Eindhoven, regionaal koopstromenonderzoek SRE. Samenwerkingsverband Regio Eindhoven SRE eindrapportage

Transcriptie

1 Eindhoven, regionaal koopstromenonderzoek SRE Samenwerkingsverband Regio Eindhoven SRE eindrapportage

2

3 Eindhoven, regionaal koopstromenonderzoek SRE Samenwerkingsverband Regio Eindhoven SRE eindrapportage Rapportnummer: 203X _7 Datum: 21 september 2009 Contactpersoon opdrachtgever: mevrouw A. Jonkman Projectteam BRO: Felix Wigman, Jaap Kaai en Ilse Wognum Bron foto kaft: Hollandse Hoogte BRO Hoofdvestiging Postbus AA Boxtel Bosscheweg WV Boxtel T +31 (0) F +31 (0)

4

5 SAMENVATTING SRE KOOPSTROMENONDERZOEK Uitwaaiend koopgedrag De aankopen van consumenten in de detailhandel waaieren steeds meer uit naar verschillende aankoopplaatsen. De consument is steeds minder (alleen) georiënteerd op één aankoopplaats of winkelcentrum, maar bezoekt meerdere en verschillende winkelcentra. Grootschalig regionaal koopstromenonderzoek Deze trend komt naar voren uit een grootschalig regionaal koopstromenonderzoek in de regio Eindhoven, dat begin 2009 is uitgevoerd door BRO uit Boxtel in opdracht van SRE (Samenwerkingsverband Regio Eindhoven). Voor dit onderzoek zijn ruim enquêtes gehouden onder de inwoners van de regio. In de enquêtes is gevraagd naar het koopgedrag van de inwoners; waar doet men over het algemeen aankopen aan levensmiddelen, kleding, huishoudelijke artikelen, etc. Zo wordt duidelijk wat de belangrijke winkelgebieden zijn in de regio, maar ook waarom het ene winkelcentrum beter functioneert dan het andere centrum. Afvlakkende binding in de dagelijkse sector Uit het onderzoek blijkt dat de gemiddelde koopkrachtbinding (de mate waarin inwoners van een gemeente hun detailhandelsbestedingen doen bij winkels in die eigen gemeente) afvlakt. In de dagelijkse sector (o.a. levensmiddelen) is de koopkrachtbinding weliswaar relatief hoog, maar wel lager dan jaren terug. In de regio Eindhoven varieert de gemiddelde koopkrachtbinding op gemeenteniveau tussen de 70% en 90%. Vroeger kon deze binding met gemak meer dan 90% zijn. Tegelijkertijd zien we ook een forse koopkrachttoevloeiing, die op gemeenteniveau varieert tussen de 5% en 25%. Dit betekent dat de gemiddelde omzet van alle winkels in een gemeente die van buiten de gemeent komt, kan oplopen tot een kwart. Winkels in dagelijkse sector functioneren conform landelijke gemiddelden Deze koopstromen (koopkrachtbinding en toevloeiing) zijn, tezamen met het aantal inwoners in een gemeente, hun bestedingen en het totale winkeloppervlak een indicator voor het economisch functioneren van de winkels. Geconstateerd wordt dat het functioneren van de winkels in de dagelijkse sector in de SRE regio, redelijk conform landelijke gemiddelden is. Daarbij is ook nauwelijks een verschil tussen hoofdwinkelcentra en winkels daarbuiten. De uitwaaierende koopstromen leiden weliswaar tot een lagere binding, maar tegelijk ook tot een hogere toevloeiing. Per saldo is het effect van de uitwaaierende koopstromen op het functioneren van de winkels daarmee gering.

6 Omzetconcentratie in grote centra In de niet-dagelijkse sector zien we een groter effect. Aankopen aan niet-dagelijkse artikelen, zoals kleding, schoenen, bruin- en witgoed, woninginrichting, etc. worden op veel verschillende plekken gedaan. Gevolg is dat de koopkrachtbinding per gemeente laag is. Wel zien we een concentratie van bestedingen daar waar veel winkels zijn gevestigd; de grotere winkelcentra. Deze centra hebben dan ook duidelijk een bovenlokale of regionale verzorgingsfunctie. Bovendien varieert het economisch functioneren, uitgedrukt in omzet per m² winkeloppervlak sterk, van nog geen 1.000,- per m² tot meer dan 4.000,- per m². Belangrijke winkelcentra Het centrum van Eindhoven is voor de niet-dagelijkse sector veruit de belangrijkste aankoopplaats in de SRE regio. Dit centrum bindt bijna 20% van alle bestedingen in deze sector. Gevolgd door de Meubelboulevard Ekkersrijt (7%), Woensel XL (5%), Helmond Centrum (5%), Valkenswaard (3%) en City Center Veldhoven (2%). Opvallend is dat wanneer aan de consument direct gevraagd wordt wat de belangrijkste aankoopplaats is, veelal het hoofdwinkelgebied in de eigen gemeente wordt genoemd. Dit terwijl daar dus niet de meeste bestedingen worden gedaan. In de eigen beleving is de consument duidelijk georiënteerd op nabijheid, gemak en het vertrouwde en bekende van de eigen dorps- of stadscentra. Als we echter naar de feitelijke koopstromen kijken is men veel breder georiënteerd. Men bezoekt meerdere verschillende centra en doet daar ook aankopen. Mobiele en kritische consument Dit is niet geheel onlogisch als je bedenkt dat de consument steeds mobieler wordt, meer kennis heeft van een ruime omgeving, ergens anders werkt dan woont en informatie haalt van internet. Kortom het referentiebeeld van de consument wordt steeds groter. Men weet waar wat te koop is. Dit gedrag maakt het voor winkelcentra noodzakelijk in te blijven spelen op de grillen van de consument. Investeringen en het uitbreiden van de keuzemogelijkheden zullen noodzakelijk zijn om voldoende aantrekkingskracht te behouden. Goede keuzemogelijkheden van groot belang De tijd dat boodschappen op de hoek van de straat werden gedaan en alleen het dichtstbijzijnde winkelcentrum werd bezocht, ligt achter ons. Hoewel veel mensen nog wel zeggen dat nabijheid een belangrijk motief is om een winkelcentrum te bezoeken, laat het feitelijke aankoopgedrag een genuanceerder beeld zien. Ongeveer 25% van de consumenten geeft aan dat nabijheid een belangrijk bezoekmotief is. Voor een groter deel geeft echter een ander motief de doorslag. Met name de keuzemogelijkheden zijn belangrijk (28% van de consumenten noemt dit als belangrijk bezoekmotief). Ook bereikbaarheid, sfeer en goede parkeermogelijkheden zijn belangrijke motieven.

7 Voorgaande blijkt ook uit het gegeven dat veel mensen aangeven in de afgelopen jaren een ander centrum meer te zijn gaan bezoeken, juist vanwege de betere keuzemogelijkheden of een verbetering van de sfeer. Ongeveer 83% van de respondenten die een centrum vaker is gaan bezoeken (en een situatieafhankelijk motief noemen), noemt een van deze motieven 1. Een aantrekkelijk aanbod is daarmee een duidelijke pull factor. De verslechtering van de parkeersituatie is daartegenover een push factor waardoor mensen juist minder vaak een centrum zijn gaan bezoeken. Blijven investeren aan detailhandelsaanbod Voor het detailhandelsaanbod in de SRE regio betekent de mobiele en kritische consument dat blijvend geïnvesteerd moet worden in winkelcentra om aantrekkingskracht te behouden. Dit moet echter niet vertaald worden in het realiseren van alleen maar meer winkelaanbod. Juist de grote diversiteit in koopgedrag vraagt om investeringen in kwaliteit en vergroten van het onderscheid vermogen tussen winkelcentra. Het versterken van de omgevingskwaliteit (zoals verblijfsklimaat, routing, inrichting, etc.) en het scheppen van de juiste randvoorwaarden ten aanzien van verkeer en parkeren, zijn hierbij belangrijke factoren. Inspelen op koopgedrag van consumenten Dé consument bestaat niet meer. Consumenten vertonen tegenwoordig een sterk wisselend koopgedrag dat enerzijds bepaald wordt door het moment en anderzijds door de behoefte. Voor de een zijn de dagelijkse boodschappen een routine waarvoor vaak hetzelfde centrum wordt bezocht, een ander is juist een koopjesjager die zich laat leiden door aanbiedingen en reclames. De een koopt kleding als een recreatieve bezigheid en is wekelijks in de binnenstad te vinden, voor een ander is het kopen van kleren echter een noodzakelijk kwaad dat eens in het jaar wordt gedaan. Het moge duidelijk zijn dat al deze consumenten een ander koopprofiel hebben en andere eisen stellen aan een winkelcentrum. Om werkelijk voor te sorteren op de toekomst en aantrekkelijk te blijven voor de consument zal hierop moeten worden ingespeeld. Een grotere differentiatie tussen de winkelcentra zal daarvoor nodig zijn. Ruim aanbod in de regio en veel verspreid Binnen de Eindhovense regio zien we dit nog niet terug. Het winkelaanbod in de regio is wel ruim, vooral in de niet-dagelijkse sector. Maar het is ook sterk verspreid gevestigd. Ruim 43% van het winkeloppervlak in de niet-dagelijkse sector ligt buiten een winkelcentrum. Dit is meer dan het landelijk (38%). Daarbij komt dat het nietdagelijkse aanbod in het hoofdwinkelgebieden relatief beperkt is, met uitzondering 1 Een situatieafhankelijk motief heeft betrekken op een verandering in het centrum zelf. 38% van de respondenten noemt een dergelijk motief als reden een centrum vakeer te bezoeken. 62% noemt een persoonlijke reden, bijvoorbeeld verhuizing.

8 van de grotere kernverzorgende centra, zoals Best, Budel, Geldrop, Gemert, Oirschot. Van dergelijke centra zijn er in de regio Eindhoven veel. De opgave De opgave is daarom de dynamiek in de detailhandel te faciliteren en in te spelen op de veranderende consument, maar daarin wel keuzes te maken waar welke ontwikkelingen worden ingezet. Het streven moet daarbij zijn het realiseren van vitale en aantrekkelijke winkelgebieden, elk met een eigen profiel. Een profiel dat zich onderscheid naar soort aanbod, locatie en ambiance en over passende omgevingskwaliteiten beschikt.

9 Inhoudsopgave pagina 1. INLEIDING Aanleiding Doelstelling onderzoek Afbakening onderzoeksgebied Methodiek 6 2. DETAILHANDELSAANBOD REGIO EINDHOVEN Totaal detailhandelsaanbod regio Detailhandelsaanbod dagelijkse sector Detailhandelsaanbod niet-dagelijkse sector Spreiding detailhandelsaanbod Hoofdwinkelgebied per gemeente KOOPGEDRAG CONSUMENT SRE REGIO Kooporiëntatie regioniveau Koopstromen regioniveau Koopstromen per gemeente Koopstromen hoofdwinkelgebieden Economisch functioneren per gemeente ONTWIKKELINGEN IN DE REGIO Detailhandelsplannen in de regio Regionale vraagontwikkelingen BELANGRIJKSTE WINKELGEBIEDEN Belangrijkste winkelgebieden per gemeente Hoofdwinkelgebied per gemeente Belangrijkste winkelgebieden woninginrichting ALGEMENE TRENDS EN ONTWIKKELINGEN Vraagontwikkelingen en consumentenwaarden Aanbodontwikkelingen 69 BIJLAGEN Inhoudsopgave 1

10 2 Inhoudsopgave

11 1. INLEIDING 1.1 Aanleiding Grote dynamiek in de detailhandel De Nederlandse winkelmarkt kent een grote dynamiek. Er zijn vele initiatieven voor uitbreiding van winkelcentra, herstructurering van centrumgebieden en herontwikkelingen in binnensteden. Ontwikkelingen die veelal nodig zijn om aantrekkingskracht op de consument te blijven uitoefenen, maar ook om ruimte te bieden aan initiatieven van retailers voor schaalvergroting of nieuwe vestigingen. Steden proberen zich steeds nadrukkelijker op de kaart van het nationale winkellandschap te zetten om de gunst van de consument te winnen. Centrumgebieden komen daarbij steeds meer in concurrentie te staan met nieuwe perifere en grootschalige concentraties. De zoektocht naar een locatie voor een megamall is hier hét voorbeeld van. Het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) is zich bewust van deze dynamiek. Uit een globale berekening van het SRE komt binnen de regio een planvolume naar voren van ongeveer m² winkeloppervlak. Dit is meer dan 10% van het huidige detailhandelsaanbod in de regio. Behoefte aan inzicht in koopgedrag consument Deze en andere ontwikkelingen in het consumentengedrag en het winkelaanbod maken het noodzakelijk alert te zijn op de kwaliteit en het perspectief van het bestaande voorzieningenaanbod. Onder invloed van de Nota Ruimte hebben provincie, regio en gemeenten hiervoor meer bevoegdheden gekregen. Meer bevoegdheden betekenen ook meer verantwoordelijkheden. Om gewenste ontwikkelingen te kunnen faciliteren en ongewenste ontwikkelingen te voorkomen (in en buiten de eigen gemeente) is het formuleren van een (regionale) visie op de detailhandel essentieel. Alvorens een visie en beleid op te stellen is het van belang goed zicht te krijgen op de bestaande situatie en het koopgedrag van de consument. Het SRE heeft daarom aan BRO gevraagd een regionaal koopstromenonderzoek uit te voeren. Hoofdstuk 1 3

12 1.2 Doelstelling onderzoek Anticiperen op marktinitiatieven Binnen de onderzoeksregio is er op alle niveaus behoefte om beter te kunnen reageren en anticiperen op initiatieven uit de markt. Onder meer in het Regionaal Structuurplan heeft het SRE de wens uitgesproken om concreet beleidsuitgangspunten ten aanzien van de voorzieningenstructuur te formuleren. Het SRE wil ontwikkelingen van de voorzieningenstructuur gaan stroomlijnen. Knelpunt daarbij is dat er momenteel slechts beperkt zicht is op de plannen en initiatieven in de regio. Bovendien ontbreekt goed inzicht in de vraag- en aanbodsituatie. Dit inzicht wordt essentieel geacht om enerzijds goed onderbouwde beslissingen te kunnen nemen en anderzijds om effecten van initiatieven te kunnen beoordelen en monitoren. Het koopstromenonderzoek moet hierin uitkomst bieden. De doelstelling van het SRE is dat betrokken partijen in de regio gezamenlijk in staat moeten zijn om: Ontwikkelingen op het gebied van detailhandel en overige commerciële voorzieningen in de regio te beoordelen op regionale impact en wenselijkheid. En vervolgens ook de betreffende ontwikkelingen op een goede manier in te passen in de regionale voorzieningenstructuur. In kaart brengen bestaande situatie Met een beter inzicht in de wijze waarop in de regio wordt omgegaan met ontwikkelingen binnen de sector detailhandel, kunnen kansen worden benut en bedreigingen worden afgewend. De betrokken partijen in de regio moeten gezamenlijk in staat zijn om ontwikkelingen op het gebied van detailhandel en overige voorzieningen in de regio te beoordelen op regionale impact en wenselijkheid. Vervolgens moeten ontwikkelingen op een goede manier worden ingepast in de regionale voorzieningenstructuur. De eerste stap hierin is dat de bestaande situatie van de koopstromen alsmede de bestaande voorzieningenstructuur goed in beeld wordt gebracht. Dit onderzoek richt zich op het in kaart brengen van deze bestaande situatie en is uitgewerkt in drie onderdelen: Een regionaal koopstromenonderzoek (vraaganalyse). De positionering van de winkelcentra in de regio (aanbodanalyse). Perspectief van de winkelcentra in de regio (confrontatie vraag en aanbod). 4 Hoofdstuk 1

13 1.3 Afbakening onderzoeksgebied Het onderzoeksgebied bestaat uit de 21 samenwerkende gemeenten uit het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven, te weten: Asten Eindhoven Oirschot Bergeijk Geldrop-Mierlo Reusel-De Mierden Best Gemert-Bakel Someren Bladel Heeze-Leende Son en Breugel Cranendonck Helmond Valkenswaard Deurne Laarbeek Veldhoven Eersel Nuenen c.a. (Gerwen en Nederwetten) Waalre Bron: Hoofdstuk 1 5

14 1.4 Methodiek Internet enquêteren Het koopstromenonderzoek is uitgevoerd door middel van een vragenlijst onder consumenten c.q. inwoners in het onderzoeksgebied. De vragenlijst is via internet in het onderzoeksgebied uitgezet. Daarbij is gebruik gemaakt van het internetpanel van Multiscope. Panelleden woonachtig in het onderzoeksgebied zijn op diverse manieren ( , schriftelijk, internet en persberichten) uitgenodigd de digitale vragenlijst in te vullen. Informeren consumenten Consumenten zijn vooraf over het onderzoek geïnformeerd via persberichten die zijn verspreid onder lokale en regionale kranten. De persberichten zijn ook geplaatst op de websites van SRE, de deelnemende gemeenten en Kamer van Koophandel. Daarbij is een directe koppeling gemaakt met de vragenlijst en het internetpanel. Steekproef De steekproef voor dit onderzoek is getrokken zodanig dat de betrouwbaarheid op gemeenteniveau ligt op 95% met een maximale afwijking van + of - 5%. Het aantal af te nemen enquêtes in een gemeente is afhankelijk van het aantal inwoners in die gemeente. Per gemeente zijn ongeveer 360 tot 380 enquêtes afgenomen. In een aantal gemeenten is gekozen voor een ophoging van de basissteekproef. Door het vergroten van de steekproef kunnen binnen de gemeente meer betrouwbare uitspraken worden gedaan over specifieke deelgebieden, zoals kernen, wijken of stadsdelen. In totaal zijn er in de regio ongeveer enquêtes afgenomen. In de bijlage is een overzicht van het aantal enquêtes per gemeente opgenomen. Daarbij is ook aangegeven welke gemeenten gebruik hebben gemaakt van de optie en hoeveel extra enquêtes zijn afgenomen. Vragenlijst De basisvragenlijst is opgebouwd uit een kwantitatief en kwalitatief onderdeel. Kwantitatief: feiten in het koopgedrag Het kwantitatieve deel van de vragenlijst gaat in op het feitelijke koopgedrag van de consument. Voor dit deel is de volgende methodiek gehanteerd: In de vraagstelling worden in de dagelijkse artikelensector twee en in de nietdagelijkse artikelensector zeven branchegroepen onderscheiden. Per branchegroepen wordt de consument gevraagd bij welke aankoopplaatsen artikelen meestal, ook wel en soms aangekocht worden. Doordat per branchegroep drie aankoopplaatsen genoemd kunnen worden, komen ook de kleinere aankoopplaatsen aan de orde. 6 Hoofdstuk 1

15 De categorieën meestal, ook wel en soms, staan voor een gemiddeld percentage, welke per branche verschilt. Deze percentages zijn op basis van een groot aantal enquêtes (ook uit andere onderzoeken) tot stand gekomen en bovendien middels een controlevraag in dit onderzoek gecheckt. De resultaten van deze bevraging naar aankoopplaatsen zijn op basis van deze gemiddelde percentages per branchegroep, alsmede een onderlinge weging tussen de branchegroepen, vertaald in koopstromen en uitgedrukt in percentages. De weging tussen de branches is gebaseerd op de gemiddelde bestedingen per hoofd van de bevolking in de branches. Daarvoor is gebruik gemaakt van bronnen van het HBD. Hiermee ontstaat inzicht in de kooporiëntaties in de regio, de koopkrachtbinding en de koopkrachtafvloeiing in de twee artikelgroepen en de branchegroepen. De branche-indeling komt één op één overeen met de branche-indeling van Locatus 2. Zodoende is een juiste vergelijking te maken tussen de vraag en aanbodsituatie. Overzicht: branchegroepen per sector Dagelijkse artikelensector Levensmiddelen Drogisterij/ parfumerieartikelen Niet-dagelijkse artikelensector Kleding, mode en schoenen Media Hobby en vrije tijdsart. Huishoudelijke artikelen, glas, aardewerk, etc. Bruin- en witgoed Doe-het-zelf en tuinartikelen Woninginrichting Voor de aankoopplaatsen is in de enquête een compleet overzicht weergegeven van alle mogelijkheden binnen de regio op basis van de gebiedsindeling van Locatus. Voor buiten de regio worden de meest relevante en belangrijkste aankoopplaatsen als mogelijkheid genoemd. Naast de fysieke aankoopplaatsen is onderscheid gemaakt in een aantal nietwinkel aankoopplaatsen waar consumenten ook aankopen doen. Dit zijn onder meer de warenmarkten, postorderbedrijven, fabrieksverkoop, kopen bij de boer en het internet. Het onderscheid naar fysieke en alternatieve aankoopplaatsen leidt ertoe dat de verhouding tussen de algehele kooporiëntatie en de daadwerkelijke koopstromen in de detailhandel duidelijk wordt. Hiermee wordt het belang van internetaankopen inzichtelijk gemaakt naar aandeel van de totale bestedingen en de dagelijkse en niet-dagelijkse sector en per branche. 2 Locatus BV is de dataleverancier van het verkooppuntenbestand met kwantitatieve gegevens over het winkelaanbod in Nederland. Hoofdstuk 1 7

16 Kwalitatief: achtergronden koopgedrag en belangrijkste aankoopplaats De kwalitatieve vragen in het onderzoek geven inzicht in deze aspecten gericht op de belangrijkste aankoopplaatsen in de regio. Hiertoe is de volgende methodiek gebruikt: Uit de kwantitatieve vragen wordt duidelijk wat voor de consument de belangrijkste aankoopplaats is voor niet-dagelijkse artikelen en voor woninginrichting. Over deze belangrijkste aankoopplaatsen zijn in de enquête de kwalitatieve vragen gesteld. De consument is gevraagd een oordeel te geven over verschillende aspecten van deze aankoopplaats. Indien de belangrijkste aankoopplaats niet in de eigen gemeente ligt, is gevraagd naar het oordeel over het hoofdwinkelgebied van de eigen gemeente. Dit hoofdwinkelgebied is vooraf benoemd. Overzicht kwalitatieve vragen over belangrijkste centrumgebied Onderwerp Aspect/ vraag Antwoord Bezoekmotief Waarom is dit de belangrijkste aankoopplaats Antwoordcategorieën, o.m. nabijheid, bereikbaarheid, sfeer, etc. Activiteiten Welke andere activiteiten dan winkelen worden ondernomen Antwoordcategorieën, o.m. terrasbezoek, bioscoop, theater, etc. Beoordeling Kwaliteit van de winkels Rapportcijfer Keuzemogelijkheden aan winkels Rapportcijfer Sfeer en gezelligheid Rapportcijfer Bereikbaarheid Rapportcijfer Parkeermogelijkheden Rapportcijfer Bezoekfrequentie Bezoekfrequentie Antwoordcategorieën Vervoersmiddel Meest gebruikte vervoersmiddel Antwoordcategorieën Voorzieningen Gemiste voorzieningen en winkels Open vraag Verbeteringen Suggesties voor verbeteringen Open vraag 8 Hoofdstuk 1

17 2. DETAILHANDELSAANBOD REGIO EINDHOVEN 2.1 Totaal detailhandelsaanbod regio Het totale detailhandelsaanbod in de SRE regio bedraagt ruim m 2 wvo. Van dit aanbod behoort gemiddeld 20% tot de dagelijkse sector en 80% tot de nietdagelijkse sector. Het meeste winkeloppervlak ligt in de gemeente Eindhoven, bijna m² wvo en ongeveer 29% van het totale winkelaanbod in de regio. Helmond neemt qua winkelaanbod, met ongeveer m² wvo, de tweede plaats in. Binnen de regio heeft de gemeente Waalre het minste winkelvloeroppervlakte. Over het algemeen komt het winkeloppervlak in de gemeenten als aandeel van het totale aanbod in de regio overeen met het aantal inwoners in die gemeente. De gemeente Son en Breugel telt relatief veel winkelaanbod in de niet-dagelijkse sector. Dit wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van de meubelboulevard Ekkersrijt. Deze ligt op het grondgebied van de gemeente Son en Breugel, terwijl de verzorgingsfunctie regiobreed is. Tabel 2.1: Draagvlak en detailhandelsaanbod per gemeente (gesorteerd op totaal winkeloppervlak) Winkeloppervlak (m² wvo) Aandeel in oppervlak Inwoners Dagelijks Niet-dagelijks Totaal Dagelijks Niet-dagelijks Eindhoven % 29% Helmond % 12% Veldhoven % 6% Son en Breugel % 6% Deurne % 5% Valkenswaard % 4% Best % 4% Geldrop-Mierlo % 4% Nuenen Ca % 3% Gemert-Bakel % 3% Cranendonck % 3% Someren % 3% Bergeijk % 3% Asten % 3% Bladel % 2% Eersel % 2% Reusel-De Mierden % 2% Laarbeek % 2% Oirschot % 2% Heeze-Leende % 2% Waalre % 1% Totaal regio SRE % 100% Hoofdstuk 2 9

18 Kaart 1: Detailhandelsaanbod per gemeente 10 Hoofdstuk 2

19 2.2 Detailhandelsaanbod dagelijkse sector Winkeloppervlak per inwoner Het gemiddelde winkeloppervlak per inwoner in de SRE regio is iets groter dan het landelijk en provinciaal gemiddelden (+4% 3 ). De gemiddelde schaalgrootte van de winkels is in de regio eveneens groter. Hieruit kan worden geconcludeerd dat het aantal winkels in de regio iets kleiner is dan gemiddeld, maar dat de winkels wel gemiddeld een moderne oppervlaktemaat hebben. Eindhoven, heeft als grootste gemeente, in absolute zin het meeste aanbod in de dagelijkse sector. Per inwoner is het aanbod eveneens ruim. De inwoners van Valkenswaard en Son en Breugel hebben per inwoner relatief het meeste aanbod tot hun beschikking, respectievelijk 0,46 en 0,41 m² wvo. De inwoners van de gemeente Someren hebben naar verhouding het minste oppervlak per inwoner (0,26 m² wvo). Ook de inwoners van Best, Oirschot, Veldhoven, Laarbeek en Waalre hebben naar landelijke gemiddelden minder aanbod. Aandeel winkeloppervlak vrijwel gelijk aan aandeel inwoners Zeer opvallend in de regio Eindhoven is dat het aandeel winkeloppervlak naar gemeente vrijwel gelijk is aan het aandeel inwoners. In Eindhoven is bijvoorbeeld 29% van al het winkelaanbod geconcentreerd, terwijl hier ook 29% van de inwoners woont. Dit beeld is niet uniek in Nederland, maar wel extreem. Dat in de grootste gemeente in een regio ook het meeste winkelaanbod is gevestigd, valt te verwachten, maar dat vervolgens de andere gemeenten een aanbod hebben evenredig aan het inwonertal, is vrij uniek. De Stadsregio Arnhem Nijmegen (SAN) vertoont nog de meeste overeenkomsten met de situatie van Eindhoven. Nijmegen huisvest 22% van de inwoners en 20% van het aanbod. Arnhem is iets kleiner (20% van de inwoners) maar heeft iets meer winkelaanbod (25%). In sterk verstedelijkte regio s zijn de verhoudingen daarentegen meer verdeeld. Heerlen heeft in Parkstad Limburg het meeste aanbod (62%), maar huisvest maar 38% van de inwoners. In de Drechtsteden is Dordrecht de grootste stad, met 45% van de inwoners en 39% van het aanbod. In deze regio is Sliedrecht een goede tweede met 25% van het aanbod, terwijl hier maar 9% van de inwoners woont. In andere stadsregio s is daarmee ofwel een sterkere concentratie van het aanbod te zien, ofwel een sterkere spreiding van de inwoners. 3 Gerekend met onafgeronde cijfers. Hoofdstuk 2 11

20 Kaart 2: Dagelijkse sector winkelvloeroppervlakte per inwoner 12 Hoofdstuk 2

21 Vergelijking landelijke gemiddelden In tabel 2.2 is het dagelijkse aanbod per gemeente weergegeven naar oppervlak per inwoner, dit is afgezet tegen landelijke referenties van naar inwonertal vergelijkbare gemeenten 4. In de laatste kolom is het verschil weergegeven van het oppervlak per inwoner in de gemeente ten opzichte van deze referentie. Het merendeel van de gemeenten heeft per inwoner een groter aanbod in de dagelijkse sector dan het landelijke en provinciale gemiddelden. Voor een aantal gemeenten zijn de verschillen ten opzichte van de referentie groot. Valkenswaard en Son en Breugel bezitten bijvoorbeeld een naar verhouding zeer ruim winkelaanbod per inwoner. Someren en Oirschot daarentegen hebben naar verhouding het minste aanbod. Tabel 2.2: Dagelijks aanbod per gemeente (gesorteerd op oppervlak per inwoner) Regio SRE Referentie Aantal Totaal Schaal- Oppervlak Oppervlak Verschil tov. Inwoners winkels m² wvo grootte per inw. per inw. gemeente Valkenswaard ,46 0,36 29% Son En Breugel ,41 0,35 16% Reusel-De Mierden ,38 0,41-6% Nuenen Ca ,38 0,36 6% Heeze-Leende ,38 0,35 8% Asten ,38 0,35 8% Cranendonck ,37 0,36 4% Geldrop-Mierlo ,37 0,36 3% Bladel ,37 0,35 5% Eersel ,36 0,35 3% Gemert-Bakel ,35 0,36-3% Bergeijk ,35 0,35-1% Deurne ,35 0,36-4% Eindhoven ,34 0,31 10% Helmond ,33 0,34-4% Waalre ,31 0,35-11% Laarbeek ,31 0,36-15% Veldhoven ,30 0,36-15% Oirschot ,29 0,35-17% Best ,29 0,36-21% Someren ,26 0,35-27% Totaal regio SRE ,34 Totaal Noord-Brabant ,33 Totaal Nederland ,33 4 De individuele gemeenten zijn vergeleken met gemeenten van een vergelijkbaar inwonertal. In de laatste kolom is het verschil van het winkeloppervlak in deze referenties ten opzichte van de gemeente getoond. Hoofdstuk 2 13

22 Kaart 3: Niet-dagelijkse sector winkelvloeroppervlakte per inwoner 14 Hoofdstuk 2

23 2.3 Detailhandelsaanbod niet-dagelijkse sector Winkeloppervlak per inwoner Het gemiddelde winkeloppervlak per inwoner is in de niet-dagelijkse sector ruimer dan gemiddeld, 1,45 m² wvo tegen 1,40 m² wvo (ca. 4%) voor de provincie en 1,33 m² wvo (ca. 9%) landelijk. Gemeenten die eveneens een relatief ruim aanbod hebben zijn Asten, Someren en Eindhoven. In Eindhoven is samen met Helmond het meeste aanbod in de niet-dagelijkse sector geconcentreerd. Ruim 40% van het aanbod in de regio is in deze twee gemeenten gevestigd. Afgezet tegen het aantal inwoners is dit voor Eindhoven relatief veel. In Helmond is in verhouding tot referenties iets minder aanbod per inwoner aanwezig. Door de aanwezigheid van de meubelboulevard in Son en Breugel, wijkt deze gemeente sterk af van het gemiddelde. Vergelijking landelijke gemiddelden In de tabel 2.3 (zie volgende pagina) is het niet-dagelijkse aanbod per gemeente gerelateerd aan het aantal inwoners in de gemeente en afgezet tegen landelijke referenties. In de laatste kolom is het verschil weergegeven ten opzichte van de referentie. In Waalre is zowel in absolute zin als in relatieve zin per inwoner het minste aanbod gevestigd. Ook in de gemeenten Eersel, Geldrop-Mierlo, Gemert-Bakel, Heeze-Leende, Laarbeek, Oirschot en Valkenswaard blijft het aanbod in meer of mindere mate achter bij referenties. Anders dan in de dagelijkse sector zien we daarmee dat er in de niet-dagelijkse sector grotere verschillen zijn tussen gemeenten qua aanbod in relatieve zin. De gemiddelde schaalgrootte van de winkels in de regio is groter dan landelijke en provinciale referenties. De schaalgrootte in Son en Breugel steekt hierbij sterk af, uiteraard door de meubelboulevard (inclusief IKEA). Ook het aanbod in Eindhoven is in vergelijking, met andere grote plaatsen in Nederland, ruim. Over het algemeen is het winkeloppervlak uitgedrukt naar inwonertal in grote steden 5 klein. Dit wordt enerzijds veroorzaakt door de kleinschaligheid van het winkelaanbod, vaak gevestigd in de oudere winkelstraten. Daarnaast is het winkelaanbod in de grote steden weliswaar in absolute zin groot, maar vanwege het grote aantal inwoners verdampt dit aanbod weer. In dit opzicht is het aanbod in Eindhoven meer vergelijkbaar met middelgrootte steden ( tot inwoners), waar ongeveer 1,40 m² wvo per inwoners aanwezig is. Het aanbod in Asten, Bergeijk, Best, Nuenen en Someren, is relatief grootschalig. Oirschot en Valkenswaard hebben naar verhouding meer kleinschalige aanbod. 5 In de vergelijking zijn de volgende steden opgenomen: Almere, Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Tilburg, Utrecht en Groningen. Hoofdstuk 2 15

24 Tabel 2.3: Niet-dagelijks aanbod per gemeente (gesorteerd op oppervlak per inwoner) Regio SRE Referentie Inwoners Aantal winkels Totaal m² wvo Schaalgrootte Oppervlak per inw. Oppervlak per inw. Verschil tov. gemeente Asten ,73 1,39 25% Bergeijk ,57 1,39 13% Best ,53 1,56-2% Bladel ,35 1,39-3% Cranendonck ,53 1,56-2% Deurne ,59 1,61-1% Eersel ,01 1,39-27% Eindhoven ,46 1,14 28% Geldrop-Mierlo ,00 1,61-38% Gemert-Bakel ,17 1,56-25% Heeze-Leende ,13 1,39-19% Helmond ,42 1,55-8% Laarbeek ,83 1,56-47% Nuenen Ca ,58 1,56 1% Oirschot ,05 1,39-24% Reusel-De Mierden ,62 1,55 4% Someren ,74 1,39 25% Son En Breugel ,36 1,39 214% Valkenswaard ,38 1,61-14% Veldhoven ,55 1,61-4% Waalre ,58 1,39-58% Totaal regio SRE ,45 Totaal Noord-Brabant ,40 Totaal Nederland ,33 Tabel 2.4: Verdeling detailhandelsaanbod regio Eindhoven naar sector per type concentratiegebied Dagelijkse sector Niet-dagelijkse sector Totaal m² wvo Aandeel m² wvo Aandeel m² wvo Centraal % % Binnenstad % % Hoofdwinkelgebied klein % % Kernverzorgend centrum groot % % Kernverzorgend centrum klein % % Supermarktcentrum % 0 0% Ondersteunend % % Binnenstedelijke winkelstraat % % Buurtcentrum % % Stadsdeelcentrum % % Supermarktcentrum % % Wijkcentrum groot % % Wijkcentrum klein % % Grootschalige concentratie 0 0% % Verspreide bewinkeling % % Totaal % % Hoofdstuk 2

25 2.4 Spreiding detailhandelsaanbod Al de winkelconcentratiegebieden in de regio zijn getypeerd, met een hoofdverdeling naar centrale (hoofdwinkelgebieden binnen een gemeente), ondersteunende en grootschalige concentraties. Dit is gebaseerd op de definiëring van Locatus. Ruim 60% van het totale aanbod is in één van deze concentratiegebieden gevestigd. Het overige aanbod is verspreid gevestigd, al dan niet solitair. In de bijlage is een overzicht gegeven van de typering van alle gebieden in de regio. Verdeling detailhandelsaanbod per type concentratiegebied In de regio SRE zijn in de centrale winkelgebieden over het algemeen meer nietdagelijkse artikelen te vinden dan dagelijkse artikelen, 76% tegen 24%. Bij binnensteden is het aandeel van niet-dagelijkse artikelen het grootst (95%). Hoe kleiner een centraal- of hoofdwinkelgebied is, hoe groter het aandeel aan dagelijkse artikelen is. Deze kleinere centra hebben daarmee een belangrijke dagelijkse verzorgingsfunctie voor de eigen gemeente. Veelal wordt dit veroorzaakt door het ontbreken van ondersteunende centra (zoals buurt- en wijkcentra) in de kleine kernen. Bij de ondersteunende winkelgebieden is het aandeel van dagelijkse artikelen relatief groot, 40%. Zowel in buurtcentra als in supermarktcentra overheerst het dagelijkse artikelen aanbod. In stadsdeelcentra en supermarktcentra is de schaalgrootte van de winkels relatief groot, met een gemiddeld oppervlak van respectievelijk 442 en 548 m 2 wvo. Hoofdstuk 2 17

26 Kaart 4: Winkelvloeroppervlak naar type concentratiegebied per gemeente 18 Hoofdstuk 2

27 Spreiding detailhandelsaanbod naar type concentratiegebied Het detailhandelsaanbod komt op hoofdlijnen redelijk overeen met landelijke gemiddelden, verspreid over de verschillende type concentratiegebieden. In de dagelijkse sector is ongeveer 40% gevestigd in een centraal winkelgebied en evenzo 40% in een ondersteunend winkelgebied. Dit komt overeen met landelijke gemiddelden. In de niet-dagelijkse sector zien we dat er in de SRE regio iets meer verspreid winkelaanbod is dan landelijk gemiddeld, 43% tegen 38%. Ook in ondersteunende winkelgebieden is er in de SRE regio relatief veel niet-dagelijks winkelaanbod. Daarentegen is naar verhouding weinig aanbod gevestigd in een centrale of grootschalige concentratie. Een nadere beschouwing van de spreiding van het aanbod toont aan dat in de SRE regio, met name de grotere kernverzorgende centrale winkelgebieden, ruim vertegenwoordigd zijn. De centrale winkelgebieden van Geldrop, Gemert, Eersel en Bladel vallen onder deze typering. Daarentegen zijn grote hoofdwinkelgebieden niet in de regio aanwezig. De hoofdwinkelgebieden van Helmond, Veldhoven en Valkenswaard zijn getypeerd als klein hoofdwinkelgebied. Ten aanzien van de ondersteunende centra is er relatief veel aanbod in kleine wijkwinkelcentra, met name in de dagelijkse sector. Dit terwijl er in deze sector naar verhouding juist minder aanbod gevestigd is dan in de grotere wijkwinkelcentra. Figuur 1: Spreiding detailhandelsaanbod naar type concentratiegebied 50% 50% 40% 40% 30% 30% 20% 20% 10% 10% 0% Centraal Ondersteunend Dagelijkse sector Grootschalig Speciaal Verspreid 0% Centraal Ondersteunend SRE Landelijk Niet-dagelijkse sector Grootschalig Speciaal Verspreid SRE Landelijk Hoofdstuk 2 19

28 Tabel 2.5: Detailhandelsaanbod hoofdwinkelgebied per gemeente Dagelijkse sector Niet-dagelijkse sect. Totaal Gemeente Winkelgebied Type winkelgebied a.w. m² wvo a.w. m² wvo m² wvo Eindhoven Centrum Eindhoven Binnenstad Helmond Centrum Helmond Hoofdwgeb. kl Valkenswaard Centrum Valkenswaard Hoofdwgeb. kl Best Centrum Best Kernverz. gr Gemert-Bakel Centrum Gemert Kernverz. gr Deurne Centrum Deurne Kernverz. gr Veldhoven Centrum Veldhoven Hoofdwgeb. kl Geldrop-Mierlo Centrum Geldrop Kernverz. gr Reusel-De Mierden Centrum Reusel Kernverz. gr Someren Centrum Someren Kernverz. gr Asten Centrum Asten Kernverz. gr Bladel Centrum Bladel Kernverz. gr Nuenen Ca Centrum Nuenen Kernverz. gr Cranendonck Centrum Budel Kernverz. gr Bergeijk Centrum Bergeijk Kernverz. kl Eersel Centrum Eersel Kernverz. gr Oirschot Centrum Oirschot Kernverz. gr Heeze-Leende Centrum Heeze Kernverz. kl Son en Breugel Centrum Son Kernverz. kl Laarbeek Piet van Thielplein Kernverz. kl Waalre Centrum Waalre Kernverz. kl Totaal a.w. = aantal winkels 20 Hoofdstuk 2

29 2.5 Hoofdwinkelgebied per gemeente De belangrijkste winkelgebieden niet-dagelijkse sector per gemeente zijn voor dit onderzoek benoemd. Over het algemeen is dit het grootste winkelgebied in de gemeente. Onderstaande tabel geeft de aanbodsituatie in deze gebieden weer. De binnenstad van Eindhoven is veruit het grootste hoofdwinkelgebied binnen de SRE regio. Het aanbod in dit centrum wordt gedomineerd door de niet-dagelijkse sector. Verhoudingsgewijs is de dagelijkse sector beperkt van omvang. Het centrum van Helmond is in de regio een goede tweede qua omvang. Samen met het centrum van Valkenswaard wordt dit centrum thans gedefinieerd als een hoofdwinkelgebied klein. Het centrum van Best is qua winkeloppervlak vrijwel even groot als Valkenswaard. Toch wordt dit centrum gedefinieerd als een kernverzorgend winkelcentrum groot. Het verschil ligt in het feit dat het centrum van Best minder winkels telt, dan het centrum van Valkenswaard. In het centrum van Best is een vestiging van Tapijt Centrum Nederland gevestigd, die een groot deel van het totale winkelaanbod bepaald. Hoe kleiner een centrum is, hoe meer winkelaanbod er verhoudingsgewijs is in de dagelijkse sector. De kleinere winkelcentra hebben daarmee een belangrijke verzorgingsfunctie voor de dagelijkse boodschappen. De centra van Laarbeek (Piet van Thielplein), Waalre, Son en Breugel en Heeze zijn in de regio de kleinste benoemde winkelgebieden voor de niet-dagelijkse sector. Hoofdstuk 2 21

30 22 Hoofdstuk 2

31 3. KOOPGEDRAG CONSUMENT SRE REGIO 3.1 Kooporiëntatie regioniveau De inwoners van de SRE regio doen hun aankopen hoofdzakelijk in de reguliere detailhandel. Ruim 98% van de aankopen in de dagelijkse sector wordt in winkels gedaan. Een klein deel van deze aankopen komt terecht bij warenmarkten, internetwinkels, of andere niet-winkels. In de niet-dagelijkse sector is hetzelfde beeld te zien. De bestedingen via internet of andere kanalen is in deze sector wel iets groter. Winkel versus niet-winkel aankopen De verhouding tussen winkelaankopen en niet-winkel aankopen komt overeen met hetgeen elders in onderzoeken wordt gemeten. Wel zien we een steeds groter aandeel van internet als aankoopkanaal. Desondanks is dit marktaandeel ten opzichte van de totale bestedingen nog altijd zeer gering. Dit blijkt ook uit de algemene trends en ontwikkelingen. Internet is in opkomst als aankoopkanaal maar heeft nog een zeer beperkt marktaandeel binnen de detailhandel. Dit komt ook omdat een groot deel van de aankopen op internet reizen of vakanties betreft. Dit zijn geen detailhandelsbestedingen. Aankopen warenmarkten Het aandeel van de warenmarkten is in de gehele SRE regio zeer beperkt. Andere onderzoeken met betrekking tot de warenmarkten tonen een groter marktaandeel aan, van 2% tot 2,5%. Het lage marktaandeel van de warenmarkten in de SRE regio kan wellicht verklaard worden door een gering aanbod aan markten, met bovendien een concentratie in Eindhoven 6. De kooporiëntatie voor gehele regio kan dan gering zijn. Aankopen internet Een nadere uitsplitsing van de kooporiëntatie voor de branches in de niet-dagelijkse sector laat duidelijke verschillen zien. In alle branches blijft de reguliere detailhandel weliswaar het dominante aankoopkanaal, toch hebben niet-winkel aankopen in enkele branches enige rol van betekenis. Het gaat hierbij om de branches media, hobby en bruin- en witgoed. Zoals ook uit landelijke cijfers blijkt heeft internet daarmee een positie verworven in deze branches. Boeken, cd s, dvd s, sportartikelen, speelgoed, computergames, elektronica, etc. zijn daarmee artikelen die de consument regelmatig (ook) via internet koopt. Voor andere aankopen blijft de consument nog altijd sterk georiënteerd op de reguliere detailhandel. 6 In het koopstromenonderzoek gemeente Eindhoven (2004) is een kooporiëntatie op warenmarkten gemeten van 3,7% in de dagelijkse sector en 1,0% in de niet-dagelijkse sector. Het gaat hierbij echter alleen om de gemeente Eindhoven en niet de omringende gemeenten. Hoofdstuk 3 23

32 Tabel 3.1: Kooporiëntatie per sector Dagelijkse sector Niet-dagelijkse sector Winkel (detailhandel) 98,4% 96,0% Niet-winkel aankopen 1,6% 4,0% waarvan: Internet 0,1% 1,4% Warenmarkten 0,2% 0,3% Overig 1,3% 2,4% Totaal 100% 100% Tabel 3.2: Kooporiëntatie per branches niet-dagelijkse sector Kleding en Media Hobby Huishou- Bruin- en Dhz en Wonen mode delijk witgoed tuin Detailhandel 97,6% 90,6% 93,9% 96,3% 92,8% 98,3% 95,9% Niet-winkel aankopen 2,4% 9,4% 6,1% 3,7% 7,2% 1,7% 4,1% waarvan: Internet 0,6% 5,7% 3,0% 0,3% 4,6% 0,3% 0,2% Warenmarkten 0,1% 0,2% 0,2% 0,4% 0,2% 0,3% 0,8% Overig 1,7% 3,4% 3,0% 2,9% 2,3% 1,0% 3,0% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Tabel 3.3: Koopkrachtbinding per sector op regioniveau (op jaarbasis) Dagelijkse sector Niet-dagelijkse sector Bestedingen per hoofd ( ) Bestedingspotentieel totale populatie ( miljard) 1,75 1,95 Koopkrachtbinding 98% 93% Gebonden bestedingen ( miljard) ca. 1,72 ca. 1,81 Koopkrachtafvloeiing 2% 7% Afvloeiing bestedingen ( miljard) ca. 0,03 ca. 0,14 Koopkrachttoevloeing buiten SRE 7 1% 4% Toevloeiing bestedingen ( miljard) ca. 0,01 ca. 0,07 Totale omzet SRE regio ( miljard) ca. 1,73 ca. 1,88 Tabel 3.4: Koopkrachtbinding per branche (niet-dagelijkse sector) op regioniveau Kleding Media Hobby Huishou- Bruin en Dhz en Wonen delijk wit tuin Bestedingen per hoofd ( ) Bestedingspotentieel ( miljoen) Koopkrachtbinding 92% 97% 94% 95% 96% 96% 89% Gebonden bestedingen ( miljoen) Koopkrachtafvloeiing 8% 3% 6% 5% 4% 4% 11% Afvloeiing bestedingen ( miljoen) De koopkrachttoevloeiing is weergegeven als aandeel van de totale omzet in de SRE regio 24 Hoofdstuk 3

33 3.2 Koopstromen regioniveau Koopstromen op regioniveau Inwoners uit de SRE regio besteden op jaarbasis ongeveer 1,75 miljard aan dagelijkse artikelen en bijna 1,95 miljard aan niet-dagelijkse artikelen. Van deze bestedingen komt, voor beide sectoren, het merendeel terecht in winkels binnen de regio. De grootste koopkrachtafvloeiing zien we in de niet-dagelijkse sector, ongeveer 7%, ongeveer 150 miljoen. De totale omzettoevloeiing ligt in beide sectoren iets lager. Daarmee kan worden gesproken over een klein afvloeiingsurplus vanuit de regio naar elders in Nederland. Hieronder valt onder meer het kooptoerisme naar bijvoorbeeld Amsterdam of Rotterdam. Koopkrachtbinding en -afvloeiing per sector De koopkrachtbinding is het hoogst in de dagelijkse sector. Dat is niet verwonderlijk aangezien consumenten hun dagelijkse boodschappen nog steeds vooral dicht bij huis doen. De binding is goed vergelijkbaar met andere regio s 8. De koopkrachtbinding in de niet-dagelijkse sector ligt eveneens op een hoog niveau in vergelijking met andere regio s 9. Naar de individuele branches is hier wel enig verschil. Met name doe-het-zelf en tuinartikelen worden dicht bij huis aangeschaft. Voor andere branches is de consument iets minder op het eigen winkelaanbod georiënteerd en is er sprake van enige koopkrachtafvloeiing. Voor de woonbranche is men in relatieve zin het minste op het eigen aanbod georienteerd. In deze branche is de afvloeiing naar winkelaanbod buiten de regio het grootste. Hierbij is echter geen specifieke concentratie (zoals een woonboulevard) aan te wijzen. De koopkrachtafvloeiing verspreidt zich dus over een groot gebied. In absolute zin is de koopkrachtafvloeiing in de kleding en modebranche ongeveer gelijk aan de woonbranche. Ook hier zien we een verspreiding over een groot gebied. Voor inwoners uit een aantal regiogemeenten geldt echter dat de binnensteden van s-hertogenbosch of Tilburg belangrijke (alternatieve) aankoopplaatsen zijn. Dit geldt vooral voor inwoners uit het westen en noordwesten van de SRE regio, zoals Best, Oirschot en Reusel-De Mierden. 8 9 Ter vergelijking: West-Brabant: 99%, Midden-Brabant: 99%, regio Den Haag/Wassenaar: 91%, regio Drechtsteden: 97%, regio Twente: 98%. Bronnen: Koopstromenonderzoek West- en Midden-Brabant 2006/2007, Koopstromenonderzoek Randstad 2004, Koopstromenonderzoek Overijssel Ter vergelijking: Midden-Brabant: 84%, regio Den Haag/Wassenaar: 73%, regio Drechtsteden: 80%, regio Twente: 92%, Regio Rotterdam e.o. 85%. Bronnen: Koopstromenonderzoek West- en Midden- Brabant 2006/2007, Koopstromenonderzoek Randstad 2004, Koopstromenonderzoek Overijssel Hoofdstuk 3 25

34 Kaart 5: Koopkrachtbinding dagelijkse sector per gemeente Kaart 6: Koopkrachtbinding niet-dagelijkse sector per gemeente 26 Hoofdstuk 3

35 3.3 Koopstromen per gemeente Gemeentelijke koopkrachtbinding Onderstaande paragraaf geeft per gemeente de koopkrachtbinding in de dagelijkse en niet-dagelijkse sector op het eigen winkelaanbod. De koopkrachtbinding varieert sterk per gemeente, vooral in de niet-dagelijkse sector. In deze sector bindt de gemeente Eindhoven (exclusief Ekkersrijt) veruit de meeste eigen koopkracht (ca. 76%). Gevolgd door onder meer Asten, Deurne, Helmond en Valkenswaard, die allen tussen de 55% en 62% van de koopkracht in de niet-dagelijkse sector binden. Gemeenten met een naar relatief lage binding zijn Heeze-Leende, Laarbeek en Waalre. Een verklaring van deze lage binding kan worden gevonden in de beperkte omvang van het winkelaanbod en de nabijheid van grote winkelconcentraties in omliggende gemeenten. In de dagelijkse sector varieert de koopkrachtbinding tussen de 70% en 94%. De gemeente Best bindt de meeste koopkracht. De gemeente Eersel de minste. Trendbreuk koopkrachtbinding dagelijks sector op gemeenteniveau Over de gehele breedte ligt de koopkrachtbinding in de dagelijkse sector op een lager niveau dan vanuit de historie verwacht zou worden. Gemiddeld komt de koopkrachtbinding in de regio uit op 84%. Eindhoven bindt als grootste plaats 92%. Vroeger kon een dergelijke plaats met gemak meer dan 95% van de koopkracht binden. Hetzelfde gold ook voor kleinere plaatsen. De gemiddelde koopkrachtbinding van plaatsen tussen de en inwoners lag boven de 90% 10. Nu in de SRE regio een structureel lagere koopkrachtbinding wordt gemeten, kan gesproken worden van een trendbreuk. Deze trendbreuk duidt op een vervlakking van de koopkrachtbinding per gemeente en het uitwaaieren van de koopstromen. Dit kan het gevolg zijn van de toenemende mobiliteit van de consument, maar ook van de sterke onderlinge concurrentie tussen winkelgebieden. De consument heeft met andere woorden veel keuzemogelijkheden op korte afstand en is bovendien zeer mobiel. Koopkrachttoevloeiing per gemeente De koopkrachttoevloeiing wordt weergegeven als aandeel van de totale omzet per gemeente of winkelgebied. Deze toevloeiing kan worden opgedeeld naar toevloeiing van binnen de SRE regio van buiten de SRE regio. Het eerste gegeven komt direct uit dit koopstromenonderzoek en resulteert uit de koopkrachtafvloeiings gegevens per gemeente. Het tweede gegeven van koopkrachttoevloeiing van buiten de SRE regio is gebaseerd op resultaten uit andere onderzoeken 11. Deze gegevens zijn door BRO geïnterpreteerd er vertaald naar de situatie voor de SRE regio Bron: Winkelvoorzieningen op waarde geschat (Drs. E.J. Bolt, 2003). Onder andere: Koopstromenonderzoek West- en Midden Brabant (BRO 2007); Koopstromenonderzoek Belgisch Limburg (BRO 2007); Monitor Limburg, Grenzeloos Winkelen (BRO 2009); Koopstromenonderzoek gemeente Veghel (BRO 2009) Hoofdstuk 3 27

36 Tabel 3.5: Koopkrachtbinding per sector per gemeente Dagelijkse sector Niet-dagelijkse sector Asten 89,1% 60,2% Bergeijk 78,2% 43,0% Best 93,9% 52,1% Bladel 85,6% 53,1% Cranendonck 88,1% 48,1% Deurne 90,5% 58,2% Eersel 70,1% 29,3% Eindhoven 92,1% 75,9% Geldrop-Mierlo 90,9% 36,9% Gemert-Bakel 87,0% 39,3% Heeze-Leende 77,8% 28,8% Helmond 88,3% 61,6% Laarbeek 77,1% 26,5% Nuenen Ca. 88,6% 40,9% Oirschot 82,3% 33,1% Reusel-De Mierden 76,5% 32,1% Someren 78,6% 40,2% Son en Breugel 87,9% 40,0% Valkenswaard 88,2% 56,9% Veldhoven 82,1% 51,9% Waalre 80,4% 8,8% Tabel 3.6: Koopkrachttoevloeiing per sector binnen de regio en buiten de regio per gemeente Dagelijkse sector Niet-dagelijkse sector binnen SRE buiten SRE binnen SRE buiten SRE Asten 23% 0% 36% 2% Bergeijk 6% 3% 17% 4% Best 11% 0% 39% 1% Bladel 20% 1% 36% 1% Cranendonck 8% 1% 21% 1% Deurne 8% 1% 19% 3% Eersel 19% 0% 34% 2% Eindhoven 9% 1% 40% 5% Geldrop-Mierlo 17% 0% 34% 0% Gemert-Bakel 10% 3% 17% 3% Heeze-Leende 4% 0% 10% 0% Helmond 6% 0% 32% 1% Laarbeek 14% 1% 49% 2% Nuenen Ca. 8% 0% 41% 0% Oirschot 6% 1% 14% 2% Reusel-De Mierden 6% 0% 18% 1% Someren 11% 0% 19% 0% Son en Breugel 28% 0% 80% 10% Valkenswaard 11% 2% 37% 4% Veldhoven 15% 0% 38% 0% Waalre 17% 0% 30% 0% 28 Hoofdstuk 3