EMC IN PRAKTIJK TIPS & TRICKS

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "EMC IN PRAKTIJK TIPS & TRICKS"

Transcriptie

1 EMC IN PRAKTIJK TIPS & TRICKS Karel Pauwels Field Application Engineer 1

2 Fixing EMC Problems is no voodoo? We zullen proberen in deze korte presentatie de basis regels toe te lichten, regels welke men best volgt om EMC problemen te vermijden en om design fouten te herkennen (bij voorkeur tijdens de design fase en niet in het EMC labo). Maar laat ons eerst trachten de bron van EMC storingen te identificeren als het fout gaat tijdens EMC testen 2

3 EMC Problems? Als men aan EMC Problemen denkt is vaak het eerste wat in gedachten komt Radiated Emission En inderdaad dit is vaak het eerste wat gemeten wordt tijdens EMC testen en het is vaak ook de eerste struikel steen voor veel ontwerpen. Vandaag proberen we ons te concentreren op die design Pitfalls welke verantwoordelijk zijn voor radiated emissie. In veel gevallen vermijdt men trouwens andere mogelijke EMC problemen door de juiste maatregelen te nemen tegen radiated emissie. 3

4 Define the Problem source Breed spectrum ruis blob Meestal veroorzaakt door switching power supplies E N A R E b e lo w 1 G H z w ith o u t Q P Level in dbµv/m EN A Elect ric Field St rengt h 3 m below 1GHz QP EN B Elect ric Field St rengt h 3 m below 1GHz QP Smalle carriers veroorzaakt door snelle logica (harmonische van bvb Crystal klok oscillatoren) M M G Fre q u e n c y in H z 4

5 Trying to fix the Problem De meeste ontwerpers gaan proberen om een falende emissie meting alsnog te redden door snel filters (clamp-on ferrieten) en afscherming aan te brengen aan de falende unit. De meeste van deze maat regelen zal echter niet of onvoldoende werken Clamp-On Ferriet op de kabels kan effectief de impedantie van de aangesloten bekabeling verhogen waardoor het minder efficiëntie stralende antennes worden maar de effecten zijn vaak beperkt tot 3 a 6dB rond de 100MHz Afscherming toevoegen aan een bestaand ontwerp: Afscherming toevoegen in een ontwerp dat niet voorzien is om afgeschermd te worden is meestal een onmogelijke taak. Een afscherming hoort een kooi van Faraday te zijn. Het ontbreken van voldoende aardingspunten maar vooral het ontbreken van filtering op de I/O lijnen in de schakeling maakt dat de afscherming niet kan werken Vergroot je kans op succes: Indien de schakeling echter reeds voorzieningen had om filters en/of afscherming te monteren, heeft men een veel grotere kans om het probleem aan te pakken door optimalisatie van de aanwezige voorzieningen! 5

6 Trying to fix the Problem Indien een clamp-on ferriet uw probleem oplost dan ben je min of meer verplicht om dit type ferriet ook in je product toe te passen. Dit oogt vaak niet mooi en vooral het veroorzaakt een extra kost. Hetzelfde, en vaak beter, resultaat kan men bekomen door filtering in de schakeling zelf te voorzien op de plaats waar de bewuste kabel de PCB verlaat. Dit is een goedkopere oplossing welke je kan toepassen op het moment van bvb een nieuwe layout. 6

7 niv nic G N D Q Q T B D L tuoc tuov Switching Power supply related EMC problems Een voorbeeld van een basis Buck type schakelende voeding 7

8 niv nic G N D Q Q T B D L tuoc tuov niv nic etag_r etag_r G N D Q Q T B TQsL BQdL rapc rapc L d D rebuns_c rebuns_r L tuoc tuov Switching Power supply related EMC problems Het zelfde circuit ziet er echter heel anders uit van zodra we de parasitaire componenten van de bedrading en schakelende componenten toevoegen. 8

9 niv nic etag_r etag_r G N D Q Q T B TQsL BQdL rapc rapc L d D rebuns_c rebuns_r L tuoc tuov Switching Power supply related EMC problems De parasitaire L en C s vormen resonantie kringen met een relatief hoge Q. Deze kringen worden aangestoten telkens de voeding schakelt. De parasitaire resonantie kringen zullen opslingeren (ringing) en veroorzaken hierdoor EMC problemen ergens tussen 50 en 200MHz Aangezien de parasitaire C s van de halfgeleiders spanning afhankelijk zijn zal de ringing frequentie variëren tijdens het uitslingeren waardoor ook er een brede ruis band (blob) gemeten wordt in het spectrum. 9

10 niv nic L? etag_r etag_r L? G N D Q Q T B TQsL BQdL L d D rebuns_c rebuns_r L tuoc tuov Switching Power supply related EMC problems Een schakelende voeding die faalt voor EMC kan je trachten te verbeteren door enkele kleine toevoegingen, voordat men een volledige re-design start. Typische maatregelen om ringing te reduceren zijn: Plaats een snubber (R/C) netwerk. Probeer de schakel snelheid van de Fet(s) te verlagen bvb door gate weerstanden Vervang Silicon diodes door Schottky diodes of vervang ze door soft switching types 10

11 niv nic G N D Q Q T B D L tuoc tuov niv nic etag_r etag_r G N D Q Q T B TQsL BQdL rapc rapc L d D rebuns_c rebuns_r L tuoc tuov Switching Power supply related EMC problems Je hebt niet altijd een spectrum analyser nodig om problemen op te lossen, een eenvoudige maar efficiënte RF kan men snel zelf bouwen met een 50Ω coax cable en een weerstand, soldeer die aan de te meten schakeling met een zo klein mogelijke loop. 950Ω To 50Ω Oscilloscope input Metingen kunnen op deze manier uitgevoerd worden, in het tijd domein, dmv een snelle oscilloscoop met 50 Ω ingang. Gebruik hiervoor geen standaard hoogimpedante oscilloscoop probe, je zou enkel pick-up ruis meten. 11

12 Unintentional Dipole Isolated Power supplies DC/DC Geisoleerde schakelende voedingen hebben van nature een hoge impedantie tussen hun ingangs en uitgangs referentie vlak. En zijn berucht voor het veroorzaken van EMC problemen Deze geïsoleerde vlakken vormen een dipool antenne welke de schakel frequentie en zijn harmonische maar ook mogelijke ringing zal uitstralen. 12

13 Isolated Power supplies Sluit de twee referentie vlakken HF kort dmv capaciteiten Respecteer steeds de veiligheids richtlijnen (LVD directives) DC/DC 13

14 Radiated Emissions Problems with isopower Devices Een extreem voorbeeld van een geïsoleerde schakelende voeding vind je bvb in de isopower componenten van bvb AnalogDevices. De problemen zijn hier extra groot omdat de schakel frequentie zich hier in de honderden MHz bevindt INPUT-TO-OUTPUT DIPOLE EMISSIONS 180MHz TANK 360MHz RECTIFIER HARMONICS at 540MHz AND 720MHz Een bord met een near field emissie zoals hiernaast afgebeeld en zonder speciale layout maatregelen zal de EMC limieten (klasse B) met ongeveer 30dB overschrijden op 360MHz. 14

15 Transformator Isolatie Isolated Power supplies Een electrostatische afscherming (interwinding shield) verbonden met de primaire kant van de voeding verminderd de primaire common Mode inkoppeling. Ook hier weer zijn de primaire en secundaire referentie vlakken capacitief verbonden. Aandacht voor de geldende veiligheids richtlijnen!! 15

16 What about Conducted Emission 16

17 It all looks Nice on the datasheet Problemen en echte input/output impedanties Typische LC filter performantie is sterk afhankelijk van de aanwezige in en uitgangs impedantie Filters zijn gewoonlijk ontworpen voor 50Ω impedantie. De aanwezige impedanties zijn in de praktijk zelden 50Ω. De gepubliceerde filter verzwakking is dan ook zelden die welke de data sheet beloofd en kan in extreme gevallen zelfs op bepaalde frequenties resulteren in gain ipv verzwakking Multi stage filters Deze hebben interne nodes met beter gecontroleerde impedanties Dit type filter geeft betere (meer voorspelbare) resultaten onder verschillende load condities. 17

18 Spread Spectrum (Frequency Modulation) Spread spectrum of frequentie modulatie is een methode waarbij de schakel frequentie van een schakelende voeding extern opgedrongen wordt door een clock chip en waarbij deze frequentie voortdurend veranderd. De spectrum analyser meet voor conductive emissie met een filter van 9kHz en ziet dus steeds maar een klein stukje van het spectrum. Op deze manier meet men een kleinere piek waarde dan de werkelijke. 18

19 Design a switching Power always with EMC in Mind Het plaatsen van snubbers en het verlagen van de FET schakel snelheid kan het EMC gedrag verbeteren. De meest FAE s van PSU chips zullen deze maatregelen echter afkeuren omdat ze een negatief effect hebben op het rendement van de voeding. Een correcte layout van schakelende voedingen is cruciaal voor EMC Minimaliseer steeds de loop oppervlakte van het schakelende gedeelte., dit minimaliseert parasitaire inductanties en verkleint stralende loop antennes. Bijna alle chip fabrikanten hebben goede layout voorbeelden in de data sheet of in Applicatie nota s, volg deze zeer nauwkeurig (meestal kan je het zelf niet beter). Maak goede component keuzes bij de start, gebruik IC s van een betrouwbare fabrikant met duidelijke datasheets en (goede FAE s). Gebruik ceramische condensatoren aan in en uitgang met lage ESR-ESL. Voorzie EMC maatregelen in de layout die je indien nodig kan activeren in geval van problemen. Dit kan je behoeden voor een uitgebreide re-layout. 19

20 Problems with High speed logic E N A R E b e lo w 1 G H z w ith o u t Q P Level in dbµv/m EN A Elect ric Field St rengt h 3 m below 1GHz QP EN B Elect ric Field St rengt h 3 m below 1GHz QP 0 30M M G Fre q u e n c y in H z 20

21 Problems with High speed logic E N A R E b e lo w 1 G H z w ith o u t Q P Level in dbµv/m EN A Elect ric Field St rengt h 3 m below 1GHz QP EN B Elect ric Field St rengt h 3 m below 1GHz QP 0 30M M G Fre q u e n c y in H z Het spectrum in deze meting toont duidelijk de harmonische van een 125MHz en een 190MHz clock signaal De hogere harmonische zijn in dit geval sterker dan de eigenlijke clock frequentie. De oorzaak hiervan is de lengte van het banen patroon en aanwezige bekabeling. 125 MHz heeft een λ van ongeveer 3meter. De kortere banen gaan zich op de hogere frequenties dus als efficienter werkende antennes gedragen. 21

22 Problems with High speed logic Noodzaak voor goed ontworpen transmissie lijnen. Afsluiten van de lijnen op hun impedantie Goed ontworpen referentie vlakken(ground plane) Signal Integrity Compacte opbouw (Compact real-estate) Ontkoppeling van de voedingsspanningen Filtering Afscherming 22

23 Problems with High speed logic Noodzaak voor goed ontworpen transmissie lijnen. Afsluiten van de lijnen op hun impedantie Goed ontworpen referentie vlakken(ground plane) Signal Integrity Compacte opbouw (Compact real-estate) Ontkoppeling van de voedingsspanningen Filtering Afscherming - Alle bovengenoemde maatregelen zijn op de een of andere manier gerelateerd aan de layout. Een goede layout zonder (te veel) compromissen is absoluut noodzakelijk voor succes. - Dit toont ook aan waarom het zo moeilijk is, zo niet vaak onmogelijk is om een snelle EMC fix uit te voeren op een bestaand ontwerp. - Doe het van de eerste keer juist ( of je moet het mogelijk opnieuw doen). 23

24 Problems with High speed logic De noodzaak van transmissie lijnen. Vergeleken met analoge of lage snelheid logica heersen er in High-speed digital ontwerpen frequentie componenten welke vele malen hoger zijn dan de eigenlijke schakel frequenties van de signalen als gevolg van de hoge stijg en daal tijden (rise and fall time) Als de fysische lengte van een verbinding groter is dan 1/6 van de elektrische lengte van een signaal op deze verbinding dan moet je deze verbinding behandelen als een transmissie lijn. 24

25 Problems with High speed logic De noodzaak van transmissie lijnen. Voorbeeld: Een typische transmissie lijn heeft een t pd (propagation delay) van 6.5ps/mm. Een high speed digitaal signaal met een t rise of 1.5 ns (volgens de data sheet) heeft een elektrische lengte van t rise /t pd = 1500ps/6.5 = 230mm De maximum toegelaten lengte van een lijn met dit signaal, zonder afsluiting, is daardoor beperkt tot 230mm/6 = 38mm Om te onthouden: rise/fall tijden zijn altijd korter dan opgegeven in de datasheet, bovendien is, door capacitieve load, de propagatie delay in niet afgesloten lijnen hoger dan bij afgesloten lijnen. Nieuwe IC families en recente FPGA s werken met clock frequenties in het GHz bereik en hebben rise/fall times in de sub ns dit soort van toepassing vereisen extra aandacht. 25

26 Transmission lines. Problems with High speed logic 26

27 Transmission lines. Problems with High speed logic 27

28 Signal Integrity: High speed logic: Line Termination Transmission line termination: 28

29 Signal Integrity: High speed logic: Line Termination Transmission line termination: 29

30 Signal Integrity: High speed logic: Line Termination 30

31 High speed logic: Line Termination Signal Integrity: Transmission lines Mismatch: Optimalisatie van de lijn aanpassing kan, tot op zekere hoogte, gebeuren door aanpassing van de serie weerstand 31

32 High speed logic: Line Termination Signal Integrity: Driving two transmission lines from one source: Equal length 32

33 High speed logic: Signal Integrity analysis Perform a signal Integrity analysis after PCB design if possible Example of a Hyperlynx analysis (IBIS models of used I/O required) 33

34 High speed logic: Reference Planes Een elektrisch circuit is altijd een gesloten loop: In een DC circuit kiest de return current altijd de weg van de minste weerstand (fig a) Bij een hoge frequentie kiest de return current het pad van de laagste impedantie en dit is via het referentie vlak, net onder het signaal pad (fig b). Als er echter een onderbreking in het referentie vlak is onder de signaal lijn dan moet de return stroom een andere weg kiezen waardoor een loop ontstaat (fig c). Hoe groter deze loop, hoe groter het mogelijk EMC probleem. De onderbreking kan eventueel overbrugd worden door bvb een 0Ω weerstand (fig d) of het signaal kan omgelegd worden over een niet onderbroken referentie vlak. 34

35 High speed logic: Reference Planes Reference planes integrity Signal crossing logic level limits Difference in ground potential 500mV!!! 35

36 Reference planes High speed logic: Reference Planes 36

37 Reference planes High speed logic: Reference Planes 37

38 High speed logic: Power Supply Decoupling Power SUPPLY Ruis onderdrukking (Decoupling Capacitors) Indien de frequentie of de capaciteitswaarde 10x groter wordt dan zal de demping met 20dB toenemen. De eigenlijke demping van een capaciteit neemt echter slechts toe tot een bepaalde frequentie, daarna zal deze terug afnemen door de aanwezige ESR ESL. Voor klassieke ontkoppel caps is dit rond de 10MHz 38

39 High speed logic: Power Supply Decoupling Power SUPPLY Ruis onderdrukking (Decoupling Capacitors) Parallel plaatsen van ontkoppel cap s: Opgepast voor antiresonance! Antiresonance is een fenomeen waarbij de eigen resonantie frequentie van twee capaciteiten verschillend is waardoor een parallel resonantie kring gevormd wordt in het frequentie gebied waarbij een cap inductief is en de andere capacitief. Het resultaat is een verhoogde impedantie en een sterk verminderde demping in dit gebied. 39

40 High speed logic: Power Supply Decoupling Power SUPPLY Ruis onderdrukking (Decoupling Capacitors) Methodes om Antiresonance te voorkomen: Plaats een resonantie onderdrukkend component vb ferriet bead tussen de cap s Gebruik enkel identieke cap s (met dezelfde eigen resonantie frequentie) Indien combinaties van cap s gemaakt worden met verschillende waarden gebruik dan cap s welke maximum 10/1 verschillen van waarde. Gebruik 1 high performance cap/chip ipv meerdere (minder goede) in parallel. 40

41 High speed logic: Power Supply Decoupling Power SUPPLY Ruis onderdrukking (Decoupling Capacitors) 41

42 High speed logic Real-Estate, Filtering & Shielding Basis regels: Hou al de snelle logica dicht bij elkaar in de layout. Bepaal bij de start van de layout een afgebakende zone waarin al de snelle logica een plaatsje moet krijgen en omgeef deze zone met een breed massa spoor (guard trace) waarop een afscherming kan gemonteerd worden. Een afscherming (Faraday cage) is enkel maar effectief als deze over 360 gesloten is. Digitale of analoge lijnen die deze zone binnenkomen of verlaten moeten gefilterd worden of via een ononderbroken afscherming buiten de zone gevoerd worden (vb dmv een stripline met stiching groundplanes en lijn terminatie) Voorzie altijd lijn terminatie in deze zone voor de high speed lijnen. 42

43 High speed logic Real-Estate, Filtering & Shielding Compact real-estate, Filtering and Shielding. 43

44 High speed logic Real-Estate Compact real-estate, Filtering and Shielding. 44

45 High speed logic Filtering Waarom statische en analoge I/O lijnen filteren? Alle lijnen welke rechtstreeks met high speed LSI logic verbonden zijn brengen de ruis van de LSI core naar buiten. De core van een LSI is verbonden met het massa vlak van de PCB (referentie vlak) dmv bonding draden en korte layout banen. Deze verbindingen zijn inductief waardoor er tijdens het schakelen een spanningsval ontstaat over deze verbindingen (ground bounce). Al de lijnen verbonden met deze core bewegen dus tov het referentie vlak, ook de langzame digitale lijnen, de ingangen en de analoge I/O lijnen. Als deze lijnen ongefilterd de afgeschermde zone, en/of het board, verlaten dan zullen deze als antennes de core ruis uitstralen. 45

46 High speed logic Filtering Om goed werkende filters te implementeren moeten we een maximale impedantie sprong veroorzaken op de frequenties van toepassing voor uitstraling of instraling Indien de source and load impedanties, gezien door een Differential or Common Mode stroom, beiden laag zijn, rekening houdend met de impedanties van het return pad, dan is een Tee filter met (R or L) de beste keuze. Indien de source and load impedanties allebei hoog zijn dan is een π (Pi) filter de beste keuze. Indien de source impedantie laag is en de load impedantie hoog (of vice-versa) dan is een RC of LC, met de R of L verbonden met de lage impedantie kant de beste keuze. 46

47 Slow and low power Electronic No Worries? Analoge elektronica en trage logica veroorzaken meestal niet veel EMC storingen. En ontwerpers hebben daardoor soms de neiging om EMC testen niet te laten uitvoeren. Dit type van schakeling is echter vaak hoog impedant en heeft geen I/O filtering of afscherming. Hierdoor zijn deze schakelingen vaak erg gevoelig voor al de andere EMC testen: Radiated susceptibility EFT Fast transients ESD Zorgvuldig ontwerp en toepassing van filtering en mogelijk afscherming zijn dus ook hier erg belangrijk. Een EMC test doe je er niet enkel omdat het moet, een EMC test zal je de zwakke punten van je design tonen voordat je een product op de markt brengt. Dit spaart je geld want een product na levering moeten retrofitten, kost handen vol geld! 47

48 Some Usefull references Good EMC Engineering Practices in the Design and Construction of Industrial Cabinets Cherry Clough Consultants High-Speed Layout Guidelines: Texas Instruments Application Report SCAA082 Application Manual for Power Supply Noise Suppression 48

49 QUESTIONS? Karel Pauwels Field Application Engineer 49

EMC basics. Noodzaak tot ingrijpen

EMC basics. Noodzaak tot ingrijpen EMC basics Jan Genoe KHLim www.khlim.be/~jgenoe Noodzaak tot ingrijpen De gevoeligheid voor storing van de verschillende componenten stijgt continu door de evolutie in de technologie, zodat de immuniteit

Nadere informatie

Hoe EMC problemen in de automotive te voorkomen?

Hoe EMC problemen in de automotive te voorkomen? Hoe EMC problemen in de automotive te voorkomen? Patrick Dijkstra DARE!! Programma Welkom René Dijkstra Inleiding E-markering René Dijkstra Inleiding EMC voor Automotive Dennis van der Vlugt Pauze Typegoedkeuring

Nadere informatie

PCB-ontwerp. Het EMC-Event Patrick Dijkstra

PCB-ontwerp. Het EMC-Event Patrick Dijkstra PCB-ontwerp Het EMC-Event 2019 Patrick Dijkstra Agenda in bekabeling I/O filtering en voedingsfiltering Indeling van PCB halfgeleiders Uitvoeren van metingen Ongemoduleerd signaal Zelfcertificering Modulatie

Nadere informatie

Introductie EMC. Hét EMC Event 2011 DARE!!

Introductie EMC. Hét EMC Event 2011 DARE!! Introductie EMC Inleiding EMC 1. Bepalen van de opgewekte veldsterkte van een zender - Norm versus optredende velden 2. AM detectie - Hoe veroorzaakt een HF signaal problemen op LF apparatuur 3. Hoe lopen

Nadere informatie

Introductie EMC. Hét EMC Event 2011 DARE!!

Introductie EMC. Hét EMC Event 2011 DARE!! Introductie EMC Inleiding EMC 1. Electro Magnetische Compatibiliteit, hoe en waarom? 2. EMC fenomenen - Eigenschappen - Oorzaken - Gevolgen 3. Afschermen of filteren? 4. Bepalen van de opgewekte veldsterkte

Nadere informatie

Geavanceerd EMC Printontwerp

Geavanceerd EMC Printontwerp Geavanceerd EMC Printontwerp Patrick Dijkstra 9 November 2016 Waar gaan we het over hebben? Introductie DARE!! Filtering en afgeschermde kabels Voedingsontkoppeling Routing (referentievlak) Voor een Veilige

Nadere informatie

20 JAAR EMC TEST PRAKTIJK VEEL VOORKOMENDE EMC BLOOPERS

20 JAAR EMC TEST PRAKTIJK VEEL VOORKOMENDE EMC BLOOPERS 20 JAAR EMC TEST PRAKTIJK VEEL VOORKOMENDE EMC BLOOPERS Ing. Gert Gremmen Manager ce-test, qualified testing BV Rotterdam Bestuurslid Nederlandse EMC vereniging Lid NEC-EMC 1 ONZE HOMEPAGE 2 Testhuis CE

Nadere informatie

Harmonische vervorming & Netvervuiling

Harmonische vervorming & Netvervuiling Harmonische vervorming & Netvervuiling TT&MS BV René Bos Agenda Netvervuiling (oorzaken) Netvervuiling (gevolgen) Impact op uw ontwerp? Test mogelijkheden(grid emulatie) Meten en analyseren Samenvatting

Nadere informatie

Laboratory session 3 Power Electronics

Laboratory session 3 Power Electronics Laboratory session 3 Power Electronics Dorien Jannis & Christophe Mestdag November 29, 2007 1 Excercise PSpice: Buck convertor QUESTION 1: Study the schematic of the buck converter. What s the purpose

Nadere informatie

Herken de kwaliteit van Leddrivers. Rob Snoek - R&D manager Lumotech B.V. - Heerhugowaard

Herken de kwaliteit van Leddrivers. Rob Snoek - R&D manager Lumotech B.V. - Heerhugowaard Herken de kwaliteit van Leddrivers Rob Snoek - R&D manager Lumotech B.V. - Heerhugowaard Factoren waar de technologie van drivers bepalend zijn Veiligheid Compliance Voeding en bekabeling Low inrush High

Nadere informatie

Module 1: werken met OPAMPS. Project 1 : Elementaire lineaire OPAMP schakelingen.

Module 1: werken met OPAMPS. Project 1 : Elementaire lineaire OPAMP schakelingen. Vak: Labo elektro Pagina 1 / / Module 1: werken met OPAMPS. Project 1 : Elementaire lineaire OPAMP schakelingen. 1. Opgaven. - Zoek de bijzonderste principe schema s en datagegevens. Meet de opstellingen

Nadere informatie

Zelfbouw frequentieteller

Zelfbouw frequentieteller Zelfbouw frequentieteller De frequentieteller die hier beschreven is, is een teller die gebruik maakt van de software van JG6DFK. De teller is opgebouwd met een PIC processor, namelijk de bekende PIC 16F84.

Nadere informatie

Jan Hartman (Rittal bv) (Product Manager Kastsystemen) Praktische EMC tips bij opbouw en installatie

Jan Hartman (Rittal bv) (Product Manager Kastsystemen) Praktische EMC tips bij opbouw en installatie 36 Jan Hartman (Rittal bv) (Product Manager Kastsystemen) Praktische EMC tips bij opbouw en installatie De elektromagnetische compatibiliteit (EMC) geeft aan in hoeverre een elektrisch systeem het vermogen

Nadere informatie

Hoe de (very) near-field test methode bijdraagt aan optimale antenne performance

Hoe de (very) near-field test methode bijdraagt aan optimale antenne performance Hoe de (very) near-field test methode bijdraagt aan optimale antenne performance Dirk Faber Test and Measurement specialist meer informatie: dirk.faber@acalbfi.nl uitdagingen ontwerpen IoT applicatie Product

Nadere informatie

Combinatorische schakelingen

Combinatorische schakelingen Practicum 1: Combinatorische schakelingen Groep A.6: Lennert Acke Pieter Schuddinck Kristof Vandoorne Steven Werbrouck Inhoudstabel 1. Doelstellingen... 2 2. Voorbereiding... 3 3. Hardware-practicum...

Nadere informatie

Vermogenelectronica labo 2: Gelijkrichters

Vermogenelectronica labo 2: Gelijkrichters Vermogenelectronica labo : Gelijkrichters An Fotij, Christophe Mestdag, Koen Bogaerts November 9, 007 1 Diodes 1.1 Solderen van gelijkrichter Hierbij bestond de opdracht om vanuit een aantal compomenten

Nadere informatie

Digitale interface protocols Jan Genoe KHLim

Digitale interface protocols Jan Genoe KHLim KHLim 1 Interface Standaarden IEEE Standaarden 488 GPIB 802.3 Ethernet 1194.1 BTL 1394... ANSI Standaarden TIA/EIA-232 TIA/EIA-422 TIA/EIA-485 TIA/EIA-644... Andere Standaarden SCSI USB GTL GTLP... 2 Keuzecriteria

Nadere informatie

DATA SHEET C2-20. Besturing voor elektrische actuators. DATA SHEET C2-20 A&E Trading b.v. 1

DATA SHEET C2-20. Besturing voor elektrische actuators. DATA SHEET C2-20 A&E Trading b.v. 1 DATA SHEET C2-20 Besturing voor elektrische actuators DATA SHEET C2-20 A&E Trading b.v. 1 C2-20 De C2-20 biedt geavanceerde positionering en controle van actuators door middel van eenvoudige en flexibele

Nadere informatie

Actuele stoorbronnen en vuistregels ter vermindering van storing voor de RZAM

Actuele stoorbronnen en vuistregels ter vermindering van storing voor de RZAM Actuele stoorbronnen en vuistregels ter vermindering van storing voor de RZAM door VERON EMC-EMF commissie 56 e Dag voor de RadioAmate2016 56 e Dag voor de 016 EMC EMF Commissie Dag voor de RadioAmateur

Nadere informatie

Circuits and Signal Processing ET2405-d2

Circuits and Signal Processing ET2405-d2 Circuits and Signal Processing ET2405-d2 3 e college Arie van Staveren en Wouter A. Serdijn ET2045-d2 / 3 e college 1 Leerdoelen Na afloop van dit college kan je: oorzaken aangeven van variaties in elementwaarden;

Nadere informatie

EMC-EMF Cie. EMV voor de amateur. door. Jan Jansen, PA0JMG. 1ste maal gegeven als lezing voor A30 op 12 maart 2010

EMC-EMF Cie. EMV voor de amateur. door. Jan Jansen, PA0JMG. 1ste maal gegeven als lezing voor A30 op 12 maart 2010 EMV voor de amateur door Jan Jansen, PA0JMG 1ste maal gegeven als lezing voor A30 op 12 maart 2010 1 Elektromagnetische velden EMV Bron Elektrische apparaten Ontvanger(s) In Band ZZZender EMC Interferentie

Nadere informatie

FORMULE BLAD - VERON ZENDCURSUS

FORMULE BLAD - VERON ZENDCURSUS FORMULE BLAD - VERON ZENDCURSUS Wet van Ohm U = I R (1) U = spanning in V, I is stroom in A en r is weerstand in Ohm Eerste wet van Kirchhoff Som van alle stromen in een knooppunt is nul. Tweede wet van

Nadere informatie

Een mogelijke oplossing verkrijgen we door het gebruik van gyratoren. In de volgende figuur zien we het basisschema van een gyrator.

Een mogelijke oplossing verkrijgen we door het gebruik van gyratoren. In de volgende figuur zien we het basisschema van een gyrator. 1.1.1 Oplossing met gyratoren Een mogelijke oplossing verkrijgen we door het gebruik van gyratoren. In de volgende figuur zien we het basisschema van een gyrator. Figuur 36.2 Het basisschema van een gyrator

Nadere informatie

Mantelstroom filters. Toepassingen mantelstroom filters

Mantelstroom filters. Toepassingen mantelstroom filters Mantelstroom filters Toepassingen mantelstroom filters Waarom worden mantelstroom filters gebruikt? Mantelstroom filters kennen vele toepassingen. Hier enkele voorbeelden: Bij EndFed antennes zodat niet

Nadere informatie

Ruis in amateur ontvangers PA0EHG

Ruis in amateur ontvangers PA0EHG Ruis in amateur ontvangers PA0EHG October 2011 Wat wil ik vertellen Soorten ruis waarvan we last hebben Relatie met wat we willen ontvangen Noise figure, cascade en meten Ruis en SDR Ruis in ontvangers

Nadere informatie

BlueGuideEMC Labo. Ivan Malfait

BlueGuideEMC Labo. Ivan Malfait BlueGuideEMC Labo Ivan Malfait Ivan.malfait@bgemc.com www.bgemc.com 1 Wat is EMC (ElectroMagnetische Compatibiliteit) De EMC richtlijn (2014/30/EU) definieert EMC als: het in staat zijn van een onderdeel,

Nadere informatie

Harmonische stromen en resonantie..zx ronde 30 augustus 2015

Harmonische stromen en resonantie..zx ronde 30 augustus 2015 Harmonische stromen en resonantie..zx ronde 30 augustus 2015 Ons elektriciteitsnet wordt bedreven met wisselspanning en wisselstroom. Als bij een lineaire belasting een sinusvormige wisselspanning aangeboden

Nadere informatie

Technologie 3. Elektrische en elektronische begrippen. Opleiding Pop en Media Peet Ferwerda, januari 2002

Technologie 3. Elektrische en elektronische begrippen. Opleiding Pop en Media Peet Ferwerda, januari 2002 Technologie 3 Elektrische en elektronische begrippen Snoeren, kabels (en problemen) Verschillende pluggen en kabels, symmetrisch en a-symmetrisch, fantoomspanning, solderen en repareren, aardlussen, contacten.

Nadere informatie

DATA SHEET C2-10. Besturing en bescherming van elektrische actuators. DATA SHEET C2-10 A&E Trading b.v. 1

DATA SHEET C2-10. Besturing en bescherming van elektrische actuators. DATA SHEET C2-10 A&E Trading b.v. 1 DATA SHEET C2-10 Besturing en bescherming van elektrische actuators DATA SHEET C2-10 A&E Trading b.v. 1 C2-10 C2-10 is ontwikkeld voor aansturing van Concens actuators. C2-10 heeft meerdere stroombegrenzings

Nadere informatie

Antenne impedantie Theorie en praktijk voorbeelden

Antenne impedantie Theorie en praktijk voorbeelden Antenne impedantie Theorie en praktijk voorbeelden Antenne impedantie theorie en praktijk Graag probeer ik hier de theorie en de praktijk van antenne impedantie uitgebreid toe te lichten. Er worden een

Nadere informatie

Update B van 13 /11/ 2009: in versie A van 3 /11 /2009 fout voeding LM324

Update B van 13 /11/ 2009: in versie A van 3 /11 /2009 fout voeding LM324 Een praktische, goedkope,met groot bereik,gemakkelijk te bouwen,relatief nauwkeurige anatenne-analyser die zowel SWR als R, X en Z-componenten kan weergeven. Na langdurig zoeken naar een haalbare oplossing

Nadere informatie

Terugmeld module in combinatie met andere merken 13. Aansluiten van de meldingangen 14. In gebruik nemen en testen van de terugmeld module 16

Terugmeld module in combinatie met andere merken 13. Aansluiten van de meldingangen 14. In gebruik nemen en testen van de terugmeld module 16 06/2009 Etecmo Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze documentatie mag worden vermenigvuldigd opgeslagen en/of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Etecmo. Technische

Nadere informatie

DDS chips. DDS = Direct Digital (frequency) Synthesis. Output = sinusvormig signaal. Maximum frequentie = ½ klokfrequentie

DDS chips. DDS = Direct Digital (frequency) Synthesis. Output = sinusvormig signaal. Maximum frequentie = ½ klokfrequentie www.arduino.cc Arduino en DDS DDS chips DDS = Direct Digital (frequency) Synthesis Output = sinusvormig signaal Maximum frequentie = ½ klokfrequentie Frequentie bepaald door tuning word Grootste fabrikant:

Nadere informatie

LABORATORIUM ELEKTRICITEIT

LABORATORIUM ELEKTRICITEIT LABORATORIUM ELEKTRICITEIT 1 Proef RL in serie... 1.1 Uitvoering:... 1.2 Opdrachten... 2 Proef RC in serie... 7 2.1 Meetschema... 7 2.2 Uitvoering:... 7 2.3 Opdrachten... 7 3 Proef RC in parallel... 11

Nadere informatie

René Bos, T&M Consultant. Den Bosch 14 juni 2018

René Bos, T&M Consultant. Den Bosch 14 juni 2018 René Bos, T&M Consultant Den Bosch 14 juni 2018 Batterij Emulatie Area of Expertise Measurement know-how Application know-how Batterij Emulatie Batterij Emulatie De elektrochemische cel Opbouw cel Waarom

Nadere informatie

powered by Veiligheidsregels en algemene informatie

powered by Veiligheidsregels en algemene informatie powered by Veiligheidsregels en algemene informatie Wat te doen in geval van calamiteit? Verlaat rustig de ruimte via de (nood)uitgang(en); Volg de aanwijzingen en instructies van onze BHV-ers op; Verzamelplaats

Nadere informatie

Vermogenelektronica, propere technologie! Of toch niet zo evident?

Vermogenelektronica, propere technologie! Of toch niet zo evident? Vermogenelektronica, propere technologie! Of toch niet zo evident? Inhoudsopgave - De Frequentie Omvormer (FO) - Opbouw Frequentie Omvormer - Voordelen - Nadelen + oplossingen Inhoudsopgave - De Frequentie

Nadere informatie

Uitwerking LES 22 N CURSSUS

Uitwerking LES 22 N CURSSUS 1) C In een schakeling, bestaande uit een batterij en twee in serie geschakelde weerstanden, moet de stroom door de weerstanden gemeten worden. Wat is de juiste schakeling? A) schakeling 3 ( dit is de

Nadere informatie

Besturing. 200W eindtrap. 28V Voeding db MHz db 2: MHz db db 4: MHz db. 3:

Besturing. 200W eindtrap. 28V Voeding db MHz db 2: MHz db db 4: MHz db. 3: Eddystone S800/ DAB eindtrap 00Watt op 45 MHz Deze Eddystone eindtrap is afkomstig uit een oude DAB zender. In deze zender zaten een aantal van deze eindtrappen gekoppeld. Omdat de eindtrappen oorspronkelijk

Nadere informatie

Ontwerpen van PROFIBUS installaties. Geert Leen PROFIBUS International Competence Center ACRO

Ontwerpen van PROFIBUS installaties. Geert Leen PROFIBUS International Competence Center ACRO Ontwerpen van PROFIBUS installaties Geert Leen PROFIBUS International Competence Center ACRO Ontwerpen van een PROFIBUS installatie Keuze van het kabeltype Standaard kabel Halogeenvrije FRNC kabel Kabel

Nadere informatie

Deel 26:Elektronica in de Fender Telecaster

Deel 26:Elektronica in de Fender Telecaster Deel 26:Elektronica in de Fender MAES Frank 0476501034 frank.maes6@telenet.be 1 Fender met 3 standen Bedrading uit fabriek door Fender zelf 2 Fender 1950-1951 http://www.guitarhq.com/bcastwir.jpg 3 Fender

Nadere informatie

Scheidingstransformatoren. ZX ronde 27 september 2015

Scheidingstransformatoren. ZX ronde 27 september 2015 Scheidingstransformatoren. ZX ronde 27 september 2015 Wanneer er een aardfout ontstaat in een geaard net (TN stelsel ) zal er ten gevolge van deze fout direct een hoge stroom via de aardfout naar aarde

Nadere informatie

Harmonischen: remedies

Harmonischen: remedies Harmonischen: remedies Harmonischen: remedies - De verbruiker - 12 en 24 pulsige gelijkrichters - Active Front End - Passieve filters - Actieve filters - Hybride filters - Het elektrisch net De verbruiker

Nadere informatie

Hoofdstuk 1: De OPAMP

Hoofdstuk 1: De OPAMP Elektronica: Tweede kandidatuur industrieel ingenieur 1 Hoofdstuk 1: De OPAMP 1: Definitie Een opamp (= operational amplifier = operationele versterker) is een versterker met twee ingangen en (meestal)

Nadere informatie

In-situ emissie metingen

In-situ emissie metingen In-situ emissie metingen KHBO, Hobufonds EMCSYS ing. Wouter Debaets ing. Nico Dedeine ing. Alexander Dekeyser Debaets Wouter EMC SYS : Equipotentiale vlakken Pag. 1 INHOUDSTAFEL 1 Inleiding...2 2 Doelstelling...2

Nadere informatie

Elektronica bouwen met M.T.S. LEGEO modulen

Elektronica bouwen met M.T.S. LEGEO modulen 1 Elektronica bouwen met M.T.S. LEGEO modulen Door PE1KTH Deel 1. Datum 15-10-2015 Elektronica componenten worden steeds kleiner van afmeting en in SMD gemaakt. Het is dan lastiger om een complete ontvanger,tranceiver

Nadere informatie

Als de aarde beeft. Robuuste laagfrequenttransmissie op print- en systeemniveau. Bruno Putzeys Hypex, Grimm Audio

Als de aarde beeft. Robuuste laagfrequenttransmissie op print- en systeemniveau. Bruno Putzeys Hypex, Grimm Audio Als de aarde beeft Robuuste laagfrequenttransmissie op print- en systeemniveau. Bruno Putzeys Hypex, Grimm Audio Inhoud Gebalanceerd? Symmetrisch? Differentieel? Stroomlussen: vermijden of mee leven? Differentieel

Nadere informatie

De Electronische Smoorspoel

De Electronische Smoorspoel De Electronische Smoorspoel Introductie Bij het gelijkrichten van een 50 Hz spanning, is een smoorspoel haast onontbeerlijk als een mooie gelijkspanning verlangd wordt. Bij de betere buizenversterkers

Nadere informatie

HOOFDSTUK 6 : AFREGELPROCEDURES

HOOFDSTUK 6 : AFREGELPROCEDURES HOOFDSTUK 6 : AFREGELPROCEDURES 6.1. Inleiding. Nu we de racks ontworpen en gemonteerd hebben, moeten we de schakelingen nog afregelen. Dit is noodzakelijk omdat ze voorzien zijn van trimmers die een fijnregeling

Nadere informatie

Wat is ruis? Soorten:

Wat is ruis? Soorten: Volgens Wikipedia: Ruis is een verzamelnaam voor storingen. Wat is ruis? Soorten: Atmosferische ruis: Static, onweer, wind, regen, sneeuw, deze is overdag minder dan s nachts op de lage banden (40m, 80m,

Nadere informatie

Uitwerking LES 10 N CURSSUS

Uitwerking LES 10 N CURSSUS 1) B De resonantiefrequentie van een afstemkring wordt bepaald door: A) uitsluitend de capaciteit van de condensator B) de capaciteit van de condensator en de zelfinductie van de spoel (zowel van de condensator

Nadere informatie

N najaar 2004. 1- Tijdens een morse-verbinding wilt u weten of uw signalen door andere stations gestoord worden. QRM? QRP? QRT?

N najaar 2004. 1- Tijdens een morse-verbinding wilt u weten of uw signalen door andere stations gestoord worden. QRM? QRP? QRT? N najaar 2004 1- Tijdens een morse-verbinding wilt u weten of uw signalen door andere stations gestoord worden. U zendt: QRM? QRP? QRT? 2 - In het amateur-verkeer is de gebruikelijke afkorting voor ALGEMENE

Nadere informatie

Signaalintegriteit van Veldbussen & discrete I/O Signalen

Signaalintegriteit van Veldbussen & discrete I/O Signalen Signaalintegriteit van Veldbussen & discrete I/O Signalen Rob Kersten rob.kersten@miwconsultants.nl 2012 MIW Consultants 1 Samenvatting MIW Consultants Interessante discussie op LinkedIn bij de en User

Nadere informatie

Basics of ESD tel: Hotel NH Eindhoven Conference Centre Koningshof

Basics of ESD tel: Hotel NH Eindhoven Conference Centre Koningshof Basics of ESD Hotel NH Eindhoven Conference Centre Koningshof FLOOR VAN EWIJK SALES MANAGER ROMEX BV Romex Salesteam Romex leverancier van: ESD producten Cleanroom producten Soldeer producten Test en Meet

Nadere informatie

Ontwikkeling 10kVac - 2,5kW voeding

Ontwikkeling 10kVac - 2,5kW voeding Ontwikkeling 10kVac - 2,5kW voeding Introductie Plasma toepassing Ontwerp + Resultaten Partial Discharge Nedap Light Controls 1 Nedap Light Controls Intelligent aansturen van gasontladingslampen tot 36kW

Nadere informatie

BlueGuideEMC Labo. Ivan Malfait Ivan.malfait@bgemc.com www.bgemc.com

BlueGuideEMC Labo. Ivan Malfait Ivan.malfait@bgemc.com www.bgemc.com BlueGuideEMC Labo Ivan Malfait Ivan.malfait@bgemc.com www.bgemc.com 1 Geschiedenis BGEMC Labo Oprichting als EMC labo in 1996 door Pioneer Electronics (ESM Lab), 2009: Opname van het labo binnen de Dekimo

Nadere informatie

Storing indicatie van LED binnen/buiten en eerste oordeel

Storing indicatie van LED binnen/buiten en eerste oordeel indicatie van binnen/buiten en eerste oordeel Bestemd voor wand model 9K en 12K Indicatie binnendeel (, 0.5s AAN, No. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Hoge druk Invries Systeem geblokkeerd of koelmiddel lekkage Hoge

Nadere informatie

De BalUn en aanpassingstrafo onder de loep

De BalUn en aanpassingstrafo onder de loep De BalUn en aanpassingstrafo onder de loep De BalUn en aanpassingstrafo hoe zit het precies? Wat is een BalUn Allereerst bestaat er altijd veel verwarring tussen de BalUn en de aanpassingstrafo. BalUn

Nadere informatie

staat in serie met de meetsignaalspanning E Th, zodat V L E Th + V SM

staat in serie met de meetsignaalspanning E Th, zodat V L E Th + V SM 4 Verbindingslijnen vormen een belangrijke bron voor ruis(opname) in meetsystemen. Wanneer de 'communicatielijnen' verkeerd uitgevoerd zijn, kunnen elektrische stoorsignalen van motoren, van een elektrische

Nadere informatie

Klasse B output buffer voor een Flat Panel Display Kolom aansturing

Klasse B output buffer voor een Flat Panel Display Kolom aansturing Gevalstudie 1 Klasse B output buffer voor een Flat Panel Display Kolom aansturing IEEE Journal of Solid-state circuits, Vol 34, No 1, Januari 1999, pp 116-119 Jan Genoe KHLim Flat Panel display kolom driver

Nadere informatie

Harmonischen: een virus op het net? FOCUS

Harmonischen: een virus op het net? FOCUS Amplitude Harmonischen: een virus op het net? FOCUS In het kader van rationale energieverbruik (REG) wordt steeds gezocht om verbruikers energie efficiënter te maken. Hierdoor gaan verbruikers steeds meer

Nadere informatie

Power Quality aspecten van LED-lampen.

Power Quality aspecten van LED-lampen. Power Quality aspecten van LED-lampen. Hoe meet je die en wat betekent het voor de praktijk? Mark Vloemans AR Benelux Timothy Hertstein ZES ZIMMER Onderwerpen o Aanleiding o Wat is de Power Factor? o Hoe

Nadere informatie

ExxonMobil. Analyser Wensen. Arno van Adrichem

ExxonMobil. Analyser Wensen. Arno van Adrichem Wensen Arno van Adrichem Opbouw Presentatie Waarom gebruiken we analysers Categorieën van analysers Validatie en calibratie Data acquisitie Data analyse Waarom gebruiken we analysers? Veiligheid, Gezondheid

Nadere informatie

Voor de zend / luister amateur. Het berekenen van weerstand verzwakkers.

Voor de zend / luister amateur. Het berekenen van weerstand verzwakkers. PA0FWN. Voor de zend / luister amateur. Het berekenen van weerstand verzwakkers. Regelmatig krijgen we in b.v. Electron en andere publicaties te maken met zaken als Hf (vermogens) verzwakkers. Tussen een

Nadere informatie

High End Fed antenne

High End Fed antenne High End Fed antenne Voor amateurs die geen symmetrische antenne kunnen ophangen omdat het voedings-punt in het midden op bezwaren c.q. problemen stuit, is een op het eind (begin) gevoede antenne misschien

Nadere informatie

Camera Link. Samenvatting van de Camera Link standard Voor het aansluiten van Digitale cameras op Frame Grabbers. Opmerkingen

Camera Link. Samenvatting van de Camera Link standard Voor het aansluiten van Digitale cameras op Frame Grabbers. Opmerkingen Camera Link Samenvatting van de Camera Link standard Voor het aansluiten van Digitale cameras op Frame Grabbers Opmerkingen Dit document is slechts een samenvatting en heeft geen enkele officiële waarde.

Nadere informatie

P ow er Quality metingen: Harmonischen

P ow er Quality metingen: Harmonischen P ow er Quality metingen: n Focus Power Quality is een begrip dat de laatste decennia enorm aan belangstelling heeft gewonnen. Power Quality behelst het garanderen van een sinusvormige spannings en stroomgolfvorm,

Nadere informatie

Moderne verlichtingsbronnen Deel II KNX professionals 19 maart Rob van Veldhuizen

Moderne verlichtingsbronnen Deel II KNX professionals 19 maart Rob van Veldhuizen Moderne verlichtingsbronnen Deel II KNX professionals 19 maart 2013 Rob van Veldhuizen Gevolgen voor ontwerp E-installatie? Situatie installateur / system integrator - Installateur blijft verantwoordelijk

Nadere informatie

PA1OKZ FOKZbox Troubleshooting guide V2.4.0 (Firmware V2.5)

PA1OKZ FOKZbox Troubleshooting guide V2.4.0 (Firmware V2.5) PA1OKZ FOKZbox Troubleshooting guide V2.4.0 (Firmware V2.5) Indien de FOKZbox na het bouwen niet onmiddellijk perfect mocht werken, kunnen de hieronder beschreven aanwijzingen gevolgd worden om fouten

Nadere informatie

The cabling is the easiest part of bus systems..

The cabling is the easiest part of bus systems.. www.procentec.comcom info@procentec.comcom 1 A few words of some inexperienced engineers and marketeers: he cabling is the easiest part of bus systems.. Yeah right!!!!! 2 Copyrights by PROCENEC 2009 1

Nadere informatie

AVAX Lusgevoede brandalarm elementen

AVAX Lusgevoede brandalarm elementen 990-095, Issue 1 Maart 2006 AVAX Lusgevoede brandalarm elementen Analoge adresseerbare audio visuele alarm elementen Sectie: Intelligent/Addressable Devices Eigenschappen Gemeenschappelijke aansluitsokkel

Nadere informatie

Formules en begrippen Okt 2006

Formules en begrippen Okt 2006 Elektrische Antenne Factor [EAF] EAF E = 20 log (E/V o ) db/m E de elektrische veldsterkte in V/m (of V/m) V o de antenne spanning in V (of V) De elektrische veldsterkte kan nu bepaald worden door de Elektrische

Nadere informatie

DVM830L -- Digitale Mini Multimeter

DVM830L -- Digitale Mini Multimeter 1. Beschrijving -- Digitale Mini Multimeter De is een compacte multimeter met een 3 ½ digit LCD. Met dit apparaat kunt u AC en DC spanning, DC stroom, weerstanden, diodes en transistors meten. Het apparaat

Nadere informatie

Een Simpele RF Ontvanger

Een Simpele RF Ontvanger Een Simpele RF Ontvanger Een eenvoudige schakeling rond de RRFQ1 module Samenvatting De hierbij gepresenteerde schakeling vormt een eenvoudige ontvanger voor het ontvangen van seriële data over een smalband

Nadere informatie

Versterking Principe van de versterking

Versterking Principe van de versterking 6. 6.1.a Versterking Principe van de versterking Signalen worden versterkt door lampen of halfgeleiders. Halfgeleiders worden gemaakt van halfgeleidende materialen ( bv. silicium of germanium ) waar onzuiverheden

Nadere informatie

PROEF 1. FILTERS EN IMPEDANTIES. Naam: Stud. Nr.: Doos:

PROEF 1. FILTERS EN IMPEDANTIES. Naam: Stud. Nr.: Doos: PROEF 1. FILTERS EN IMPEDANTIES. Naam: Stud. Nr.: Doos: 1. RC Circuit. fig.1.1. RC-Circuit als integrator. Beschrijf aan de hand van een differentiaalvergelijking hoe het bovenstaande RCcircuit (fig.1.1)

Nadere informatie

PA1SSB. Thema avond mei 2014 Veron afdeling 39 Tilburg. PA1SSB Mark van Dommelen

PA1SSB. Thema avond mei 2014 Veron afdeling 39 Tilburg. PA1SSB Mark van Dommelen PA1SSB Thema avond mei 2014 Veron afdeling 39 Tilburg Inleiding Wat is een EFHW antenne? Dipoolantenne maar i.p.vin het midden aan het eind gevoed. Normale dipool EFHW antenne Inleiding Oud concept. J.

Nadere informatie

Hydrofoon versterker. Een versterker voor de Aquarian H2a. Betreft: Hydrofoon versterker. Door: David Boelee,

Hydrofoon versterker. Een versterker voor de Aquarian H2a. Betreft: Hydrofoon versterker. Door: David Boelee, Hydrofoon versterker Een versterker voor de Aquarian H2a Betreft: Door: Opdrachtgever: Hydrofoon versterker David Boelee, davidboelee@gmail.com Hogeschool Rotterdam, Kenniscentrum Duurzame Havenstad Kees

Nadere informatie

ANALYSER-DDS een 500Khz tot 65,536Mhz antenne-analyser Intro

ANALYSER-DDS een 500Khz tot 65,536Mhz antenne-analyser Intro ANALYSER-DDS een 500Khz tot 65,536Mhz antenne-analyser Intro Analyser-DDS is gebaseerd op hetzelfde meetprincipe als in AN EXPERIMENTAL HF AERIAL ANALYSER from Jim Tregellas VK5JST. Dit meetprincipe berust

Nadere informatie

Gebruiksaanwijzing CABLE TESTER CT100. Professional 6-in-1 Cable Tester

Gebruiksaanwijzing CABLE TESTER CT100. Professional 6-in-1 Cable Tester Gebruiksaanwijzing CABLE TESTER CT100 Professional 6-in-1 Cable Tester 2 CABLE TESTER CT100 Gebruiksaanwijzing 1. Inleiding Hartelijk gefeliciteerd! Met de CT100 heeft u een onmisbaar instrument voor het

Nadere informatie

Het bewaken en verbeteren van de netspanningskwaliteit in de energievoorziening

Het bewaken en verbeteren van de netspanningskwaliteit in de energievoorziening Het bewaken en verbeteren van de netspanningskwaliteit in de energievoorziening De decentrale invoeding van duurzame energie en de sterke toename van de toepassing van zuinige elektronische belastingen

Nadere informatie

Trillingen & Golven. Practicum 1 Resonantie. Door: Sam van Leuven 5756561 Jiri Oen 5814685 Februari 2008-02-24

Trillingen & Golven. Practicum 1 Resonantie. Door: Sam van Leuven 5756561 Jiri Oen 5814685 Februari 2008-02-24 Trillingen & Golven Practicum 1 Resonantie Door: Sam van Leuven 5756561 Jiri Oen 5814685 Februari 2008-02-24 In dit verslag wordt gesproken over resonantie van een gedwongen trilling binnen een LRC-kring

Nadere informatie

Inleiding tot de Elektrotechniek. Inleidingspracticum

Inleiding tot de Elektrotechniek. Inleidingspracticum Inleiding tot de Elektrotechniek Inleidingspracticum 1 Overzicht Oscilloscoop Experimenteerbord Multimeter Functiegenerator 2 De Oscilloscoop: Algemene Werking v(tijd) tijd De oscilloscoop zal het periodieke

Nadere informatie

vanwege het hoge rendement weinig warmte-ontwikkeling vanwege de steile schakelpulsen genereert de schakeling sterke hf-stoorsignalen

vanwege het hoge rendement weinig warmte-ontwikkeling vanwege de steile schakelpulsen genereert de schakeling sterke hf-stoorsignalen SCHAKELENDE VOEDING INLEIDING Bij de examenstof over voedingen is sinds 2007 behalve de stof in hoofdstuk 3.3. van het cursusboek ook kennis van de werking van schakelende voedingen opgenomen. De voordelen

Nadere informatie

Reliability in een vroeg stadium: op wafer level

Reliability in een vroeg stadium: op wafer level Reliability in een vroeg stadium: op wafer level driven by technology Bert Broekhuizen technical consultant agenda Intro bedrijf en spreker Inleiding Reliability in het prille begin Voorbeelden van WLR

Nadere informatie

Storing indicatie van LED binnen/buiten en eerste oordeel

Storing indicatie van LED binnen/buiten en eerste oordeel indicatie van binnen/buiten en eerste oordeel Bestemd voor wand model 18K en 24K (, 0.5s No. 1 2 3 4 5 6 7 8 Hoge druk Invries Hoge persgas Overstroom Communicatie Hoge weerstand Interne ventilator motor

Nadere informatie

Baluns. Mark van Dommelen PA1SSB Veron afdeling 39 Tilburg April 2018

Baluns. Mark van Dommelen PA1SSB Veron afdeling 39 Tilburg April 2018 Baluns Mark van Dommelen PA1SSB Veron afdeling 39 Tilburg April 2018 Baluns Boeken vol geschreven over baluns, Daarom een samenvatting van een hele grote berg informatie. Daarom: lezing met veel praktische

Nadere informatie

Equipotentiale vlakken

Equipotentiale vlakken Equipotentiale vlakken KHBO, Hobufonds EMCSYS ing. Wouter Debaets ing. Nico Dedeine ing. Alexander Dekeyser Debaets Wouter EMC SYS : Equipotentiale vlakken Pag. 1 1 INLEIDING :...3 2 INDELING :...3 3 PRAKTIJKVOORBEELDEN...4

Nadere informatie

Zelf een simpele ionisatiekamer bouwen

Zelf een simpele ionisatiekamer bouwen Zelf een simpele ionisatiekamer bouwen Simpele ionisatiekamer Een ionisatiekamer is een detector voor ioniserende straling, zoals alfa-, bèta- en gammastraling. Ten gevolge van ionisaties wordt de lucht

Nadere informatie

Groene industrie POWER QUALITY POWER AND SIGNAL QUALITY. Phoenix Contact B.V. 2015-2016

Groene industrie POWER QUALITY POWER AND SIGNAL QUALITY. Phoenix Contact B.V. 2015-2016 Groene industrie Phoenix Contact B.V. 2015-2016 POWER AND SIGNAL QUALITY POWER QUALITY 24V PWR ERR 24V 0V 0V OUT I GND GND GND ON OFF 1 2 1A 5A NC PACT RCP- Rogowskisp Eerst Power Quality inzichtelijk

Nadere informatie

DARE!! Welkom. Afgeschermde kabels: zin of onzin? Organisatie: Uneto-VNI in samenwerking met de Nederlandse EMC-ESD vereniging

DARE!! Welkom. Afgeschermde kabels: zin of onzin? Organisatie: Uneto-VNI in samenwerking met de Nederlandse EMC-ESD vereniging Welkom Afgeschermde kabels: zin of onzin? DARE!! Organisatie: Uneto-VNI in samenwerking met de Nederlandse EMC-ESD vereniging 8 februari 2012 Door: P. Dijkstra Agenda: EMC dag voor de installateur Wat

Nadere informatie

Hoofdstuk 4 : BESLISSINGSDIAGRAM

Hoofdstuk 4 : BESLISSINGSDIAGRAM Hoofdstuk 4 : BESLISSINGSDIAGRAM 4.1. Inleiding. Om te komen tot het resultaat dat we in het kader van dit eindwerk hebben bereikt, moesten we een studie maken van de bestaande methodes en op basis hiervan

Nadere informatie

Het moederbord van de zendontvanger "PiligrimPro"

Het moederbord van de zendontvanger PiligrimPro Ruwe vertaling PA3ECT, deze is niet verantwoordelijk voor vertaal fouten. Het moederbord van de zendontvanger "PiligrimPro" Dankzij de op moderne componenten gebaseerde efficiënte ontwerp technieken, heeft

Nadere informatie

HANDLEIDING - ACTIEVE MOTORKRAAN

HANDLEIDING - ACTIEVE MOTORKRAAN M A N U A L HANDLEIDING - ACTIEVE MOTORKRAAN MANUAL - ACTIVE MOTOR VALVE Model E710877 E710878 E710856 E710972 E710973 www.tasseron.nl Inhoud / Content NEDERLANDS Hoofdstuk Pagina NL 1 ALGEMEEN 2 NL 1.1

Nadere informatie

Leereenheid 6. Diagnostische toets: Gemengde schakeling. Let op!

Leereenheid 6. Diagnostische toets: Gemengde schakeling. Let op! Leereenheid 6 Diagnostische toets: Gemengde schakeling Let op! Bij meerkeuzevragen: Duid met een kringetje rond de letter het juiste antwoord of de juiste antwoorden aan. Vragen gemerkt met: J O. Sommige

Nadere informatie

Nederlands. Handleiding. Inhoud :

Nederlands. Handleiding. Inhoud : Nederlands Transmitter Speed 19350 Handleiding Inhoud : Kenmerken Plaatsen van de batterij HotShoe connector Gebruikshandleinding Frequenties Ontspanmodus Geïntegreerd sync contact Elinchrom RX functies

Nadere informatie

N najaar 2003. verhoog zendvermogen verhoog de seinsnelheid verlaag de seinsnelheid

N najaar 2003. verhoog zendvermogen verhoog de seinsnelheid verlaag de seinsnelheid N najaar 2003 1- De Q-code QRO betekent: verhoog zendvermogen verhoog de seinsnelheid verlaag de seinsnelheid 2 - De roepletters worden aan de vergunninghouder toegewezen door: KPN Telecom Agentschap Telecom

Nadere informatie

10 kω stappenverzwakker als audio volumeregelaar

10 kω stappenverzwakker als audio volumeregelaar 10 kω stappenverzwakker als audio volumeregelaar Inleiding Volumeregelaars voor stereoweergave worden meestal van twee gelijklopende potentiometers gemaakt. Die gelijkloop laat nogal eens te wensen over,

Nadere informatie

A-examen radioamateur : Zitting van 11 oktober Reglementering

A-examen radioamateur : Zitting van 11 oktober Reglementering A-examen radioamateur : Zitting van 11 oktober 2000 Reglementering 1. Het woord EXAMEN wordt volgens het internationaal spellingsalfabet gespeld als : a. Echo X-ray Alpha Mike Echo November b. Eric X-files

Nadere informatie