estival augustus 2012 Lééf en Proef de Middeleeuwen in Nijmegen! 24, 25 en 26 Het grootste Middeleeuwen-festival van Nederland!

Transcriptie

1 Lééf en Proef de Middeleeuwen in Nijmegen! estival 24, 25 en 26 Meesterkok Pierre Wind augustus 2012 Het grootste Middeleeuwen-festival van Nederland! Inclusief Geuren & Smaecken, Qualen & Gheneesconst en muziekfestival Musica, Musica!

2 het achtste Gebroeders van Limburgfestival is mede mogelijk gemaakt door: 2 NVOB Cultuurfonds, Rutten Hoogteservice, Advocaten Van den Wilderenberg Van Halder, Advocatenkantoor Poelman van den Broek, DAR, John Kuster Schilderwerken, De Driestroom, Stichting Infrastructuur Oude Stad, Bouw- en cultuurhistorisch Museum Het verzonken Verleden, onder auspiciën van de Stichting Oude Stad, Remco Wijbenga ICT, Karmijn Tekst, Infiweb, SSgN Stedelijke Scholengemeenschap Nijmegen, Atelier Mette Maelwael, Evenementenbureau van der Zand BV, BrouwerPRojecten, D Eventz Evenementenbureau, ACTA! Levende geschiedenis, Speelgoedwinkel De Engelbewaarder, LOTUS EHBO, De Lindenberg, BgH accountants, TALIS Woondiensten, Hermsen Makelaars, Stichting Poëtisch / De Poëziekoerier, De Theaterstraat, Plaats 1, Biarro Alto, De Hemel, De Waagh, Hoogstraatje, Visboer Hein van Maassen, Museum het Valkhof, Carpe Noctum, Hezelstraat Nijmegen, de oudste winkelstraat van Nederland, WIDO b.v. Kranenverhuur Mag ik me even voorstellen, ik ben Stef Cuppens en vol enthousiasme ben ik vanaf het begin al betrokken bij het Gebroeders van Limburg festival. Zo heeft mijn aannemersbedrijf Cuppens +zn het tegeltableau over de gebroeders aangebracht op het pand waar ze gewoond hebben. Mijn interesse in de Middeleeuwen en mijn verbondenheid met de stad Nijmegen komt geweldig goed van pas bij de door mij nog te vervaardigen marktkramen, brouwershuis en vlaggenmasten. Zo kan ik me nog beter verdiepen in de rol van Gisbert Schairt van Bommel, de bouwmeester van Nijmegen, die ik mag vervullen bij de Blijde incomste. Mijn twee dochters zijn ook enthousiast geworden om mee te doen. Misschien komt het wel door hun beider namen; Marieke en Emmeken, vernoemd naar Mariken van Nimwegen. Marieke helpt mee met het knopen van de vlaggenmasten en Emmeken loopt met mij mee in de Blijde incomste. Stef Cuppens, Bouwmeester

3 eachte bezoeker Geachte bezoeker van het Gebroeders Van Limburg Festival Nijmegen kent als oudste stad van dit land een rijke en interessante geschiedenis. Daarom koesteren we als gemeente onze geschiedenis. Afgelopen juni was ik bijvoorbeeld op het Romeinenfestival waar het Romeinse verleden werd uitgebeeld. Ook het festival Gelegerd in Gelderland weerspiegelt heel goed ruim 2000 jaar Nijmegen met onder meer Nijmegen als vestingstad, het bombardement van 1944 en de frontstadperiode. Maar hoe zag het Nijmeegse leven er uit in de Middeleeuwen? Natuurlijk kunt u dit lezen op de website van de gemeente; Nijmegen floreerde waarbij het stadscentrum definitief vorm kreeg met onder meer De Waagh. Ook het cultureel leven kwam tot een enorme bloei. Een belangrijk bijdrage hieraan werd geleverd door de broers Paul, Herman en Johan van Limburg. Dat er ooit een festival naar hen vernoemd zou worden hadden zij nooit kunnen denken. Maar vanaf 24 tot en met 26 augustus kunt u genieten van het 8e Gebroeders van Limburg Festival waar de late middeleeuwen herleven in het centrum van Nijmegen. Overal in de stad geven ridders, kardinalen, geselaars en andere middeleeuwse figuren de stad een historische sfeer. En er zijn tal van middeleeuwse activiteiten, zoals de spectaculaire bestorming van de stadsmuur in het Kronenburgerpark met onder andere een 8 meter hoge trebuchet (een soort slingerarm), kanonnen en kruisbogen. Het thema is dit jaar Geuren en smaken van de middeleeuwen. U kunt dus ook letterlijk ruiken aan en proeven van de Middeleeuwen. Een van de vele hoogtepunten is de Blijde Incomste, met middeleeuwse wagens, bazuinblazers, hellebaardiers, hertogelijk hof, religieuzen en andere figuren. Heel bijzonder hoe de Nijmeegse gemeenschap op deze wijze de eigen geschiedenis zichtbaar en beleefbaar maakt. Nieuwe figuren uit de miniaturen lopen dit jaar mee, zoals de wijze koningin Sheba en de al even wijze koning Salomo, beide mystery guests van deze sprankelende en kleurrijke optocht. Hopelijk zie ik u bij dit festival, want de historie van Nijmegen is zo rijk en gevarieerd dat het voor u (en mij) leuk en interessant is om hiermee op zo n levendige wijze geconfronteerd te worden. Hubert Bruls Burgemeester van Nijmegen Colofon: Organisatie: Stichting gebroeders Van Limburg i.s.m. Stichting Nijmeegse Torendag. Tekst: André Stufkens, Eric Brouwer, Désirée van Thiel, Melchior de Grood, Henk van der Zand en Naomi van IJzendoorn. Vormgeving: Walter van Rooij, Buro Brandstof; Fotografie: Stef Verstraaten (leadbeeld), Gérard Schoth, Rob Martens, Bob Walker, Storm Stufkens, Willem Melssen, Chris van Holten; Joep Janssen; Druk: Quo Vadis / Hendrix, Peer (BE) Oplage: exemplaren. 3

4 estival De Middeleeuwer heeft ze alle vijf! 4 Geachte lezer, Met de ogen genieten we van de fabelachtige miniaturen van de Gebroeders van Limburg en de vele kleurrijke Middeleeuwse figuranten. Met de oren luisteren we naar de sfeervolle klanken van de muzikanten die deelnemen aan Musica, musica! Maar de Middeleeuwer gebruikte alle vijf de zintuigen. Daarom willen we de festivalbezoeker vanaf dit jaar ook laten kennismaken met Geuren & Smaecken van de Middeleeuwen, zodat de tong en de neus en handen worden geprikkeld: 1- Op de Korenmarkt is een smaakmarkt met bierbrouwers, slagers en andere smakelijke en ambachtelijke producten. 2- U kunt de Middeleeuwse kookkunst op authentieke wijze bereid bekijken in de kampementen in Het Valkhof en het Kronenburgerpark. 3- Pierre Wind, de bekende TV-kok, geeft enkele kookdemonstraties op de Grote Markt op zondag. 4- Deskundigen houden lezingen over het Middeleeuwse koken. 5- Ons unieke Gebroeders van Limburg PUURZAAM bier is te koop. Kijk voor meer en actuele informatie op: 6- Een geurenroute rondom de Stevenskerk prikkelt uw neus en fantasie. Dat geldt ook voor de voeltafel en het geuren/kleurenpalet op het Valkhof. 7- In dit programmaboekje staan enkele middeleeuwse recepten, die koks en kokkinnen van onze festivalgroepen speciaal voor u hebben uitgekozen. Middeleeuwse Geuren & Smaecken zijn niet alleen heel apart en verrassend, maar ook lekker en gebaseerd op eerlijke en ambachtelijke bereidingswijzen met natuurlijke ingrediënten, zoals biologische en vergeten groenten. De Middeleeuwer dacht goed na over wat en hoe hij kookte: het moest in balans zijn met de natuurkrachten, het weer en de seizoenen, de dierenriem, de vier temperamenten en lichaamssappen. Een balans tussen droog en vochtig, koud en warm, zout en zuur Kijk maar eens wat er op tafel staat bij de beroemde miniatuur van het januariblad uit de Très riches heures de duc de Berry. Die visie sluit nauw aan bij de ideeën over gezondheid uit die tijd. Nieuw op ons festival is de deelname van enkele medici, o.a. van de Radboud Universiteit, die zich bezighouden met de Middeleeuwse geneeskunst: Qualen & gheneesconst. Chirurgijns, pestdokters en andere medici vertellen erover en laten het beleven. Geniet van het grootse Middeleeuwen festival van Nederland, geef uw mening, lanceer nieuwe ideeën en bovenal: doe zelf mee! Meldt u aan op onze website (onder meedoen ) en trek de stoute middeleeuwse schoenen aan Het bestuur van de Stichting Gebroeders van Limburg Uta Meier (voorzitter), Cok Buijs (secretaris), Stephan Beekhuijsen (penningmeester), Clemens Verhoeven en André Stufkens (directeur)

5 Paul, Herman en Johan Van Limburg De bakermat van de Nederlandse schilderkunst is Nijmegen Het festival laat de miniaturen van de gebroeders Van Limburg met hun ongelooflijke verfijning en wonderbaarlijke kleurenpracht tot leven komen. Zij werden ca geboren aan de Burchtstraat, onder de rook van de Valkhofburcht waar hun vader en oom werkten in opdracht van de hertog van Gelre. In Frankrijk verwierven zij faam in dienst van de hertog van Berry. In geen enkel overzicht van de wereldgeschiedenis van de kunst ontbreken hun namen en werk. Miniaturen van hun hand waren dit jaar in het Louvre te zien in een speciale expositie. Dit Parijse museum kocht in januari voor 7,8 miljoen een paneel van hun Nijmeegse oom, de schilder Johan Maelwael. Wie had ooit van die kunstenaar gehoord? Het Louvre noemde het de belangrijkste aankoop van de afgelopen 50 jaar! Hij zelf was de best betaalde hofschilder van zijn tijd. Met Johan Maelwael en zijn drie neven begint de Nederlandse schilderkunst. Nijmegen is de bakermat van de vermaarde traditie van grote kunstenaars als Rembrandt en van Gogh. En niet zonder reden: Nijmegen had door zijn grote burcht en welvaart als Hanzestad grote aantrekkingskracht op kunstenaars. Ook de vader, grootvader en overgrootvader van Jheronimus Bosch werkten in Nijmegen. De komende jaren zal hun kunst nog meer zichtbaar worden gemaakt in hun geboortestad, zodat Nijmegen wereldwijd bekend zal staan als dé stad van de gebroeders Van Limburg en Johan Maelwael. In 2016 herdenkt Nijmegen de zeshonderdste sterfdag van Maelwael en de gebroeders Van Limburg. De Italiaanse schrijver Umberto Eco steunt die plannen, want ook hij is een groot bewonderaar van hun werk

6 ezoekersinfo Op deze pagina s vindt u informa andere belangrijke zaken over 6 Informatiekramen festival: Het centrale punt voor informatie is gevestigd in de kraam in de Stevenskerk. Informatie is tevens te verkrijgen bij de drie kassa s: bij de ingang van het Valkhof, Kronenburgerpark en in de Stevenskerk. Stadsomroepers te voet kondigen op straat de diverse activiteiten aan. Volg ons Volg het festival op Twitter, facebook, Hyves, YouTube en andere sociale media. Dat kan het eenvoudigst door op de Homepage van de website op de icoontjes te klikken. Wil je interessante nieuwtjes weten, filmpjes, foto s, links en verhalen lezen, volg ons dan: gebroedersvanlimburgfestival/ LimburgGebroedersvan Entreekaarten On-line bestellen in de voorverkoop (tot 23 augustus): via onze website, klik op het festivaldeel, ga naar bestellen, vervolgens naar toegangskaarten. Houdt u er rekening mee dat uw bank kosten in rekening brengt voor online bestellingen. Entreeprijzen in voorverkoop: Passe-partout voor Valkhofburcht Herleeft samen met entrée Kronenburgerpark: volwassene: 7 euro; kind vanaf 4 jaar: 4 euro; kinderen onder de 4 jaar: gratis. Mariken van Nieumeghen: Ga naar nl, klik op bestellen en vervolgens op tickets bestellen. De voorverkoopprijzen liggen 1 euro lager dan aan de kassa s tijdens het festival (Valkhof, Kronenburgerpark en Stevenskerk). Op vertoon van het uitgeprinte entreebewijs ontvangen bezoekers een polsbandje aan de kassa (er is een apart kassaraam zodat u niet in de rij hoeft te staan). Met het polsbandje krijgt u toegang voor het onderdeel waarvoor u betaald hebt. Kassa: Valkhof, Kronenburgerpark en Stevenskerk. Kortingsactie Museum Het Valkhof Met uw polsbandje krijgt u op zaterdag 25 en zondag 26 augustus 50% korting op de entreeprijs van Museum Het Valkhof, dat drie facsimile boekwerken met de miniaturen van de gebroeders Van Limburg en het getijdenboek van Katherina van Kleef laat zien. Met uitleg.

7 tie over bereikbaarheid, accommodatie en het Gebroeders van Limburgfestival 2012 Maak uw eigen Middeleeuwen profiel aan U kunt uw eigen middeleeuwse rol en kleding niet alleen tijdens het festival, maar gedurende het hele jaar laten zien op de website www. gebroedersvanlimburgfestival.nl. Ga naar meedoen en naar aanmelden Vervoer: OV: Vanaf het Centraal station Nijmegen is het 5 tot 10 minuten lopen naar het centrum. Volg de bewegwijzering (bordjes met pijlen). Auto: Het festivalterrein beslaat het centrum van de oudste stad van Nederland, van het Valkhof tot het Kronenburgerpark. De Nijmeegse binnenstad is goed te bereiken, maar zelf autovrij. Parkeren: U kunt de auto parkeren op de parkeerplaats Centrum Oude Stad, naast de stad, hier kunt u bewaakt parkeren voor Oude Stad beheert deze parkeerplaats, de opbrengsten van deze parkeerplaats worden aangewend voor projecten in de Oude Stad. Ook zijn er verschillende andere parkeergarages in en om het centrum open: Mariënburg, Accommodatie: Hotels in Nijmegen en omstreken bieden u aantrekkelijke arrangementen aan voor het festivalweekend in diverse prijsklassen. Zie website RBT-KAN: overnachten/ Veiligheid: Het festival is kindvriendelijk en biedt veel moois voor het gehele gezin. Voor uw eigen veiligheid, ga niet te dicht in de buurt van dieren en grote objecten staan, zoals de trebuchet. Met name tijdens de Blijde Incomste op zondag is veilig afstand houden tot de stoet noodzakelijk. Spreek ook kinderen hier op aan. EHBO: Het Rode Kruis is aanwezig met een vaste post in het Valkhofpark en mobiele posten in het Kronenburgerpark, de St. Stevenskerk en langs de route van de Blijde Incomste om daar waar nodig Eerste Hulp te verlenen. Bij regen: Bij slecht weer met regen wordt een alternatief programma aangeboden op diverse locaties: De Blijde Incomste wordt dan verplaatst naar de Stevenskerk, onderdelen van het muziekfestival Musica, Musica! gaan dan ook naar binnen op diverse locaties Zie voor actuele informatie op de dag zelf: Kronenburgerpark: omdat er vorig jaar onveilige situaties ontstonden hebben we moeten besluiten om ter bescherming van het kampement en haar bewoners het park te omheinen. Ghesèl: In de Middeleeuwen waren gezellen assistenten. Tijdens ons festival herkent u een Ghesèl aan zijn T-shirt. Deze gezellen verzetten vrijwillig veel werk om het festival zo goed mogelijk voor u te laten verlopen. 7 Word jij de mooiste jonkvrouw of ridder van het Valkhof? Voor kinderen onder de 8 jaar, die als mooiste verkleed gaan als middeleeuwse jonkvrouw of ridder zijn er prijsjes te winnen. Op zaterdag om en op zondag om uur in de Barbarossaruïne. Met dank aan speelgoedwinkel De Engelbewaarder, Nijmegen.

8 rogramma VR. 24/08 lokatie VALKHOF scholendag Voor het eerst kunnen klassen van de basisscholen deelnemen aan een scholendag. Elke groep leert aspecten van de Middeleeuwen kennen door actieve workshops over dansen, kalligraferen, schervenonderzoek, liederen en theater op Het Valkhof en in Museum Het Valkhof. Gebroeders van Limburg Organisatie: GVLJunior: Marcella Conceiao Lima, Peter van der Heijden, Clemens Verhoeven i.s.m. Museum Het Valkhof: Odette Straten. M.m.v. CENS (Cultuur en School) 8 Middeleeuwse Geuren & Smaecken zijn niet alleen heel apart en verrassend, maar ook lekker en gebaseerd op eerlijke en ambachtelijke bereidingswijzen met natuurlijke ingrediënten, zoals biologische en vergeten groenten. Mijn favoriete Middeleeuwse recept: VISVENKELBRUET. Neem witvis en venkels en siedet tesamen, eerst in boter, dan met een weinig water of witte wijn. Voeg citroen, dille, peterselie en liquamen toe. Als de vis is opgelost in het kookvocht, is het gerecht gereed. Bijzonder aan de middeleeuwse keuken is dat je leert waarom je gerechten eet, zoals je ze eet. Bovenstaand is daar een voorbeeld van: wij koken volgens de vier humoren; een gezondheidsleer die via Aristoteles door Galenus verder is ontwikkeld en in de 12e eeuw weer wordt geïntroduceerd door Hildegarde van Bingen. Vis is koud en nat van aard. Dat moet in evenwicht worden gebracht door citroen (nat en warm), dille, peterselie, venkel (warm en droog). Dat is de reden waarom wij nu bij vis nog altijd dille, citroen en peterselie geserveerd krijgen. En dat proberen wij de belangstellenden uit te leggen. Voorafgaand aan de kooksessie doen wij altijd een rondje aardewerk. Als we gerechten maken uit de late Middeleeuwen, dan komen die in aangepast aardewerk. Smaekelijk eten, namens Die edelike spijse, Mariie Niemantsverdriet. Die edelike spijse kookt op Het Valkhof en bereidt het banquet van de edellieden.

9 maakmarkt ZA. 25/08 lokatie KORENMARKT smaakmarkt Een nieuwe locatie voor het festival is de onlangs geheel gerenoveerde en autovrij gemaakte Korenmarkt, al vanouds een plaats voor eten en handel. Hier laten bierbrouwers van het Nijmeegse bierbrouwersgilde Triple-W zien hoe in de Middeleeuwen bier werd gebrouwen. Hertog Willem van Gulik, de broodheer van het schildersatelier Maelwael/Van Limburg verleende in 1390 het biermonopolie aan de brouwers van Het Glashuis. Het Nijmeegs bier was befaamd. Naast bier zijn er allerlei smakelijke of geurige producten te zien en koop: vleessoorten aan het spit, kazen, groenten, oosterse zalven en zepen... Organisatie: Melchior de Grood, Elanor van Druenen 9 Mijn favoriete Middeleeuwse recept: SCHAPENPENIS VOOR DE LEKKERBEK. De originele tekst uit Wel Ende Edelike Spijse, een manuscript uit de tweede helft van de 15e eeuw, welke zich in de universiteitsbibliotheek van Gent bevindt: Der leckers scapin roede: Dwaetse wel ende keertse ende dan nemt soffraen ghewreuen, die doderen van X eyeren ende enen lepel melk en tempert metten vetten ende vaerst die roede fol. Ende wacht dat niet te vul en sy ende doetse zieden in eenen wal ende dan braedse ende pouderse met poudere van ghingebare ende Caneele ende een lettel pepers. In hedendaags Nederlands: Was de schapenpenissen en keer ze binnenstebuiten. Neem dan fijngestampte saffraan, de dooiers van tien eieren en een lepel melk. Vermeng het met vet en vul de penissen, zodat ze niet te vol zijn. Blancheer ze en braad ze dan. Bestrooi ze met gemberpoeder, kaneel en een beetje peper. Het mooie aan middeleeuws koken vind ik dat de regels, recepten en ingrediënten die in de huidige keuken een plek hebben, totaal worden omgegooid op het moment dat je een aantal eeuwen in de tijd teruggaat. Er zijn recepten met bijvoorbeeld beverstaart of zwanenhals en er wordt veel gebruik gemaakt van koken en bakken met eetbare bloemen. Saffraan was in die tijd heel gebruikelijk, maar zout was juist een luxeproduct wat per korreltje werd gebruikt en in plaats van meerdere gangen te serveren werd alles tegelijkertijd opgediend. De smaken zijn ook erg verrassend, omdat Middeleeuwse mensen hun rijkdom konden tonen door veel specerijen te gebruiken, waardoor veel gerechten dus zuurder, zoeter of scherper zijn dan de moderne tong gewend is. Zo word je als hobbykok gestimuleerd om out of the box te denken, al je vaste denkbeelden opzij te zetten en hiernaast ook nog eens alles in gietijzeren pannen op een open vuur te bereiden! Vera Gondrie en Calijn de Jong, kokkinnen Stichting Langenort. Vera kookt op Het Valkhof.

10 usica & Lezingen ZA. 25/08 10 lokatie STEVENSKERK kapelconcerten kapelconcerten en lezingen over Geuren en Smaecken In de Stevenskerk wordt het thema van 2012 Geuren & Smaecken verder uitgewerkt en zichtbaar gemaakt door middel van lezingen en workshops. Er is middeleeuws toneel en bovendien kunt u de grote variatie aan middeleeuwse kledij bewonderen tijdens een modeshow ism kledingateliers. De betoverende en fascinerende klanken van de Middeleeuwen zorgen in de kapellen voor een intense beleving en een verrassende intieme sfeer. Tevens kunt u zien hoe kunstig en met veel vakmanschap ambachtslieden hun middeleeuwse muziekinstrumenten vervaardigen, teksten kalligraferen of kleding maken. Het Hospice geeft informatie en demonstratie geurentherapie. Podium kerk: uur Modeshow ism. met middeleeuwse kledingateliers Noorderkapel: uur De Speellieden van Gelre. Deze speelluyden brengen het hofleven weer tot leven. Helemaal in de verfijnde smaak en stijl van de hoven van Bourgondïe, Holland en Gelre uur Lezing Mariëlla Beukers over middeleeuwse wijnen. Met proeverij uur I Bianchi, een middeleeuws projectkoor o.l.v. Jan Pieter Zwart. I Bianchi is gespecialiseerd in meerstemmige a capella koormuziek uit de periode Dit jaar wordt U getrakteerd op muzikale gerechten: liederen over o.a. warme broodjes en goede wijn. Er staan smaken uit diverse landen op het menu, en er wordt geroken aan verschillende stijlperioden. Zuiderkapel: uur Klucht (Tafelken) Van een droncken man ende sijn wijf (Plankenkeet) Entree: vrijwillige bijdrage Organisatie: Marian van Schie, Melchior de Grood, Eric Brouwer, i.s.m. de Stevenskerk. Met dank aan Rens Schulte en de Stevenskring vrijwilligers. lokatie BINNENSTAD musica, musica! Muziekfestival Musica, Musica! Klanken van de Middeleeuwen In een lint van speelplekken klinkt de middeleeuwse straatmuziek met volksvertier door de straten van het centrum. Locaties zijn: Burchtstraat, Marikenstraat, Stadhuis, Grote Markt, Ganzenheuvel en Kronenburgerpark. Te horen en te zien zijn onder andere: Poppenspeler Kiepenkasper, Muizenroulette, Goetendefyn en Wronghel en Wei. Veel is mogelijk gemaakt door de samenwerking van binnenstadondernemers en de Stichting Gebroeders Van Limburg. Behalve muziek en vermaak is het Bourgondisch genieten geblazen. De oude smaken en geuren komen weer helemaal terug. Op de menukaarten van de horecaondernemers zullen de gasten veel bijzondere aanbiedingen vinden. Deze collectieve campagnes smaken naar meer... Grote markt: uur: Balfolk uur: Optreden van middeleeuwse muziekgroep Datura Organisatie: Melchior de Grood i.s.m. Balfolk Nijmegen en de horeca-ondernemers van de Ganzenheuvel en de Grote Markt

11 oirée ZA. 25/08 lokatie STEVENSKERK In 1273 wijdde de Keulse kerkleraar Albertus Magnus de Sint Stevenskerk in. Ruim een eeuw later gingen de drie broertjes Herman, Paul en Jan Van Limburg er ter kerke en een van hun ooms was er pater, met zijn eigen kapel die hij verzorgde. Het was meer dan alleen een ruimte voor de eredienst, het was ook de belangrijkste plaats voor sociale en culturele bijeenkomsten. Met een uitgebreid programma vol muziek, dans, theater, kunst, kalligrafie en heraldica komt die middeleeuwse sfeer weer tot leven Middeleeuwse Soirée. De Vijf Zinnen Deze avond presenteert een sfeervol afwisselend programma over De Vijf Zinnen met: - een Laat-Middeleeuwse modeshow met kleding, zoals vervaardigd door de kledingateliers voor het festival; - kookdemonstratie van Pierre Wind (1965) over de Middeleeuwse Geuren & Smaecken. Pierre Wind is bekend van zijn TV-optredens, zijn boeken en Smaaklessen. Hij was kok in Michelinrestaurants, won De Zilveren Garde, onderzocht de kookkunst door de eeuwen heen en breekt een lans voor echte smaken, eerlijke ingrediënten en originaliteit. - verrassende Middeleeuwse muziek van Datura. Het ensemble bestaat uit: Lies Sommer (harp, draailier, schalmei), Nynke Glazema (vedel, schalmei), Tom Haage (verschillende fluiten, spaanse luit, schalmei) en Francesco Scafidi (davul, tamburellu, mondharp). Met opzwepende dansbare muziek, drankliederen, hoofse- en volksmuziek (o.a. een kort voorproefje van de Carmina Burana, die de Stichting gebroeders Van Limburg volgend jaar wil presenteren met het Nijmeegse Symphonie Orkest en diverse koren en groepen) - interview met Mariëlla Beukers (1963), Register Vinoloog van de Wijnacademie en lid van de Circle of Wine Writers schrijft sinds 2003 Wijnkronieken, een gepassioneerd en deskundig weblog over wijn, wijncultuur en wijngeschiedenis. Ook schrijft zij voor binnen- en buitenlandse wijnbladen. - een klucht Van een droncken man ende zijn wijf Theaterbedrijf De Plankenkeet speelt Een gheneughlijck Tafelspeelken van een droncken man / ende zijn wijf/ hoe hem t wijf dwinght de Lantaren te dragen/ ende de man (om zijn wederspannichheyt wille/ dat hijse niet draghen wil) van t wijf wel dapper gheslaghen wordt/ als dat hij se ten lesten draegt/ ende zijn wijf ghehoorsaem wesen moet. Acteurs: Johan Koeleman en Greet Vos. Regie: Joop Mols. Adviezen: Herman Pleij. De presentatie is in handen van Rob Kleijs (1967, o.a. bekend van het consumentenprogramma Hallo Gelderland! op de TV) Goed Geselscap: Na afloop kunt u genieten van een middeleeuwse versnaperingen van De Knollentuin en een goed glas Duc de Berrywijn onder begeleiding van sfeervolle muziek. Vanaf uur: Balfolk Buitenoptreden met Balfolk op de Grote Markt als onderdeel van het muziekfestival Musica, Musica! Entree: vrijwillige bijdrage; aanmelding verplicht via secretariaat@gebroedersvanlimburg.nl Organisatie: Marian van Schie i.s.m. Melchior de Grood; Mede mogelijk gemaakt door: De Knollentuin, Stevenskerk, De Blauwe Druif. 11

12 e Valkhofburcht herleeft! lokatie HET VALKHOF 12 Hofleven en Riddertoernooi Op Het Valkhof met zijn magistrale panorama verrees in de Middeleeuwen de grootste burcht van de Lage Landen. Na de befaamde keizer Karel de Grote, keizerin Theophano en keizer Federico I Barbarossa bewoonden de hertogen van Gelre dit kasteel. De grote uitkijktoren, de Donjon, zal, als alles meezit, de komende jaren worden herbouwd. Er is geen mooiere plek denkbaar om het hofleven zichtbaar te maken voor jong en oud. Met riddertoernooien, een valkenier met zijn roofvogels, middeleeuwse ambachten, veel muziek, verhalen, kinderspelen, en een kijkje in de middeleeuwse keuken. U koopt 1 kaartje voor een dag (waarmee u ook in en uit kunt lopen) en kiest zelf wat u mee wilt maken. Het Riddertoernooi van Gelre uur Opening van het Riddertoernooi met het aantreden van de ridders, jonkvrouwen en andere edellieden en hovelingen uur Riddershow uur Kinderveldslag met winnaar, gekozen door jury uur Riddershow uur Riddershow uur Helmschouw, ridders nemen de eed af voor een fair toernooi uur Riddershow Programma St. Nicolaaskapel 12:00-12:15 uur De Senter Claesmeesters 12:30-12:45 uur Capella Vacalis 13:00-13:15 uur Verhalenvertelster Wilma Makkink 13:30-13:50 uur Dansworkshop Triomphe et Enchantement (Stg. STOUD) 14:00-14:15 uur Capella Vacalis 14:30-14:50 uur Muziekworkshop Krebbel 15:00-15:15 uur Verhalenvertelster Wilma Makkink 15:30-15:45 uur De Senter Claesmeesters 16:00-16:15 uur Capella Vacalis 16:30-16:50 uur Muziekworkshop Krebbel 17:00-17:15 uur Verhalenvertelster Wilma Makkink Programma Barbarossaruïne uur Verkiezing Mooiste Jonkvrouw / Jonkheer / Ridder onder 8 jr. Doorlopend boogschieten Wat: De Valkhofburcht herleeft! Doorlopend programma met Toernooiveld (Riddertoernooi van Gelre) / Barbarossaruïne helmschouw en kinderspelen (boogschieten) / Sint Nicolaaskapel [muziek, dans en verhaal] / middeleeuwse ambachten (demonstraties smeedtechnieken, houtbewerking, leerbewerking. doorlopend), middeleeuws eten en drinken in in de kampementen, doorlopend/ Kampementen (doorlopend) / Valkenier met roofvogels/ demonstraties textieltechnieken / marktkooplieden uit binnen- en buitenland / Doorlopend middeleeuwse kinderspellen/ Verkiezing Jonkvrouw en Jonkheer/ Ridder van het Valkhof. Entree: in de voorverkoop 7,- (volwassenen), 4,- (kinderen vanaf 4 jaar) on-line via tot 23 augustus. Aan de kassa: bij ingang Valkhofpark, vanaf een uur voor aanvang: 8,- (volwassenen), 5,- (kinderen vanaf 4 jaar).

13 ZA. 25/08 De Senter Claesmeesters vormden het dagelijks bestuur van het Senter Claesgilde. Zij hielden zich vooral bezig met de financiële controle op het Nijmeegse stadsbestuur in de late Middeleeuwen. De Claesmeesters waren dus invloedrijke burgers, die een niet onbelangrijk tegenwicht vormden tegen de macht van de elitaire regenten, de stedelijke magistraat en de adel. U wordt uitgenodigd om een middeleeuwse vergadering van deze meesters bij te wonen. Capella Vacalis is opgericht door Bram Verheijen Het kwartet specialiseert zich in muziek uit de middeleeuwen en renaissance. Door aandacht voor de tijdsgeest én de oorspronkelijke handschriften probeert het ensemble zo dicht mogelijk bij de oude zangtraditie te komen. Zij zullen werken uitvoeren van Guillaume Dufay, Guillaume de Machaut en gregoriaans zingen. De leden van Capella Vacalis zijn: Peter van Asselt, Peter van den Berg, Jan-Willem Marcelis en Bram Verheijen. Muziekgroep Krebbel bestaat uit vier Gelderse muzikanten die een grote verscheidenheid aan middeleeuwse instrumenten bespelen. Het repertoire bestaat uit vocale en instrumentale muziek uit de middeleeuwen en renaissance. Krebbel speelt wereldlijke muziek (o.a. C. Burana, W. von der Vogelweide, N. von Reuental) uit de periode en vertelt over de meegebrachte instrumenten. Verhalenvertelster Wilma Makkink neemt het publiek mee in het verhaal over de Zwaanridder. Een sage die verbonden is met het Valkhof en met Nijmegen. De ridder komt in Nijmegen aan in een bootje. Niemand mag naar zijn herkomst vragen. Komen we de Zwaanridder echt tegen? De Zwaanridder is geschikt voor jong en oud! Dansensemble Triomphe et Enchantement (Stg. STOUD) laat u genieten van de middeleeuwse dans. Hoe vraag je een dame ten dans, welke man accepteer je? Zelf meedoen in een rondedans, de Branle des Pois en d Heremite. Of liever in rijdans en processie? Wordt meegevoerd door de muziek. Speel en beleef, voel de middeleeuwen in je lijf en benen. Deelnemers: Stichting Langenort, Stichting Schalmei / Krebbel, Stichting HEI, Het Woud der Verwachting, Valkerij Schaap, Stichting Foeks, Smederij Kloosterhuis, Het Holtland Genootschap, Erik Nummerdor, De Buidelaer, Sint Sartorius, De Senter Claesmeesters, Triomphe et Enchantement (Stg. STOUD), Capella Vacalis Organisatie: Désirée van Thiel Werkgroep: Hanna Duinkerken, Pieke Schoonbrood, Calijn de Jong, Guus Vennik, Manfred Vennik, Max Knegjens, Arto Fama. Jacobus Trijsburg, Elvire Trijsburg, Alex Brown, Wilma Makkink, Naömi van IJzendoorn Met dank aan de Valkhof Vereniging en Speelgoedwinkel De Engelbewaarder PLATTEGROND VALKHOF 13

14 estorming & Veldslag ZA. 25/08 14 lokatie Kronenburgerpark Militaire kampementen bestorming van de Middeleeuwse torens en muur In 1388, toen de gebroeders Van Limburg nog heel jong waren, reden 500 moedige ruiters van hertog Willem van Gulik door de Nijmeegse poorten Brabantse soldaten tegemoet in de weilanden bij Niftrik. Binnen 2 uur waren de Brabanders verslagen, ze sloegen op de vlucht, sprongen de Maas in of werden gevangen genomen. Zegevierend met de vlaggen van 17 Brabantse steden keerden de Gelderse ruiters terug de stad in. In het Kronenburgerpark vindt een bestorming van de Kruittoren en middeleeuwse muur plaats met behulp van de trebuchet, enkele kanonnen, kruisbogen, hellebaardiers, lansendragers, soldaten en voetvolk. De trebuchet is volkomen uniek in Nederland, het 8 meter hoge gevaarte richten schiet bijzonder nauwkeurig naar de Kruittoren. Huurlingen delen Nijmeegse Rijnsguldens uit. Militair kampement over middeleeuwse krijgskunst met de Compagnie van Cranenborgh, Gelres Overkwartier met smidse, Compagnie van Brederode, Amahran, De Blijde Vrienden (trebuchet), t Geheim genootschap, lichtekooien van de Ghele Cousebant en ons eigen trebuchteteam. Geen militair kampement zonder handel! Een middeleeuwse markt staat opgesteld met veel bijzondere waren. Zoals speelgoed in de sfeer van anno 1450, veel culinaria en de nodige ambachten en beroepen. De lekkere hapjes daar moet u echt geproefd hebben. Hoe laat: Kampement open van tot uur. Bestorming en Slag van Niftrik om uur Entree: : in de voorverkoop 7,- (volwassenen), 4,- (kinderen vanaf 4 jaar) on-line via www. gebroedersvanlimburg.nl tot 23 augustus Kassa: bij ingang Kronenburgerpark, vanaf een uur voor aanvang: 8,- (volwassenen), 5,- (kinderen vanaf 4 jaar). Organisatie: Chantal van Ooijen, Imane Dafer o.l.v. Henk van der Zand; Mede mogelijk gemaakt door: RABO Bank Nijmegen e.o., De Blijde Vrienden, Bouw: BORN (Bouwopleiding Regio Nijmegen; Jan van Zoest), Rutten Hoogservice BV, NVOB Cultuurfonds, Joris van den Berg. lokatie Stevenskerkhof geurroute en Middeleeuwse Markt Traditiegetrouw staat onderaan de trans van de Stevenskerk, op het Stevenskerkhof een kampement. Dit jaar zijn te gast Het Verbond van Christoforus, Quakelare, Touwslager herman, Marieke Soetebier en de Nijmeegse Cotardie. De fraaie kerkrondgang is verder uitgebreid met kramen van handelaars en ambachtslieden in de vorm van een authentieke Middeleeuwse jaarmarkt. Nieuw is de Geurroute die u kunt volgen. En natuurlijk is er weer van alles te beleven in de vorm van muziek, theater, vertier en lekkere hapjes en drankjes. Organisatie: Maaike Vervoort, Peter Kuipers en Henk van der Zand. Sint Jacobskapel en Glashuis Qualen, pestilentiën en gheneesconst In de Middeleeuwen ontstonden de eerste Universiteiten en verwierven doctores medicinae na 10 jaar studie hun bul. Ook chirurgijns en pestdokters probeerden kwalen te genezen, gebaseerd op medische kennis uit de oudheid (Aristoteles, Empedocles, Hippocrates en Galenus). De beroemde miniatuur De anatomische mens van de gebroeders Van Limburg geeft inzicht in de middeleeuwse geneeskunst, het is een aderlaatmannetje of zodiak-mens en laat goed zien hoe de lichamelijke binnenwereld verbonden is met de buitenwereld. Lezingen, infokramen, levende geschiedenis van pestdokter en pestlijders en een medisch spreekuur laten u kennismaken met deze fascinerende geneeskunst.

15 heneesconst Lezingen: de Pest 13.00u Ratten en vlooien. De pest van dier op mens. Drs. Catherina van t Land, arts/historica Voor marmotten is de pest een onschuldig griepje, maar ratten sterven bij bosjes. Hun vlooien storten zich op mensen, waardoor grote pestepidemieën ontstonden. Waarom waren jagers-verzamelaars van heel vroeger nooit verkouden en leden mensen in later tijden wel onder de Zwarte Dood (of onder HIV, Q-koorts, SARS, enz.)? 14.00u: De pest nu Drs. Aldrik Nielander, internist Hoe vaak komt de pest voor in onze tijd en waar op de wereld vooral, hoe vindt besmetting plaats, wat zijn de verschijnselen en problemen erbij, hoe worden mensen met de pest tegenwoordig behandeld, zijn er voorzorgen tegen te nemen en is de pest (net als anthrax-poederbrieven) ook een bedreiging in het kader van terroristische acties en bij biologische oorlogvoering? 15.00u: Rol overheden vóór, bij en na de pest Drs. Aefje Groustra, historica In de late middeleeuwen werd de bevolking van het hertogdom Gelre meermaals geconfronteerd met pestilentiën. Hoe gingen de Laat-Middeleeuwse overheden om met pestepidemieën? In Gelderse archiefbronnen zijn nog steeds bijzondere, niet gepubliceerde gegevens te vinden u De pest en de Gebroeders van Limburg Dr. Johannes van der Spek, neurochirurg De tieners Paul, Herman en Johan van Limburg werden teruggestuurd naar Nijmegen, omdat in Parijs een pestepidemie was uitgebroken. Zowel in het Hertogdom Gelre als in Frankrijk kwamen deze om de 7 à 10 jaar voor. Zes miniaturen van de gebroeders Van Limburg gaan over de pest. Deze scènes speelden zich echter zo n achthonderd jaar eerder af tijdens een grote pestepidemie in Rome. Hoe zouden de gebroeders Van Limburg aan de kennis over die gebeurtenis zijn gekomen? Medisch spreekuur De hand van God, de invloed van de tekens van de dierenriem op organen en lichaamsdelen, de balans tussen de vier lichaamssappen, dat waren enkele van de factoren die bepaalden of iemand gezond was of ziek werd. De stand van zon, maan en planeten had invloed op de behandeling door de doctor medicinae en de chirurgijn. Een epidemie was een straf van God voor door de mensheid begane zonden. Stadsbesturen adviseerden vuurkorven te plaatsen om de lucht te zuiveren en daardoor verspreiding van de pest tegen te gaan. Meer over de kijk op en de behandeling van kwalen en pestilentiën in de tijd dat de gebroeders Van Limburg leefden is tijdens het Gebroeders van Limburg Festival te horen en te ervaren op het plein bij het Glashuis. Aanvang: uur, uur, uur en uur. Kramen en levende geschiedenis Met kruidenvrouwen, chirurgijn, vroedvrouw, een pestdokter en pestlijders. Organisatie: Medisch-historische kring D. de Moulin (Radboud Universiteit), LOTUS EHBO, Elien Hoet. Met dank aan St. Jacobskapel en Bouw- en cultuurhistorisch Museum Het verzonken Verleden, onder auspiciën van de Stichting Oude Stad. 15

16 inderactiviteiten ZA. 25/08 16 lokatie Binnenstad Het Gebroeders Van Limburg festival is bij uitstek een familiefestival. De Middeleeuwen hebben een grote aantrekkingskracht op kinderen. Wat is er mooier dan levende geschiedenis, kijken naar historische figuren in levende lijve, naar vernuftige technieken en vaardigheden die we al lang verleerd zijn. Meestal milieuvriendelijk en in harmonie met de natuur. Dit jaar is het aantal kinderspelen sterk uitgebreid en verspreid over het hele centrum, van het Valkhof, via het Sint Stevenskerkhof tot en met het Kronenburgerpark. Je kunt er verschillende dingen beleven én zelf doen. Je kunt de kinderactiviteiten herkennen aan ons logo op een wapenschild. GVLJR, staat voor Gebroeders van Limburg junior. 1-Wat heb jij op je kerfstok? Bij de kassa en kaartcontrole in het Valkhofpark en het Kronenburgerpark krijgen kinderen een houten kerfstok. De opdracht is zoveel mogelijk kerven te verzamelen. Bij ieder spel krijg je één kerf. Hoeveel krijg jij er bij elkaar? 2- Kinderpelgrimage Ook kinderen gingen in de Middeleeuwen op pelgrimstocht naar heilige plaatsen. Zo konden zij een straf inlossen, bijvoorbeeld omdat ze iets gestolen hadden. Ze moesten wel herkenbare kledij dragen: mantel, staf, bedelnap en hoed. Ze droegen ook een schriftelijk bewijs van de rechter bij zich dat ze een strafexpeditie moesten lopen. Van hun reisdoel moesten ze een bewijs meenemen waarmee ze konden aantonen dat ze inderdaad in het bedevaartoord waren aangeland. Vanuit Nijmegen startten, en starten nog steeds, bedevaarttochten naar Santiago de Compostella. De Sint Jacobskapel is daarvoor de logische startplaats. Als symbool namen de pelgrims de Jacobsschelp mee die in Spanje te vinden was. De kinderpelgrimage is voor kinderen van 7 tot 11 jaar, die met hun ouders een route door het centrum aflopen met speelse, spannende en educatieve activiteiten. Je komt o.a. langs een folterkamer in het stadhuis, een pestdokter en een marktkoopman. Als de bedevaarttocht met succes is afgelegd De start is in Stevenskerk; 12:15 uur: eerste groep; 13:15 uur: tweede groep; 14:15 uur: laatste groep; Entree: 2 euro per persoon 3- Gebroeders van Limburg JUNIOR en Speuren naar de verborgen stad De Stichting Gebroeders Van Limburg werkt samen met Museum Het Valkhof aan een educatief project waaraan alle basisscholen van de stad mee kunnen doen. Zo n veertig enthousiaste leerlingen doen al een paar jaar actief mee aan het festival. Op de website van de Gebroeders van Limburg junior: kunnen scholen én kinderen alle informatie vinden en zich opgeven om ook zelf mee te doen! Voor de kinderen die nog meer willen uitzoeken is er een speurtochtboekje te koop bij de kassa voor 2 euro. Het heet Op zoek naar middeleeuws Nijmegen. Nijmegen is de oudste stad van het land. Toch is dat soms moeilijk te zien. Daarom gaan we op zoek naar de verborgen middeleeuwse stad. We hebben alle spellocaties met elkaar verbonden door een speurtocht. Ze voert je langs de hoofdstraten van middeleeuws Nijmegen; de Burchtstraat en de Hezelstraat. Vroeger de verbinding tussen de Westpoort en de Oostpoort. Onderweg krijg je een paar lastige vragen voor de kiezen. Vind jij het antwoord? Als je daarna de rebus goed invult maak je kans op een leuke prijs! Organisatie: Peter van der Heijden, Clemens Verhoeven, Marcella Conceicao Lima.

17 ZA 25/08 - vervolg 4- Het Valkhof Zie programma De Valkhofburcht herleeft!. In het Valkhof park kun je: Boogschieten bij de Barbarossa Ruïne, ringwerpen en het kegelspel bij het Holtland Genootschap, de voeltafel en met via een speciaal geuren/kleurenpalet ontdek je de typisch middeleeuwse luchtjes. Vies of lekker? Om 14:00 uur is er een kinderveldslag op het toernooiveld. Kinderen kunnen daar de strijd aanbinden met heuse ridders. Lukt het de kinderen om de sterke mannen in hun ijzeren harnas te verslaan? 5- Verkiezing mooiste Jonkvrouw en Jonkheer / Ridder van het Valkhof Om 14:30 uur is er in de Barbarossa Ruïne een verkiezing van de mooist verklede jonkvrouw en jonkheer/ridder van het Valkhofpark. Een jury, bestaande uit edellieden, zal een meisje en jongen uit het publiek kiezen die zij het mooiste verkleed vinden. Aan de verkiezing zit een prijsje verbonden. Dus duik nog eens diep in je middeleeuwse verkleedkist! 6- Kronenburgerpark In de middag zijn er demonstraties trebuchet schieten door De Blijde Vrienden. Kinderen mogen assisteren bij het aanspannen en afschieten van dit enorme schiettuig. Onder luid gejuich bestoken we de Kruittoren met waterballen. Diverse kinderspelen van t Geheim Genootschap maken de sfeer compleet. Dit jaar zijn er nog meer kinderactiviteiten waaronder van het paard afslaan. 7- St. Stevenskerkhof Rond de St. Stevenkerk werden vroeger de doden begraven. Als je goed rond kijkt vind je hier en daar nog een stukje grafsteen. Gelukkig is het er nu feest. Doe op het Stevenskerkhof mee aan het estafette spel. Met allerlei middeleeuwse spelen als hinkelen, stelten lopen en nog veel meer. Verdomd lastig voor de computerkinderen van tegenwoordig. Je bent gewaarschuwd! Organisatie: Désirée van Thiel, Peter van der Heijden, Marcella Conceicao Lima, Manfred Vennik, Wilma Makkink, Naömi van IJzendoorn 17 PLATTEGROND KINDERACTIVITEITEN ZATERDAG

18 estival VRIJDAG 24 Het Valkhof / Museum Het Valkhof Scholendag GVLJunior; alleen na aanmelding ZATERDAG 25 ZATERDAG 25 ZATERDAG 25 ZATERDAG 25 Stevenskerk & Stevenskerkhof Stevenskerk (Kapellen) Binnenstad, Grote Markt, Korenmarkt Het Valkhof en elders Kerk Noorderkapel: Korenmarkt Toernooiveld Ridde van Gelre : 12.30: De Speellieden van Gelre, concert Infostand en kassa Festival, Infostand t Geselscap en Hospice Bethlehem Demonstraties kalligrafie en muziekinstrumenten, rondleidingen; 13.30: Modeshow ism. met middeleeuwse kleding-ateliers 14.00: Lezing Mariëlla Beukers over middeleeuwse wijnen 15.30: I Bianchi, een middeleeuws projectkoor : Smaakmarkt : Openin dertoernooi Podium Grote Markt : Balfolk, meedansconcert : Ridders : Kinderv winnaar Zuiderkapel: Door hele centrum : Ridders Stevenskerkhof 13.00: Datura, concert : Lint van muziek- optredens door binnenstad : Kampement en ambachtslieden 15.00: Klucht (Tafelken) Van een droncken man ende sijn wijf : Ridders : Helmsc legging ridders : Geurroute Kronenburgerpark : Ridders : Estafette spel : Militaire kampementen : Beklimming Stevenstoren met Het Gilde (gratis) Doorlopend demonstraties, kanonnen, Podium Grote Markt Barbarossaruine Stevenskerk kinderactiviteiten, ambachtslieden : Datura, concert 14.30: Verkiezing Mo rouw en Ridder ond : Soiree met P. Wind, modeshow, Datura, klucht, interview M. Beukers* : Bestorming en Slag van Niftrik : Doorlop eten, vogelshow, am ZONDAG 26 ZONDAG 26 ZONDAG 26 ZONDAG 26 ZONDAG 26 Stevenskerk & Stevenskerkhof Stevenskerk (Kapellen) Binnenstad, Grote Markt en elders Kerk: Noorderkapel: : Jaarmarkt, Burchtstraat, Kannenmarkt 10.00: Middeleeuwse Mis, voorganger Henk Gols, ordinarius H. Hendriks mmv. Schola Cantorum Karolus Magnus 14.00: Lezing Chr. Muusers, de Middeleeuwse keuken met proevement 15.00: Klucht (Tafelken) Van een droncken man ende sijn wijf : Beklimming Stevenstoren met Het Gilde (gratis) * Aanmelding verplicht via secretariaat@gebroedersvanlimburg.nl : Smaakmarkt op Koren-markt Podium Grote Markt: : Zuiderkapel: 13.00: Pierre Wind, Middeleeuwen kookdemonstratie Infostand en kassa Festival, Info t Geselscap en Hospice Bethlehem Demonstraties kalligrafie en muziekinstrumenten, rondleidingen; I 13.30: Modeshow ism. met middeleeuwse kledingateliers Stevenskerkhof: : Kampement en ambachtslieden Het Valkhof Toernooiveld Riddertoernooi van Gelre Het Valkhof Sint Nicolaaskapel : Riddershow 12:00-12:15: I Bianch deleeuws koor : Kinderveldslag met winnaar 12:30-12:45: Verhale Wilma Makkink : Riddershow 13:00-13:20: Muziek Krebbel 12.30: Madlot, concert Door hele centrum: 13:30-13:50: I Bianch deleeuws koor 14.30: Frank Peereboom (Stichting Oude Dans) dansworkshop Kronenburgerpark : Militaire kampementen Doorlopend demonstraties, kanonnen, : Madlot, Balfolk met dansinstructie 15.00: Pierre Wind, Middeleeuwen kookdemonstratie Door hele centrum: : Geurroute kinderactiviteiten, ambachtslieden : Lint van muziek- optredens door binnenstad : Estafette spel : Bestorming en Slag van Niftrik : Blijde Incomste, grote finale Barbarossaruine : BLIJDE INCOMSTE 13.30: Verkiezing Mooiste Jonkvrouw en Ridder onder 8 jaar Parkweg, via Augustijnenstraat, Burchtstraat naar Het Valkhof : Doorlopend boogschie-ten, vogelshow, ambachten 14:00-14:15: Verhale Wilma Makkink 14:30-14:50: Danswo phe et Enchanteme 15:00-15:15: I Bianch deleeuws koor

19 Kijk voor de meest actuele programmering op en volg ons op Twitter: Twitter.com/#!/GebrvanLimburg PROGRAMMA-OVERZICHT ZATERDAG 25 ZATERDAG 25 Het Valkhof Sint Jacobskapel rtoernooi Sint Nicolaaskapel Lezingen: g van het Rid : De Senter Claesmeesters 13.00: De pest van dier op mens. drs. C. van t Land how : Capella Vacalis 14.00: De pest nu, drs. A. Nielander eldslag met how : Verhalenvertelster Wilma Makkink : Dansworkshop Triomphe et Enchantement (Stg. STOUD) 15.00: Rol overheden vóór, bij en na de pest, drs. A. Groustra, 16.00: De pest en de Gebroeders van Limburg, dr. J. van der Spek how 14: : Capella Vacalis Plein Glashuis en St. Jacobskapel houw, eedaf- how oiste Jonkver 8 jaar end boogschibachten : Muziekworkshop Krebbel : Verhalenvertelster Wilma Makkink : De Senter Claesmeesters 13.30: Middeleeuws Medisch spreekuur 14.30: Middeleeuws Medisch spreekuur 15.30: Middeleeuws Medisch spreekuur : Capella Vacalis 16.30: Middeleeuws Medisch spreekuur : Krebbel Muziekworkshop : Verhalenvertelster Wilma Makkink Plein Glashuis en St. Jacobskapel : Kruidenvrouwen, pestlijders, pestdokters ZATERDAG 25 ZATERDAG 25 Kinderactiviteiten Kronenburgerpark en Het Valkhof: : Wat heb jij op je kerfstok? Spellencircuit Kerfstok en circuit bij kassa s Valkhof en Kronenburgerpark Binnenstad, start Stevenskerk: 12.15: Kinderpelgrimage, groep 1; 13.15: Kinderpelgrimage, groep : Kinderpelgrimage, laatste groep Binnenstad: : Speurtocht GVLJR, boekje te koop in Stevenskerk Het Valkhof, toernooiveld: 14.00: Kinderveldslag met ridders; Het Valkhof, Barbarossaruine: 14.30: Verkiezing Mooiste Jonkvrouw / Ridder onder 8 jaar Kronenburgerpark: : (van tijd tot tijd): aanspannen Trebuchet St. Stevenskerkhof: : Estafette spel Geuren & Smaecken : Kookdemonstraties authentiek koken in kampementen Het Valkhof en Kronenburgerpark : Smaakmarkt op de Koren-markt : Geurroute Stevenskerkhof en Geurspel Het Valkhof : Kruidenbuidels: Valkhof, Stevenskerkhof, Jacobskapel 14.00: Lezing M. Beukers: midd. wijnen (Stevenskerk, N-kapel) : Verkoop Gebroeders Van Limburg PUURZAAM bier Stevenskerk : Soiree m. kookdemo P. Wind, interview M. Beukers * 19 ZONDAG 26 ZONDAG 26 Sint Jacobskapel Lezingen: i, Mid : De doctor medicinae, drs. A. Nielander nvertelster workshop 14.00: De chirurgijn, dr. J. van der Spek 15.00: De vroedvrouw, drs. C. van t Land Binnenstad Mariken van Nieumeghen, start Franse Plaats 12.00: Mariken van Nieumeghen, 1e voorsteling 12.30: Mariken van Nieumeghen, 2e voorsteling 13.00: Mariken van Nieumeghen, 3e voorsteling i, Mid : Mariken van Nieumeghen, 4e voorsteling nvertelster Plein Glashuis en St. Jacobskapel 14.00: Mariken van Nieumeghen, 5e voorsteling rkshop Triomnt (Stg. STOUD) 12.30: Middeleeuws Medisch spreekuur i, Mid : Middeleeuws Medisch spreekuur 14.30: Middeleeuws Medisch spreekuur Plein Glashuis en St. Jacobskapel : Kruidenvrouwen, pestlijders, pestdokters 11e Nijmeegse Torendag Stevenstoren: : Beklimming Stevenstoren met Het Gilde (gratis) Museum de Stratemakerstoren: 13.00, en 15.00: Roofvogelshow ZONDAG 26 ZONDAG 26 Kinderactiviteiten Kronenburgerpark en Het Valkhof: : Wat heb jij op je kerfstok? Spellencircuit Kerfstok en circuit bij kassa s Valkhof en Kronenb.park Binnenstad, start Stevenskerk: Geuren & Smaecken : Kookdemonstraties authentiek koken in kampementen Het Valkhof en Kronenburgerpark : Smaakmarkt op de Korenmarkt 12:15: Kinderpelgrimage, groep : Geurroute Stevenskerkhof, Geurspel Valkhof 13:15: Kinderpelgrimage, groep 2 14:15: Kinderpelgrimage, laatste groep Binnenstad: : Speurtocht GVLJR, boekje te koop Stevenskerk Het Valkhof, toernooiveld: : Kruidenbuidels op Het Valkhof, Stevenskerkhof en Jacobskapel 13.00: Pierre Wind, kookdemo op Podium Grote Markt 14.00: Lezing Chr. Muusers, de Midd. keuken met proevement Stevenskerk 13.00: Kinderveldslag met ridders 15.00: Pierre Wind, kookdemo op Podium Grote Markt Het Valkhof, Barbarossaruine: 13.30: Verkiezing Mooiste Jonkvrouw / Ridder onder 8 jaar Kronenburgerpark: : (van tijd tot tijd): aanspannen Trebuchet St. Stevenskerkhof: : Estafette spel : Verkoop Gebr. Van Limburg PUURZAAM bier

20 is ZO. 26/08 20 lokatie Stevenskerk Middeleeuwse Mis Op zondagmorgen geurt, smaeckt en klinkt de Stevenskerk tijdens een kerkdienst die de sfeer ademt van de middeleeuwen. De viering staat stil bij geur en smaak in het Hooglied en de zalving met geurige olie. De Schola Cantorum Karolus Magnus zingt de Gregoriaanse gezangen. Ook zingt de vrouwenschola Voces Caelestes een Magnificat voor Maria. U zult een aantal gezangen herkennen en spontaan mee willen zingen. De geur van wierook zal zich mengen met de geur van kruiden en producten van het land. Henk Gols is de voorganger bij deze door de 15e eeuw geïnspireerde viering. De kerkgangers worden uitgenodigd houdbare etenswaren mee te brengen ten behoeve van de Voedselbank. Net zoals er ook bedelingen waren ten tijde van de Gebroeders van Limburg. Aanvang: uur. Organisatie: Het Oecumenisch Citypastoraat en de Stichting Gebroeders van Limburg werken hierin samen onder auspiciën van ordinarius Hubert Hendriks. lokatie Binnenstad Grote Middeleeuwse Jaarmarkt Boeren, Burgers & Buitenlui: Mooie waar, billijke prijzen! In de Middeleeuwen kwamen de boeren van heinde en verre met karren hun waren aanvoeren, uit de Betuwe fruit, uit het Land van Maasen Waal groenten, en via de Hanzeschepen werden wijn, bont, hout en stoffen meegebracht. Die traditie herleeft in de grote Middeleeuwse Jaarmarkt in de Burchtstraat. Ook zijn er deelmarkten in het Valkhof-, het Kronenburgerpark en op het Stevenskerkhof. Deze gezellige markt trekt altijd veel bekijks en kopers. Dit jaar is er extra vermaak en vertier: muzikanten, poppenspelers en jongleurs. Dus hier is uw daalder nog meer waard. Aangeboden worden ambachtelijke en eerlijke producten uit de eigen streek: brood, wijn, honing, speelgoed, mede, vis, bretzels en vruchtensappen. Veel waar is van ecologische oorsprong. Goed vertegenwoordigd zijn de Van Limburg producten waarvan het assortiment steeds verder groeit: kaas, wijn, koeken, enzovoort. Allemaal Lekkerrrrrrrrr van Van Limburg! Ambachtslieden vertonen hun handwerk en geven tekst en uitleg over hun werkstukken: pijlen en bogen, vlechtwerk, vilt, hoeden, ratels, tegels en sieraden. Ter plekke koken standhouders middeleeuwse hapjes voor u. Inclusief zijn de middeleeuwse recepten. Bij educatieve kramen krijgt u uitgebreide informatie over cultuurhistorie, onderwijs, archeologie, kastelen en de Middeleeuwen. Marktmeester: Melchior de Grood lokatie KORENMARKT smaakmarkt Een nieuwe locatie voor het festival is de onlangs geheel gerenoveerde en autovrij gemaakte Korenmarkt, al vanouds een plaats voor eten en handel. Hier laten bierbrouwers van het Nijmeegse bierbrouwersgilde Triple-W zien hoe in de Middeleeuwen bier werd gebrouwen.