Vraagsturing in de praktijk Het proces van De Kanteling in Huizen

Transcriptie

1 2013 Vraagsturing in de praktijk Het proces van De Kanteling in Huizen Een terugblik op de afgelopen periode ( ) waarin Huizen als pilotgemeente heeft deelgenomen aan het VNG-project De Kanteling. Anno 2013 stroomt vraagsturing door de aderen van de Wmo in Huizen. Welke hindernissen heeft Huizen moeten nemen om te kunnen kantelen? En welke uitdagingen liggen er in de toekomst wanneer er drie transities decentralisatie onderdeel begeleiding vanuit de AWBZ, de Participatiewet en de Jeugdzorg zullen plaatsvinden? Gemeente Huizen. Afdeling Maatschappelijke Zaken, Wmo. Publicatie Vraagsturing in de praktijk 2013

2 Samenvatting Drie jaar geleden - in is de gemeente Huizen als pilotgemeente begonnen met de Kanteling binnen de Wmo. Nu in 2013 is vraaggestuurd werken verankerd in het beleid en de uitvoering van de Wmo in Huizen. De testfase is voorbij. Het Huizer Wmo congres Vraagsturing in de praktijk vormde in april 2012 een mooi tussenstation om opgedane kennis te delen en andere gemeentes inzicht te geven in de gekantelde werkwijze van Huizen. In de bijlage van deze publicatie vindt u de uitwerking van de vier workshops die tijdens dit congres zijn gegeven, achtereenvolgens: Het gekantelde gesprek: van contact tot compensatie ; Nieuwe doelgroepen ; Het Wmo loket: één voordeur en Vraagsturing, de weg ernaar toe. In deze publicatie wordt een beeld geschetst van het gehele proces van de Kanteling in de gemeente Huizen: van visieontwikkeling tot implementatie en resultaten. Welke hindernissen heeft Huizen moeten overbruggen om van de gekantelde werkwijze een succes te maken aan het gemeentelijk loket? En welke kanttekeningen zijn er nog te maken? Immers, de Wmo is een werkveld dat in beweging blijft. Zowel partijen binnen de gemeente, netwerkpartners als burgers met een zorgvraag worden hierbij aan het woord gelaten. De bundel wordt afgesloten met een blik op de toekomst. De komende jaren komen er door verdere decentralisaties van de AWBZ, de Participatiewet en de Jeugdzorg steeds meer taken bij de gemeente te liggen. Anno 2013 heeft er in Huizen een duurzame omslag plaatsgevonden in het denken over de rol, de rechten en het takenpakket van de burger en de gemeente. Waar eerst werd uitgegaan van het recht van de burger op gemeentelijke voorzieningen, wordt nu uitgegaan van de eigen behoefte van burgers en het recht op compensatie. De vraaggestuurde werkwijze gaat verder dan simpele oplossingen. Ze gaat uit van de eigen kracht van de burger en wil hem/haar de regie op het leven teruggeven. Doel blijft de actieve participatie van burgers in de samenleving. NB: Hoewel regelmatig in het Wmo werkveld ook in deze publicatie van de term klant wordt gesproken, betekent dit niet dat er sprake is van een verhouding tussen burger en gemeente waarbij de klant koning is en eisen kan stellen en voorzieningen kan afdwingen. Zo willen we als gemeente niet omgaan met onze inwoners. Passend in de ontwikkeling van eigen kracht en zelf de regie op het leven is er qua terminologie steeds meer een trend merkbaar waarin we van burger of inwoner met een vraag spreken. De gemeente speelt hierbinnen een regulerende rol. 2

3 Inhoudsopgave Samenvatting... 2 Inleiding Een omslag in het denken over de rol en taken van gemeente en burger Het proces van De Kanteling in Huizen Vraagsturing Wmo: de visie in een notendop Investeren in het vraaggestuurde gesprek Financiering koppelen aan individuele vragen Ontwikkeling: vereenvoudiging van informatie, advies en toeleiding Het gekantelde gedachtegoed door Ed van Hoorn De elf bouwstenen voor vraagsturing Vraagsturing - de persoonsvolgende aanpak in Huizen (door Suzanne van den Buuse) Vraaggestuurd gesprek: eigen regie Persoonsvolgende financiering van aanbieders Effecten Huizer aanpak: subsidies teruggebracht, nieuw aanbod gecreëerd Twee basisvoorwaarden Toekomst: evalueren en uitbreiden Het vraaggestuurde gesprek in de praktijk (door Gerrit van Bergeijk) Het gesprek Wat gaat er beter door vraaggestuurde gesprekken? Wat heb je nodig om vraag gestuurd te werken? Praten over meerdere levensgebieden Zoeken naar eigen kracht Positieve termen en complimenteren De vraag achter de vraag Structuur van een gesprek Conclusie Reacties en meningen uit het werkveld Ramon Blenderman (Wmo Academie) Janneke Lummen (Wmo Academie) Janet Zwanenburg (directeur Amaris Voor Anker) Rianne Sturkenboom (coördinator WWZ van Versa Welzijn) Stef Braamhaar (projectleider Versa Welzijn) Regina Bruins, directeur Vrijwilligerscentrale Huizen Peter van der Vlist, voorzitter Wmo Raad Huizen sinds

4 8 De financiële gevolgen van de invoering van vraagsturing Investering in begeleiding en scholing medewerkers Besparing Personeelsinzet Evaluatie vraagsturing binnen de Wmo (door Thera Engels en Karin Eeland): Nieuwe werkwijze vraagt nieuw meetinstrument Meetinstrument Zorgbelang Noord-Holland Onderzoek Start Blik op de toekomst Dankwoord Janny Bakker > Workshop 1: Het gekantelde gesprek: van contact tot compensatie > Workshop 2: Nieuwe doelgroepen > Workshop 3: Het Wmo loket: één voordeur > Workshop 4: Vraagsturing, de weg ernaar toe

5 Inleiding Met trots presenteer ik u deze publicatie Vraagsturing in de praktijk ter afsluiting van het VNG-project De Kanteling binnen de Wmo Huizen. Als gemeente hebben wij ons de afgelopen jaren ( ) hard gemaakt om de vraaggestuurde visie helder te formuleren en deze succesvol in de praktijk te brengen. Deze bundel geeft inzicht in het gehele proces van de invoering van vraagsturing in Huizen, van begin tot heden en toekomst. Op deze manier hopen we onze kennis met andere gemeentes, sociale instellingen en geïnteresseerden te delen en hen te inspireren om toekomstige uitdagingen binnen het sociale domein versterkt tegemoet te treden. Laten we bij het begin beginnen. Toen in 2008 de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) ons benaderde om aan dit project deel te nemen, aarzelden we aanvankelijk om ons aan dit avontuur te wagen. Het project paste goed binnen onze visie op de Wmo, maar we waren bang dat dit veel gepraat en weinig actie zou opleveren. Omdat we het belangrijk vonden om onze visie en werkwijze in een landelijke ontwikkeling te plaatsen en zodoende de regio mee te nemen in het vraaggestuurde werken, sloten we ons aan bij De Kanteling. De gekantelde werkwijze was ons inziens de aanpak die zou leiden tot passende en daarmee vaak betere zorg voor mensen. Tegelijkertijd was de verwachting dat we enorm zouden kunnen besparen op de productkosten. Anno 2013 kunnen we met trots zeggen dat de voordelen van vraaggestuurd werken in de regio worden onderschreven en dat wij als regio vanuit één (vraaggestuurde) visie op het sociale domein de decentralisaties van het rijk oppakken. Het grootste voordeel van de invoering van vraagsturing is dat mensen hun leven kunnen inrichten zoals ze dat zelf graag willen. Ook als zij door ouderdom, ziekte of beperkingen daarbij ondersteuning nodig hebben. Via een persoonlijk, vraaggestuurd gesprek leer je mensen weer te vertrouwen op de eigen mogelijkheden. Er zijn vaak veel zaken die mensen nog wel kunnen en dáár legt Huizen de nadruk op. Als je dat met elkaar in beeld krijgt, dan zie je dat mensen weer opveren. De passiviteit maakt plaats voor vitaliteit. En als gemeente hoeven we die eigen kracht van mensen vaak alleen nog maar een beetje te ondersteunen. Bijkomend voordeel zeker gezien komende bezuinigingen in de zorg- en welzijnssector is een kostenbesparing. Hoewel we in Huizen meer geld kwijt zijn aan de voorkant (het voeren van een gesprek), zijn we minder geld kwijt aan de achterkant. Overbodige voorzieningen waar geen vraag naar is en die geen oplossingen bieden voor het probleem van de klant, worden niet meer als vanzelfsprekend aangeboden. 1. Janny Bakker, wethouder Huizen (portefeuille Wmo) Afsluitend wil ik blikken op de toekomst. De komende jaren krijgen we allen te maken met een verdubbeling van het aantal mensen dat een beroep gaat doen op de gemeente. Ook de problematiek van deze mensen wordt zwaarder. Dat is natuurlijk een enorme uitdaging. Maar omdat in Huizen onze vraaggestuurde aanpak staat, durven we die uitdaging wel aan. We zien de uitbreiding van taken als een enorme kans voor de gemeente om op het individuele niveau nog meer maatwerk te leveren, waardoor we mensen in staat kunnen stellen om aan de samenleving te blijven meedoen. Een uitdaging zal ook zijn, om preventief in onze gemeente een aantal zaken goed te regelen, waardoor verslechtering van de situatie van mensen en daarmee een stijgend beroep op 5

6 voorzieningen vaak nog lange tijd kan worden voorkomen. Daarvoor hebben we niet alleen professioneel welzijnswerk nodig, maar ook burgers met open oren en ogen voor hun omgeving. Een inclusieve samenleving dus, die mensen met beperkingen insluit en niet uitsluit. Bestellen Het boek is per te bestellen bij de gemeente Huizen voor 6 euro, exclusief verzendkosten. e.perri-wolzak@huizen.nl. Voor vragen en informatie kunt u terecht bij de heer Post. Telefoonnummer (035) r.post@huizen.nl. 6