spartacus Het Belang van

Transcriptie

1 Het Belang van spartacus Een efficiënt en snel openbaar vervoer. Dat is wat Limburg verdient. Met De Lijn zijn we daarom blij dat we het Spartacusplan kunnen gaan uitvoeren. Dat is een geheel van nieuwe sneltramlijnen, snelbussen en een optimale afstemming met de bestaande treinverbindingen. Het zal zorgen voor een verbeterde mobiliteit en tijdswinst voor iedereen. De aanleg van de eerste sneltramlijn van Hasselt naar Maastricht is zopas goedgekeurd. En daarmee gaat het hele Spartacusplan definitief aan het rollen. Het staat garant voor een modern, duurzaam en economisch verantwoord openbaar vervoer, en zal er ook voor zorgen dat Limburg in de toekomst nog beter bereikbaar is. Heidi Roubben, directeur van De Lijn Limburg Extra bijlage bij Het Belang van Limburg van 30/12/ In samenwerking met De Lijn

2 2 HET BELANG VAN SPARTACUS Spartacus? Spartacus! Sneller op je werkplek binnen en buiten Limburg Eerste sneltram rijdt begin 2018 Op 30 minuten van het Dusartplein in Hasselt naar het centrum van Maastricht Haltes worden dynamische ontmoetingsplaatsen Nieuwe sneltramlijnen, snelbussen, belbussen en treinverbindingen Een fijnmazig netwerk van openbaar vervoer Tijdswinst Naadloze aansluitingen Knooppuntennetwerk verbindt alles aan elkaar Veilig en ecologisch Betere verbindingen in Limburg Proefritten in 2017 Drie minuten overstaptijd aan de grote haltes Kortere files, minder CO 2 -uitstoot Dagelijks duizenden auto s minder op de weg Makkelijker naar Maasland Noord-Limburg wordt ontsloten Pilootproject voor Vlaanderen Eén ticket voor trein, bus en tram Colofon Extra bijlage in samenwerking met De Lijn Limburg Projectmanager: Piet Vandebroek Samenstelling en eindredactie: Ann Schoofs Layout: Grafische Cel Concentra Media/ Stijn Ketelslegers Inhoudsopgave Ontdek Spartacus in 20 begrippen Blz. 2 :: Voorbereiding in volle gang Blz. 3 De troeven van Spartacus Blz. 4-5 :: Sterk en slim vervoer zijn basis van mobiliteitsplan minister Hilde Crevits Blz. 6 :: Sneltramlijn 1: Van Hasselt over Diepenbeek, Bilzen en Lanaken, naar Maastricht Blz :: Sneltramlijn 2 verbindt Hasselt - Genk Maasmechelen Blz. 11 :: Lijn 3 spoort naar het Noord-Limburg Blz. 11 :: Haltes worden sociale knooppunten Blz :: De tram is opnieuw in Blz. 15

3 het belang van spartacus 3 Voorbereiding in volle gang is alvast een feit, de rest volgt wel, want Spartacus is één geheel en zo zien de meeste mensen dat gelukkig ook. Van vleermuizen tot trillingen Het vastleggen van een tracé gaat gepaard met heel wat studiewerk. Er moet rekening gehouden worden met vanalles en nog wat. Is het tracé veilig, en ecologisch? Zorgen de trams voor teveel trillingen in de buurt? Wat is het geluidsniveau? En hoe zit met met dassen, reeën en vleermuizen die er nu aanwezig zijn? Pas het tracé visueel in het landschap? Hoe is het met de bodemgesteldheid? En het grondwater? Ligt er erfgoed? Liggen er woningen of bedrijven in de buurt? Zorgen de verbindingen voor lucht- en lichtverontreiniging? Al deze aspecten zijn in de loop der jaren onderzocht. Nederland In 2004 werd voor het eerst over Spartacus gesproken. Nu staat het project echt in de steigers. Bij De Lijn is het alle hens aan dek. Hoe begin je aan zo n project? En wat zijn de volgende stappen? Kilometers gewandeld, duizenden foto s gemaakt Projectleider Peter Van Overvelt bepaalde mee de route van de Spartacuslijnen Peter Van Overvelt is bij De Lijn projectleider voor alle nieuwe tramlijnen en lightrailverbindingen in Vlaanderen is. Sinds begin 2005 is hij ook heel druk bezig met Spartacus. Een immense klus met als belangrijkste en wellicht ook gevoeligste vragen: waar gaat die tram rijden? En waarom precies hier en geen tien of twintig meter verder? Plus waar houden jullie rekening mee? En gaan jullie terplaatse kijken om de route te bepalen? In 2005 zijn we gestart, toen met echt een heel beperkte ploeg, vertelt Peter. We zijn zelfs gestart met wat vandaag lijn 2 heet, die van Hasselt, over Genk, naar Maasmechelen. Pas later is de switch gemaakt om eerst lijn 1 aan te pakken. Hoe dan ook was het een titanenklus. Het Spartacusplan is immers meer dan die drie tramlijnen en eerst moesten die dingen op elkaar afgestemd worden. Dat gegeven, welke lijnen men wil en hoe vaak daar een voertuig moet passeren, de frequentie dus, bepalen voor een belangrijk stuk ook mee de infrastructuur die je nodig hebt. Toen wij van start gingen kenden we de begin- en eindpunten en de knooppunten die voorzien werden. Dat maakte het verhaal ook uniek. Normaal heb al een bestaande exploitatie en moet je bijsturingen doen. Hier konden we bijna van nul vertrekken en het exploitatiemodel uittekenen aan de hand van de infrastructuur die we planden. Dat gaf ons een heleboel extra kansen om er een super goed project van te maken. Overleg We hebben vanaf dag 1 gewerkt voor de 3 lijnen en hebben ze één voor één met de wagen verkend. En op plaatsen waar we zo niet geraakten hebben we echt kilometers gewandeld. Omdat we elke meter van elk traject wilden kennen. Zo hebben we duizenden foto s gemaakt om alle mogelijke varianten te bestuderen en er de voor- en nadelen van te kennen. Een gigantisch werk. Dat hebben we dan aangevuld met luchtfoto s die in die tijd digitaal begonnen te worden. Heel handig, want zo konden we die foto s bewerken met autocad-programma s. En daarna trokken we weer op pad om de tekeningen aan de realiteit te toetsen. Eén keer de grote contouren vast begonnen te liggen, is er een studiebureau bijgekomen. Zij hebben alles topografisch opgemeten, de stedenbouwkundige punten die een verschil konden maken opgelijst en een voorontwerp gemaakt waarmee wij dan besprekingen zijn gaan voeren. Je kan immers dingen tekenen die compleet onhaalbaar of absoluut niet betaalbaar zijn. En dus hebben we overleg gepleegd met zowat iedereen die ergens betrokken partij was als het ging over natuur, mensen en/of geluidseffecten. Alles werd afgewogen en zo is bijvoorbeeld elke doortocht pal door De Maten als absoluut problematisch aangeduid. Bos & Groen, Administratie Wegen en Verkeer, Ruimtelijke Ordening, de verschillende steden en gemeenten, de Scheepvaart, de provinciale en Vlaamse overheden en de burgers. Allemaal hebben ze hun zeg gedaan, vergaderingen of inspraakmomenten gehad. En zo werd het voorontwerp stilaan een ontwerp dat naar de Vlaamse regering kon waar de samenwerkingsovereenkomst werd bezegeld. Lijn 1 Een ander luik van ons werk was de contacten leggen in Maastricht en verder in Nederland om de tram ook tot aan het station van Maastricht te laten rijden. Een heel apart dossier en voor mij een geweldige leerschool om mee te kunnen beleven, niet in het minst omdat de Nederlanders echt heel anders te werk gaan. Aanvankelijk ben ik meer dan één keer moedeloos terug de grens over gestoken. Vergaderingen duurden uren en soms leek het, voor mij, niks meer dan praten, praten en nog eens praten. Tot de trein der traagheid plots een sneltram werd. Op zeker moment vielen er beslissingen en vanaf dan gingen ze van eerste naar zesde versnelling. De communicatie werd veel directer, beslissingen vielen en je voelde het dossier echt vooruit gaan. Ook de bevolking droeg haar steentje bij en, opmerkelijk, waar we in Belgisch-Limburg eerder vergaderingen met een negatieve en pessimistische ondertoon meemaakten, kwamen in Nederlands-Limburg wel vragen maar kon je, in de zaal, de positieve ondertoon echt wel voelen. Er kwamen zelf goede raad en tips uit het publiek. Als ik van één ding overtuigd ben, is dat Spartacus echt welkom is, ook aan Belgische kant. Omdat iedereen beseft dat we de provincie moeten ontsluiten, willen we mensen naar hier halen en zelf makkelijker ergens kunnen geraken. We hebben daarvoor keuzes moeten maken, maar die zijn altijd op de meest correcte manier gebeurd, dat was de idee ook achter onze aanpak. Aanleg infrastructuur start in 2015 Communicatieverantwoordelijke Sonja Loos over de planning van de werken Vanaf 1 januari 2018 rijden de eerste reizigers met de sneltram van Hasselt naar Maastricht. Maar daarvoor moet er natuurlijk nog heel wat gebeuren. De komende maanden wordt overlegd met het oog op een concrete planning van de werken. We houden zeker ook zoveel mogelijk rekening met de belangen van de betrokken gemeentebesturen, zegt Sonja Loos, hoofd Communicatiebeheer en Relatiebeheer bij De Lijn. Het tracé van Lijn 1 ligt vast. Overal is concreet bepaald welke infrastructuurwerken moeten uitgevoerd worden. Momenteel vindt de aanbestedingsprocedure plaats. Dat betekent dat aannemers een offerte kun- nen indienen voor het aanleggen van de spoorinfrastructuur. Op basis van die offertes wordt dan een keuze gemaakt. Het gaat ook om een vorm van privaat-publieke samenwerking. Dat betekent dat de aannemer niet alleen verantwoordelijk is voor de bouw, maar ook meewerkt aan het ontwerp, design, een deel van de financiering en het onderhoud van de infrastructuur op langere termijn. De aanleg van de infrastructuur staat gepland voor het voorjaar van 2015, de voorbereidende werken starten volgend jaar nog. sen en ook de afstemming van toekomstige sneltrams met de treinen van de NMBS. Zo kaderen alle aanpassingen en uitbreidingen die De Lijn nu doorvoert in haar netten al binnen het Spartacusproject. Het is onze bedoeling om het busaan- bod op de sneltram af te stemmen en voor een mooi geheel en netwerk te zorgen. De bussen worden niet ondergeschikt, maar moeten de sneltram aanvullen. Daar wordt aan gewerkt met de hertekening van het busnet. Het Agentschap Wegen en Verkeer zal trouwens samen met Infrabel verscheidene werken aan overwegen en de sneltram combineren. Dat zijn twee vliegen in één klap. Eind 2017 moeten de proefritten plaatsvinden, aldus Loos nog. Boorsem ZUTENDAAL Rekem Uikhoven HASSELT Neerharen Sint-Lambrechts-Herk DIEPENBEEK LANAKEN Wimmertingen Beverst Gellik Munsterbilzen BILZEN Werken combineren Eigenbilzen Hoelbeek HOESELT Waltwilder Vliermaalroot Ondertussen werkt De Lijn ook hard aan bijkomende snelbuslijnen, de bestaande buslijnen, de belbus- Veldwezelt Romershoven Mopertingen KORTESSEM Hees Martenslinde Wintershoven WELLEN Rosmeer Guigoven Vliermaal Schalkhoven Kleine-Spouwen Rijkhoven Werm MAASTRICHT Vlijtingen Grote-Spouwen Herten Sint-Huibrechts-Hern Berlingen Vroenhoven

4 4 HET BELANG VAN SPARTACUS De troeven van Spartacus Spartacus is veel meer dan enkele tramlijnen en een spoorverbinding naar Noord-Limburg. Het doel is een fijnmazig openbaar vervoersnetwerk dat tramlijnen, nieuwe snelbussen en bestaande treinverbindingen op mekaar afstemt en zo zorgt voor een veel betere mobiliteit. Op die manier kan elke Limburg zich snel en veilig verplaatsen. Spartacus heeft heel wat troeven op heel wat domeinen. Dat verduidelijken ook deze specialisten. We zullen ons vast vervoerspatroon, waarin we ons verplaatsen met de auto, toch moeten gaan herbekijken ignace Schops Mobiliteitsspecialist Willy Miermans Veel minder files Eindelijk komt er een invulling van rail-lacune in Noord-Oost-Limburg. Rail biedt meer comfort en grotere capaciteit dan bussen en de reistijden zijn commercieel zeer interessant. Daardoor kan het bestaande busnet herschikt worden en zo mensen tot bij de stations brengen. Spartacus is ook een grote plus voor NMBS. Een hele regio kan nu de trein gebruiken zonder auto als voortransport en het IC-net in Maastricht wordt toegankelijk voor Limburg maar ook de Nederlander kan op het Belgisch treinnet. Wellicht het belangrijkst is het antwoord dat we bieden op de groeiende fileen parkeerproblemen. Denk daarbij aan de combinatie-mogelijkheden inzake Park&Ride. Zo kan de UHasselt-parking perfect dubbel gebruikt voor Ethias-hallen en Kinepolis. Spartacus wordt pas echt interessant als we ook doordenken inzake ruimtelijke planning. Er zijn een hele reeks halte-plaatsen die extra-groei-impulsen en ontwikkelingskansen krijgen. Hasselt-station, Genk, Maasmechelen, Maastricht, Neerpelt-Lommel, de Campus-Diepenbeek. Door zo n vervoerssysteem kan je daar extra-investeringen toelaten omdat ze bereikbaar zijn. Momenteel kreunt de Campus in Diepenbeek onder de parkeerdruk, niet vol te houden via autoparkings maar wel perfect mogelijk na de aanleg van Spartacus. Maar zal Spartacus meteen renderen? Zeker niet als je de tickets op dag 1 gaat tellen. Zeker wel als je de totale kosten-baten-analyse gaat maken van vervoers-winst, besparingen op parkeer-installaties, de ontwikkelingspotenties op knopen van het netwerk. Natuurbeschermer Ignace Schops Limburg herademt Investeren in openbaar vervoer is bijzonder verstandig en vooral toekomstgericht denken. We zullen ons vast vervoerspatroon, waarin we ons verplaatsen met de auto, toch moeten gaan herbekijken omdat de brandstoffen daarvoor steeds schaarser worden. Daardoor stijgen de olieprijzen en zoeken mensen andere manieren om zich voort te bewegen en één van die manieren is en wordt zeker het openbaar vervoer. Steden en regio s die hier resoluut voor kiezen, nemen daardoor meteen een enorme voorsprong. Kijk maar naar Kopenhagen waar vandaag amper een op drie nog de auto gebruikt maar evenveel mensen het openbaar vervoer of de fiets nemen om hun verplaatsingen te doen. Daar moeten we naar toe, al besef ik tegelijk ook dat zo n mentaliteitswijziging er niet in één vingerknip komt. Om die doel te bereiken moet we minstens twintig jaar geduld hebben. Toch durf ik voorspellen dat het Spartactus-vervoersplan, na de klappen die Limburg kreeg met de sluiting van Ford, ons opnieuw op het juiste spoor kan zetten. We moeten weer vooruit en als dat dan op een milieuvriendelijke manier kan, dan ben ik uiteraard de eerste op dat flink toe te juichen.

5 het belang van spartacus 5 Provinciegouverneur Herman Reynders Voor alle Limburgers Ook zij zien heil in Spartacus Piet PaulIssen, middenstandsraad Lanaken Nieuwe opportuniteiten De uitvoering van het hele Spartacusplan gaat zonder twijfel de leefbaarheid in Limburg verhogen op vlak van ecologie en mobiliteit. Files zorgen helaas, ook hier voor heel wat tijdverlies. Bovendien komen er ook bijkomende mogelijkheden voor stedelijke ontwikkeling en het creëren van werk. En het plan biedt extra kansen voor de verdere uitbouw van het toerisme met onder meer de verbindingen naar het nationaal park, Bosland in Noord-Limburg enzomeer. Daarbij komt dat de lijn naar Maastricht aansluit op snelle verbindingen naar Aken en Luik waardoor reizen binnen de Euregio gemakkelijker wordt, een enorm voordeel voor het toerisme. Een extra troef is dat de komst van de snellere vervoersmogelijkheden de Limburgers toelaat om met openbaar vervoer in economische groeipolen als Maastricht en in een verdere fase ook Eindhoven te gaan werken. Spartacus doet de grenzen vervagen. Daarnaast versterkt het heel sterk het imago van onze provincie. Alle groeiregio s in de wereld zetten in op een versterking van hun openbaar vervoer. De Amerikaanse steden Houston, Portland en anderen zijn daar sprekende voorbeelden van. Door Spartacus en vooral door de vlotte tram- en treinverbindingen gaat het beeld van dynamische, innovatieve regio enorm versterkt worden. En dat imago hebben we nodig om talentvolle mensen hier te houden en nieuwe bedrijven aan te trekken. Maar het is super belangrijk dat het hele plan in zijn geheel wordt uitgevoerd, daar moeten we absoluut over waken.. LRM-directeur Stijn Bijnens Spartacus brengt welvaart Het is nooit fout om de kaart van het openbare vervoer te trekken. Dankzij de sneltram krijgen handelszaken ook in Lanaken zonder twijfel meer mogelijkheden, zegt Piet Paulissen, voorzitter van de middenstandsraad en eigenaar van fotoatelier De Havelaar. Het centrum wordt aantrekkelijker, waardoor mensen er makkelijker de weg naartoe moeten vinden. Ook voor Nederlanders blijft Lanaken een interessante gemeente, want het verhaal houdt niet op aan de grens. Het blijft uiteraard afwachten hoe de economische situatie en prijsverschillen de komende jaren zullen evolueren, maar er komen sowieso nieuwe opportuniteiten. Het is aan de handelaar zelf om daar gevat op in te spelen. Ik verwacht dat het aantal bezoekers zal toenemen. Het traject loopt pal door het centrum en de halte komt zowat in mijn achtertuin. De betere bereikbaarheid is een essentieel aspect van Spartacus, want het verkeer slipt alsmaar meer dicht. Op bepaalde uren is het echt geen pretje om op de N78 van Maaseik richting Lanaken te rijden. Een ander voordeel is dat startende ondernemers zich zullen vestigen in Lanaken. Dat geldt niet alleen voor winkels, maar ook voor horecazaken. An Neven, navorser bij UHasselt Sneller van campus Hasselt naar campus Diepenbeek Dankzij Spartacus kunnen studenten en docenten snel en vlot pendelen tussen de beide campussen van Universiteit Hasselt (campus Hasselt en campus Diepenbeek). Ook de campus van Diepenbeek wordt bovendien beter ontsloten, onder meer door een snellere verbinding naar het station in Genk wat zeker zal leiden tot positieve effecten voor het woon-schoolverkeer voor jongeren en docenten vanuit het Maasland. We zullen, in kader van strategische samenwerkingen met bijvoorbeeld Universiteit Maastricht, met de Spartacustram ook een veel snellere verbinding met Maastricht krijgen wat een duidelijke meerwaarde voor UHasselt zal zijn. Dat zal zeker nog de samenwerking bevorderen tussen studenten en docenten omdat er veel minder tijd verloren wordt bij de verplaatsingen. Jan Van Esbroeck, van Ethias Arena Meer mensen uit Euregio naar onze evenementen Elke verbetering van mobiliteit is nuttig. We moeten Spartacus dan ook echt als één groot geheel zien en niet als een tramlijn tussen Hasselt en Maastricht. De drie voorziene vervoerskanalen zullen immers enorme bezoekersstromen in onze regio op gang brengen. Mensen gaan hierdoor vlotter op hun werkplek geraken maar ook shoppers en toeristen zullen zich doorheen onze provincie verplaatsen op een snelle manier. Daarom zijn de vervoerslinken tussen Hasselt en bijvoorbeeld Maasmechelen en het nieuwe park Terhills zo belangrijk. We zetten als provincie in op toerisme, dan moeten we ook voluit die kaart trekken. Op dezelfde manier is de ontsluiting van Noord- Limburg super interessant. Ook daar zijn winkels, horeca en toerisme speerpunten. Voor mij is Spartacus het perfecte voorbeeld van hoe we, in onze regio, aan lange termijn denken durven doen. Voor de economische ontwikkeling van Limburg is de uitrol van het hele Spartacusplan dan ook van cruciaal belang. Bij LRM geloven we er in elk geval volop in. Limburg, de Limburgers en onze bezoekers mobieler maken zonder dat ze meteen in de auto moeten springen, daar gaat het ons echt om. Park & Ride-systemen en het openbaar vervoer in het algemeen zijn absolute pluspunten voor de Ethias Arena, maar ook voor Plopsa Indoor en Versuz. In het Sportpaleis in Antwerpen ervaren we duidelijk het voordeel als mensen ervoor kiezen om niet in de file te staan maar hun auto gewoon iets verder weg op een ruime parking parkeren, en de tram te nemen in een Park&Ride -formule. Dat kan straks op heel drukke momenten ook voor het hele Ethias Arena complex door bijvoorbeeld de parking van de UHasselt te gebruiken. Daarnaast gaat ook de grens tussen Nederlands- en Belgisch Limburg nog een stukje omlaag. We zijn er zeker van dat veel meer mensen uit de Euregio, gebruik makend van de snelle Spartacusverbinding, naar de evenementen en spektakels in de Ethias Arena gaan afzakken. Dat is beslist een goede zaak voor de verdere uitbouw. Wij zijn heel blij ook met de aangekondigde halteplaats vlakbij en de veilige voetgangersdoorsteek naar ons complex.

6 6 HET BELANG VAN SPARTACUS Spartacus wordt de ruggengraat van Limburg Sterk en slim vervoer zijn basis van van mobiliteitsplan minister Hilde Crevits De drie lijnen van Spartacus zijn onlosmakelijk met mekaar verbonden, net zoals de rest van het fijnmazige netwerk daar omheen Limburg is echt stiefmoederlijk bedeeld als het over openbaar vervoer en ontsluiting gaat. Alleen al daarom moeten we voortmaken met de komst van Spartacus, een vervoersplan dat perfect past in onze totaalvisie voor mobiliteit. Sterk en slim vervoer, dat zijn onze codewoorden en daar gaan we voluit voor. Vlaams minister van mobiliteit en openbare werken Hilde Crevits heeft haar huiswerk klaar. Mobiliteit is geen spelletje. We verplaatsen ons steeds meer, dagelijks doet elke Vlaming gemiddeld 41,46 kilometer en op jaarbasis rijden we kilometer met de auto. Wat opvalt is dat onze verplaatsingswijze al jaren stabiel blijft. Liefst tweederde doen we met de wagen. Fiets en te voet staan elk voor goed 12 procent en voor amper 5 procent kiezen we het openbaar vervoer. Nochtans bedraagt 70 procent van onze verplaatsingen minder dan 5 kilometer, afstanden waarvoor zachte verplaatsingsmethodes uitermate geschikt zijn. Maar we gebruiken ze veel te weinig. Gerichte projecten tonen immers dat mensen bereid zijn hun wagen te ruilen voor een andere vervoerswijze als bijvoorbeeld hun loonpakket daaraan gekoppeld wordt en als de faciliteiten in orde zijn. En precies daarom moeten we het infrastructuurnetwerk sterker en slimmer maken. Spitsstroken Sterk betekent dat de kwaliteit van het netwerk goed is en slim geeft aan dat we kiezen voor een dynamisch verkeersbeheer op de autosnelwegen. Daarnaast speelt uiteraard de snelheid waarmee mensen zich kunnen verplaatsen een rol. Het wegennet moet op peil gebracht worden. Tegen 2015 willen we al Mobiliteit is geen spelletje onze autosnelwegen in orde hebben en de doorstroming en verkeersveiligheid moeten verbeteren door innovatie. Zo installeren we spits- en weefstroken, waarbij er nog 3 nieuwe gepland staan, onder meer een spitsstrook op de E314 voorbij Leuven, richting Limburg. Die komt er in 2015 en moet de files doen smelten. Daarnaast werken we hard aan een reeks missing links. De Noord-Zuid in Limburg, een speerpunt voor de komende jaren, is daar een uitstekend voorbeeld van. Maar we gaan ook investeren in infrastructuur en comfort bij De Lijn. De grootste en groenste busbestelling ooit is geplaatst met meer dan 500 eco-vriendelijke bussen en we hebben nooit zoveel tramsporen aangelegd. In elke provincie liggen projecten op tafel. Mobiliteitsplan Vlaanderen Dat zit allemaal vervat in het Mobiliteitsplan Vlaanderen waarin we het toekomstige mobiliteitsbeleid op middellange (tot 2030) en lange (tot 2050) termijn hebben uitgezet. Onze 5 targets zijn bereikbaarheid, toegankelijkheid, verkeersveiligheid, verkeersleefbaarheid en de beperking van milieu- en natuurschade. Die willen we bereiken met een reeks concrete doelstellingen waarbij het aantal dodelijke slachtoffers is gedaald tot 133 en we binnen onze Vision Zero op weg zijn naar geen enkel slachtoffer meer. Op wegen die gevoelig zijn voor verkeersopstoppingen, ligt de gemiddelde snelheid toch op 90 kilometer per uur, in steden verbeteren we reistijden met fiets, bus en tram en we houden mobiliteit betaalbaar voor inkomenszwakke groepen. Om onze ambities op het terrein waar te maken, heeft het Mobiliteitsplan Vlaanderen 4 operationele doelstellingen. We moeten komen tot een samenhangend en robuust vervoersnetwerk, dat gebruiksvriendelijk, kwalitatief en comfortabel is en bovendien efficiëntie, veiligheid en milieuvriendelijk hoog in het vaandel voert. Tot 12 januari 2014 kan iedereen zijn menig kwijt op Speerpunten Binnen de Vlaamse Regering vormt Limburg één van de belangrijkste luiken in het mobiliteitsplan. Ik ben bijzonder ontstemd over de plannen die de spoorwegen met bijvoorbeeld de lijnen vanuit Hasselt naar Antwerpen hebben. Daar gaan we ons, vanuit de Vlaamse regering, echt tegen verzetten. Maar we gaan ook inzetten op een betere ontsluiting van de provincie. Dat zie je al aan de erkenning die we hebben voor het SALKwaarin het gericht ontsluiten één van de zes speerpunten is. Daarom hebben we drie grote projecten: de Noord-Zuid, waarvan het herwerkte PLAN Milieu EffectenRapport (MER) is ingediend en voor advies wordt voorgelegd. En dan kan het RUP snel volgen. Daarnaast is er het verhogen van de 15 bruggen, waarvan 8 in Limburg, Liefst tweederde van al onze verplaatsingen doen we nog altijd met de auto over het Albertkanaal om het vervoer per schip een duw in de rug te geven. En tot slot is er het Spartacus-vervoersplan, waarvan lijn 1 is goedgekeurd, maar dat voor mij, en vanuit mijn partij mag ik dat zeggen, als een Heilige Drievuldigheid volledig moet afgewerkt worden. De drie lijnen zijn onlosmakelijk met mekaar verbonden, net zoals de rest van het fijnmazige netwerk daar omheen. Het Spartacus-plan vormt echt de ruggengraat voor het nieuwe Limburg. We moeten inzetten op vervoersmethoden waarmee de mensen zich, binnen de provincie, snel kunnen verplaatsen maar waarmee ze ook vlug op de knooppunten geraken waar ze het hogere openbaar vervoer kunnen gebruiken om buiten Limburg te reizen. Heel veel werk nog maar we moeten vooruit met de geit nu en niet meer zeuren. De discussies zijn gevoerd, nu moeten we beslist doorgaan. En Spartacus biedt Limburg alle kansen, grijpen die kans dus!

7 het belang van spartacus 7 SNELTRAMLIJN 1: van Hasselt naar Maastricht De eerste sneltramlijn loopt tussen Hasselt en Maastricht. De haltes voor deze verbinding zijn nu definitief vastgelegd, in Hasselt, Diepenbeek, Bilzen, Lanaken en Maastricht. Hasselt: 4 haltes Hasselt HASSELT Station Oud Gasthuis Kolonel Dusartplein Provinciehuis Campus Diepenbeek Station Beverst Munsterbilzen Eigenbilzen Lanaken Belvédère Centrum MAASTRICHT Station Het traject in Hasselt De trams vertrekken allemaal aan het station waar ze, via de oude spoorwegbedding de Kuringersteenweg dwarsen en zo naar de Mouterijstraat en de Stokerijstraat naar de kop van de kanaalkom rijden. Daar gaat het, over de Blauwe Boulevard, richting Kolonel Dusartplein, waar de trams afbuigen naar de Koning Boudewijnlaan en de Universiteitslaan. Vlak voor de universitaire campus, verlaten de trams van lijn 1 en 2 dan Hasselt. Voor Lijn 3 wordt het scenario, dat naar Noord- Limburg leidt, nog bekeken. Is er nieuwe infrastructuur nodig? Er zal heel wat veranderen in de stad. Zo komt er aan de stationsomgeving, naast de ondergrondse parking die al gebouwd is, ook een ruime fietsenstalling en wordt het stationsplein heraangelegd. De doortocht van de Mouterijstraat en de Stokerijstraat staan op de agenda en de herinrichting van de kop van de kanaalkom en de Groene Boulevard daar, staat in nauw verband met Spartacus. Deze herinrichting gebeurde altijd omwille van de komst van de Blauwe Boulevard. Op het Kolonel Dusartplein wordt de bestaande ondergrondse parking uitgebreid met 106 plaatsen en bekijken we of de Groene Boulevard er een ander traject krijgt. De kruising van de Singel met de Universiteitslaan wordt ook helemaal vernieuwd, zodat de tram er, ongehinderd kan voorbij zoeven in een aparte spoorbedding richting Diepenbeek. Waar komen de haltes precies? Hasselt heeft straks vier haltes: het station, aan de kop van de kanaalkom in de buurt van de kruising met de Demerstraat, aan het Kolonel Dusartplein en op de Universiteitslaan tussen het Provinciehuis en de Ethias Arena/Plopsa Indoor. Wat zijn volgens u de belangrijkste troeven van Spartacus? Burgemeester Hilde Claes: Spartacus is belangrijk voor de hele provincie, omdat we echt slecht ontsloten zijn. Voor Hasselt is het een opstap naar een betere mobiliteit. We groeien alsmaar op vlak van inwoners, studenten, shoppers en werknemers en dus is de uitdaging 1 2 om een bereikbare en toegankelijke stad te blijven er meer dan ooit. Zowel de gebruikers van het openbaar vervoer, als de zwakke weggebruikers of de automobilist moet hier blijvend geraken en een vlotte en veilige verkeersdoorstroming hebben, hetgeen nu soms een probleem wordt op onze ringwegen. Door de komst van Spartacus zullen ook inwoners, shoppers, werknemers en studenten weer vlotter van en naar Hasselt kunnen en de aanpak van het knooppunt aan de bushalte op het evenementenplein zal er voor zorgen dat de auto rond de bushalte rijden en niet langer hoeven te stoppen voor overstekende voetgangers. Is deze sneltramlijn belangrijk voor Hasselt? Burgemeester Hilde Claes: Spartacus zal voor nieuwe voetgangersstromen zorgen in de binnenstad en zeker in de Demerstraat. Daarnaast worden Ethias Arena en Plopsa Indoor ook beter verbonden met de binnenstad. De heraanleg van het kruispunt Singel-Universiteitslaan zorgt er alleszins voor dat de mensen ook daar voortaan veiliger de weg kunnen dwarsen. De algemene verkeersveiligheid zal zeker verhogen. De algemene verkeersveiligheid zal zeker verhogen hilde claes Foto s: 1 Burgemeester Hilde Claes 2 Kolonel Dusartplein 3 Provinciehuis 4 Oud Gasthuis 5 Station Hasselt Zijn de trajecten definitief? De Lijn: Voor sneltramlijn 1 tussen Hasselt en Maastricht is het traject helemaal uitgestippeld en ligt het definitief vast. Er is overal heel concreet beslist waar de sneltram precies zal rijden. Daardoor kunnen we nu ook al juist aangeven hoelang het duurt voor je op een bepaalde bestemming geraakt. Vanuit het Dusartplein van Hasselt raak je op een half uur in het centrum van Maastricht. En van Lanaken naar de UH duurt het..?

8 8 HET BELANG VAN SPARTACUS SNELTRAMLIJN 1: van Hasselt naar Maastricht Diepenbeek: 2 haltes Diepenbeek HASSELT Station Oud Gasthuis Kolonel Dusartplein Provinciehuis Campus Diepenbeek Station Beverst Munsterbilzen Eigenbilzen Lanaken Belvédère Centrum MAASTRICHT Station Onze stationsomgeving krijgt een enorme opwaardering door de komst van de tram patrick hermans Het traject in Diepenbeek De sneltram duikt Diepenbeek binnen op de Universiteitslaan ter hoogte van de Campus. Daar rijdt Lijn 1 het campusgebied binnen om de knooppunthalte, in de buurt van de ingang van de Universiteitsgebouwen. Dit wordt een bijzonder belangrijk punt voor verkeer komende vanuit Maastricht en Hasselt en later Genk-Maaskant. Dagelijks komen immers mensen naar de campus en we zijn er zeker van dat de tram voor een beter mobiliteit zal zorgen. Een keer de campus voorbij, buigt de tram, via de Ginderoverstraat en de Demer, af naar de bestaande spoorlijn Hasselt-Bilzen, waar hij dan een bedding vlak er naast krijgt. Op die manier bereiken we de tweede halte, in Diepenbeek-centrum, vlakbij het bestaande station, dat een A-locatie wordt en waar tram, trein en bus een knooppunt zullen hebben. De tram blijft langs de spoorweg rijden tot hij Diepenbeek verlaat op de grens van Beverst-Bilzen. centrum autoluw te maken. Omdat alle overwegen in de gemeente afgeschaft worden, komt er een omleidingsweg rond het centrum voor doorgaand verkeer. Daarnaast krijgt het kruispunt N2-N76 een viaduct die ook het nieuwe tramspoor zal overspannen. In de Stationsstraat komt er een nieuwe tunnel voor zwakke weggebruikers en ook andere knelpunten verdwijnen. Zo komt er in de Molenstraat een lus en is er ruimte voor een verbindingsweg tussen de Peperstraat en de Waardestraat. Uiteraard moet het hele tramlijntraject aangelegd worden. Waar komen de haltes precies? De eerste Diepenbeekse halte is die op de universitaire campus. Dat wordt het knooppunt waar mensen zowel op lijn 1 als lijn 2 kunnen stappen. De tweede Diepenbeekse halte is in het bestaande station, waar de tram op quasi dezelfde plaats als vandaag de trein, zal stoppen. 1 mobiliteit in Diepenbeek gevoelig veranderen. Op de campus, waar vandaag een parkeerprobleem is, zullen meer en meer mensen per tram toekomen en mocht het Jessa Ziekenhuis toch naar Diepenbeek willen verhuizen, dan is meteen ook die ontsluiting voorzien. Het is nu of nooit om daarvoor te kiezen voor politiek Limburg. Is deze sneltramlijn belangrijk voor Diepenbeek? Burgemeester Patrick Hermans; Onze stationsomgeving krijgt een enorme opwaardering door de komst van de sneltram, waardoor de aantrekkingskracht voor handel in die buurt vergroot. Bovendien kunnen we op die manier de stationsomgeving verbinden met de Stationsstraat, Varkensmarkt, Strobandersplein en het Marktplein, hetgeen voor een nieuwe dynamiek in het Diepenbeekse handelaarsleven kan zorgen. Toch hoop ik dat het vooropgestelde aantal reizigers mijn persoonlijke verwachtingen zal overstijgen. Hoe dan ook, Spartacus gaat Diepenbeek meer dan ooit een plaats geven in Limburg. Is er nieuwe infrastructuur nodig? Wat volgens u de belangrijkste troeven van Spartacus? Foto s: In Diepenbeek maken we, van de komst van de tram, gebruik om het Burgemeester Patrick Hermans: Door de komst van de tram zal de 2 1 Burgemeester Patrick Hermans 2 Halte Diepenbeek Station 3 Halte Campus HOEVEEL MENSEN KUN- NEN OP EEN TRAM? De Lijn: Per tramstel zijn er telkens 100 zitplaatsen, en 200 standplaatsen.? 3

9 het belang van spartacus 9 SNELTRAMLIJN 1: van Hasselt naar Maastricht Bilzen: 3 haltes Bilzen HASSELT Station Oud Gasthuis Kolonel Dusartplein Provinciehuis Campus Diepenbeek Station Beverst Munsterbilzen Eigenbilzen Lanaken Belvédère Centrum MAASTRICHT Station Het traject in Bilzen De tramlijn loopt over Beverst - Munsterbilzen - Eigenbilzen. In Beverst loopt het tracé parallel met de bestaande spoorlijn 34, vanuit Hasselt komt de tram ter hoogte van het waterzuiveringsstation aan de Molenstraat Bilzen binnen. De tramlijn blijft de in dienst zijnde spoorlijn volgen tot ze ter hoogte van de Boomstraat/Rehagestraat afbuigt naar het voormalige treinspoor Lijn 20. Hier kruist ze de Hoogbrugstraat (onder brug) - Spurkerweg (overweg) - en loopt dan verder tot ze parallel met de Sint-Landradastraat net achter de rotonde de Munsterbilzenstraat oversteekt (overweg) om zo parallel met Sint- Rochusstraat de oude bedding verder te volgen met kruisingen aan de Hoelbeekstraat (over brug), Lochtstraat (onder brug), Vossekuilstraat (onder brug) en zo parallel loopt met het kanaal tot Lanaken. tunnel aan de Boomstraat en aan de Laarstraat. Aangepaste wegenis aan de Molenstraat waar de halte komt van Beverst. Nieuwe haltes, en parking in de drie gevallen. Verder zijn er nog vernieuwde bruggen nodig aan de Lochtstraat en de Vossekuilstraat. Dan zijn er nog de maatregelen: de aanleg van een tunnel onder spoorlijn 34 tussen Sint-Lambertuslaan en Hasseltsestraat, en de aanleg van de fiets- en voetgangerstunnel aan de Laakstraat. Waar komen de haltes precies? In Beverst aan de Molenstraat, in Munsterbilzen aan de rotonde Munsterbilzenstraat/Sint-Jorisstraat en in Eigenbilzen aan de Sporthalstraat. Wat zijn volgens u de belangrijkste troeven van Spartacus? Burgemeester Frieda Brepoels: Het Spartacusproject als geheel zal een betere ontsluiting van Limburg realiseren. Dit is een positieve zaak, gezien dit één van de randvoorwaarden is van het Strategisch Actieplan voor Limburg in het kwadraat (SALK) om op langere termijn extra arbeidsplaatsen te creëren en het economische weefsel in Limburg te versterken. Is deze sneltramlijn belangrijk voor Bilzen? Burgemeester Frieda Brepoels: Als er frequente en snelle busverbindingen worden ingericht vanuit de deelgemeenten naar de drie opstapplaatsen, dan zorgt de tram voor een snelle verbinding met Hasselt en Maastricht. Dit zal een goede zaak zijn voor mensen die werken of studenten die studeren in één van deze steden. Vooral de mensen die naar de binnenstad moeten, zullen hier tijdwinst uit halen. Of er veel mensen uit Hasselt, Diepenbeek of Maastricht naar Bilzen zullen komen om te shoppen, is nog de vraag. De tramverbinding stopt namelijk niet in het centrum van Bilzen of aan het station. In elk geval zal Bilzen maximale inspanningen leveren om de reizigers vanaf de haltes op een soepele manier in het handelscentrum te krijgen. Het Spartacusproject als geheel zal een betere ontsluiting van Limburg realiseren frieda brepoels Is er nieuwe infrastructuur nodig? Een viaduct over spoorlijn 34 aan de Molenstraat en aan de Boomstraat. Een ontsluitingsweg tussen de Molenstraat en de Nijverheidsstraat. Een fiets- en voetgangers- 1 2 Foto s: 1 Burgemeester Frieda Brepoels 2 Halte Eigenbilzen 3 Halte Munsterbilzen 4 Halte Beverst SPECIAAL VOOR SPARTA- CUS GAAN ER 14 OVER- WEGEN DICHT? WAAR- OM IS DAT NODIG? 3 4 De Lijn: De sluiting van die overwegen in Diepenbeek en Bilzen komt er niet alleen voor het Spartacus-project. De sluiting stond al langer gepland en is een initiatief van Infrabel. Het heeft vooral te maken met het wegwerken van de (te lange) wachttijden en met veiligheidsoverwegingen. Denk maar aan de vele ongevallen aan de overwegen. In het algemeen worden trouwens steeds meer overgangen gesloten omwille van dat argument. Ze worden ondermeer vervangen door bruggen of tunnels.?

10 10 HET BELANG VAN SPARTACUS SNELTRAMLIJN 1: van Hasselt naar Maastricht Lanaken: 1 halte Maastricht: 3 haltes Lanaken HASSELT Station Oud Gasthuis Kolonel Dusartplein Provinciehuis Campus Diepenbeek Station Beverst Munsterbilzen Eigenbilzen Lanaken Belvédère Centrum MAASTRICHT Station Maastricht We worden door de waardige verbindingen sneller en beter bereikbaar, het is top voor de mobiliteit Foto s: marino keulen 1 Bugermeester Marino Keulen 2 Brug Lanaken 3 Wethouder Albert Nuss 4 Belvedédère 5 Maasboulevard 6 Centraal Station Maastricht HOE IS BEPAALD IN WELKE GEMEENTEN DE SNELTRAM PASSEERT? De Lijn: De bediening van de nieuwe sneltrams is niet willekeurig gekozen. De drie trajecten zijn er gekomen na een grondige analyse. Het grote doel is om een zo goed mogelijke mobiliteit te krijgen voor zoveel mogelijk Limburgers. Bij Spartacus gaat het trouwens niet alleen om de sneltrams. Er komen ook tal van snelbuslijnen en pendelbussen om het knooppuntennetwerk sluitend te maken.? Het traject in Lanaken De sneltram komt binnen via Gellik en volgt een groot stuk van de oude spoorverbinding Hasselt-Maastricht. De tram draait ter hoogte van het Heilig Hartcollege richting Europalaan en volgt die tot aan het Europaplein, dat in het centrum ligt. Vervolgens maakt de tram opnieuw gebruik van de bestaande spoorbedding om het industrieterrein van Smeermaas te verlaten richting Maastricht. Aansluitend aan de werken voor de aanleg van de sneltram wordt de Europalaan in een tunnel geleid onder het sneltramspoor en verlegd in de richting van de Zuid-Willemsvaart. Er komen twee rotondes ter hoogte van Sappi en de Gasthuisstraat en er wordt een ruime parkeerplaats aangelegd. In eerste instantie is er plaats voor 150 voertuigen, op langere termijn voor 450 wagens. Al deze werken worden gefinancierd door het Vlaams gewest. Is er nieuwe infrastructuur nodig? Het Europaplein wordt aangepast door de gemeente en er komt een nieuw plein voor het Heilig Hartcollege, maar die werken staan los van Spartacus. Samen kosten de werken euro, waarvan euro door LSM gesubsidieerd wordt en euro door het Vlaams gewest. Het zijn in het kader van Spartacus dus geen noodzakelijke investeringen, maar wel werken die voor een betere ontsluiting en verkeersveiligheid zorgen. Daarnaast is het positief dat het uitzicht van Lanaken wordt verfraaid, het vooraanzicht van de stad wordt opgesmukt. Kortom, we krijgen veel in de plaats van de overheid. Waar komen de haltes precies? Er komt één belangrijke halte op het Europaplein, het kloppende hart van Lanaken-centrum. Daar staat vandaag het Euromonument. 2 Wat zijn volgens u de belangrijkste troeven van Spartacus? Burgemeester Marino Keulen: Om het in voetbaltermen uit te drukken: we krijgen de mogelijkheid om een reeks hoger te spelen. Dat gaat ook effectief gebeuren, we maken als het ware school voor de rest van Vlaanderen. Dankzij de sneltram zal Lanaken zich beter kunnen ontwikkelen. Het gaat om een dynamische ontsluiting, die vlot is en ecologisch honderd procent verantwoord. Een sneltram hoort tegenwoordig bij een moderne regio, dit was een opportuniteit die we niet konden laten liggen. Is deze sneltramlijn belangrijk voor Lanaken? 1 Burgemeester Marino Keulen: We worden door de waardige verbindingen sneller en beter bereikbaar, het is top voor de mobiliteit. Hasselt en Maastricht komen door de sneltram beduidend dichterbij. Tijdens het spitsuur rij je naar Hasselt 45 à 50 minuten, terwijl dat met de sneltram 26 minuten zal zijn. Maastricht ligt al vlakbij, maar in de toekomst gaat het om een afstand van vijf minuten. De naamsbekendheid en uitstraling van Lanaken zullen toenemen. Ook ons koopcentrum zal aantrekkelijker worden, zeker als je rekening houdt met de parkeertarieven in Maastricht en het kosteloos parkeren in Lanaken. Onze ligging is uitstekend, dus moeten we de voordelen maximaal benutten. Het traject in Maastricht De tram komt Maastricht binnen via bestaand goederenspoor vanaf Lanaken. De eerste halte komt in de nieuwe wijk Belvédère, die momenteel volop in beweging is en straks een internationale en bruisende stadswijk met een 24-uurs kennis- en cultuureconomie wordt. De tramhalte versterkt deze ontwikkeling. De volgende halte is de centrumhalte aan de Maasboulevard. Die ligt op nog geen 100 meter van de Markt. De laatste halte in Maastricht en eindhalte van de tram is het Centraal Station, met overstapmogelijkheden in de richting Eindhoven of Luik. Is er nieuwe infrastructuur nodig? Tot aan de stadsgrens maken we gebruik van bestaand goederenspoor. Dat is het gemakkelijkst. Daarna zal het tramtracé door de binnenstad en grotendeels over bestaande wegen en bruggen lopen. De grootste verandering zal optreden in het stationsgebied. Daar vindt een volledige metamorfose plaats. De tram wordt ingepast, het busstation wordt opnieuw ingericht en er komt een oplossing voor de fietsen die er nu staan. De ruimtelijke ingreep is op deze plek het grootst Waar komen de haltes precies? Aan de Boschstraat (Belvédère), Maasboulevard (centrum) en Centraal Station. Wat zijn volgens u de belangrijkste troeven van Spartacus? Wethouder Albert Nuss: De betrouwbaarheid die een sneltramverbinding uitstraalt. Een verbinding over spoor is zichtbaar en wekt vertrouwen. Ervaringen in andere regio s leren dat de komst van een tram een impuls geeft aan het OV-gebruik. Dat zal ook hier het geval zijn. Is deze sneltramlijn belangrijk voor Maastricht? Wethouder Albert Nuss: Spartacuslijn 1 is op veel fronten van belang voor onze stad en de Euregio. Als eerste omdat de tram voor een robuuste OV-verbinding met Belgisch Limburg zorgt. Voor Maastrichtenaren wordt dit ook de snelste spoorverbinding met Antwerpen. Maar ook voor de bereikbaarheid van het stadscentrum is het in combinatie met een Park+Ride in Lanaken van groot belang. De tram zorgt voor een economische versterking van de Euregio omdat het de universiteiten van Maastricht en Diepenbeek verbindt. Daarnaast kunnen internationale forenzen straks makkelijker over de grens reizen en werken en is het mogelijk bezoekers uit Belgisch Limburg in ons centrum comfortabel te ontvangen. Spartacus verbindt stadscentra zo kort en direct mogelijk: daar waar mensen leven en werken.

11 het belang van spartacus 11 Sneltramlijn 2 Verbindt Hasselt - Genk - Maasmechelen Sneltramlijn Hasselt - Maastricht Geplande sneltramverbinding (lijn 2) Geplande trein/sneltramverbinding (lijn 3) Bestaande treinverbindingen Sneltramstopplaatsen Treinstopplaatsen Diest Landen Mol Balen Leopoldsburg Beverlo Beringen Heusden Schulen Lommel Sint-Truiden Kiewit Hasselt Overpelt Zolder Zonhoven Bokrijk Eindhoven Tongeren Neerpelt Genk Luik Weert UHasselt Diepenbeek Beverst Munsterbilzen Eigenbilzen Lanaken Bilzen Maasmechelen Maastricht Met Lijn 2 wordt Genk de draaischijf tussen het Maasland en Hasselt zodat we, met een degelijk openbaar vervoer in onze regio, eindelijk geen kansen meer missen en we het ZOL, het centrum en ons station verder kunnen uitbouwen, zeker als de verbinding met Thor Park ook onmiddellijk wordt uitgevoerd. wim dries - burgemeeser genk Lijn 3 ontsluit de 3 gemeenten Neerpelt, Overpelt en Lommel in het Noorden van Limburg waardoor we op minder dan een half uur van het centrum van de provincie wonen en Limburg eigenlijk kleiner wordt. raf drieskens burgemeester neerpelt Waarom? De sneltramlijn Hasselt-Genk- Maasmechelen moet het Maasland op een vlotte, efficiënte manier verbinden met de provinciehoofdstad en verder. Het feit dat ook deze sneltramlijn opgenomen is in het SALK, bewijst dat Limburg wel degelijk nood heeft aan een goede ontsluiting door middel van snelle spoorverbindingen. Hoever staat het? Hilde Roubben van De Lijn: In december 2011 werd een plan-mer ( Milieu Effecten Rapport) opgestart. Daarbij werden heel wat tracés geselecteerd, rekening houden met de krijtlijnen van het Spartacusmodel (waar kunnen haltes liggen, waar moet een knooppunt) komen. Dat werd aangevuld met alternatieven die naar boven kwamen na overleg met de lokale besturen. Bedoeling van die gespreksronde was om te komen tot een voorstel voor een voorkeurstracé en bijhorende haltes uit te werken, waarin alle betrokken partijen zich kunnen vinden. Daarbij moet natuurlijk rekening gehouden worden met investeringskosten enz. Ook burgers, buurtcomités en (natuur)verenigingen konden voorstellen doen. Dat leidde tot nieuwe inzichten en nieuwe tracémogelijkheden, die begin 2013 onderzocht zijn op hun technische haalbaarheid, leefbaarheid en impact op de natuur. Na de selectie van een of meer voorkeurstracés en het uitvoeren van een maatschappelijke kosten-batenanalyse wordt het voorstel door Vlaams minister Crevits aan de Vlaamse regering voorgelegd. Na de tracékeuze zal ook de geraamde investeringskost gekend zijn. De regering beslist uiteindelijk over het definitieve tracé en de toewijzing van de financiële middelen. Tien mogelijke routes De juiste route is nog niet vastgelegd. Wel zijn er na de vergaderingen met de gemeentes en de opmerkingen van burgers en verenigingen in totaal 10 mogelijke tracéalternatieven naar voor geschoven. Daaruit moet een keuze worden gemaakt. Belangrijke punten daarbij vormen de oversteek van het Albertkanaal en de doortocht in natuurgebied De Maten. Op dit moment zijn er een tiental alternatieven die op dit moment worden onderzocht. Op korte termijn valt er een beslissing. Dit is de missing link tussen het Maasland en het treinverkeer vanuit Hasselt. Bovendien ligt het ZOL nu binnen bereik voor iedereen en wordt ook Maasmechelen en bij uitbreiding het hele Maasland nu ontsloten voor het centrum van de provincie. Spartactus is voor ons echt de enige efficiënte manier om al deze doelen te bereiken in één klap. Lijn 3 Waarom? De derde snelle spoorverbinding loopt tussen Hasselt en het noorden van de provincie. Ook deze spoorverbinding is opgenomen in het SALK en moet, naast de aanleg van de Noord-Zuid-verbinding, eindelijk zorgen voor een vlottere ontsluiting van het noorden van Limburg. Verbindt Hasselt en Noord-Limburg Hoever staat het? Hilde Roubben van De Lijn: Voor deze verbinding is op vraag van toenmalig minister Vervotte en huidig Vlaams minister Crevits een studie uitgevoerd. Er werd zowel rekening gehouden met een sneltram- als treinexploitatie. Wat is het beste: een nieuwe sneltramverbinding of de mogelijke heringebruikname van de spoorlijn door de NMBS. Uit de vergelijkende studie blijkt dat de trein op deze verbinding een iets betere optie is dan de tram. Vandaar dat de Vlaamse regering ook de treinverbinding heeft opgenomen in de Vlaamse spoorstrategie. Vlaams minister Crevits startte ook gesprekken met haar federale collega Labille met het oog op het integreren van deze spoorverbinding in het investeringsplan van de NMBS. In kan alleszins al werk gemaakt worden van de heraanleg van het oude dienstenspoor waarop de trein Hasselt- Lommel eventueel kan rijden. Een andere optie is dat bekeken wordt op welke manier men een sneltram in gebruik kan nemen die mogelijk ook op de sporen van spoorwegbeheerder Infrabel inzetbaar kan zijn. De opties staan nog open, maar er zullen snel knopen worden doorgehakt. Ook de routes liggen nog niet helemeaal vast. raf terwingen burgemeester maasmechelen

12 12 HET BELANG VAN SPARTACUS Haltes worden sociale knooppunten 1 2 We kiezen voor trams omdat ze meer volk dan bussen kunnen bevatten De haltes of stopplaatsen van de verschillende Spartacus-lijnen zijn niet lukraak bepaald. Op elk knooppunt is er drie minuten overstaptijd voorzien. Maar je kan er meer dan alleen maar op- en afstappen. De haltes van de toekomst zijn ook sociale knooppunten. En kunst is nooit ver weg. Er moet energie voelbaar zijn op de stopplaatsen Ontwerper Thomas Lommee 1 Elke halteplaats wordt een interessante publieke ruimte, waarbij we kwalitatief hoger moeten mikken dan een gemiddelde stationsbuurt. Dat zegt ontwerper Thomas Lommee. Na zijn studies aan The Design Academy Eindhoven, Les Ateliers in Parijs and The Institute without Boundaries in Toronto richtte hij in Brussel de designstudio Intrastructures op. Dat is een ontwerpstudio die zich toelegt op het ontwerpen van zowel producten, diensten als ruimtelijke ingrepen voor een meer duurzame samenleving. In die optiek dacht hij van meet af aan mee rond Spartacus en vooral rond de invulling van de halteplaatsen. Dat zijn voor Lommee de mooiste plekjes op de drie routes. Spartacus is immers veel meer dan mobiliteit. Zo wordt het ook een trekker voor mobiliteitscultuur en zorgt het er voor dat energie voelbaar zal zijn op de stopplaatsen. Elke halteplaats is immers een interessante publieke ruimte, zeker de knooppunten waar wellicht iets grotere halteplaatsen gebouwd worden. Daar kan je bijvoorbeeld op schermen kunst tonen aan de mensen die er zitten te wachten, zodat ze dingen zien en ontdekken die ze misschien anders nooit zien. Maar je kan er net zo goed fietsen verhuren of ze herstellen, kranten, pralines of bloemen verkopen, een horecazaak starten en ga zo maar door. Het belangrijkste is dat je aan de mensen, liefst lokale burgers, de kans geeft om mee te participeren in de projecten die je er wil uitvoeren. Bovendien mag niemand gelimiteerd denken in deze. Van bij de oorsprong moet er carte blanche zijn. Alles moet er kunnen. Zo kan je halteplaatsen ook als een multifunctioneel iets zien. Je kan er theater, toneel of muziek spelen onder de afdaken en daarom pleit ik er ook voor om de stations ruim genoeg te ontwikkelen zodat deze dingen er ook in realiteit doenbaar zijn. Stel je voor, je stapt van de tram en er start een stand-up-comedian op tien meter van je. Prachtig toch. En zo kan je zelfs kunstcircuits opzetten. Kijk, De Lijn gaat straks de infrastructuur aanbieden, het is van het allergrootste belang dat de mensen zelf de invulling gaan verzorgen en dat we kwalitatief hoger mikken dan de doorsnee stationsbuurt doet. Daarover moet er natuurlijk dialoog zijn met alle partners. Maar dat je op een stopplaatsen energie moet voelen, dat staat voor mij als een paal boven water. En dan vult Spartacus helemaal in waarvoor het bedacht is: meer zijn dan alleen maar een sneltram maar een link voor en tussen de mensen worden en hen bovendien extra kansen bieden. Knooppunten vormden de basis Mobiliteitsadviseur Peter Brogt 2 Spartacus is helemaal op maat van Limburg gesneden, vertelt Peter Brogt. De Nederlander studeerde weg- en waterbouwkunde in Den Haag en heeft, naast een ruime ervaring in het ontwerpen van nieuwe woon- en werkgebieden, heel wat ervaring op het terrein van het openbaar vervoer. Hierbij komen de planning van nieuwe lijnen, het optimaliseren van de bestaande dienstverlening en doorstromingsverbeteringen aan de orde. De idee is vergelijkbaar met wat er ooit bedacht is voor de Achterhoek in Nederland, ook een vergelijkbaar gebied. Er zijn heel veel plaatsen en mensen willen overal vlot geraken. Dan kom je snel bij de idee van knooppunten waar de trams op vaste tijdstippen passeren. Sinds 2001 zijn we daar mee bezig. Eerst de knooppunten, dan pas het hele Spartacusverhaal er omheen. We kiezen voor trams omdat ze meer volk dan bussen kunnen bevatten. Bovendien hebben we onze vervoerswijze, de tram, pas gekozen nadat we de knooppunten gedefinieerd hadden. Daarom kunnen ook treinen. De knooppunten hebben dus twee eigenschappen: ze moeten zo veel mogelijk mensen kunnen verzetten en het vervoer moet er zo vlot mogelijk aansluiten zodat snel geen lachwekkend iets wordt. Samenwerking tussen trein, tram en bus is dan ook super belangrijk. En daarnaast hebben we de burgemeesters van de knooppunten moeten overtuigen en van de absolute noodzaak dat er om de 30 minuten een tram passeert. Met minder kan je dit echt niet doen. Uitzondering daarop vormt de stadsdienst tussen Genk en Hasselt die om het kwartier zal rijden. Wij zien de knooppunten ook als beademingsstations. Neem nu Neerpelt: alles moet daar samen toekomen en ook weer tegelijk wegrijden, zelfs richting Eindhoven. Ook Bree, Maaseik, Beringen en andere plekken in de provincie krijgen die rol. Kijk, ik ben een Nederlander en waar hier in Vlaanderen de basismobiliteit erg belangrijk is, gaat het in Nederland meer over meer doen met minder geld, wat ik vertaal als het optimaliseren van de mogelijkheden en dat idee wilde ook De Lijn in Limburg: een logisch geheel maken dat toekomstvast is voor de volgende decennia en waarmee tegelijk iedereen zich kan verplaatsen naar waar hij of zij wil. Om dat doel te bereiken, want ik kom uit Deventer, heb ik heel Limburg doorkruist, te voet, met de auto en ik ben in elke gemeente persoonlijk geweest. Trouwens, maar dat wisten jullie al, Limburg is gewoon prachtig. Ik ben inmiddels op rust maar ik kan het niet loslaten, dat Spartacusverhaal. En nog minder jullie provincie. Wat ben ik jaloers. Jullie wonen en leven er immers elke dag.

13 het belang van spartacus 13 Wat kan je vinden in en rond de haltes? Kunst en geurende bloemen aan haltes en langs het traject Een sneltram die door het landschap zoeft, roept niet meteen veel kunstige ideeën op en toch wil men van Spartacus gebruik maken om kunst aan de haltes en langs de sporen naar de mensen te brengen. We hebben daar veel gedachten over, weet Jan Boelen, artistiek directeur van Z33. Aanvankelijk was het de bedoeling om grote installaties langs de trajecten te plaatsen maar we hebben snel ingezien dat een integrale benadering beter zou zijn. Dat heeft geresulteerd in een visie op het hele Spartacus-project waarbij we alles wat gebeuren kan, vorm willen geven. Enkele losse ideeën: we willen bijvoorbeeld in de halteplaatsen en misschien zelfs op de rijtuigen schermen plaatsen waarop afbeeldingen van kunstwerken te zien zullen zijn, maar dat kan net zo goed poëzie worden. We krijgen hier immers een enorm platform waarmee we mensen kunnen betrekken bij kunst., zegt Jan Boelen. Een ander idee is performances, kleine concertjes of optredens organiseren bij de halteplaatsen. Daarvoor zou de infrastructuur perfect kunnen gebruikt worden. Moeilijker wordt het in een derde project waar we landschapsarchitecten moeten voor inschakelen om bijvoorbeeld elk seizoen bepaalde gebieden waar de trams passeren, te voorzien van anderskleurige bloemen. We spelen zelfs met de gedachte om met sterke geuren te gaan werken, zodat een passage in een bepaald gebied de mensen meteen in een wisselend geurenpalet onderdompelt. Alles staat uitgeschreven in een ruime visietekst die we als leidraad kunnen gebruiken. WAT HOUDT HET KNOOP- PUNTENPRINCIPE JUIST IN? De Lijn: Dit principe houdt in dat treinen, sneltrams en bussen uit allerlei richtingen op hetzelfde moment bij elkaar komen in de knooppunten, waardoor overstappen op andere lijnen in verschillende richtingen mogelijk wordt. De opzet van Spartacus gaat uit van knooppunten die zodanig zijn gekozen dat de reistijd daartussen ongeveer 27 minuten is. Op het knooppunt is er zeker voldoende tijd om over te stappen. We hebben vier soorten haltes: de hoofdknooppuntenhaltes, knooppunthaltes, stedelijke haltes en landelijke haltes. KAN IK AAN DE HALTE EEN TICKET KOPEN? De Lijn: Ja, je kan op elk perron op voorhand al een ticket kopen, zodat er geen tijd verloren gaat doordat je ze nog bij de tramchauffeur moet aankopen. De prijs van een ticket is nog niet bepaald. HOE ZIE IK OF EEN TRAM OP TIJD IS? De Lijn: Een sneltram die in een eigen bedding of op bestaande spoorlijnen rijdt, heeft sowieso het voordeel dat die veel stipter kan rijden dan een bus bijvoorbeeld. Maar op elke halte vind je ook duidelijke displays die aangeven binnen hoeveel minuten de sneltram aan je halte kan arriveren. Ook in de trams zelf komen displays waarop we constant actuele informatie kunnen geven over de verbindingen. strijkatelier KAN IK PARKEREN AAN EEN HALTE? De Lijn: Ja, er zijn parkings voor auto s en fietsen voorzien. Dat is de essentie. Mensen kunnen met de bus, auto of fiets tot aan de halte geraken, en stappen daar dan over op de sneltram. Haltes worden ook het knooppunt van sociaal leven, met horeca in de buurt, kinderopvang, een strijkatelier, enz. Aan de haltes kunnen er ook fietsverhuurdiensten komen, en het is goed mogelijk dat er één tarief komt voor de huur van de fiets en een tramticket. fietsonderhoudpunt kinderopvang busknooppunt parkeerplaats horeca fietsenstalling voorstellingen Trein krantenwinkel supermarkt?

14 14 HET BELANG VAN SPARTACUS De sneltram is in In Vlaanderen is de sneltram nog nieuw, maar in heel veel steden in het buitenland is de sneltram al wel even aan het sporen. Of het nu Marseille is, Utrecht of Dublin: overal is de (snel)tram opnieuw van stal gehaald, weliswaar in een eigentijdse versie. Vaak met groot succes. Waarom kiest De Lijn, voor een sneltram in Limburg? Wat zijn de troeven? Het gaat om een tramvoertuig, dat lichter weegt dan de klassieke trein en daardoor sneller kan remmen en versnellen. Grondige opleiding voor nieuwe tramchauffeurs Een tram is flexibeler en veel meer wendbaar in een stad. Daardoor kan het makkelijker bochten nemen. Buiten de stad haalt de tram de snelheid van een trein. Het combineert dus de voordelen van beiden. In- en uitstappen gaat even vlot als op de metro en je zitcomfort is even groot als op de trein. Veel grotere capaciteit dan een bus: per stel zijn er 100 zitplaatsen en 200 staanplaatsen Lager energiegebruik per reiziger-kilometer dan een bus. Door te kiezen voor volledig elektrische voertuigen, is het een groene oplossing. Ze zorgen voor minder lawaai en zijn milieuvriendelijker dan voertuigen op diesel. Een tram is duurder in aankoop maar goedkoper in het gebruik. Als je naar beide aspecten kijkt, is de tram dus goedkoper. je bent sneller ter plaatse omdat je niet vast komt te staan in files De sneltram rijdt in een eigen bedding en wordt dus niet gehinderd door ander verkeer. Daardoor gaat het sneller dan met de bus of auto. Wie de tram of openbaar vervoer gebruikt, moet niet op zoek naar een parkeerplaats in de stad. De sneltram stopt elk half uur aan elke halte. Bij de haltes tussen Hasselt en Diepenbeek is dat zelfs om het kwartier. Een tram gaat langer mee. Een bus moet gemiddeld om de veertien jaar vervangen worden, een tram gaat langer mee. Zet mensen aan tot gebruik van openbaar vervoer. Waar tram en trein niet komen, kunnen de verbindingen goed aangevuld worden met gewone bussen en snelbussen. Wie tramchauffeur wil worden, moet aan heel wat eisen voldoen. Dat zegt Sandra Magdelijns, stafmedewerkster personeel van De Lijn. Voor de opleiding zijn ze ondermeer gaan kijken in Nederland en in de Ierse hoofdstad Dublin, waar tien jaar geleden ook gestart is met sneltrammen, en waar men ook van nul moest beginnen. Het is sowieso de bedoeling eerst intern te rekruteren. Voor Lijn 1 hebben we negentien mensen nodig. Als blijkt dat we die niet allemaal intern kunnen vinden, zoeken we ook extern. Voor Lijn 2 en 3 werden nog geen berekeningen gemaakt. Wat wel vaststaat, is dat een trambestuurder na het behalen van zijn theorie binnen de zes maanden moet slagen voor zijn praktijkexamen. Het is dus aangewezen om ongeveer acht maanden voor de exploitatie met de opleiding te starten. Om te zorgen voor de opperste veiligheid, voorziet De Lijn ook in een opleiding bij de producent van de tram, zodat de bestuurders het voertuig volledig kennen. Een toekomstige bestuurder moet om de vijf jaar psychologische testen afleggen. IS DE LEVERANCIER AL BEKEND? De Lijn: De aanbestedingsprocedure loopt nog. We weten wel dat we in eerste instantie totaal 12 tramstellen nodig hebben. GA IK KUNNEN INTERNET- TEN OP DE TRAM? De Lijn: De trams zullen voorzien zijn van alle comfort en eigentijdse noden. Je zal kunnen internetten. We zorgen er ook voor dat op- en afstappen heel makkelijk is. Hasselt station Maastricht station?

15 het belang van spartacus 15 Mestreech, here we come Buslijn 20 A pendelt tussen Hasselt en Maastricht Ergens onderweg. De Mens zingt het en op een doorsnee donderdagochtend duiken we op de achterbank van Lijn 20 A, de busdienst die dagelijks Hasselt met Maastricht verbindt. 26 anderen stappen mee op, veel meer dan we verwacht hadden. Aan het stuur de ervaren stuurman Raymond Deckers (53) die de weg uit het hoofd kent. Deuren dicht, Monseigneur Broeckx en zijn plein laten we even voor wat het is. Mestreech, here we come. 8 volle minuten later staan er al mensen recht. Het Kolonel Dusartplein, één van de drukste halteplaatsen in Hasselt, loopt schijnbaar leeg in onze bus. Voor ons, een vroegere leraar wiskunde Fons. Fons en co rijden geregeld naar Maastricht. Maar niet tot in het centrum. Een beetje shoppen in de Brusselse Poort en dan terug naar Hasselt. We slalommen letterlijk verder tot in Diepenbeek-centrum. Eerst een chicane op de universitaire campus, dan de gewaagde oversteek van de drukke Steenweg en als toetje een stukje Parijs-Roubaix voor het lokale gemeentehuis, inclusief halte in het midden van de dorpskern. Onze tjokvolle bus zorgt er zelfs even voor een korte file want passeren op deze kasseistrook is nu onmogelijk. Snel naar Bilzen dan maar. De overweg bij het kerkhof klapt dicht, of wat dacht u. Er passeert een trein voor onze neus. Automatiseren Tja, onze bus zit inderdaad altijd flink gevuld, vertelt driver Ray- mond. Op de marktdagen in Maastricht rijden we zelfs met twee afgeladen bussen na elkaar. En dan kost het tijd hoor. De kaartjes verkopen moeten we nog te vaak zelf doen. Ik hoop dat ze dat op de tram helemaal automatiseren. Dat bespaart zeker vijf minuten tot Maastricht. De overweg zwaait open en we kunnen verder. 40 minuten nadat we Hasselt verlieten, arriveren we aan het station van Bilzen. Raymond is duidelijk: Het zal alleszins sneller gaan omdat de tram over een eigen bedding rijdt. En veiliger ook omdat er op die manier nauwelijks invloeden van buitenaf, het weer, andere chauffeurs en dergelijke zijn. Maar met de bus geraak ik wel overal makkelijker en kan ik mensen, dichter bij huis, gaan oppikken. Pas op, de bussen gaan nodig blijven om de mensen naar de haltes van de trams te brengen. Hobbels en bobbels De rit gaat verder, en exact een uur na ons vertrek arriveren we in Maastricht. Voor vrijwel al mijn busgeno- ten, is shoppen het doel. De helft stapt af aan de Brusselse Poort, op 6 mensen na, de rest aan de Markt. Wij tuffen verder. Over de Maas naar Maastricht station. Onze bus heeft geen voorbehouden halte, vreemd. Een half uur later vertrekt Raymond in de omgekeerde richting. Stipt. Ik doe dit verschillende keren per week en het verveelt nooit. Of ik ooit met de Spartacustram wil rijden? Absoluut, ik vind de bus geweldig, maar als ze me vragen dan sta ik klaar. Het zal ook fijn zijn om de mensen in betere omstandigheden te ontvangen. Meer comfort, meer plaats en vooral minder hobbels en bobbels onderweg. Er zitten dit keer maar 7 mensen op de bus. Wacht maar, lacht Raymond. Eer we Maastricht uit zijn, staan er alweer recht. De snelle shoppers aan de Brusselse Poort stappen inderdaad terug op. Gepakt en gezakt met hun boodschappenrolwagentjes. En opvallend, er stappen ook heel wat Nederlanders die in Hasselt naar Winterland willen komen. Even later doemen een resem blauwe zwaailichten op. En een file, want er is een auto van de drukke weg gesukkeld. Een flinke klap. En dan is er geen doorkomen aan, weet Raymond. Kalm blijven, als het echt laat wordt de dispatching verwittigen, dat is het enige wat we kunnen doen. En hopen dat het wat vooruit gaat. De mannen in het blauw maken er werk van. Het verkeer wordt netjes omheen het ongeval geleid, alleen die zware tractor vol bouwmaterialen, drukt het tempo nog tot net voor Bilzen. Het station doemt voor ons op. De bus stroomt er echt bom-bom-vol. 90 plaatsen geeft het opschrift vooraan aan en die zijn allemaal bezet. Met heel wat jongeren, op weg naar Hogeschool en Unief. Want 20 minuten later stappen er tientallen af op de Campus. Dit wordt zeker één van de hits voor de tram, voorspelt Raymond. Als ik zie hoeveel studenten er nu al op de bus stappen. En kijk maar eens naar die parking. Propvol. Eigenlijk komen er nog te weinig met ons mee. Vanaf de campus heeft weer iedereen een zitplaats. 18 minuten later, het kan druk zijn richting Hasselt, draaien we weer het Monseigneur Broeckxplein op. Op perron 10 zwaaien de deuren open. Raymond blijft aan boord. Binnen 20 minuten gaat het opnieuw naar Maastricht. Misschien snel een plaspauze en daar blijft het bij. Merci hé mannen enne, komen jullie terug mee als ik mijn eerste tramritje maak? Van Hasselt Station naar Maastricht Station 37 min. 71 min. 1,23 u. 1,45 u.

16 NOG VRAGEN OVER SPARTACUS? spartacus INFOPUNT Voor vragen over Spartacus kan u altijd terecht bij het Spartacus infopunt van De Lijn De Lijn Limburg Grote Breemstraat 4, 3500 Hasselt Tel.: info@spartacuslimburg.be SPARTACUS WEBSITE SPARTACUS NIEUWSBRIEF Wil je op de hoogte blijven van het actuele nieuws rond Spartacus? Schrijf je dan in op de nieuwsbrief van De Lijn.