkeersveiligheid in de woonkernen verbeteren en de uitstoot van schadelijke uitlaatgassen verlagen. Resultaat: In de voorbereidende fase van nieuwe ruimtelijke projecten en bij de aanpak van knelpunten die zijn benoemd in het kader van het krediet knelpuntenanalyse verkeersveiligheid, de voorkeur uit laten gaan naar: (1) het gebruik van duurzaam bestratingsmateriaal, (2) de implementatie van duurzaam veilige verkeersmaatregelen en (3) het optimaliseren van bestaande 30 km/u zones. Planning: op basis van projecten en de aanpak van de benoemde knelpunten. Kosten: maken onderdeel uit van het betreffende project en voor de benoemde knelpunten het krediet knelpuntenanalyse verkeersveiligheid. Status: loopt Activiteit 3.05 Verkeersvisie Wij willen duurzame verkeersmaatregelen omschrijven en meenemen in de verkeersvisie. Door middel van het structureren van de verkeersstromen worden de daartoe aangewezen wegen benut voor het verkeer waardoor de leefbaarheid in de woongebieden wordt verbeterd én schadelijke emissies zullen verminderen. Resultaat: een vastgestelde verkeersvisie en een regionaal verkeers- en vervoersplan. Planning: 2011 (verkeersvisie) 2013 GVVP (gemeentelijk verkeers- en vervoersplan) Kosten: bestaand budget 11

13 5 Thema 4: Duurzaam Ondernemen Onder het thema Duurzaam Ondernemen vallen alle doelstellingen die betrekking hebben op bedrijvigheid, ondernemen en op de (her)ontwikkeling van bedrijventerrein. Doelstellingen 1. Ondernemers worden gestimuleerd om duurzaam te ondernemen; 2. bij de (her)ontwikkeling van bedrijventerreinen en andere werkterreinen wordt aandacht besteed aan het thema duurzaamheid. Activiteiten Activiteit 4.01 Verruimde reikwijdte De Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid is gemandateerd voor de uitvoering van de Wet milieubeheer. In de Wet milieubeheer is de verruimde reikwijdte opgenomen. Dit betekent dat duurzaamheidsaspecten een rol zijn gaan spelen bij vergunningverlening en handhaving. De thema s uit de verruimde reikwijdte zijn onder meer energiebesparing, waterbesparing, afvalpreventie en afvalscheiding en vervoersmanagement (de Wet milieubeheer is uitsluitend geschikt voor de regulering van verkeer van en naar een specifieke inrichting op grond van de milieubelasting). Resultaat: bij vergunningverlening en controle van bedrijven besteedt de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid aandacht aan de verruimde reikwijdte uit de Wet milieubeheer. Dit betekent dat er in milieuvergunningen en bij controles tijd en aandacht wordt besteed aan de bovengenoemde duurzaamheidsaspecten. Planning: vanaf 2012 Kosten: niet van toepassing Activiteit 4.02 Kansen voor Verkassen Scan Met de Kansen voor Verkassen Scan van de Stichting Stimular worden ondernemers gestimuleerd om na te denken over en ondersteunt bij - duurzame oplossingen voorafgaand en tijdens hun verhuisproces. Regionaal is afgesproken om de scan voor een periode van drie jaar aan te bieden aan bedrijven die in de Hoeksche Waard zijn gevestigd of zich daar gaan vestigen. Resultaat: bedrijven wordt voorafgaand en tijdens hun verhuisproces een Kansen voor Verkassen Scan aangeboden. Planning: Kosten: regionaal totaal (wordt ten laste gebracht van de begroting van het Samenwerkingsorgaan Hoeksche Waard) 12

14 Activiteit 4.03 Duurzame bedrijventerreinen Wij willen dat bij de (her)ontwikkeling van bedrijventerreinen aandacht wordt besteed aan het thema duurzaamheid en indien mogelijk ook maatregelen op het gebied van duurzaamheid worden genomen (bijvoorbeeld het gebruik van duurzame energie, duurzaam bouwen van bedrijfsgebouwen en een duurzame inrichting van de openbare ruimte). Hierbij wordt gebruik gemaakt van de ervaringen die zijn opgedaan bij de ontwikkeling van Bedrijvenpark Hoeksche waard. Resultaat: bij de (her)ontwikkeling van bedrijventerreinen Reedijk en Mijlpolder wordt aandacht besteed aan het thema duurzaamheid en worden maatregelen getroffen op het gebied van duurzaamheid. Planning: gedurende de gehele uitvoeringsperiode ( ) Kosten: interne uren / kosten maken onderdeel uit van het betreffende project Status: loopt Activiteit 4.04 Duurzaam beheer van bedrijventerreinen De gemeente Binnenmaas zet in op het duurzaam beheren van bedrijventerreinen. Bij voorkeur gebeurt dit in samenwerking met de daar gevestigde ondernemingen. De wens van de ondernemers op bedrijventerrein Mijlpolder om een BIZ te starten ondersteunen wij waar mogelijk dan ook van harte. Dit geldt ook voor de oprichting van een parkmanagementorganisatie op Bedrijvenpark Hoeksche Waard. Deze kan eventueel ook diensten aanbieden aan de ondernemers op het aangrenzende bedrijventerrein Boonsweg. Beide initiatieven dragen bij aan de toekomstbestendigheid van de genoemde bedrijventerreinen. Resultaat: Er is een parkmanagementorganisatie voor Bedrijvenpark Hoeksche Waard en een BIZ voor bedrijventerrein Mijlpolder opgericht. Planning: Kosten: interne uren Activiteit 4.05 Communicatie over Duurzaam Ondernemen Wij willen bedrijven informeren over de mogelijkheden die er zijn op het gebied van duurzaam ondernemen. Resultaat: via de gemeenterubriek en worden bedrijven geïnformeerd over duurzaam ondernemen. Planning: regelmatig gedurende de gehele uitvoeringsperiode ( ) Kosten: interne uren Status: nog niet gestart 13

15 6 Thema 5: Duurzame Omgeving Onder het thema Duurzame Omgeving vallen alle doelstellingen die betrekking hebben op het gebied in de openbare ruimte. Doelstellingen 1. Biologische onkruidbestrijding bevorderen; 2. verduurzamen openbare verlichting; 3. voorkomen van ongewenste emissies naar oppervlaktewater en bodem. 4. natuur- en milieu educatie voor scholieren en volwassenen; Activiteiten Activiteit 5.01 Biologische bestrijding van onkruid Het bevorderen van biologische onkruidbestrijding in Binnenmaas. Dit geldt zowel voor onkruidbestrijding in plantsoenen als tussen de bestrating. Resultaat: het merendeel van het onkruid in Binnenmaas wordt biologisch bestreden. Planning: Kosten: Deze manier van onkruidbestrijding is duurder als chemische onkruidbestrijding. Extra kosten moeten in beeld worden gebracht waarna het college besluit over de mix van werkzaamheden. Activiteit 5.02 Verduurzamen openbare verlichting De openbare verlichting in de gemeente Binnenmaas zal zoveel mogelijk duurzaam worden uitgevoerd. De vervanging van openbare verlichting in en na 2011 zal zo duurzaam mogelijk plaatsvinden; Resultaat: in de gemeente Binnenmaas zal in 2011 een businesscase worden uitgevoerd ten behoeve van energiebesparing bij openbare verlichting. Behalve LEDverlichting zullen ook andere vormen van energiebesparing worden overwogen. Dit komt ook in de business case te staan. Bij nieuwe investeringen in openbare verlichting, bijvoorbeeld bij nieuwe projecten, worden bij de aanbesteding hogere eisen aan duurzaamheid gesteld; Planning: gedurende de gehele uitvoeringsperiode ( ) Kosten: bestaande budget is leidend. Er zal zoveel mogelijk gebruik worden gemaakt van een natuurlijk moment zodat de kosten voor duurzame openbare verlichting beperkt blijven. 14

16 Activiteit 5.03 Voorkomen van ongewenste emissies naar oppervlaktewater en bodem Ongewenste emissies naar oppervlaktewater en bodem voorkomen door gebruik te maken van duurzame, milieuvriendelijke en niet uitlogende materialen voor verharde oppervlakken die regenwater afvoeren. Resultaat: schoon regenwater dient indien mogelijk te worden hergebruikt en/of geïnfiltreerd in de bodem dan wel afgevoerd te worden middels afwateringssloten. Daarnaast dient het scheiden van waterstromen in huishoudens, bedrijven en industrie te worden bevorderd. Planning: zorgplicht opgenomen in het GRP Kosten: De eventuele extra kosten worden meegenomen in het voorstel tijdens de planvorming. Aanpassingen in het leidingstelsel zullen zoveel mogelijk tijdens een natuurlijk moment plaatsvinden. Status: loopt Activiteit 5.04 Natuur- en milieu educatie Bevorderen van natuur- en milieu educatie op basisscholen en bij volwassenen. Resultaat: vergroten van kennis op het gebied van natuur en milieu, in stand houden bezoekerscentra, beheer natuurterreinen en uitvoeren biologisch onderzoek; Planning: gedurende de gehele uitvoeringsperiode ( ) Kosten: bestaand budget Status: loopt 15