Energiemonitor Zuid-Holland CO 2 en duurzame energie
|
|
- Julia Smit
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Energiemonitor Zuid-Holland 2009 CO 2 en duurzame energie
2 Energiemonitor Zuid- Holland 2009 uitstoot CO 2 en duurzame energie Auteur :L.F. (Koldo) Verheij Documentnummer : Afdeling :Expertisecentrum Datum :10 maart 2011 DCMR Milieudienst Rijnmond Parallelweg 1 Postbus AV Schiedam T F E info@dcmr.nl W
3 Inhoud Samenvatting 2 1 Inleiding 3 2 Aanpak en bronnen Onderdelen van energiemonitor Uitgangspunten bij verzamelen gegevens CO 2 -uitstoot 2.4 Duurzame energieopwekking Resultaten Conclusies Emissies CO 2 in Zuid-Holland 3.3 Duurzame energie Uitsplitsing naar regio Conclusies Aandeel emissie CO 2 per regio Aandeel duurzame opwekking per regio Regio Holland-Rijnland Regio Midden-Holland Stadsgewest Haaglanden Regio Zuid-Holland Zuid Stadsregio Rotterdam Goeree-Overflakkee 19 Bijlage 1. Gebruikte gegevens 20 Bijlage 2. Gebruikersbenadering 22 monitor energie Zuid-Holland, maart 2011 blad 1 van 25
4 Samenvatting In 2009 heeft de provincie een nulmeting energie opgesteld. Daarin staat, naast de voor de doelstelling belangrijke jaartallen 1990 en 2020, aangegeven wat de omvang van de CO 2 - uitstoot en van de duurzame energieopwekking in 2007 was. In deze Energiemonitor Zuid- Holland 2009 zijn ze voor 2009 bepaald. Tegelijkertijd is een kleine correctie op de cijfers van 2007 uitgevoerd: de gegevens uit de landelijke databases zijn achteraf bijgesteld. In 2020 streeft de provincie naar een CO 2 -uitstoot die 20% lager is dan in Dat betekent dat die in 2020 nog hoogstens 30,4 Mton mag zijn. In 2009 bedroeg de CO 2 -emissie voor de gehele provincie 43,7 Mton. Dit is gelijk aan de uitstoot in De CO 2 -reductie door de lokale klimaataanpak van de provincie, regio s en gemeenten is nog nauwelijks zichtbaar Provincie Zuid-Holland CO 2 - uitstoot kton Doel 2020 Land- en tuinbouw Gebouwde omgeving Verkeer en vervoer Industrie en energie Voor duurzame energie geldt een doelstelling van 20% duurzaam energiegebruik in In 2007 was dat 3,8% en in 2009 is dit met 7% toegenomen tot 4,1 %. Deze toename is bij de meeste bronnen zichtbaar; alleen voor windenergie is deze gelijk gebleven. De verplichte bijmenging van biobrandstoffen aan de pomp was ook hoger in De inzet van duurzame energie heeft geleid tot een vermeden uitstoot van bijna 2 Mton CO Duurzame energie provincie Zuid-Holland vermeden CO 2 - uitstoot 2000 kton Biobrandstof Aardwarmte Biomassa Warmte koude opslag Zon Wind Zeewater De afstand tot zowel het doel voor CO 2 -reductie als het doel voor duurzaam energiegebruik is nog groot. blad 2 van 25 monitor energie Zuid-Holland, maart 2011
5 1 Inleiding Aanleiding In september 2009 heeft de provincie de Nulmeting energie provincie Zuid-Holland opgesteld. Dit naar aanleiding van de provinciale nota Energie in perspectief De Nulmeting geeft voor energie de stand van zaken weer voor 2007 en een prognose voor 2020, en daarmee ook inzicht in de opgave van de provincie ten aanzien van de energiedoelstellingen uit deze nota. Deze gelden voor 2020 en luiden: - 20% CO 2 -reductie (ten opzichte van 1990) - 20% energiebesparing - 20% duurzame energieopwekking CO 2 -uitstoot en duurzame energie De provincie wil de doelstellingen iedere twee jaar monitoren. Dat betekent dat over 2009 een eerste monitor is opgesteld. De CO 2 -uitstoot en duurzame energieopwekking in 2009 worden in dit rapport vergeleken met de resultaten uit de nulmeting over Energiebesparing is buiten beschouwing gelaten (zie hoofdstuk 2). Leeswijzer In de volgende hoofdstukken kunt u de gekozen aanpak lezen (hoofdstuk 2) en de resultaten zien (hoofdstuk 3). De resultaten staan beschreven per sector (voor CO 2 -uitstoot), per bron (voor duurzame energieopwekking) en per regio (voor beide onderwerpen). monitor energie Zuid-Holland, maart 2011 blad 3 van 25
6 2 Aanpak en bronnen 2.1 Onderdelen van energiemonitor De Energiemonitor Zuid-Holland 2009 beschrijft de verschillen tussen de omvang van de CO 2 - uitstoot en de duurzame energieopwekking in 2007 en Op basis van de aanbeveling van ECN bij de validatie van de nulmeting is energiebesparing hier buiten beschouwing gelaten: de gegevens om dit goed te monitoren zijn op provinciale schaal onvoldoende nauwkeurig om kleine veranderingen te bepalen. Daarom is een termijn van twee jaar met de dan verwachte veranderingen, niet geschikt om conclusies te mogen trekken. Bij een volgende monitor zal energiebesparing wel meegenomen worden. Overigens zijn data van de Emissieregistratie, die bijvoorbeeld voor gebouwde omgeving ( niet-woningen ) benut worden, ook onvoldoende nauwkeurig voor de monitoring van kleine verschillen op gemeentelijk, regionaal of zelfs provinciaal niveau. Zie ook bijlage Uitgangspunten bij verzamelen gegevens Voor de monitoring van de CO 2 -uitstoot zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd. - De gegevens zijn zoveel mogelijk op gemeentelijk niveau verzameld; de contactpersonen voor de verschillende regio s fungeerden daarbij als spil. - De bij de nulmeting gehanteerde gegevensbronnen worden zoveel mogelijk opnieuw benut. Indien dat niet lukt, worden de gegevens niet alleen over 2009 verzameld, maar ook over 2007 zodat onderlinge vergelijking mogelijk is. Daarmee is het dus mogelijk dat de uitstoot uit de nulmeting achteraf herberekend moet worden. - Voor duurzame energie komen de meeste gegevens bij de provincie vandaan. De aanlevering van gegevens over lokale initiatieven verliepen ook via de regionale contactpersonen. 2.3 CO 2 -uitstoot Voor de CO 2 -uitstoot worden vier sectoren onderscheiden. - Industrie en energie. Betreft alle grote bedrijven, zoals die in de haven van Rotterdam. - Verkeer en vervoer. Betreft alle modaliteiten: wegverkeer, scheepvaart, railverkeer en vliegverkeer. Het elektrisch deel van het railverkeer valt hier buiten. - Gebouwde omgeving. Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar woningen, en nietwoningen (mkb, gemeentelijke gebouwen en overige gebouwen). - Land- en tuinbouw. Hierbij is de glastuinbouw, voor de CO 2 -uitstoot een belangrijke sector, onderscheiden van de overige land- en tuinbouw. Meer informatie over gegevensbron, wijze van berekening en indicatie voor nauwkeurigheid van de data staat in bijlage 1. Greenhouse Gas protocol Voor het bepalen van de CO 2 -uitstoot hanteert de provincie het internationaal gebruikte Greenhouse gas (GHG) protocol. Het GHG-protocol onderscheidt 3 scopes. - Scope 1. Betreft alle (directe) CO 2 -uitstoot die door verbranding van fossiele brandstoffen binnen de grenzen van de provincie plaatsvindt. De locatie en uitstoot van de bron staan bij scope 1 dus centraal. - Scope 2. Betreft alle (indirecte) CO 2 -uitstoot die samenhangt met het elektriciteitsgebruik (grijze stroom) binnen de provincie. De locatie van de gebruiker en omvang van het elektriciteitsgebruik zijn voor scope 2 dus bepalend. blad 4 van 25 monitor energie Zuid-Holland, maart 2011
7 - Scope 3. Betreft alle keteneffecten die met de activiteiten van de vier sectoren te maken hebben. Deze is buiten beschouwing gelaten. Als voorbeeld. Het gasverbruik van een woning, bijvoorbeeld voor het verwarmen van de woning, valt onder scope 1; het elektriciteitsgebruik onder scope 2. De uitstoot van een normale auto hoort bij scope 1, die van een elektrische auto onder scope 2. De provincie hanteert voor de monitor scope 1, omdat de doelstelling voor de CO 2 -reductie daar betrekking op heeft. Voor de gebouwde omgeving is ook scope 2, de indirecte CO 2 - emissie door (fossiele) energieopwekking die samenhangt met het elektriciteitgebruik in de provincie Zuid-Holland, toegepast. Dit omdat de inzet van de gemeenten vooral voor deze sector plaatsvindt. Daarmee blijft het stroomgebruik door bijvoorbeeld de industrie of het openbaar vervoer (trein, tram, metro) dus buiten beschouwing. De grafieken in hoofdstuk 3 en 4 hebben betrekking op scope 1; de uitstoot voor scope 2 staat in bijlage 2 beschreven. 2.4 Duurzame energieopwekking Voor duurzame energieopwekking zijn nagenoeg dezelfde hernieuwbare bronnen gehanteerd als bij de nulmeting. De enige nieuwe bron is warmte uit zeewater. De gegevens komen veelal ook van dezelfde organisaties. De volgende bronnen zijn onderscheiden. - Wind: betreft alle opgewekte energie uit windmolens, groot en klein. - Zon: kan bestaan uit photovoltaïsche systemen (elektriciteit) en thermische systemen (warm water). - Aardwarmte (geothermie): benut warm water uit diepe reservoirs in de aarde. Als warmtebron of voor de opwekking van elektriciteit. - Warmte-koude opslag (WKO): is een methode om energie in de vorm van warmte of koude op te slaan in de bodem. WKO kan gebruikt worden om gebouwen op te warmen of juist te koelen. - Biomassa (bijstook): kan zijn als bijstookproduct bij een kolencentrale (verdringt dan kolen) of bij centrales die volledig op biomassa draaien. Daarnaast betreft het ook de opwekking van elektriciteit door het stoken van (het biogene deel van) afval. Ook vergisting valt hier onder. - Biobrandstoffen: als brandstof in verkeer. - Water. Warmte uit zeewater of door menging van zoet en zout. Net als voor de CO 2 -uitstoot staat meer informatie over gegevensbron, wijze van berekening en indicatie voor nauwkeurigheid van de data in bijlage 1. monitor energie Zuid-Holland, maart 2011 blad 5 van 25
8 3 Resultaten 3.1 Conclusies De CO 2 -emissie is in 2009 vergelijkbaar met die in 2007 en bedroeg 43,7 Mton. Zie figuur 1. De uitstoot in de gebouwde omgeving en van verkeer en vervoer nam licht af; die van de industrie & energie en de land- en tuinbouw nam juist iets toe. De omvang van duurzame energieopwekking is licht toegenomen, zoals in figuur 7 te zien is. Dit geldt voor de bronnen biomassa, warmte-koude opslag, aardwarmte, biobrandstoffen (verplichte bijmenging) en (zee)water; alleen bij windenergie is deze gelijk gebleven. De toename in absolute zin, vertaald naar vermeden CO 2 -uitstoot, is het grootst bij biobrandstoffen door het hogere percentage verplichte bijmenging. In dit hoofdstuk staan de resultaten voor de totale provincie vermeld. Voor de CO 2 -uitstoot, uitgesplitst naar sector, en voor duurzame energieopwekking, met onderscheid naar bron. De resultaten voor de regio s staan in hoofdstuk Emissies CO 2 in Zuid-Holland Provincie Zuid-Holland CO 2 - uitstoot kton Doel 2020 Land- en tuinbouw Gebouwde omgeving Verkeer en vervoer Industrie en energie Figuur 1. Deze figuur toont de totale CO 2-uitstoot voor de provincie Zuid-Holland met onderscheid naar de 4 sectoren. De uitstoot is gelijk gebleven op een niveau van 43,7 Mton. Bij de gebouwde omgeving en bij verkeer is een kleine afname zichtbaar; bij industrie en landbouw juist een kleine stijging. De afstand tot het doel voor 2020 is nog groot. blad 6 van 25 monitor energie Zuid-Holland, maart 2011
9 Figuur 2. Deze figuur laat het aandeel in de CO 2-uitstoot per sector zien. Die van de industrie & energie is met 62% veruit het grootste. Figuur 3. Deze figuur toont het aandeel van elke subsector binnen de sector industrie en energie. Figuur 4. Deze figuur toont het aandeel van alle modaliteiten binnen de sector verkeer en vervoer. monitor energie Zuid-Holland, maart 2011 blad 7 van 25
10 Figuur 5. Deze figuur toont het aandeel van elke subsector binnen de sector gebouwde omgeving. Figuur 6. Deze figuur toont het aandeel van de glastuinbouw binnen de sector land- en tuinbouw. 3.3 Duurzame energie Voor duurzame energieopwekking is op basis van het Protocol monitoring duurzame energie, update 2006 (Senter Novem, 2006), de vermeden primaire energie en vermeden CO 2 -uitstoot bepaald. Voor duurzame energie was de opwekking per bron in Zuid-Holland als volgt. - Zon. In totaal was er circa 2,5 MW aan opgesteld vermogen. Het is nauwelijks gewijzigd ten opzichte van Dat betekent 1 kton vermeden CO 2 -uitstoot en 0,01 PJ aan vermeden primaire energie. Dat is iets hoger dan in Wind. In 2009 stonden er in totaal 146 turbines met een totaal vermogen van 244 MW. Dat is ongewijzigd ten opzichte van Deze turbines zorgen voor 352 kton vermeden CO 2 -uitstoot en 5,0 PJ aan vermeden primaire energie. - Biomassa. Door bijstook en opwekking elektriciteit en warmte bij afvalverbrandingsinstallaties uit het deel biogene ( GFT ) verbranding. In 2009 is 18,9 PJ aan vermeden primaire energie en 1,4 Mton vermeden CO 2- uitstoot. Dat is ca. 3% meer dan in blad 8 van 25 monitor energie Zuid-Holland, maart 2011
11 - Warmte-koude opslag. In 2009 waren er 306 locaties. Dat waren er 80 meer dan in In totaal leidde dat tot 10 kton vermeden CO 2 -uitstoot en 0,14 PJ aan vermeden primaire energie. - Aardwarmte (geothermie). In 2009 was er één bron bij een glastuinbouwbedrijf in Lansingerland. Deze leidt tot een jaarlijkse besparing van m3 aardgas. Omdat deze eind 2007 is gestart, is hier een duidelijke toename in 2009 zichtbaar. Er is een besparing van 5 kton CO 2 en 0,11 PJ. - Biobrandstoffen. Het is niet bekend hoeveel liters er in 2009 getankt zijn in Zuid- Holland. Deze hoeveelheid was naar verwachting in 2009 nog zeer beperkt ten opzichte van het totale aantal liters brandstof. De landelijk verplichte bijmenging van biobrandstoffen bedroeg in ,75% (tegenover 2% in 2007). Daardoor werd 175 kton uitstoot CO 2 vermeden. De energie-inhoud van de vermeden primaire energie bedroeg 2,5 PJ. - Water. In Den Haag (Duindorp) zijn in woningen aangesloten op een systeem dat warm water uit zeewater maakt. Uitgaande van 400 aangesloten woningen en 50% CO 2- reductie per woning, is daarmee 0,5 kton CO 2 bespaard. Uiteindelijk worden 789 woningen aangesloten. - Biogas. Er is bij een aantal bedrijven productie van biogas (o.a. AWZI s), maar onduidelijk is waar dat voor wordt ingezet. Het is daarom verder buiten beschouwing gebleven. In totaal is in 2009 ca kton CO 2 vermeden door de inzet van duurzame energie. De energie-inhoud bedroeg 26 PJ. Omdat de energiebesparing niet is bepaald, is ook de totale energie-inhoud over 2009 niet berekend. De groei in Zuid-Holland is gelijk verondersteld aan die van Nederland tussen 2007 en 2009 (-4%), en daarmee 602 PJ. Daarmee is het totale energiegebruik in 2009 ( =) 628 PJ. Het aandeel duurzaam was in 2009 dus 26/628 = 4,1 % Duurzame energie provincie Zuid-Holland vermeden CO 2 - uitstoot 2000 kton Biobrandstof Aardwarmte Biomassa Warmte koude opslag Zon Wind Zeewater Figuur 7. Deze figuur geeft de totale duurzame energieopwekking in de provincie weer, uitgedrukt in vermeden CO 2-emissie. Deze is tussen 2007 en 2009 licht gestegen van 3,8 naar 4,1% duurzaam energiegebruik. De toename is vooral het gevolg van de hogere verplichte bijmenging van biobrandstoffen. In totaal is een uitstoot van bijna 2000 kton CO 2 vermeden. De afstand tot het doel in 2020, namelijk 20% duurzaam energiegebruik, is nog groot. monitor energie Zuid-Holland, maart 2011 blad 9 van 25
12 Figuur 8. Zonder biomassa is het aandeel van de overige opties duidelijker. blad 10 van 25 monitor energie Zuid-Holland, maart 2011
13 4 Uitsplitsing naar regio 4.1 Conclusies Bij de meeste regio s is de uitstoot in 2009 vergelijkbaar met die in Bij stadsgewest Haaglanden is een toename zichtbaar; voor stadsregio Rotterdam en regio Holland Rijnland is een afname van de CO 2 -uitstoot waarneembaar. Voor Holland Rijnland is de uitstoot op de schaal ná de regionale herindeling in 2010 beschouwd. Voor duurzame energie is een duidelijke toename bij de stadsregio Rotterdam te zien en bij Zuid-Holland Zuid een afname. In beide gevallen heeft dat met veranderingen bij de inzet van biomassa te maken. Bij de overige regio s is sprake van een geringe toename. De CO 2 -uitstoot en duurzame energieopwekking verschillen flink per regio. Ook de ambities variëren per regio. 4.2 Aandeel emissie CO 2 per regio Figuur 9. Kaart van Zuid-Holland met bestuurlijke regio s en gemeenten. Met de situatie op 31 december monitor energie Zuid-Holland, maart 2011 blad 11 van 25
14 Aandeel CO 2 - uitstoot per regio % 13% 5% 1% 3% Haaglanden Holland-Rijnland Goeree-Overflakkee Midden-Holland Stadsregio Rotterdam Zuid-Holland Zuid 70% Figuur 10. Aandeel van de CO 2-uitstoot per regio in De uitstoot in de stadsregio Rotterdam is veruit het hoogst, vooral door de aanwezige industrie in de Rotterdamse haven. Figuur 11. Aandeel van de CO 2-uitstoot per regio in 2009, waarbij de uitstoot van de Rotterdamse industrie buiten beschouwing is gelaten. blad 12 van 25 monitor energie Zuid-Holland, maart 2011
15 4.3 Aandeel duurzame opwekking per regio Figuur 12. Deze figuur toont het aandeel duurzame energieopwekking per regio in Net als de CO 2- uitstoot, is deze in de stadsregio Rotterdam veruit het grootst. Er is een sterke relatie met de aanwezige industrie, vooral voor biomassa (bijstook in centrales, energie uit biogeen afval). Ook staan er veel windturbines in de haven. Figuur 13. Deze figuur toont het aandeel duurzame energieopwekking per regio in 2009, zonder Rotterdam. Het aandeel van Goeree-Overflakkee is dan het grootst. monitor energie Zuid-Holland, maart 2011 blad 13 van 25
16 4.4 Regio Holland-Rijnland De ambitie van Holland-Rijnland is een reductie van 40% in 2030 ten opzichte van de uitstoot bij ongewijzigd beleid. De CO 2 -uitstoot mag in 2030 dan hooguit 1740 kton bedragen. Door gemeentelijke herindelingen, was de regio Rijnstreekberaad zo klein geworden dat de resterende gemeenten in 2010 besloten om aan te sluiten bij Holland Rijnland. Voor deze monitor zijn de cijfers voor 2007 en 2009 van de voormalige regio s samengevoegd. Figuur 14. Deze figuur toont het verschil tussen de uitstoot in 2007 en 2009 op de schaal van de in 2010 ontstane regio Holland-Rijnland, (zoals weergegeven in figuur 11). De afname is vooral bij de gebouwde omgeving zichtbaar. De CO 2-uitstoot in 2009 was 2104 kton. Het doel voor 2030 is (hooguit) 1740 kton. 25 Duurzame energie Holland-Rijnland vermeden CO 2 - uitstoot 20 kton Aardwarmte Biomassa Warmte koude opslag Zon Wind Zeewater Figuur 15. Deze figuur toont de hoeveelheid vermeden CO 2 door duurzame energieopwekking in Holland- Rijnland. Het betreft enkel windenergie en WKO; de overige vormen van duurzame energieopwekking komen niet voor of zijn nog zeer klein. blad 14 van 25 monitor energie Zuid-Holland, maart 2011
17 4.5 Regio Midden-Holland Er is voor de gehele regio Midden-Holland geen ambitie voor energie vastgesteld. Figuur 16. Deze figuur toont de verdeling van de emissies naar de verschillende sectoren in de regio Midden-Holland. In 2009 bedroeg de CO 2-uitstoot kton; dat is iets lager dan in Duurzame energie Midden-Holland vermeden CO 2 - uitstoot 10 Kton Aardwarmte Biomassa Warmte koude opslag Zon Wind Zeewater Figuur 17. Deze figuur toont de hoeveelheid vermeden CO 2 door duurzame energieopwekking in Midden- Holland. Deze is nagenoeg gelijk gebleven. monitor energie Zuid-Holland, maart 2011 blad 15 van 25
18 4.6 Stadsgewest Haaglanden De ambitie is dat stadsgewest Haaglanden een klimaatneutrale regio wordt. Op weg naar een klimaatneutrale regio moet de CO 2 -uitstoot in 2020 met 30 procent zijn afgenomen ten opzichte van 1990, en in 2030 gehalveerd. Voor de uitstoot in 1990 is verondersteld, op basis van de dezelfde verhouding tussen scope 1 en 2 voor de gebouwde omgeving van stadsgewest Haaglanden bij de Nulmeting energie Zuid-Holland, dat deze kton bedroeg. Het doel in 2020 is dan een uitstoot van maximaal kton CO Stadsgewest Haaglanden CO 2 - uitstoot kton Doel 2020 Land- en tuinbouw Gebouwde omgeving Verkeer en vervoer Industrie en energie Figuur 18. Deze figuur toont de verdeling van de emissies naar de verschillende sectoren in de regio Haaglanden. In 2009 bedroeg de CO 2-uitstoot in deze regio kton. Dit is bijna 0,3 Mton hoger dan in Duurzame energie Stadsgewest Haaglanden vermeden CO 2 - uitstoot 10 kton Aardwarmte Biomassa Warmte koude opslag Zon Wind Zeewater Figuur 19. Deze figuur toont de hoeveelheid vermeden CO 2 door duurzame energieopwekking in het stadsgewest Haaglanden. Deze is licht toegenomen door benutting van energie uit zeewater voor de wijk Duindorp in Den Haag. blad 16 van 25 monitor energie Zuid-Holland, maart 2011
19 4.7 Regio Zuid-Holland Zuid Regio Zuid-Holland Zuid zet in op een effectieve aanpak met gezond verstand, door realisatie van maatregelen die kosteneffectief en comfortverhogend zijn, zoals benutting van restwarmte en isolatie van woningen. De doelstellingen van Zuid-Holland Zuid sluiten aan bij de landelijke doelstellingen (van het vorige kabinet): - 2% energiebesparing per jaar, - 20% van het energiegebruik in 2020 is duurzaam opgewekt, - 30% minder emissie van broeikasgassen in 2020 ten opzichte van Figuur 20. Deze figuur toont de verdeling van de emissies naar de verschillende sectoren in de regio Zuid-Holland Zuid. De CO 2-uitstoot in deze regio was in kton. 160 Duurzame energie Zuid-Holland Zuid vermeden CO 2 - uitstoot kton Aardwarmte Biomassa Warmte koude opslag Zon Wind Zeewater Figuur 21. Deze figuur toont de hoeveelheid vermeden CO 2 door duurzame energieopwekking in Zuid- Holland Zuid. Deze is lager door minder inzet op biomassa. NB. Het cijfer voor biomassa in 2009 komt uit het jaarverslag van een afvalverwerkingsbedrijf; het cijfer voor 2007 was een schatting. Die schatting was gebaseerd op cijfers voor de hele provincie, waarbij aangenomen is dat alle inzet van biomassa buiten Rotterdam in 2007 uit Zuid-Holland Zuid kwam (vanwege de aanwezige afvalverbrandingsinstallatie en gekoppelde elektriciteitsopwekking). monitor energie Zuid-Holland, maart 2011 blad 17 van 25
20 4.8 Stadsregio Rotterdam De stadsregio Rotterdam heeft als doel een uitstoot van CO 2 die in % lager is dan in Figuur 22. Deze figuur toont de verdeling van de emissies naar de verschillende sectoren voor de stadsregio Rotterdam. Deze is licht afgenomen, vooral door de recessie. Dit is zichtbaar bij de uitstoot van de chemiesector en bij de scheepvaart. In deze regio bedroeg de CO 2-uitstoot in kton Duurzame energie Stadsregio Rotterdam vermeden CO 2 - uitstoot kton Aardwarmte Biomassa Warmte koude opslag Zon Wind Zeewater Figuur 23. Deze figuur toont de hoeveelheid vermeden CO 2 door duurzame energieopwekking in de stadsregio Rotterdam. Deze is toegenomen bij biomassa en bij aardwarmte, maar de omvang van aardwarmte is klein ten opzichte van windenergie en biomassa (en niet zichtbaar in de grafiek). blad 18 van 25 monitor energie Zuid-Holland, maart 2011
21 4.9 Goeree-Overflakkee Goeree-Overflakkee heeft de landelijke doelstellingen (van het vorige kabinet) overgenomen: - 2 % energiebesparing per jaar, - 20 % van het energiegebruik in 2020 is duurzaam opgewekt, - 30 % minder emissie van overige broeikasgassen in 2020 ten opzichte van Figuur 24. De CO 2-uitstoot op Goeree-Overflakkee is licht toegenomen tot 184 kton. 70 Duurzame energie Goeree-Overflakkee vermeden CO 2 - uitstoot kton Aardwarmte Biomassa Warmte koude opslag Zon Wind Zeewater Figuur 25. Deze figuur toont de hoeveelheid vermeden CO 2 door duurzame energieopwekking op Goeree-Overflakkee. Naast windenergie is er nog een (niet zichtbaar) klein aandeel WKO. monitor energie Zuid-Holland, maart 2011 blad 19 van 25
22 Bijlage 1. Gebruikte gegevens I.1 CO 2 -uitstoot Voor de CO 2 -uitstoot worden vier sectoren onderscheiden. - Industrie en energieopwekking. Betreft alle grote bedrijven, zoals die in de haven van Rotterdam. De gegevens zijn uit de elektronische milieujaarverslagen (e-mjv s) van die bedrijven afkomstig. Dit wordt aangevuld met ER-gegevens voor de overige grote bedrijven, die niet e-mjv-plichtig zijn. - Verkeer en vervoer. Betreft alle modaliteiten: wegverkeer, scheepvaart, railverkeer en vliegverkeer. Voor wegverkeer zijn voertuigkilometers verkregen via Goudappel & Coffeng en omgerekend naar CO 2 -emissie. Overigens zijn er (een beperkt aantal) extra wegvakken meegenomen ten opzichte van het aantal dat in de Nulmeting was opgenomen; bij een aantal gemeenten is daardoor de emissie door wegverkeer iets toegenomen. Van de overige modaliteiten komen de gegevens van de landelijke Emissieregistratie (ER). - Gebouwde omgeving: hierbij wordt onderscheid gemaakt naar woningen, en nietwoningen (mkb, gemeentelijke gebouwen en overige gebouwen). Van een beperkt aantal gemeenten zijn directe gegevens ontvangen; voor de overige gemeenten zijn de gegevens via het CBS verkregen. - Land- en tuinbouw: de gegevens over de emissies van de glastuinbouw en overige landbouwbedrijven komen ook van de ER. Cijfers van Emissieregistratie (ER) over lokale bronnen zijn over het algemeen niet beschikbaar van de laatste twee jaar. Voor heel Nederland geldt dit voor het laatste jaar. Voor het bepalen van de uitstoot van lokale bronnen, waarvoor geen directe verbruikscijfers beschikbaar waren, zijn ER-cijfers over 2008 benut en vermenigvuldigd met de verhouding van de ER-cijfers voor heel Nederland van 2009 en De ER-cijfers worden ook achteraf nog gecorrigeerd en zijn voor 2009 dus nog voorlopig. En de ER-cijfers uit de nulmeting zijn achteraf ook gecorrigeerd. Naast de eerder genoemde extrapolatie, is er dus een extra reden om geen conclusies te trekken uit kleine verschillen tussen opeenvolgende jaren waar het cijfers van de ER betreft. I.2 Duurzame opwekking - Wind. Betreft alle opgewekte energie uit windmolens, groot en klein, en aan het net geleverd wordt. De gegevens komen van de provincie Zuid-Holland en, voor enkele lokale initiatieven, van de Windvogels. - Zon. De data zijn afkomstig van Agentschap NL op basis van door Agentschap verleende subsidies. En van de website van Eneco. - Aardwarmte. De gegevens komen van de provincie Zuid-Holland. - Warmte-koude opslag. Ook deze gegevens komen van de provincie Zuid-Holland en zijn bepaald op basis van werkelijk gebruik. Overigens zijn voor de Nulmeting enkel de vergunde hoeveelheden gebruikt. Voor deze monitor zijn nu alsnog voor 2007 de gebruikte hoeveelheden gehanteerd. - Biomassa. Deze gegevens komen van provincie en DCMR uit de e-mjv s van de industrie en hebben betrekking op energieopwekking met biomassa (bijstook bij kolencentrales) of uit biogene afvalproducten (bij afvalverbranding of biomassacentrales). En voor 2009 in Zuid Holland-Zuid van de website van afvalcentrale HVC. - Biobrandstoffen. Er zijn geen werkelijke verbruikscijfers bekend. Deze worden uit concurrentieoverweging niet door de branche verstrekt. Er is daarom enkel van de verplichte bijmenging van 3,75% biobrandstoffen uitgegaan. Bron: brief van voormalig minister Cramer aan de Tweede Kamer. - Zeewater. Deze cijfers komen van de website van woningcorporatie Vestia. blad 20 van 25 monitor energie Zuid-Holland, maart 2011
23 - Biogas. Er zijn cijfers bekend uit de e-mjv s, maar onduidelijk is waarvoor die zijn ingezet anders dan voor eigen gebruik. In dat geval is er al direct voor gecorrigeerd. monitor energie Zuid-Holland, maart 2011 blad 21 van 25
24 Bijlage 2. Gebruikersbenadering In deze bijlage staat nog een verdere uitleg bij de 3 te onderscheiden scopes van het Greenhouse Gas protocol. En de omvang van scope 2 voor de gebouwde omgeving. - Scope 1. Betreft alle (directe) CO 2 -uitstoot die door verbranding van fossiele brandstoffen binnen de grenzen van de provincie plaatsvindt. En daarmee de totale CO 2 -uitstoot door activiteiten van de hierboven genoemde vier sectoren, zoals de uitstoot (uit de schoorstenen) van bedrijven, van auto s of van cv-ketels in woningen. De locatie en uitstoot van de bron staan bij scope 1 dus centraal. - Scope 2. Hierbij wordt alle (indirecte) CO 2 -uitstoot die samenhangt met het elektriciteitsgebruik (grijze stroom) van de vier sectoren binnen de provincie toegerekend aan de gebruiker. Ook al is onduidelijk waar die elektriciteit wordt opgewekt. De locatie van de gebruiker en omvang van het elektriciteitsgebruik zijn voor scope 2 dus bepalend. - Scope 3. Betreft alle keteneffecten die met de activiteiten van de vier sectoren te maken hebben. Het heeft betrekking op bijvoorbeeld inkopen, bedrijfsgebonden vervoer, afval. Dit is behoorlijk complex en scope 3 wordt daarom veelal enkel op organisatieniveau beschouwd. Is in deze monitor buiten beschouwing gelaten. Hieronder zijn de cijfers voor scope 2 voor de gebouwde omgeving weergegeven. Er is een duidelijke afname van het elektriciteitsgebruik zichtbaar. Dat geldt voor alle regio s. Zie Figuur 126. gebouwde omgeving, scope 2 [kton] Holland-Rijnland Midden-Holland Stadsgewest Haaglanden Zuid-Holland Zuid Stadsregio Rotterdam Goeree-Overflakkee Totaal provincie Figuur 126. Trend voor CO 2-uitstoot van scope 2 (elektriciteitsgebruik) in de gebouwde omgeving voor de verschillende regio s en het totaal van Zuid-Holland. blad 22 van 25 monitor energie Zuid-Holland, maart 2011
25 Colofon De Energiemonitor Zuid-Holland is tot stand gekomen door samenwerking tussen: Provincie Zuid-Holland, opdrachtgever (Robert Geurts, Dick Dubbeld) DCMR, uitvoering (Arjan Aaftink, Karla Groen, Sian Jones, Petra Scheffers en projectleider Koldo Verheij) DHV, ondersteuning uitvoering (Alexander Gijsen) En met inbreng van de regio s en milieudiensten in Zuid-Holland: - Stadsgewest Haaglanden (Marinus Stulp, Alexander Bruin) - ISGO (Lennard Seriese) - Midden-Holland (Gert-Jan van Oostenbrugge) - Milieudienst Zuid-Holland Zuid/gemeente Dordrecht (Roosmarijn Sweers) - Milieudienst West-Holland (Kees de Wit) - Stadsregio Rotterdam (Jeroen Hovens) Maart 2011 monitor energie Zuid-Holland, maart 2011 blad 23 van 25
Westvoorne CO 2 - uitstoot
Westvoorne CO 2 - uitstoot De grafiek geeft de CO 2-uitstoot verdeeld over de hoofdsectoren over de jaren 2010 tot en met 2013. Cijfers zijn afkomstig uit de Klimaatmonitor van RWS. Cijfers over 2014 zijn
Nadere informatieEfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving
Warmte en koude Kennis, advies, instrumenten en financiële steun EfficiEncy Duurzaam GebouwDe omgeving energie financiering KEnnis industrie instrumenten EnErgiEbEsparing De Nederlandse overheid streeft
Nadere informatieDuurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025
Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Willemien Veele Cor Kamminga 08-04-16 www.rijksmonumenten.nl Achtergrond en aanleiding Ambitie om in 2020 16% van de energie duurzaam op te wekken in Fryslân
Nadere informatieEnergiemonitor Provincie Zuid-Holland trend
Energiemonitor Provincie Zuid-Holland 2016 trend 2010-2015 Energiemonitor Provincie Zuid-Holland 2016 trend 2010-2015 Kwaliteitstoets Paraaf Autorisatie Paraaf Naam Sef van den Elshout Naam Functie Klaas
Nadere informatieEnergie in de provincie Utrecht. Een inventarisatie van het energiegebruik en het duurzaam energie potentieel
Energie in de provincie Utrecht Een inventarisatie van het energiegebruik en het duurzaam energie potentieel Doel van Onderzoek Dit onderzoek dient om: 1. Een nieuw overzicht samen te stellen van het energiegebruik
Nadere informatieMonitor energie en emissies Drenthe
Monitor energie en emissies Drenthe 2012-2015 - november 2017 www.ecn.nl Monitor energie en emissies Drenthe 2012-2015 Deze monitor sluit aan op de notitie Energie en emissies Drenthe 2020, 2023 en 2030
Nadere informatieCO2-monitor 2013 s-hertogenbosch
CO2-monitor 2013 s-hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek Maart 2013 2 Samenvatting In deze monitor staat de CO2-uitstoot beschreven in de gemeente s-hertogenbosch. Een gebruikelijke manier om de
Nadere informatieCO 2 -uitstootrapportage 2011
Programmabureau Klimaat en Energie CO 2 -uitstootrapportage 2011 Auteurs: Frank Diependaal en Theun Koelemij Databewerking: CE Delft, Cor Leguijt en Lonneke Wielders Inhoud 1 Samenvatting 3 2 Inleiding
Nadere informatieKernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)
Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere
Nadere informatieECN-N Energiescenario s Drenthe 2030
December 2016 ECN-N--16-031 Energiescenario s Drenthe 2030 Gerdes, J. Gewijzigd op: 16-12-2016 13:20 2 Inhoud 1 Context van de energiescenario s voor 2030 4 2 Uitgangspunten voor drie scenario s 5 3 Ontwikkelingen
Nadere informatieVerbruik van duurzame energie,
Indicator 28 april 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel duurzaam in het binnenlandse
Nadere informatieDerde voortgangsrapportage CO2-emissiereductie.
Derde voortgangsrapportage CO2-emissiereductie. Graag informeren wij u over de uitkomsten van onze Carbon Footprint en de derde CO 2 Emissie-inventarisatie, dit alles over 2014. Hierin zijn de hoeveelheden
Nadere informatieProvinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL
Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in
Nadere informatieSTRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA
STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA UPDATE 2016 SAMENVATTING STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Mobiliteit en Milieu Opdrachtnemer Evert
Nadere informatieOpdrachtgever: Directie HKV lijn in water. 3.A.1 CO 2 -emissie inventaris eerste helft 2015. ten behoeve van de CO 2 -Prestatieladder
Opdrachtgever: Directie HKV lijn in water 3.A.1 CO 2 -emissie inventaris eerste helft 2015 ten behoeve van de CO 2 -Prestatieladder Titel: CO 2 -emissie inventaris eerste helft 2015 Auteurs: R. Hurkmans
Nadere informatieVerbruik van duurzame energie,
Indicator 15 december 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel duurzaam in het
Nadere informatieCompensatie CO 2 -emissie gemeentelijke organisatie Den Haag over 2013
Compensatie CO 2 -emissie gemeentelijke organisatie Den Haag over 2013 Inhoud 1 Aanleiding 1 2 Werkwijze 2 2.1. Bronnen 2 2.2. Kentallen 2 3 CO 2 -emissie gemeentelijke organisatie 3 4 Ontwikkeling 5 5
Nadere informatieFootprint 2014. Rollecate Groep. Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1
Footprint 2014 Rollecate Groep Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Datum Versie Opsteller Gezien Handtekening Juni 2015 Definitief Dhr. S.G. Jonker Dhr. R. van t Hull AMK Inventis Advies en Opleiding
Nadere informatieWie betaalt de rekening van de energietransitie?
Wie betaalt de rekening van de energietransitie? Symposium KVGN 17 november 2016 Ron Wit Ron.Wit@eneco.com Overzicht presentatie 1. Ontwikkeling broeikasgassen in Nederland 2. Ontwikkeling integrale kosten
Nadere informatieOpdrachtgever: Directie HKV lijn in water. 3.A.1 CO 2 -emissie inventaris eerste helft 2015. ten behoeve van de CO 2 -Prestatieladder
Opdrachtgever: Directie HKV lijn in water 3.A.1 CO 2 -emissie inventaris eerste helft 2015 ten behoeve van de CO 2 -Prestatieladder Titel: CO 2 -emissie inventaris eerste helft 2015 Auteurs: R. Hurkmans
Nadere informatieEnergie en emissies Drenthe 2020, 2023 en 2030
Juni 2015 ECN-N--15-013 Energie en emissies Drenthe 2020, 2023 en 2030 Gerdes, J. 2 Inhoud 1 Samenvattende inleiding dichter bij emissiedoel 2020 5 2 Geraamd energieverbruik en emissies Drenthe 2020 gedaald
Nadere informatieCompensatie CO 2 - emissie gemeentelijke organisatie Den Haag over 2012
Compensatie CO 2 - emissie gemeentelijke organisatie Den Haag over 2012 Inhoud 1 Aanleiding 1 2 Werkwijze 2 2.1. Bronnen 2 2.2. Kentallen 2 3 CO 2 -emissie gemeentelijke organisatie 3 4 Ontwikkeling 5
Nadere informatieVerbruik van hernieuwbare energie
Indicator 11 juli 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel hernieuwbare energie
Nadere informatieP. DE BOORDER & ZOON B.V.
Footprint 2013 Wapeningscentrale P. DE BOORDER & ZOON B.V. Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Datum Versie Opsteller Gezien 31 maart 2014 Definitief Dhr. S.G. Jonker Dhr. K. De Boorder 2 Inhoudsopgave
Nadere informatiefootprint 2018 CO2 footprint 2018 Opgesteld door: RM Vrijgave: MM Paraaf: Datum: Paraaf: 1.0 Versie: Datum: Status: Definitief
footprint 2018 Opgesteld door: RM Vrijgave: MM Versie: Status: Datum: Paraaf: Datum: Paraaf: 1.0 Definitief 05-02-2019 Versiebeheer Versie Datum Aangepast door Omschrijving 0.1 23-01-19 R. Meijers Concept
Nadere informatieedup 2015 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn januari 2016
1 edup 2015 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn januari 2016 2 Inleiding Voor u ligt het de evaluatie van het Duurzaamheidsuitvoeringsplan 2015: het edup
Nadere informatie1. INLEIDING 2. CARBON FOOTPRINT
1. INLEIDING Binnen Van der Ende Beheermaatschappij B.V. staat zowel interne als externe duurzaamheid hoog op de agenda. Interne duurzaamheid richt zich met name op het eigen huisvestingsbeleid, de bedrijfsprocessen
Nadere informatieEnergie nulmeting. Regio Amstelland-Meerlanden. Bosch & Van Rijn Consultants in renewable energy & planning. Twynstra Gudde Adviseurs en Managers
Energie nulmeting Regio Amstelland-Meerlanden Concept 22 oktober 2008 Opdrachtgever: Twynstra Gudde Adviseurs en Managers Opgesteld door: Bosch & Van Rijn Drs. G. Bosch Ing. J. Dooper Inhoudsopgave 1.
Nadere informatieWat vraagt de energietransitie in Nederland?
Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Jan Ros Doel/ambitie klimaatbeleid: Vermindering broeikasgasemissies in 2050 met 80 tot 95% ten opzichte van 1990 Tussendoelen voor broeikasgasemissies Geen
Nadere informatieRendementen en CO -emissie van elektriciteitsproductie in Nederland, update 2012
Webartikel 2014 Rendementen en CO -emissie van 2 elektriciteitsproductie in Nederland, update 2012 Reinoud Segers 31-03-2014 gepubliceerd op cbs.nl CBS Rendementen en CO2-emissie elektriciteitsproductie
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2016
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2016, Vito, oktober 2017 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2016 bedraagt 6,4% Figuur 1 groene stroom uit bio-energie
Nadere informatieDe emissie inventaris van: Aannemingsbedrijf Platenkamp Borne 2010
De emissie inventaris van: Aannemingsbedrijf Platenkamp Borne 2010 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 AMK Inventis Stef Jonker Oktober 2012 Definitief (aangepast op ) 1 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding...
Nadere informatieCO 2 VOETAFDRUK 2010 SHANKS NEDERLAND BV VOETAFDRUK CONFORM DE CO 2 PRESTATIELADDER
CO 2 VOETAFDRUK 2010 SHANKS NEDERLAND BV VOETAFDRUK CONFORM DE CO 2 PRESTATIELADDER RAPPORT SNL_CO2_2010 D.D. 10 FEBRUARI 2012 INHOUD INLEIDING...1 CO 2 VOETAFDRUK 2010 SHANKS NEDERLAND BV...2 EMISSIES...2
Nadere informatieEmissiekentallen elektriciteit. Kentallen voor grijze en niet-geoormerkte stroom inclusief upstream-emissies
Emissiekentallen elektriciteit Kentallen voor grijze en niet-geoormerkte stroom inclusief upstream-emissies Notitie: Delft, januari 2015 Opgesteld door: M.B.J. (Matthijs) Otten M.R. (Maarten) Afman 2 Januari
Nadere informatieCO2-uitstoot Regio Noord-Veluwe
CO2-uitstoot Regio Noord-Veluwe 1 CO2-uitstoot hoofdsectoren 1.1 Inleiding In deze rapportage wordt de CO2-uitstoot van uw gemeente weergegeven, voorzover de daarvoor benodigde gegevens beschikbaar zijn.
Nadere informatieCO-2 Rapportage Electrotechnische Industrie ETI bv Vierde Broekdijk JD Aalten Kamer van koophandel Arnhem
CO-2 Rapportage 2013 Electrotechnische Industrie ETI bv Vierde Broekdijk 16 7122 JD Aalten Kamer van koophandel Arnhem 09080078 Aalten 2-5-2014 Versie 2.1 H.J.Slot Geaccordeerd J.Nannings Directeur Inhoudsopgave
Nadere informatieCO₂-nieuwsbrief. De directe emissie van CO₂ - vanuit scope 1 is gemeten en berekend als 1.226 ton CO₂ -, 95% van de totale footprint.
Derde voortgangsrapportage CO₂-emissie reductie Hierbij informeren wij u over de uitkomsten van onze Carbon Footprint en de derde CO₂ -emissie inventarisatie, betreffende de periode van juni 2014 tot en
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2015
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2015, Vito, september 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2015 bedraagt 6,0 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie
Nadere informatieVerbruik van duurzame energie,
Indicator 21 mei 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel duurzaam in het binnenlandse
Nadere informatieFootprint Rollecate Group. Dit document is opgesteld volgens ISO
Footprint 2016 Rollecate Group Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Datum Versie Opsteller Gezien Handtekening Mei 2017 Definitief S.G. Jonker R. van t Hull AMK Inventis Advies en Opleiding 1
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 32 813 Kabinetsaanpak Klimaatbeleid op weg naar 2020 Nr. 133 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR
Nadere informatieCO-2 Rapportage 2014. Inhoudsopgave. Electrotechnische Industrie ETI bv Vierde Broekdijk 16 7122 JD Aalten Kamer van koophandel Arnhem 09080078
CO-2 Rapportage 2014 Electrotechnische Industrie ETI bv Vierde Broekdijk 16 7122 JD Aalten Kamer van koophandel Arnhem 09080078 Aalten 28-04-2015 Versie 2.2 J.Nannings Directeur Inhoudsopgave 1. Inleiding
Nadere informatieVerbruik van duurzame energie,
Indicator 4 juli 2008 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel duurzaam in het binnenlands
Nadere informatieMonitor Schoon en Zuinig
Monitor Schoon en Zuinig Actuele stand van zaken 2008 Den Haag, 13 mei 2009 www.ecn.nl Overzicht Monitor Schoon en Zuinig: doel en kader Opzet monitor en stand van zaken 2008: - Doelgrootheden - Effecten
Nadere informatieImpact analyse: ambitie elektrisch transport
Impact analyse: ambitie elektrisch transport ad-hoc verzoek EL&I 29 maart 211, ECN-L--11-27, C. Hanschke www.ecn.nl Scope en aanpak impact analyse 1.8.6.4.2 Groeiambitie Elektrische auto's [mln] 215 22
Nadere informatieBiomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie
Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!
Nadere informatieHelmonds Energieconvenant
Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende
Nadere informatieGroen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op?
Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Groen gas Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 100 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 3 PJ. Extra inspanning 200 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 6 PJ.
Nadere informatieWindenergie in Almere
In dit boekje is te vinden: Ambitie: Almere energieneutraal in 2022 Waarom deze ambitie? Hoe bereiken we de ambitie? Energie Werkt! Vergelijking met ontwikkeling zonder beleid Ambitie: Almere energieneutraal
Nadere informatieNotitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug
Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug
Nadere informatie2013 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1
Emissie inventaris Netters infra De emissie inventaris van: 2013 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Opgesteld door: AMK Inventis Stef Jonker Datum: april 2014 Concept Versie 1 Maart 2014 Pagina
Nadere informatieCarbon Footprint 2e helft 2015 (referentiejaar = 2010)
Carbon Footprint 2e helft 2015 (referentiejaar = 2010) Opgesteld door: Akkoord: I. Bangma O. Van der Ende 1. INLEIDING Binnen de Van der Ende Steel Protectors Group BV staat zowel interne als externe duurzaamheid
Nadere informatieVerbruik van hernieuwbare energie,
Indicator 20 december 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het aandeel hernieuwbare energie
Nadere informatieMilieubarometer 2009-2010
NOTITIE Nr. : A.2007.5221.01.N004 Versie : definitief Project : DGMR Duurzaam Betreft : Milieubarometer 2009-2010 Datum : 26 juli 2011 Milieubarometer 2009-2010 Inleiding De milieubarometer is een instrument,
Nadere informatieCirculair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019
De Toekomst van Bio-energie Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019 De Toekomst van Bio-energie Bio-energie is vandaag de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in
Nadere informatieWindmolenproblematiek in rangorde van grof naar fijn Probleem Gevolg Waarschijnlijk gevolg Maatregel Voornemen E.U. Beleid Nederlandse regering
Windmolenproblematiek in rangorde van grof naar fijn Probleem: Wereldwijd toename energie uit fossiele brandstof Gevolg: CO2 uitstoot, slinkende brandstofvoorraden en toenemende milieubelasting Waarschijnlijk
Nadere informatieVoortgangsrapportage over 2018 CO 2 -Prestatieladder
Voortgangsrapportage over 2018 CO 2 -Prestatieladder Barendrecht, 1 juli 2019 Geaccordeerd door: L.A. Droog Edwin Oudshoorn Directeur MVO verantwoordelijk CO2 prestatieladder voortgangsrapportage over
Nadere informatieCARBON FOOTPRINT 2014
CARBON FOOTPRINT 2014 HOGESCHOOL UTRECHT 16 april 2015 078353524:A - Definitief C05013.000012.0500 Inhoud 1 Uitgangspunten... 3 1.1 Boundaries... 3 1.2 Scope definitie... 3 1.3 Gehanteerde uitgangspunten...
Nadere informatieDe emissie inventaris van: Aannemingsbedrijf Platenkamp Borne 2015 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1
De emissie inventaris van: Aannemingsbedrijf Platenkamp Borne 2015 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 AMK Inventis Stef Jonker Januari 2016 Definitief 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 2 De organisatie...
Nadere informatieHalfjaarlijkse CO 2 rapportage 2015
Halfjaarlijkse CO 2 rapportage 2015 Status: Definitief Datum van uitgifte: 16-08-2015 Datum van ingang: 07-09-2015 Versienummer: 1.0 Inhoud 1. INLEIDING... 3 2. CO 2 EMISSIES 1E HALFJAAR 2015... 4 2.1
Nadere informatieedup 2016 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn februari 2017
1 edup 2016 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn februari 2017 2 Inleiding Voor u ligt het de evaluatie van het Duurzaamheidsuitvoeringsplan 2016: het edup
Nadere informatieEmissie inventaris 2013. Visser Assen. Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1
Emissie inventaris 2013 Visser Assen Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Datum Versie Opsteller Gezien juni 2014 Definitief S.G. Jonker R. van der Veen AMK Inventis Advies en Opleiding 1 Inhoudsopgave
Nadere informatieDoor: Vincent Damen Ninja Hogenbirk Roel Theeuwen
Door: Vincent Damen Ninja Hogenbirk Roel Theeuwen 31 mei 2012 INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 1. Totale resultaten... 4 1.1 Elektriciteitsverbruik... 4 1.2 Gasverbruik... 4 1.3 Warmteverbruik... 4 1.4 Totaalverbruik
Nadere informatieLes Biomassa. Werkblad
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne-energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%
Nadere informatieRapport. Klimaatvoetafdruk 2010 van Van Vessem & Le Patichou. (openbare versie)
Rapport Klimaatvoetafdruk 21 van Van Vessem & Le Patichou (openbare versie) Auteur: drs. Han van Kleef Datum: 4 april 211 Document: 2724RAPP1144 Rapport Klimaatvoetafdruk 21 Van Vessem & Le Patichou 1.
Nadere informatieNationale Energieverkenning 2014
Nationale Energieverkenning 2014 Remko Ybema en Pieter Boot Den Haag 7 oktober 2014 www.ecn.nl Inhoud Opzet van de Nationale Energieverkenning (NEV) Omgevingsfactoren Resultaten Energieverbruik Hernieuwbare
Nadere informatieRabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres
Samen op weg naar een klimaatneutraal Den Haag Rabin Baldewsingh wethouder duurzaamheid gemeente Den Haag 27 juni SBR congres Den Haag Ambitie Den Haag klimaatneutraal in 2040 CO 2 -emissie reduceren door:
Nadere informatieCARBON FOOTPRINT 2015 Hogeschool Utrecht 3 MAART 2016
Hogeschool Utrecht 3 MAART 2016 Contactpersonen IR. B. (BAȘAK) KARABULUT Adviseur T +31 (0)88 4261 322 M +31 (0)6 312 02492 E basak.karabulut@arcadis.com Arcadis Nederland B.V. Postbus 4205 3006 AE Rotterdam
Nadere informatieVoortgangsrapportage Carbon Footprint eerste half jaar 2012
Voortgangsrapportage Carbon Footprint eerste half jaar 2012 Van Vulpen B.V. Pagina 1 van 12 Verantwoording Titel jaar 2012 : Voortgangsrapportage Carbon Footprint eerste half Versie : 1.0 Datum : 14-11-2012
Nadere informatiePerspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas
Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas Aardgas als transitiebrandstof of transitie van een brandstof? Marcel Weeda, ECN AkzoNobel Center, Amsterdam VEMW seminar, 22 april 2016 www.ecn.nl
Nadere informatieCO 2 - Footprint Bedrijventerrein Lorentz I & II te Harderwijk
CO 2 - Footprint Lorentz I & II te Harderwijk Periode: 211-213 Datum: 24-1- 214 Versie: 2 1 Inhoudsopgave Inleiding CO 2 - Footprint 211 CO 2 - Footprint 212 CO 2 - Footprint 213 Vergelijk Totalen Ambitie
Nadere informatieKosten en baten van warmtenetten. Presentatie op seminar De toekomst van warmte Jeroen Roos, 30 januari 2016
Kosten en baten van warmtenetten Presentatie op seminar De toekomst van warmte Jeroen Roos, 30 januari 2016 Warmtenetten: vele soorten en maten Van zeer lage tot zeer hoge temperatuur Van zeer klein tot
Nadere informatieNotitie energiebesparing en duurzame energie
Notitie energiebesparing en duurzame energie Zaltbommel, 5 juni 2012 Gemeente Zaltbommel Notitie energiebesparing en duurzame energie 1 1. Inleiding Gelet op de ambities in het milieuprogramma 2012-2015
Nadere informatieContactpersonen: Mevr. M. (Maud) Wolf Eusebiusbuitensingel 53, 6828 HZ, Arnhem Telefoon: Datum: 17 juni 2017
In opdracht van: Gemeente Arnhem Contactpersonen: Mevr. M. (Maud) Wolf Adres: Eusebiusbuitensingel 53, 6828 HZ, Arnhem Telefoon: 0900-1809 E-mail: maud.wolf@arnhem.nl Datum: 17 juni 2017 Projectnummer:
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2014
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2014, Vito, januari 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2014 bedraagt 5,7 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieGemeente Bergen. Ontwikkelingen energiegebruik en duurzame energieproductie tot Mark Valkering en Herman Verhagen 14 oktober 2016
Gemeente Bergen Ontwikkelingen energiegebruik en duurzame energieproductie tot 2020 Mark Valkering en Herman Verhagen 14 oktober 2016 Energiegebruik 2010-2015 Energiegebruik Bergen (NH. (GWh) 2010 2011
Nadere informatieKwartaalrapportage MVO Q3 2012 BAM Civiel - EXTERN
Afdeling Procesondersteuning Kwartaalrapportage MVO Q3 2012 BAM Civiel - EXTERN Rapportnummer : 1 Revisie : Extern 00 Datum : 3 december 2012 Datum document 30/9/2013 BAM Civiel bv Behandeld door : Bramske
Nadere informatieWarmte in Nederland. Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk
Warmte in Nederland Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk Warmte kost veel energie Warmtevoorziening is verantwoordelijk voor bijna 40% van het energiegebruik in Nederland.
Nadere informatieGegevens stroometikettering 2004
CE CE Oplossingen voor Oplossingen voor milieu, economie milieu, economie en technologie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 2611 HH Delft tel: 015 2 150 150 fax: fax: 015 015 2 150 150 151 151
Nadere informatieVoortgangsrapportage Carbon Footprint 1 e helft 2018
1 e helft 2018 Orona the Netherlands B.V. Pagina 2/7 Voortgangsrapportage Carbon footprint 1 e helft 2018 l versie 1.0 Verantwoording Titel : 1 e helft 2018 Revisie : 1.0 Datum : 15 februari 2019 Auteur(s)
Nadere informatieVan gas los! Dialoog In een breder perspectief: Klimaatakkoord Landbouw en Landgebruik Huidige situatie Opgave Klimaatakkoord Ambitie Glastuinbouw
Van gas los! Klimaat Opties glastuinbouw Dialoog In een breder perspectief: Klimaatakkoord Landbouw en Landgebruik Huidige situatie Opgave Klimaatakkoord Ambitie Glastuinbouw Minder energie gebruiken CO2
Nadere informatieCuraçao Carbon Footprint 2015
Willemstad, March 2017 Inhoudsopgave Inleiding 2 Methode 2 Dataverzameling 3 Uitstoot CO2 in 2010 3 Uitstoot CO2 in 2015 4 Vergelijking met andere landen 5 Central Bureau of Statistics Curaçao 1 Inleiding
Nadere informatieCO 2 Footprint 2014 1 e half jaar Goudappel Groep
CO 2 Footprint 2014 1 e half jaar Goudappel Groep Zienergie BV Dokter Stolteweg 2 8025 AV Zwolle Postbus 10055 8000 GB Zwolle Tel: 038-8531395 E-mail: d.vandewoestijne@zienergie.nl Versie Datum Opgesteld
Nadere informatieAkoestisch onderzoek bestemmingsplan. (v5) Geluidbelasting ten gevolge van wegverkeer en industrie
Akoestisch onderzoek bestemmingsplan De Haven (v5) Geluidbelasting ten gevolge van wegverkeer en industrie Akoestisch onderzoek bestemmingsplan De Haven (v5) Geluidbelasting ten gevolge van wegverkeer
Nadere informatieCO2 Prestatieladder 2014
CO2 Prestatieladder 2014 Brouwers Holding BV en daarmee de bedrijven Adhetec BV en Pro-Emium BV hebben de doelstelling om te voldoen aan niveau één, twee, drie, vier en vijf van de CO2 Prestatieladder
Nadere informatieVoortgangsrapportage CO 2 reductiedoelstellingen
Voortgangsrapportage CO 2 reductiedoelstellingen BAM Infra Nederland bv Periode Q4 2015 (cumulatief) Versie 1 Extern Datum 2016-02-19 Auteur J. van den Elshout, T. Wennink Goedkeuring C. K. den Uil, Hoofd
Nadere informatieBijlage 2 Potentieelberekening energiestrategie 1/5
Bijlage 2 Potentieelberekening energiestrategie 1/5 Bijlage 2 Potentieelberekening energiestrategie 2/5 Toelichting bij scenario-analyse energiebeleid Beesel Venlo Venray Deze toelichting beschrijft wat
Nadere informatie1 van 10. Periode: 1 januari t/m 30 juni 2014
1 van 10 Periodieke rapportage: CO2 Rapportage 2014 eerste helft Periode: 1 januari t/m 30 juni 2014 2 van 10 Inhoud Naam 7.3 ISO 14064-1 Periodieke rapportage Inleiding p 1 Basisgegevens Beschrijving
Nadere informatieDe emissie inventaris van: Holstein BV Dit document is opgesteld volgens ISO
De emissie inventaris van: 2018 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Datum: 23 januari 2019 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 De organisatie... 4 2.1 Energiebeleid... 4 2.2 Verantwoordelijke...
Nadere informatieVerbruik van duurzame energie,
Indicator 29 april 2008 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken Het aandeel duurzaam in het binnenlands
Nadere informatieEnergievoorziening nieuwbouw. Hans van Wolferen 24 november Wageningen
Energievoorziening nieuwbouw Hans van Wolferen 24 november 2016 - Wageningen Van Wolferen Research Ervaring Verwarming, warmtapwater, koeling Rapporteur EPG en EMG (NEN 7120 / 7125) Betrokken bij CEN normen
Nadere informatieBroeikasgasemissies in Nederland,
Indicator 19 mei 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De totale uitstoot van broeikasgassen
Nadere informatieKwartaalrapportage MVO Q2 2014 BAM Civiel - EXTERN
Afdeling Procesondersteuning Kwartaalrapportage MVO Q2 2014 BAM Civiel - EXTERN Rapportnummer : CSR Q2 2014 - I Revisie : 1.0 Datum : donderdag 28 augustus 2014 Datum document 9/9/2014 BAM Civiel bv Behandeld
Nadere informatieSearch CO2 footprint. Rapportage
Search CO2 footprint Rapportage 2015 1 Inleiding Search heeft de ambitie om op termijn haar positieve footprint ten opzichte van 2011 te verdubbelen en haar negatieve footprint te halveren, en in 5 jaar
Nadere informatieDe Energietransitie van de Elektriciteitsproductie
De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie door Adriaan Wondergem 6 october 2010 De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie van 2008 tot 2050. De kernvragen zijn: Hoe ziet een (bijna) CO2-loze
Nadere informatieTussenevaluatie Zutphen energieneutraal anno 2012 Forum 23 april 2012
Tussenevaluatie Zutphen energieneutraal anno 2012 Forum 23 april 2012 Sabine van Galen-Avegaart Agenda 1. De opgave Zutphen energieneutraal 2. Resultaat van ons beleid in cijfers 3. Wat hebben we in 2010-2011
Nadere informatieCO 2 -Prestatieladder
Adviesbureau B.V Sint Bavostraat 60C 4891 CK RIJSBERGEN Telefoon (076) 597 47 16 CO 2 -Prestatieladder 3.A.1 Emissie-inventaris met CO2-Footprint www.apconbv.com ..........................................................................................
Nadere informatieCompensatie CO 2 -emissie gemeentelijke organisatie Den Haag over 2011
Compensatie CO 2 -emissie gemeentelijke organisatie Den Haag over 2011 Dienst Stadsbeheer Milieu en Vergunningen Juni 2012 2 Aanleiding De gemeente Den Haag wil in 2040 een klimaatneutrale en -bestendige
Nadere informatieVoordracht aan Provinciale Staten. van Gedeputeerde Staten. Watt anders, Energieagenda Ontwerpbesluit
Voordracht aan Provinciale Staten van Gedeputeerde Staten Onderwerp Watt anders, Energieagenda 2016-2020-2050 1 Ontwerpbesluit Provinciale Staten van Zuid-Holland, Gelet op: Artikel 105 van de Provinciewet;
Nadere informatie