Reactie namens KNNV op Concept Verkenning Reconstructieplan Binnenveld Oost

Transcriptie

1 Reactie namens KNNV op Concept Verkenning Reconstructieplan Binnenveld Oost

2 Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging afdeling Wageningen en omstreken p/a Brinkstraat WS Bennekom KOPIE Brief is verzonden aan: Stichting Vernieuwing Gelderse Vallei, Projectbureau WERV, Staatsbosbeheer Regio-Oost, Staatsbosbeheer Regio-West en Waterschap Vallei en Eem Wageningen, 14 februari 2007 Onderwerp: reactie op Concept Verkenning Reconstructieplan Binnenveld Oost en Definitief Waterhuishoudkundig inrichtingsplan Binnenveld De besturen van de KNNV (vereniging veldbiologie) afdeling Wageningen en omstreken en de Vogelwerkgroep van de KNNV afdeling Wageningen en omstreken hebben met veel belangstelling kennis genomen van de Concept Verkenning planuitwerking Reconstructieplan Binnenveld Oost en het Definitief rapport Waterhuishoudkundig inrichtsplan Binnenveld. Veel leden van onze KNNV afdeling zijn actief betrokken bij de natuur in het Binnenveld. Een aantal leden heeft deelgenomen aan natuurinventarisaties in het Binnenveld. In 2003 zijn geïnventariseerd: de Bennekomse Meent (mossen, vogels, amfibieën, sprinkhanen, zoetwatermollusken, kevers) en de Bennekomse Hooilanden (vaatplanten, mossen, amfibieën, sprinkhanen, dagvlinders en libellen, kevers), en vanaf 1996 is er jaarlijks een broedvogelinventarisatie gedaan op de Bennekomse Meent en de Bennekomse Hooilanden. Een van onze leden verzorgde vele jaren een KNNV natuurexcursie: een wandeling over het onverharde schouwpad langs de Grift. In de Concept Verkenning planuitwerking Reconstructieplan Binnenveld Oost en het Definitief rapport Waterhuishoudkundig inrichtingsplan Binnenveld wordt veel aandacht besteed aan de versterking van de natuur in het Binnenveld. Het gaat daarbij vooral om de ontwikkeling van bijzondere vegetatietypen, zoals Blauwgraslanden, en de aanleg van een natte ecologische verbindingszone langs de Grift. De KNNV afdeling Wageningen en omstreken onderschrijft dat het realiseren van deze natuurdoelstellingen van groot belang is. Toch willen we een paar kantekeningen plaatsen. Grutto s We maken ons grote zorgen over de toekomst van de Grutto s in het Binnenveld. We richten ons vooral op Grutto s, omdat de Grutto ons inziens de meest kwetsbare weidevogelsoort van de WERVgemeenten is. Wanneer maatregelen worden genomen ten behoeve van de Grutto profiteren andere kwetsbare weidevogelsoorten, zoals de Tureluur daar ook van. Volgens de bij ons bekende gegevens is het Binnenveld de enige plaats binnen de WERV-gemeenten waar Grutto s als broedvogel voorkomen. In 2006 waren er ongeveer 20 broedparen aanwezig. In het Gelderse deel van het Binnenveld bevonden zich ongeveer 15 broedparen: 10 paar in de directe omgeving van de Kooiweg; de andere 5 paar ongeveer 500 meter ten zuiden van de Werftweg, tussen de Veensteeg en de Grift. In het Utrechtse deel van het Binnenveld werden circa 5 paar Grutto s aangetroffen; ze zaten zo n 500 meter ten zuiden van de Zuidelijke Meentsteeg tussen de Maatsteeg en de Grift (zie de als bijlage toegevoegde kaart). De Grutto s bevinden zich op percelen waar in de toekomst bijzondere vegetatietypen, zoals Blauwgraslanden en Kleine zeggenvegetaties worden ontwikkeld. Volgens onze bevindingen gaat de ontwikkeling van de bijzondere vegetatietypen niet goed samen met het voorkomen en het behoud van de Grutto als broedvogel. In 2002 en 2003 werd een deel van de Bennekomse Hooilanden ten behoeve van de ontwikkeling van bijzondere vegetatietypen

3 afgeplagd. Aanvankelijk nam het aantal Grutto s door de hier gecreëerde plasdras sterk toe. Maar in 2006 was het terrein grotendeels begroeid met pitrus en kwamen er geen Grutto s meer voor. Grutto s op het in 2002 en 2003 afgeplagde deel van de Bennekomse Hooilanden paar paar paar paar paar We verwachten niet dat er in de toekomst nog veel Grutto s op dit afgeplagde deel gaan broeden; ook niet als over een aantal jaren het pitrus het veld heeft geruimd en er bijzondere vegetatietypen zoals Blauwgraslanden en Kleine zeggenvegetaties zijn ontstaan. Op de Bennekomse Meent zijn sinds jaar en dag bijzondere schraalgrasland-vegetaties aanwezig. Er werden in de periode van meestal geen Grutto s aangetroffen. Alleen in 1998 en in 2000 zat hier 1 paar Grutto s.. In de Concept Verkenning planuitwerking Reconstructieplan Binnenveld Oost wordt vermeld dat er voor een oppervlakte van 50 hectare in het Binnenveld-Oost rond het natuurkerngebied een regeling komt voor weidevogelbeheer, waarbij aan particulieren een vergoeding van 480 per hectare worden verstrekt voor mozaïekbeheer. Omdat er ook Grutto s voorkomen in het Binnenveld-West, vinden we het wenselijk dat er voor het Binnenveld-West gewerkt wordt aan een vergelijkbare regeling voor weidevogelbeheer. Ons inziens is het verstandig om tot het moment dat het mozaïekbeheer goed van de grond is gekomen bij de inrichting en het beheer van het natuurkerngebied extra aandacht aan de Grutto te besteden. De volgende aspecten zijn daarbij van belang: Staatsbosbeheer heeft direct ten zuiden van de Bennekomse Meent 10 hectare grasland in eigendom. Dit grasland wordt niet of matig bemest (eind mei ziet het hier roze van bloeiende Echte Koekoeksbloemen) en laat gemaaid (pas na 15 juni; dat is meer dan een maand later dan de omringende graslanden). Er komen hier relatief grote aantallen weidevogels voor. In 2006 werden aangetroffen: 5 paar Grutto s., 3 paar Tureluurs, 1 paar Wulpen, 1 paar Kwartels en 10 paar Kieviten. We doen Staatsbosbeheer de aanbeveling om deze 10 hectare voorlopig als extensief hooiland te blijven beheren. De plagwerkzaamheden ten behoeve van de omzetting naar Blauwgrasland kunnen dan plaats kunnen vinden nadat elders in het Binnenveld goede mogelijkheden voor Grutto's zijn gecreëerd. We vinden het ook wenselijk dat er ten zuiden van de Werftweg en de Zuidelijke Meentsteeg (tijdelijk) graslanden ten behoeve van Grutto s (en andere weidevogels) wordt beheerd. Onze suggestie is dat er (tijdelijk) twee gebieden van zo n hectare grasland voor weidevogels worden beheerd. Een van deze gebieden ligt aan de westkant van de Grift, het andere aan de oostkant. De gebieden liggen op of dichtbij de plaatsen waar in 2006 Grutto s werden aangetroffen. De Dienst Landelijk Gebied en Staatsbosbeheer kunnen hier (tijdelijk) maatregelen te treffen die gunstig uitpakken voor de Grutto. We denken daarbij aan het creëren van plasdras in een deel van deze terreinen en (voorzover dit nog niet gebeurt) aan beheer, waarbij laat in het jaar, na 15 juni, wordt gemaaid of beweid. Wanneer over een aantal jaren het mozaïekbeheer door particulieren goed van de grond is gekomen en er Grutto s (en andere weidevogels) zijn gaan broeden op de graslanden die onder dit beheer vallen, kan het tijdelijk beheer ten behoeve van Grutto s (en andere weidevogels) door Staatsbosbeheer en de Dienst Landelijk Gebied worden beëindigd.

4 Kleine Zwanen Verder willen we ook aandacht vragen voor Kleine Zwanen. De laatste jaren verblijft er s winters regelmatig een groep (tot 300 exemplaren) Kleine Zwanen in en rond het natuurkerngebied. Deze vogels foerageren en rusten op gewone weilanden, zowel aan de Utrechtse als aan de Gelderse kant van de Grift. Voorheen zat de groep Kleine Zwanen in de Schoutenwaard bij Randwijk, maar ze zijn daar na herinrichting vertrokken. Graag zouden we zien dat er bij de herinrichting van het Binnenveld rekening wordt gehouden met deze soort Kanoën We hebben begrepen dat er kanovoorzieningen langs de Grift worden aangelegd en dat er wordt gezocht naar een bedrijf dat kano s gaat verhuren (Meningenrapport Verkenning Planuitwerking Binnenveld-Oost). Met het kanoën op de Grift in de periode van 1 juli 31 oktober hebben wij geen problemen. Voor de periode van 1 november 30 juni ligt het anders. We denken dat kanovaren in deze periode zeer verstorend gaat werken op broedvogels en overwinterende groepen watervogels. Omdat er wordt gezocht naar een bedrijf dat kano s verhuurt, valt het te verwachten dat in de toekomst niet alleen individuen of kleine groepen mensen op de Grift gaan kanoën, maar ook grotere groepen mensen (b.v. bij een bedrijfsuitje). Het is onmogelijk te voorkomen dat deze kanovaarders op rustige plaatsen komen/aan land gaan. Veel vogelsoorten zoeken in het broedseizoen (1 maart 30 juni) juist deze rustige plaatsen op om te nestelen en te broeden. We verwachten dat er ten gevolge van de afgravingen die voor waterberging en voor de ontwikkeling van bijzonder vegetatietypen worden gedaan er s winters meer watervogels (div. Ganzen- en Eendensoorten, Kleine Zwaan) op (de oevers van) de Grift zullen verblijven. Om verstoring van broedvogels en overwinterende groepen watervogels te voorkomen is het ons inziens is verstandig om het kanovaren op de Grift alleen toe te staan in de periode van 1 juli 31 oktober. Bijzondere natuurwaarden Veenkampen Graag vragen wij aandacht voor de bijzondere positie van de Veenkampen. De Veenkampen is jarenlang een proefterrein geweest van CABO, een DLO-instituut. Er is met name onderzoek gedaan naar vernatting. Het gevolg is dat er hier meer natuurwaarden aanwezig zijn dan in de omringende weilanden. Er ligt hier ook een sloot met een grote natuurwaarde (zie de als bijlage toegevoegde kaart). De sloot is rijk aan soorten:. er komen zeer veel verschillende soorten waterplanten en waterdieren voor; o.a. de Kleine Watersalamander en 15 verschillende libellensoorten, waaronder een Rode-lijst soort, de Glassnijder. De sloot en haar natuurwaarden worden in het Waterhuishoudkundig inrichtingsplan Binnenveld niet apart genoemd. We vragen u om bij de inrichting van het Binnenveld rekening te houden met de grote natuurwaarden van bovengenoemde sloot.ons inziens moet er aan deze sloot wel onderhoud worden gepleegd.. Dit om te voorkomen dat de sloot verlandt en bijzondere soorten verdwijnen. Grote stukken rietland op stapstenen natte ecologische verbindingszone langs de Grift Vooropgesteld dat dit te combineren is met waterberging en de ecologische verbindingen die ten behoeve van vissen en amfibieën gerealiseerd dienen te worden, zouden we graag zien dat er op sommige stapstenen van de ecologische verbindingszone uitgestrekte rietlanden ontstaan/worden aangelegd. In de WERV-gemeenten (en de directe omgeving) worden immers maar weinig grotere stukken rietland aangetroffen.. Kleine lokale populaties van vogelsoorten die graag in rietland broeden (zoals b.v. de Waterral) kunnen zo worden versterkt. Ook kunnen soorten die als broedvogel uit de WERVgemeenten verdwenen, zoals de Roerdomp en de Snor, zich opnieuw vestigen. Een ander voordeel van de aanleg/het ontstaan van grote stukken rietland is dat de negatieve effecten van overstromingen van de Grift op de ontwikkeling van bijzondere vegetatietypen, zoals Blauwgraslanden, kunnen worden beperkt. Riet kan immers grote hoeveelheden nutriënten (stikstof en fosfor) uit het water van de Grift opnemen.

5 We hopen dat we met onze brief een zinvolle bijdrage leveren aan het behoud en het versterken van de natuurwaarden van het Binnenveld. Een reactie van uw organisatie zien we met belangstelling tegemoet. Bart Heijne, voorzitter KNNV afd. Wageningen e.o. Andrew Spink, natuurbeschermingssecretaris KNNV afd. Wageningen e.o. Rinse Wassenaar, voorzitter Vogelwerkgroep KNNV afd. Wageningen e.o. Chris Breider, lid KNNV afd. Wageningen e.o. Minouk van der Plas, lid KNNV afd. Wageningen e.o. N.B. Wanneer u naar aanleiding van deze brief vragen wilt stellen of met ons van gedachten wilt wisselen, kunt u het best contact opnemen met Minouk van der Plas ( ; lmplas@xs4all,nl) en/of Chris Breider ( ; c.breider52@chello.nl) Bronvermelding en extra informatie Via de website van de Stichting Vernieuwing Gelderse Vallei ( zijn te downloaden: Verkenning voor planuitwerking van Reconstructieplan Gelderse Vallei/Utrecht-Oost Meningenrapport bij verkenning voor planuitwerking van Reconstructieplan Gelderse Vallei/Utrecht- Oost Folder met kaart Veel informatie over weidevogels, o.a. over de recente achteruitgang van een groot aatal soorten, maar b.v. ook over mozaïekbeheer is te vinden in het meinummer 2006 van De Levende Natuur. Omdat dit nummer is uitverkocht zijn de artikelen van het nummer te dwonloaden via hun website (