B.J.M. Wolters (1980). Studies over creativiteit. In het bijzonder over het creatieve denkproces. s-gravenhage: Staatsuitgeverij. (diss.
|
|
- Dina Bosman
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 publ.creat. publikaties m.b.t. creatief denken (creative problem solving) Boeken: B.J. Wolters (1977). Creatief denken Groningen: Wolters-Noordhoff B.J.M. Wolters (1980). Studies over creativiteit. In het bijzonder over het creatieve denkproces. s-gravenhage: Staatsuitgeverij. (diss.) Tijdschriftartikelen: De bijdrage van de creativiteitsliteratuur aan de theorievorming betreffende problem solving. Pedagogisch Tijdschrift, 1984, 9, In een standaardwerk met een overzicht van theorieën van probleemoplossen, merken de auteurs (Frijda en Elshout) op dat aan al deze theoretische gezichtspunten gemeenschappelijk is de informatieverwerkings-benaderingswijze. Daarin wordt nauwelijks aandacht besteed aan s als: probleemgevoeligheid, (min of meer) het formuleren van het probleem, het broeden op het probleem, de plotselinge inval als herstructurering van de probleemgegevens. Deze s krijgen aandacht in creativiteitstheorieën Creativiteit en expressie. Pedagogisch Tijdschrift, 1981, 6, Uit de bestudering van autobiografische fragmenten van grote geleerden en kunstenaars komt naar voren dat de verbeelding een wezenlijke rol speelt bij het tot stand komen van een creatief produkt. De werkzaamheid van de verbeelding blijkt wanneer na een hapering ideeën opkomen hoe verder te komen. Het creatieve denkproces is wat het proceskarakter betreft, identiek aan het produktieve denkproces. Het produkt van het produktieve denkproces is nieuw en adequaat - d.w.z. aangepast aan de situatie en consistent wat betreft de bestanddelen waaruit het is opgebouwd - maar alleen voor de denker in kwestie. Het creatieve denkprodukt is ook nieuw en adequaat voor de maatschappij. (In het vervolg komt ook de term: volkomen denkproces voor. Dat komt overeen met het produktieve, creatieve denkproces. Creativiteit en de knappe koppen van De Groot. Gedrag, 1974, 2, Een proces van oplossing van een probleem kan men opvatten als de ontwikkeling van een oplossing, maar ook als de ontwikkeling van een probleem. Ofschoon een onderscheid tussen beide denkaspecten gemaakt kan woren, is een scheiding tussen het formuleren en het oplossen van problemen een inbreuk op het denkproces, omdat dan geen sprake meer is van een integraal denkproces, dat geïntegreerd is in de bestaanswijze van de denker in zijn gerichtheid op de werkelijkheid, waarbij het engagement met het de conditio sine qua non is voor het uitvoeren van een dergelijk denkproces. Het creatieve denkproces. Intermediair 1981,, 17, nr.23 (5 juni), De funktie en meetbaarheid van het verbeeldende denkaspect in probleemoplossen. Pedagogisch Tijdschrift,1980, 5, In het onderwijs wordt de leerling vaak problemen voorgelegd waarvoor slechts één juiste oplossing geldt. De leerling wordt geleerd de juiste oplossingsstrategie toe te passen voor dit bepaalde type problemen. In het dagelijkse leven en in beroepssituaties kom je in de problemen doordat een oplossingsstrategie niet voorhanden is, een variatie moet ondergaan, nog geconstrueerd moet worden, enz.. Vervolgens, er moeten in het dagelijkse en beroepsleven niet alleen problemen worden opgelost,
2 maar ook geformuleerd. Hoeft men bij het formuleren van problemen niet te denken?! Hoe bereid je iemand voor op het (her) formuleren van een probleem? Kan de impasse in het creativiteitsonderzoek doorbroken worden? Pedagogische Studiën,1987, 64, nr.12, Pogingen om via creativiteitstrainingen een bijdrage te leveren aan betere leerprestaties bij leerlingen, hebben weinig opgeleverd. Is dat een gevolg van een onderwijs waarin de leerling sterk aan de leiband wordt gehouden onder druk van eindexameneisen? Helpt het de leerling zo nu en dan zelf een probleem te laten formuleren, dat hij/zij zo zelfstandig mogelijk oplost, min of meer onder begeleiding? De creatieve persoonlijkheid. Gedrag, 1975, 3, (nr.6), Creatieve persoonlijkheid en intelligentie. In: Groot, A.D. de et al., Empirische studies over onderwijs, deel 18 Werkgroep Onderwijsresearch - Onderwijsresearchdag Groningen, 1974, pp De persoonskenmerken complexiteit en integratie vormen niet slechts een beschrijving van de creatieve persoonlijkheid, maar ook van de situatie zoals die voor de persoonlijkheid is gegeven: een gedifferentieerd innerlijk leven gaat gepaard met een grote openheid voor allerlei ervaringen. Hij/zij verkiest wanorde boven de gebruikelijke orde, want de wanorde houdt de belofte in van een nieuwe, hogere orde. Deze (cognitieve) complexiteit gaat gepaard met exploratief gedrag dat aan de hoogste eis voldoet. De produktief denkende leerling wacht niet tot zich een probleem voordoet, maar is actief op zoek naar problemen. Hij/zij heeft een probleem-zoekende instelling. Trainingsmogelijkheden van het creatieve c.q. produktieve denkproces. Pedagogisch Tijdschrift 1982,, 7, In denkpsychologische en onderwijskundige literatuur wordt aandacht besteed aan het leren van oplossingsmethoden en van planningsgedrag teneinde het denkproces bij leerlingen te optimaliseren. In de creativiteitsliteratuur wordt juist veel aandacht besteed aan het verbeeldende denkaspect, dat zich aan bewuste controle onttrekt. Dit verbeeldende denkaspect vormt echter een essentieel onderdeel van het denkproces. Deze, op het produktieve, creatieve denkproces betrekking hebbende literatuur, biedt een geheel eigen perspectief om inzicht te verwerven in het denk- en leerproces bij leerlingen. Dit perpectief wordt uitgewerkt in de samenvattingen hierna. Intuïtieve beslissingen in management. Kreanet, 1996, 6, nr.1, Transfer: onderzoek en onderwijs. Een reactie op de onderliggende denkopvatting, Tijdschrift voor Onderwijsresearch,1993, 18, nr.1, De funktie van intuïtief handelen bij de opbouw van onderwijsbekwaamheden. Pedagogische Studiën,1991, 68, nr.10, Aan 70 van 2000 managers die in een psychologisch testonderzoek naar intuïtie tot de topscoorders behoren, wordt gevraagd om concrete beslissingen te noemen die voornamelijk op intuïtie waren gebaseerd. Op één na geven alle zeventig ondervraagden toe dat ze bij het nemen van hun belangrijkste besluiten op hun intuïtie zijn afgegaan. Tegelijkertijd geven veel deelnemers toe dat hun slechtste besluiten te wijten zijn aan het feit dat zij geen aandacht hebben geschonken aan hun intuïtie. Ik heb situaties meegemaakt aarin ik geen acht sloeg op een gevoel dat er iets niet goed zat en een besluit nam dat rampzalige gevolgen had zei een deelnemer. De manager, docent, e.d. die intuïtief handelt, vormt zich een beeld, d.w.z. patroon, Gestalt van de situatie waarin eerder opgedane kennis non-verbaal, gelijktijdig, op een niveau beneden de bewustzijnsdrempel aanwezig is in een veelzinnig betekenisveld. In het beeld van de situatie worden aspecten van de situatie dus niet afzonderlijk waargenomen. Het beeld dat van de situatie wordt gevormd, wordt gekenmerkt door een woordeloze, maar toch betekenisvolle gelijktijdigheid die niet bewust is, maar ook niet volledig onbewust, maar in het onderbewustzijn. De intuïtieve idee die a.h.w. ontspruit aan het beeld, wordt vervolgens bewust, logisch, analytisch, geformuleerd en op haar geldigheid getoetst.
3 Intuïtief denken heeft dus betrekking op de vorming van ideeën, maar niet op de uitwerking en toetsing ervan. Er bestaat dus zoiets als receptieve informatieverwerking - volgens het intuïtietheoretisch model van ideeënproduktiviteit, naast actieve informatieverwerking - volgens het informatieverwerkingsmodel. Creatief probleem-oplossen. In: Knoers, A.M.P., Laar, D.J.P. van de, Velema, E. (Red.), 1981, onderzoek van onderwijs. Enige nijmeegse verkenningen, Nijmegen, katholieke universiteit, instituut voor onderwijskunde, pp In het produktieve en creatieve denkproces kunnen twee aspecten worden onderscheiden: een verbeeldend denkaspect en een rationeel denkaspect. Het vebeeldende denkaspect heeft iets geheimzinnigs, ongrijpbaars. De ingeving of inval is het gevolg van dit verbeeldende denkaspect dat zich onttrekt aan de wetten van de logica en zich afspeelt in het onderbewuste, waar de dingen nog geen naam hebben, maar nog fluctuerende betekenissen bezitten - kortom in de sfeer van het beeld, de fysionomie. Voorzover ik heb kunnen nagaan vertegenwoordigen de divergente produktietests ontwikkeld in het kader van Guilford s Structure-of-Intellect model (SI-model) de enige poging tot het meten van het nietrationele denkaspect. Als je de gebruikelijke intelligentietests legt op het SI-model, dan blijken deze IQtests vrijwel uitsluitend te bestaan uit kennen en convergente produktie (Van convergente produktie is vooral sprake bij problemen die voldoende informatie bevatten voor het vinden van de enig juiste of verreweg beste oplossing) in het SI-model.. Van de niet in de gebruikelijke intelligentietests opgenomen divergente produktie is sprake bij problemen en opdrachten die verschillende oplossingen en antwoordmogelijkheden toelaten bijv. geef zoveel gebruiksmogelijkheden van een baksteen als je kunt. Het creatieve proces, het denkproces en het onderwijs. Pedagogisch Tijdschrift,1976, 1, In de opvatting waarbij onder denken slechts het logische, bewuste, rationele denken wordt verstaan, wordt het denken gereduceerd tot van buiten aangevoerde operaties en werkwijzen die tot de oplossing van een probleem zullen voeren. Een aan elkaar rijgen van operaties is iets totaal anders dan het kennen of ontdekken van de wezenlijke relaties tussen informatie-eenheden. Een belangrijke kwestie is de integratie en coördinatie van al de (o.m. door Guilford genoemde) vaardigheden. Een produktief denkproces komt pas op gang als de leerling een vraag heeft, het gevoel heeft dat er iets niet klopt, of dat het ook anders kan, en hij/zij probeert tot een probleemformulering te komen, waarna hij/zij overgaat tot een uitwerking van het probleem. Bij het produktieve denkproces is een belangrijke rol weggelegd voor de intrinsieke motivatie, d.w.z. het gegrepen zijn door een probleem of een werkelijkheidsgebied. Voor de realisatie van een belangrijke doelstelling van het algemeen vormend voortgezet onderwijs - die men zou kunnen omschrijven als de ontwikkeling van het denken bij leerlingen - is het noodzakelijk dat leerlingen ook bijv. via het werken aan projecten en het maken van werkstukken, tot een denkproces worden uitgenodigd op een zodanig niveau dat met name de door Guilford in zijn SI-model genoemde divergente denkvaardigheden geïntegreerd deel uitmaken van het denkproces. Intuïtie en ervaring: een reactie. Pedagogisch Tijdschrift,1986, 11, Een bergbeklimmer probeert te verwoorden wat hij/zij beleeft. Deze verwoording van een beleving is een ervaring. In een ervaring zijn verwoording en beleving op elkaar betrokken. Deze intrinsieke verbondenheid tussen beleving en verwoording wordt een fysionomie genoemd vgl de fysionomie van de treur-wilg (fysionomie en het eerder genoemde beeld, zijn verwante, zo niet identieke fenomenen). Bij intellectualistische kennis kan men wel formele operaties uitvoeren; het leven is er echter uit verdwenen. Bij in ervaring gefundeerde (d.w.z. fysionomische) kennis is een produktief denkproces mogelijk, waaronder formuleren van problemen. Een overweging m.b.t. de effectiviteit van creativiteitstrainingen. Is herziening van het rationalistisch paradgma gewenst? Handelingen,1989, 3, nr.1, Het effect van trainingsprogramma s ter bevordering van creativiteit zijn bepaald niet indrukwekkend. De oorzaak wordt gezocht in de cognitivistische benadering van creativiteit. Deze benadering wordt open-
4 gebroken in het voornoemde concept fysionomie(sche waarneming). Daarin krijgen immers niet alleen de objectieve eigenschappen van het waargenomene aandacht, maar ook de gevoelsmatige kwaliteiten. Veel ongewone antwoorden op de divergente denkopdracht: noem zoveel gebruiksmogelijkheden van een baksteen als je kunt, worden mogelijk doordat de respondent als het ware teruggaat naar de zintuigelijke, van belevingen doortrokken, kwaliteiten van de baksteen grafsteen voor een vogel, schuurmiddel, hoofdkussen voor een robot, wanddecoratie op zwarte muur. Op grond van ditzelfde fysionomisch waarnemen kon een keuringsarts voor de militaire dienstplicht vaststellen dat zijn gedachte over het beroep van de dienstplichtige in enkele gevallen: farmers en mechanics, overeen kwam met hun feitelijke beroep! Deze overeenstemming tussen idee en feit is dus niet argumentatief tot stand gekomen, maar wel via non-rational inference, doordat zijn ervaring met het voorkomen (fysionomie) van deze beroepsbeoefenaars strookte met het voorkomen (fysionomie) van de dienstplichtige. Het produktieve denkproces: authentiek en intuïtief. Pedagogisch Tijdschrift,1985, 10, De creatieve persoonlijkheid is een authentieke persoonlijkheid. Dat betekent dat het gedrag doel in zichzelf is en geen middel tot en ander doel; m.a.w. authentiek gedrag is eigenlijk gedrag. Authenticiteit manifesteert zich in de wijze waarop ouders met hun kinderen omgaan. Uit gerichte observaties van de interactie tussen moeder en kind bij de uitvoering van een taak, komt naar voren dat in sommige gevallen de interactie tussen moeder en kind via de taak verloopt; terwijl in andere gevallen veel momenten zijn waar de taak in dienst lijkt te staan van de opvoeding, dat wil zeggen van de opvattingen over de manier waarop je als moeder je kind benadert. Het doen en laten van hun kinderen wordt in het licht geplaatst van het eigen opvoedkundig waarden- en normenpatroon, zonder echt van binnenuit belang te hechten aan een goede uitvoering van de taak. Zonder authenticiteit is fysionomie, d.w.z. beeldvorming, uiteraard niet mogelijk. Uiteraard, omdat autheticiteit (eigenlijkheid) betekent: bij je ervaringen zijn. Docentvaardigheden voor het leren oplossen van open problemen. In: Cor Aarnoutse en Marinus Voeten (Eds.). Gaat en onderwijst. Liber amicorum voor dr. M.J.C. Mommers. Tilburg: Zwijsen, 1990, pp Het pedagogisch klimaat dat bevorderlijk is voor het formuleren en oplossen van problemen buíten de onderwijsleersituatie, wordt vooral gekenmerkt door stimulansen voor de opbouw van een eigen waarden- en normenpatroon, d.w.z. authenticiteit, taakgerichtheid inplaatsvan pedagogische gerichtheid; en discipline in het hanteren van regels en het stellen van eisen. Docenten die dergelijk onderwijsleergedrag vertonen zorgen ervoor dat de leerling niet vervreemd raakt van zichzelf, maar bij zijn ervaringen blijft. Deze houding van de docent maakt voor de leerling de weg vrij om ongewone ideeën te opperen bijv. een baksteen is niet alleen een bouwelement, maar ook een grafsteen voor een vogel, enz.. Het verband tussen baksteen en grafsteen, enz. is het gevolg van het genoemde fysionomisch waarnemen van de baksteen, d.w.z. van een on-middel-lijk belevend, d.w.z. authentiek waarnemen van de baksteen. Het verrassende denken. Psychologie,1984, 3, nr.11, Een wezenlijk onderdeel van het produktieve, verrassende, denken vormt het zogenaamde divergente denken (test-item: noem zoveel gebruiksmogelijkheden van een baksteen als je kunt). De noodzaak tot divergent denken neemt toe naarmate een probleem minder (impliciete) aanwijzingen voor een oplossing bevat. Zo biedt de opdracht een gebouw te ontwerpen, waarvan alleen vloeroppervlakte, functie en kostprijs zijn gespecificeerd, gunstige voorwaarden voor een vindingrijk ontwerp. Divergent denken is pas echt vindingrijk in een zinvolle context. Dit is waarschijnlijk ook de reden dat zogenaamde creativiteitstrainingen, geïnspireerd door divergente denktests, die door leerlingen worden ervaren als een schoolse opdracht, maar bitter weinig opleveren. De leerpsychologische basis van de didactiek: een voorstel. VELON Tijdschrift voor lerarenopleiders, 1996, 17, nr.2, 4-14
5 Mensen onderscheiden zich van de computer doordat zij betekenis kunnen toekennen aan objecten en gebeurtenissen: een nijptang krijgt de betekenis van een slingergewicht wanneer je twee van het plafond (te) ver afhangende touwen aan elkaar gaat binden. De computer daarentegen voert alleen maar formele operaties uit zonder inhoudelijke, betekenisvolle connotaties. De computer kan niet spontaan aan een nijptang ook de betekenis toekennen van slingergewicht; of aan een baksteen de betekenis van hoofdkussen voor een robot. De verhouding tussen het rationele denken van de computer en het originele denken van de mens, kan kort en bondig worden geformuleerd als: but reason is only the servant of our intuïtion: it is by logic that we prove. It is by intuition that we discover (Poincaré). Het intuïtieve proces heeft betrekking op een rijpingsproces waarin de denker niet bewust met het probleem bezig is, en dat uiteindelijk uitmondt in een inval, ook genoemd Aha Erlebnis, die vervolgens langs rationele, d.w.z. logisch-systematische weg op haar geldigheid wordt getoetst. De rol van intuïtie in het creatieve denkproces. Handelingen, 1987, 1, (i.s.m. M.A.D. Wolters). Kenmerkend voor intuïtief denken zijn de onbewuste, spontane betekenisverleningen aan een situatie (fysionomie). Wanneer een fysionomie, oftewel onderbewust beeld van de situatie, als fundament van het produktief denken wordt beschouwd, dan komt de gangbare opvatting dat denken een bewust, logisch en analytisch proces is, onder druk te staan: Reason is only the servant of our intuition (Poincaré). vgl. het dagelijkse leven: je moet er maar opkomen en de systematische toetsing ervan op geldigheid. De eenzijdigheid in het denken van leerlingen. School, 19, nr.4, Iemand die systematisch denkt, heeft juist meer invallen dan iemand die minder systematisch denkt! Maar wat gebeurt er in het onderwijs met invallen van bijvoorbeeld Kékulé (de chenische ringstructuur van benzeen) en Poincaré? Die komen niet ter sprake! Integendeel, de ontdekking van Kékulé wordt slechts als wetenschappelijk feit (en niet als geverifieerde inval) in het leerboek gepresenteerd. Daarmee wordt de suggestie gewekt dat denken een louter rationele bezigheid is! Dat is een miskenning van de werkelijke gang van zaken. Begrijpen van de logische samenhang van begrippen is eigenlijk de laatste fase van een produktief en creatief denkproces. Docentbekwaamheden en produktieve denkvaardigheden. Nederlands Tijdschrift voor opvoeding, vorming en onderwijs, 1991, 7, nr.5, Produktief denken in het perspectief van creativiteit. In: Knoers, A.M.P. en Corten, J.J.R.M. (Red.)., 1983, Ontwikkelingen in het Nederlandse onderwijs. Aspecten van kwaliteit en beleid. Nijmegen, katholieke universiteit, vakgroep interdisciplinaire onderwijskunde, pp Leerlingen zullen eerder geneigd en in staat zijn produktief problemen op te lossen, wanneer zij dat op school onder begeleiding hebben geleerd. De docent kan bij formuleren van problemen en gedurende het oplossingsproces, naast vakinhoudelijke informatie ook wijzen op de kenmerken van het produktieve en creatieve proces. De leraar fungeert dan als model op twee fronten: de inhoud en het produktieve en creatieve proces. Het intuïtietheoretisch model van indeeënproduktiviteit biedet de docent (en de leerling) handvaten. Creatief denken. In: Knoers, A.M.P. (Red.), 1977 Onderwijzen nu en morgen, nr.5. Groningen, Wolters- Noordhoff Creatief denken heeft betrekking op theorie en onderzoek op het terrein van creativiteit in het algemeen en het produktieve (creatieve) denkproces in het bijzonder; en op de betekenis van het produktieve denken in het onderwijs. Ook worden opdrachten geformuleerd die betrekking hebben op de mogelijkheid om in het onderwijs het produktieve denken bij leerlingen te bevorderen. De need for variety bij Maddi, e.a.. Een empirisch onderzoek. Gedrag, 1977, 5, ik heb dorst. Dit vormt een motief om te drinken. Dit drinken is een spanning-reducerend motief. De verzuchting: wat een saaie boel vormt juist een motief om iets te ondernemen, iets mee te maken. Dit is
6 een spanning oproepend motief: need for variety. Er zijn 3 vormen van spanning oproepende motivatie: verlangen naar iets anders; nieuwsgierigheid; oorspronkelijke produktie. De laatste vorm heeft betrekking op motivatie m.b.t. creativiteit. De need for variety bij Maddi c.s. Een empirisch onderzoek, gedrag,1977 5, nr.4, De need for variety van Maddi et al. in verband met creativiteit. Gedrag 1976, 4, Sommige mensen zijn meer gemotiveerd om een produktief (creatief) denkproces te voltrekken, dan andere mensen. Maddi heeft empirisch onderzoek gedaan naar de specifieke motivatie voor creatief (produktief) denken. Door mij is een replicatie-onderzoek uitgevoerd. Uit deze onderzoeken blijkt dat het oproepen van vragen en opwerpen van problemen, d.w.z. het actief zoeken naar informatie ter verkrijging van kennis en inzicht in iets, een belangrijk motivationele component is voor produktief denken. Transfer van kennis en ideeën. Nederlands Tijdschrift voor opvoeding, vorming en onderwijs, 1994, 10, nr.2, In onze snel veranderende samenleving is transfer van verworven vaardigheden van groot belang. De gangbare transferconditie rijkdom van geheugenrepresentaties m.b.t. het analytisch denken is ingrijpend verruimd door de transferconditie flexibiliteit van geheugenrepresentaties m.b.t. intuïtief denken. Dat heeft tot gevolg dat het draagvlak van transfer wordt verhoogd.. De relevantie van cognitieve complexiteit van docenten voor het ervaren van problemen tijdens de bereoepsuitoefening. In: Bergen, Th., Giesbers, J. & C. Morsch (Red.), 1987, Professionalisering van onderwijsgvenden. Lisse: Swets & Zeilinger, pp De invloed van de onderwijsstijl leerstofgericht versus leerlinggericht op het leren van de leerling is aanleiding om de wijze waarop de leerstofgerichte docent met de leerstof omgaat, te vergelijken met de manier waarop de leerlinggerichte docent dat doet. Het theoretisch kader voor deze vergelijking wordt gevormd door het concept cognitieve complexiteit.
Bijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1
Bijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1 Bijlage 1: Het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs: Stadium van het instructie model Oriëntatiefase
Nadere informatieCREATIEF VERMOGEN. Andrea Jetten, Hester Stubbé
CREATIEF VERMOGEN Andrea Jetten, Hester Stubbé OPDRACHT Creativitief vermogen meetbaar maken zodat de ontwikkeling ervan gestimuleerd kan worden bij leerlingen. 21st century skills Het uitgangspunt is
Nadere informatieB a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1
B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 JE ONBEWUSTE PROGRAMMEREN VOOR EEN GEWELDIGE TOEKOMST De meeste mensen weten heel goed wat ze niet willen in hun leven, maar hebben vrijwel geen
Nadere informatieWaarom Wetenschap en Techniek W&T2015
Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van
Nadere informatieSysteemdenken in de klas
Systeemdenken in de klas Systeemdenken en denkgewoonten Jan Jutten www.natuurlijkleren.org 1 1. Inleiding Het onderwijs in onze tijd houdt onvoldoende gelijke tred met wat er nodig is aan kennis, vaardigheden
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2002-I
Opgave 1 Wetenschappelijke verklaringswijzen Maximumscore 3 1 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een antwoord op de vraag of de Weense Kring de uitspraak zinvol zou vinden: ja 1 een omschrijving
Nadere informatieCREATIVITEIT KUN JE LEREN! ICC netwerkdag, 31 mei 2018 Ellie van den Bomen
CREATIVITEIT KUN JE LEREN! ICC netwerkdag, 31 mei 2018 Ellie van den Bomen Programma Wat is creativiteit? Creatieve mensen en hun kenmerken Het creatief proces Hoe herken je creativiteit bij kinderen?
Nadere informatieZelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen.
Zelfstandig werken Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Visie Leerlinggericht: gericht op de mogelijkheden van
Nadere informatieLeerling Gezel Meester Feedback. Zet in een kortcyclisch proces creatieve ideeën, specificaties en concepten om tot werkende prototypes
Naam: Saskia Arends Datum: 16-09-2016 Realisatiekracht Beginner Kan nog geen ideeën snel omzetten tot prototypes Zet ideeën om tot werkende prototypes Zet in een kort cyclisch proces ideeën om tot werkende
Nadere informatieTijdschrift voor Didactiek der B-wetenschappen 8 (1990) nr.2 145
Tijdschrift voor Didactiek der B-wetenschappen 8 (1990) nr.2 145 Boekbespreking Over kennis en kunde in de fysica M.G.M. Ferguson-Hessier Uitg.: Technische Universiteit Eindhoven, 1989 Proefschrift, pp.
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/33081 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33081 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Stettina, Christoph Johann Title: Governance of innovation project management
Nadere informatieDe specifieke lerarenopleiding
geëngageerd onderzoekend communicatief talent ontwikkelend vakdeskundig leerling gericht samenwerkend De specifieke lerarenopleiding dynamisch leergierig master Jij bent... inspirerend creatief toekomstgericht
Nadere informatieHet Ontwikkelteam Digitale geletterdheid geeft de volgende omschrijving aan het begrip digitale technologie:
BIJGESTELDE VISIE OP HET LEERGEBIED DIGITALE GELETTERDHEID Digitale geletterdheid is van belang voor leerlingen om toegang te krijgen tot informatie en om actief te kunnen deelnemen aan de hedendaagse
Nadere informatieDag van de Leraar. Gefeliciteerd! In de Zwarte Doos:
Dag van de Leraar Gefeliciteerd! In de Zwarte Doos: 16.45 Thee & taart 17.15 Lezing Jongeren motiveren door James Smith van Youngworks Tijdens de adolescentie komen jongeren er geleidelijk achter wat goed
Nadere informatieDe DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING:
beeldende vorming De DOELSTELLING van de -opdrachten & De BEOORDELING: Doelstellingen van de opdrachten. Leren: Thematisch + procesmatig te werken Bestuderen van het thema: met een open houding Verzamelen
Nadere informatieIeder mens heeft een favoriete leerstijl. Grofweg gezegd bestaan er 4 manieren van leren;
KOLB-test Het is belangrijk voor de praktijkopleider om inzicht te hebben in de favoriete leerstijl van de leerling en van zichzelf, zodat hij hier met zijn begeleiding rekening mee kan houden. Leerfasen
Nadere informatieLeerstijlen. www.gertjanschop.com/kennisenleren - pagina 1 van 5
Leerstijlen Leren volgens Kolb Kolb vat leren op als een proces dat, steeds weer, vier stadia doorloopt: fase 1: concreet ervaren fase 2: waarnemen en overdenken (reflecteren) fase 3: abstracte begripsvorming
Nadere informatieomgeving wereld regie vanuit de jongere Jongeren leren organiseren
Jongeren leren organiseren Hoe kunnen jongeren regie hebben over eigen handelen en toch in verbinding zijn met alles om hen heen? Hoe verstaan jongeren de kunst om te bouwen aan netwerken, om een positie
Nadere informatieHet laboratorium in je hoofd. Pim Lemmens
Het laboratorium in je hoofd Pim Lemmens Oefening 1 Stel, het is mogelijk om mensen vrijwel instantaan te beamen van de ene plaats naar de andere (vgl. Star Trek) We vormen samen een ministerraad die wetgeving
Nadere informatieFeedback. KunstEnCultuur
Feedback visie KunstEnCultuur Reactieformulier Curriculum.nu visie Ontwikkelteam heeft de eerste ontwikkelsessie achter de rug (14-16 maart) en heeft daarin een conceptvisie opgesteld voor het leergebied.
Nadere informatieWAT MAAKT DE VRIJESCHOOL UNIEK?
WAT MAAKT UNIEK? WAAROM De vrijeschool heeft een geheel eigen kijk op onderwijs, die gebaseerd is op het mensbeeld uit de antroposofie. Daarbinnen heeft iedere vrijeschool in Nederland een grote mate van
Nadere informatieALEXANDER GIELE Competentiemonitor Ingevuld door : C.M.T. Ruppert Ingevuld op : 19 december 2013
ALEANDER GIELE Competentiemonitor Ingevuld door : C.M.T. Ruppert Ingevuld op : 19 december 2013 Deze monitor is ingevuld op basis van een eerste gesprek, een lesobservatie en een nagesprek (soms in andere
Nadere informatieVisie op het technologisch onderwijs
2014 Visie op het technologisch onderwijs Annet Kops Opleiding Mens en Technologie 11-5-2014 Inhoud VOORWOORD... 3 VISIE OP LEERLINGEN... 3 VISIE OP LEREN... 4 SOCIALE VAARDIGHEDEN... 5 ANALYSE OP BASIS
Nadere informatieWetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen
Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren Ada van Dalen Wat is W&T? W&T is je eigen leven W&T: geen vak maar een benadering De commissie wil onderstrepen dat wetenschap en technologie in haar ogen géén
Nadere informatieDe VO - vakvernieuwing komt eraan
De VO - vakvernieuwing komt eraan Keuzes maken! Marijn Meijer Wat gaan we doen? wat verandert er? beheersingsniveaus samenhang inrichting CE/SE en PTA keuzes maken: methodes of... en we houden het praktisch,
Nadere informatieOnderwijsgemeenschap Titus Brandsma, Hengelo, Ouder vragenlijst oktober 2014 De Akker
Onderwijsgemchap Titus Brandsma, Hengelo, Ouder vragenlijst oktober 2014 De Akker Aantal respondenten: 76 02-10-2015 Onderwijsgemchap Titus Brandsma, Hengelo, Ouder vragenlijst oktober 2014 De Akker 1
Nadere informatieHET ASSESSMENT INFORMATIE
HET ASSESSMENT INFORMATIE HET ASSESSMENT U bent uitgenodigd voor een assessment. In de praktijk blijkt dat bij veel kandidaten vragen leven met betrekking tot dit soort onderzoek. In het hiernavolgende
Nadere informatieCVO Zuid-West Fryslan
Algemene samenvatting 1 Inleiding Marktpositie en Profilering is één van de vijf deelprojecten van Meesterwerk 2020. Een eerste stap in dit project is het helder krijgen van de kernidentiteit van onze
Nadere informatieGemiddelde. BOp school komt mijn kind in aanraking met maatschappelijke en actuele thema's (onder andere het milieu en de politiek).
Aantal respondenten: 134 Ouders 2012 Onderwijs en leren On Meer on dan Meer dan on Eens? Leerstof en toetsen 3,3 BHet is mij duidelijk wat de school onderwijskundig wil bereiken. 3,5 4 9 37 79 4 BIk ben
Nadere informatieMeerwaarde voor onderwijs. De Pijlers en de Plus van FLOT
Meerwaarde voor onderwijs De Pijlers en de Plus van FLOT De vijf Pijlers: Cruciale factoren voor goed leraarschap Wat maakt een leraar tot een goede leraar? Het antwoord op deze vraag is niet objectief
Nadere informatieVisie op ouderbetrokkenheid
Visie op ouderbetrokkenheid Basisschool Lambertus Meestersweg 5 6071 BN Swalmen tel 0475-508144 e-mail: info@lambertusswalmen.nl website: www.lambertusswalmen.nl 1 Maart 2016 Inleiding: Een beleidsnotitie
Nadere informatieMISSIE - VISIE - MOTTO
MISSIE - VISIE - MOTTO Mei 2015 Versie 4.0 Inhoudsopgave INLEIDING 3 WAAR KOMT DIT VANDAAN? 3 MISSIE: WAAR STAAN WE VOOR? 4 VISIE: WAT DOEN WE EN WAAROM? 4 MOTTO, KORT EN KRACHTIG 5 2 INLEIDING Elke organisatie,
Nadere informatieDE WAARDE (EN GEVAREN) VAN DIVERSITEIT BINNEN VERANDERINGSPROCESSEN
DE WAARDE (EN GEVAREN) VAN DIVERSITEIT BINNEN VERANDERINGSPROCESSEN EEN SYSTEEMAANPAK LEIDT MEER TOT SUCCESVOLLE VERANDERTRAJECTEN INDIVIDU Veranderingsleiderschap METHODE Een aanpak om verandering te
Nadere informatieTOEPASSING 4C/ID IN HET MBO. Procesverloop van grootschalig herontwerp van curriculum. Inzoomen op ervaringen met aantal aspecten van 4C/ID-model
TOEPASSING 4C/ID ID-MODEL IN HET MBO Procesverloop van grootschalig herontwerp van curriculum Inzoomen op ervaringen met aantal aspecten van 4C/ID-model Tips: do s & dont s Neem voldoende tijd!! AANLEIDING
Nadere informatieDe Klankhof t Kofschip waar iedereen tot zijn recht komt
Positionering De Klankhof en t Kofschip, Etten-Leur Kernwoorden: Je mag er zijn Vertrouwen Positief kijken naar jezelf en anderen Meervoudige intelligentie Samen de merkbelofte van De Klankhof t Kofschip:
Nadere informatieBasisschool 't Maxend, Nistelrode, Ouders
Basisschool 't Maxend, Nistelrode, Ouders Aantal respondenten: 134 14-11-2010 Basisschool 't Maxend, Nistelrode, Ouders 1 / 9 Welkomstblad Fijn dat u mee wilt werken aan dit onderzoek. De vragen gaan over
Nadere informatieOverzicht curriculum VU
Overzicht curriculum VU Opbouw van de opleiding Ter realisatie van de gedefinieerde eindkwalificaties biedt de VU een daarbij passend samenhangend onderwijsprogramma aan. Het onderwijsprogramma bestaat
Nadere informatieReflectie. Werkplekleren. EM2X0 Gonny Schellings
Reflectie Werkplekleren EM2X0 Gonny Schellings g.l.m.schellings@tue.nl 26-09-2018 Doelstellingen van deze bijeenkomst: - Wat weet je na deze bijeenkomst? - Wat kan je na deze bijeenkomst? 2 EM2X0: Reflecteren
Nadere informatie1 Het sociale ontwikkelingstraject
1 Het sociale ontwikkelingstraject Tijdens de schoolleeftijd valt de nadruk sterk op de cognitieve ontwikkeling. De sociale ontwikkeling is in die periode echter minstens zo belangrijk. Goed leren lezen,
Nadere informatieVoor elke competentie dient u ten eerste aan te geven in welke mate deze vereist is om het stageproject succesvol te (kunnen) beëindigen.
FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSWETENSCHAPPEN NAAMSESTRAAT 69 BUS 3500 3000 LEUVEN, BELGIË m Stageproject bijlage 1: Leidraad bij het functioneringsgesprek Naam stagiair(e):.. Studentennummer:. Huidige opleiding
Nadere informatieBox 2: Vaststellen beginsituatie Handelingsgericht werken op PABO s en lerarenopleidingen VO
Kees Dijkstra (Windesheim), Els de Jong (Hogeschool Utrecht) en Elle van Meurs (Fontys OSO). 31 mei 2012 Box 2: Vaststellen beginsituatie Handelingsgericht werken op PABO s en lerarenopleidingen VO Doel
Nadere informatieCultuureducatie met Kwaliteit
ontwerp fourpack Cultuureducatie met Kwaliteit Onze ambities 1 2 3 Stappenplan Het kwadrant Drie domeinen 1 Intake 5 Scholingsactiviteiten VERBREDEN 2 Assessment 6 Meerjarenvisie In huis 3 Ambitiegesprek
Nadere informatieVISIEWIJZER TALENTENKRACHT
VISIEWIJZER TALENTENKRACHT Doel: -schoolteam krijgt door middel van discussie inzicht over zaken rond Talentenkracht (kennis vergroten, eye-openers, vragen laten ontstaan) -schoolteam ontwikkelt visie
Nadere informatieGemiddelde. Gemiddelde
Aantal respondenten: 57 Ouders 2014 Vensters voor verantwoording PO -- - + ++ Schoolklimaat 3,2 BIn hoeverre gaat uw kind met plezier naar school? 3,3 3 32 21 BHoe veilig voelt uw kind zich op school?
Nadere informatieSociale psychologie en praktijkproblemen
Sociale psychologie en praktijkproblemen Sociale psychologie en praktijkproblemen van probleem naar oplossing prof. dr. A.P. Buunk dr. P. Veen tweede, herziene druk Bohn Stafleu Van Loghum Houten/Diegem
Nadere informatie3.6 Diversiteit is meer dan verschil in cultuur 91 3.7 Antwoorden uit de gezondheidswetenschappen
Inhoud Inleiding 7 1 Diversiteit in jouw leven 13 1.1 Identiteit 13 1.2 Sociale identiteit 15 1.3 Sociale deelidentiteiten 17 1.4 Multiculturele persoonlijkheden 20 1.5 Aspecten van persoonlijkheden 24
Nadere informatieAchtergrondinformatie Leerstijlen en Werkvormen
Achtergrondinformatie Leerstijlen en Werkvormen Marjoleine Hanegraaf (NMI bv) & Frans van Alebeek (PPO-AGV), december 2013 Het benutten van bodembiodiversiteit vraagt om vakmanschap van de teler. Er is
Nadere informatieVoorbereiding hbo kunstonderwijs
Keuzedeel mbo Voorbereiding hbo kunstonderwijs gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo Code K0184 Penvoerder: Sectorkamer ICT en creatieve industrie Gevalideerd door: Sectorkamer ICT en creatieve
Nadere informatieDe 6 Friesland College-competenties.
De 6 Friesland College-competenties. Het vermogen om met een open enthousiaste houding nieuwe dingen aan te pakken. Het vermogen jezelf steeds beter te leren kennen. Het vermogen om in te schatten in welke
Nadere informatieOnderzoeksmap. Praktijkonderzoek Spelbetrokkenheid. Alles bij de hand.
Onderzoeksmap Praktijkonderzoek Spelbetrokkenheid Alles bij de hand. Inhoud Inhoud... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Achtergrondinformatie... 3 Spel... 3 Rol pedagogisch medewerker... 3 Spelbetrokkenheid...
Nadere informatiePijnpunten PBS. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Pijnpunten PBS Programma Welkom en voorstellen Pijnpunten SWPBS - Pijnpunten kort toelichten - World café: pijnpunten verkennen - Plenair inventariseren Wettelijk kader SWPBS Pedagogische kwaliteit van
Nadere informatieUITWERKING KOERS BEST ONDERWIJS
0 6 UITWERKING KOERS BEST ONDERWIJS Krijgt het kind wat het nodig heeft? leerkracht Koester de nieuwsgierigheid van het kind, geef het kind regie en plan samen de leerdoelen. Koers Best Onderwijs 2016-2020
Nadere informatieBLAADJE #4. mei 2018
BLAADJE #4 mei 2018 School voor KEES GROEP 1/2 breinvriendelijk onderwijs OBS met engelse les vanaf groep 1 De Koningslinde is een jonge openbare basisschool (obs ) in Vught. In het stadhouderspark, in
Nadere informatieOuderbetrokkenheid in het voortgezet onderwijs
Ouderbetrokkenheid in het voortgezet onderwijs Een goede relatie tussen ouders en school komt het leerresultaat ten goede en dat is wat we allemaal willen! Convenant Impuls Kwaliteitsverbetering Onderwijs
Nadere informatieRuimte creëren. kennis, p. 17). De oplettende lezer ziet dat in het schema van deze negen aspecten deze ruimte wordt aangeduid met de woorden
VERSLAG REACTIE 20 Over vermeende tegenstellingen die irrelevant zijn In het stuk van Piet van der Ploeg Pabo s varen blind op constructivisme (zie artikel op pagina 13) worden veel tegenstellingen geschetst.
Nadere informatiePraktijkgericht W&T onderzoek door leerkrachten: een case study
Praktijkgericht W&T onderzoek door leerkrachten: een case study Martijn Weesing, ipabo Amsterdam Erna van Hest, Vrije Universiteit Amsterdam St. Jan School, Amsterdam EWT Conferentie, NEMO, 22 mei 2013
Nadere informatieOuderbetrokkenheid: interviewschema
Ouderbetrokkenheid: interviewschema Contactinformatie: Prof. dr. Johan van Braak, Lien Ghysens en Ruben Vanderlinde Vakgroep Onderwijskunde Universiteit Gent Inleiding Met dit interview willen we meer
Nadere informatieKwaliteitsvragenlijst
Samenvatting Kwaliteitsvragenlijst Ouders September 2011 Vragenlijst ingevuld door 79 ouders in september 2011 De ouders geven Octant een 7,2 als algemeen rapportcijfer We scoren het best op: Leer- en
Nadere informatieDENKVAARDIGHEDEN bron: The Parallel Curriculum
DENKVAARDIGHEDEN bron: The Parallel Curriculum In 'The Parallel Curriculum' van Tomlinson et al. (2009) worden de 'Habits of Mind' van mensen die intelligent handelen beschreven, op basis van onderzoek
Nadere informatieLemniscaat Kompas. 1 Vijf aspecten van communicatie geïntegreerd
http://lemniscaatacademie.com francis@lemniscaatacademie.be Lemniscaat Kompas 1 Vijf aspecten van communicatie geïntegreerd RELATIE Verhouding INHOUD FOCUS Het thema waar het echt om gaat CONTEXT Cultuur
Nadere informatieIdentiteitsontwikkeling en/in het curriculum? inspiratiemiddag persoonsvorming Amersfoort, 28 september 2017
Identiteitsontwikkeling en/in het curriculum? inspiratiemiddag persoonsvorming Amersfoort, 28 september 2017 Voorstellen Alderik Visser a.visser@slo.nl Voorheen: docent geschiedenis en filosofie Nu: leerplannen
Nadere informatie1 Leren op de werkplek
1 Leren op de werkplek Wat is leren op de werkplek? Om dit te verduidelijken onderscheiden we in dit hoofdstuk twee vormen van leren: formeel en informeel leren. Ook laten we zien welke vormen van leren
Nadere informatieSamenvatting. Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld
Samenvatting Mensen creëren hun eigen, soms illusionaire, visie over henzelf en de wereld om hen heen. Zo hebben vele mensen een natuurlijke neiging om zichzelf als bijzonder positief te beschouwen (bijv,
Nadere informatiePiter Jelles Strategisch Perspectief
Piter Jelles Strategisch Perspectief Strategisch Perspectief Inhoudsopgave Vooraf 05 Piter Jelles Onze missie 07 Onze ambities 07 Kernthema s Verbinden 09 Verbeteren 15 Vernieuwen 19 Ten slotte 23 02 03
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Het aantal eerste en tweede generatie immigranten in Nederland is hoger dan ooit tevoren. Momenteel wonen er 3,2 miljoen immigranten in Nederland, dat is 19.7% van de totale
Nadere informatieWAT MAAKT DE VRIJESCHOOL UNIEK?
WAT MAAKT DE VRIJESCHOOL UNIEK? WAAROM DE VRIJESCHOOL De vrijeschool heeft een geheel eigen kijk op onderwijs, die gebaseerd is op het mensbeeld uit de antroposofie. Daarbinnen heeft iedere vrijeschool
Nadere informatieKader voor ontwikkeling - Denkvaardigheden
Kader voor ontwikkeling - Denkvaardigheden Denken over denken Denken over denken - Onderbouw O: Ik geef sterke punten van mijn aanpak/uitwerking aan -19-0 O: Ik geef verbeterpunten van mijn aanpak/uitwerking
Nadere informatie1 Aanbevolen artikel
Aanbevolen artikel: 25 november 2013 1 Aanbevolen artikel Ik kan het, ik kan het zélf, ik hoor erbij Over de basisingrediënten voor het (psychologisch) welzijn Een klassieke motivatietheorie toegelicht
Nadere informatieNAAM PERSOONLIJK & VERTROUWELIJK. Rapportage en interpretatie. 2 februari 2005
NAAM PERSOONLIJK & VERTROUWELIJK Rapportage en interpretatie EQ-I TM emotionele intelligentie 2 februari 2005 DE GEGEVENS IN DEZE RAPPORTAGE ZIJN PERSOONLIJK EN VERTROUWELIJK, EN WORDEN DOOR ONS UITSLUITEND
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Hoofdstuk 1 vormt de algemene inleiding van het proefschrift. In dit hoofdstuk beschrijven wij de achtergronden, het doel, de relevantie en de context van het onderzoek, en de
Nadere informatieCREATIEF DENKEN in ONDERWIJS Worskhops, training, begeleiding en materialen.
in NDERWIJS Creativiteit en Creatief Denken Creativiteit is een unieke eigenschap van de mens. Kijk om je heen, alles wat verzonnen en gemaakt is, vindt zijn oorsprong in het menselijk brein. Dat geldt
Nadere informatieHoe ben jij KNAP??? >> Doe nu de test! Ga naar de 'Vragenlijst' Howard Gardner
Hoe ben jij KNAP??? Je zou talent kunnen omschrijven als ergens heel goed in zijn. Elk mens heeft zo z n eigen talenten. Zelfs de grootste luilak die heeft namelijk een slaaptalent en een lui op de bank
Nadere informatieBronnenbank Onderwijstheorie Tessa van Helden. Inhoudsopgave Pagina. Bron 1 Design Marcel Wanders. 2. Bron 2 ADHD in de klas. 2
Bronnenbank Onderwijstheorie Tessa van Helden Inhoudsopgave Pagina Bron 1 Design Marcel Wanders. 2 Bron 2 ADHD in de klas. 2 Bron 3 Recensie over Boijmans van Beunigen 3 Bron 4 Flip in de klas. 4 Bron
Nadere informatieOnderwijs en leren. Leerstof en toetsen 3,5 3,4. Begeleiding 3,6 3,6. Aantal respondenten: 72 Ouderenquete OPOD 2014 compleet.
Aantal respondenten: 72 Ouderenquete OPOD 2014 compleet Onderwijs en leren 2010 2014 On Meer dan on Eens? Leerstof en toetsen 3,5 3,4 BHet is mij duidelijk wat de school onderwijskundig wil bereiken. 3,4
Nadere informatieBijlage 1: Opdrachten bij het boek Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding. Per groepje van 2/3 uitwerken.
Bijlage 1: Opdrachten bij het boek Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding. Per groepje van 2/3 uitwerken. Hoofdstuk 1: Opdracht 1: Groepsprofiel en de puberteit Bespreek en noteer kort: Hoe je
Nadere informatie3 LEERPLANDOELEN. De katholieke basisschool stelt zich als algemeen streefdoel voor mediaopvoeding:
3 LEERPLANDOELEN Algemeen streefdoel De katholieke basisschool stelt zich als algemeen streefdoel voor mediaopvoeding: De leerlingen kunnen op een behendige, zelfredzame en kritische manier participeren
Nadere informatieCreatief Denken. Een huis vol verhalen Groep 1 en Groep 2
Creatief Denken Een huis vol verhalen Groep 1 en Groep 2 Inleiding Creativiteit is een proces waardoor je laat zien dat alles wat is ook altijd anders kan zijn. Kijken naar de werkelijkheid, dat koppelen
Nadere informatieInterview Han van der Maas
Interview Han van der Maas Voor mij is programmeren een essentiële tool, zoals hamer en spijkers voor een timmerman 272 Interview Hoe ben je zelf geïnteresseerd geraakt in programmeren? Pas op de universiteit,
Nadere informatieDenken als een jurist. Jan Struiksma
Denken als een jurist Jan Struiksma VU-alumni 2013 Welke jurist? Advocaat Notaris Bedrijfsjurist Rechter Docent Onderzoeker Student Privaatrecht Strafrecht Staatsrecht Bestuursrecht Denken en rechtsvinding
Nadere informatieATTRIBUEREN OF TOESCHRIJVEN
ATTRIBUEREN OF TOESCHRIJVEN De meeste mensen, en dus ook leerlingen, praten niet alleen met anderen, maar voeren ook gesprekken met en in zichzelf. De manier waarop leerlingen over, tegen en in zichzelf
Nadere informatieWerkplan vakverdieping kunstvakken
Werkplan vakverdieping kunstvakken 2012-2013 algemene gegevens Naam: Klas: Nanda ten Have VR3C Gekozen vakverdieping: Beeldend onderwijs Persoonlijke leerdoel gekoppeld aan de vakcompetenties of gericht
Nadere informatieOuderavond Plusgroep. 15-09-2015 Marc Houben Josephine Close Véronique Kaanen
Ouderavond Plusgroep 15-09-2015 Marc Houben Josephine Close Véronique Kaanen Inhoud 1. Welkom 2. Wat is meer- en hoogbegaafdheid 3. Informatie over de Plusgroep 1. Wat is een Plusgroep 2. Wie nemen deel
Nadere informatieDe kanarie in de kolenmijn. Hoe aandacht voor autisme je website kan verbeteren
De kanarie in de kolenmijn Hoe aandacht voor autisme je website kan verbeteren Kennismaken Introductie Mijn achtergrond (Digi)talig Informatievoorziening in de zorg Vanuit de leefwereld kijken naar vakkennis
Nadere informatieAfgeronde onderzoeksprojecten Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking (periode 2008 2012)
Afgeronde onderzoeksprojecten Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking (periode 2008 2012) In de periode 2008-2012 heeft het Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking
Nadere informatieWij medewerkers & wij leerlingen van Stad & Esch maken samen de plek waar ontdekken en leren als vanzelf gaat. Welkom 21e eeuw.
onderwijs Wij medewerkers & wij leerlingen van Stad & Esch maken samen de plek waar ontdekken en leren als vanzelf gaat. Welkom 21e eeuw. April 2012 2 Stad & Esch bereidt leerlingen optimaal voor op de
Nadere informatieSchrijven en leren op de pabo en de basisschool. Zomerschool Lopon2 28 augustus 2014 Mieke Smits
Schrijven en leren op de pabo en de basisschool Zomerschool Lopon2 28 augustus 2014 Mieke Smits Onderwerpen Schrijven op de lerarenopleiding en de basisschool De kracht van schrijven voor het leren en
Nadere informatieRapport Docent i360. Test Kandidaat
Rapport Docent i360 Naam Test Kandidaat Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Sterkte/zwakte-analyse 3. Feedback open vragen 4. Overzicht competenties 5. Persoonlijk ontwikkelingsplan Inleiding Voor u ligt het
Nadere informatieVERDER IN LEREN STRATEGISCH BELEIDSPLAN 2011-2015 PUBLIEKSVERSIE
VERDER IN LEREN STRATEGISCH BELEIDSPLAN 2011-2015 PUBLIEKSVERSIE INHOUD Missie & visie 4 Het onderwijs voorbij 5 Kwaliteit vanuit identiteit 7 Werken vanuit passie 8 Elke leerling telt 10 Ondernemend en
Nadere informatie19. Reflectie op de zeven leerfuncties
19. Reflectie op de zeven leerfuncties Wat is het? Wil een organisatie kennisproductief zijn, dan heeft zij een leerplan nodig: een corporate curriculum dat de organisatie helpt kennis te genereren, te
Nadere informatieChristina van der Feltz-Cornelis en Willem van Tilburg
De revanche van het systeemdenken: wat is de waarde voor de sociale psychiatrie? Christina van der Feltz-Cornelis en Willem van Tilburg SYMPOSIUM SOCIALE PSYCHIATRIE: REVANCHE VAN HET SYSTEEMDENKEN 6 november
Nadere informatieBedoeling van dit werkcollege:
PSYCHOLOGISCHE DIAGNOSTIEK Veld Klinische en Gezondheidspsychologie Oktober 2005 Cécile Vandeputte- v.d. Vijver Bedoeling van dit werkcollege: Bespreking van de stappen van het psychodiagnostisch proces
Nadere informatieLeergang Authentiek Leiderschap
Begeleider: Willem Sarlemijn Adres: Jisperweg 53A 1464 NG Westbeemster Tel: 072 5020354 Thema s die in de modules aan de orde komen zijn:, Vitaliteit,,, Samen, Groei,,. Leergang Authentiek Leiderschap
Nadere informatieChecklist Gesprek voeren 2F - handleiding
Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de
Nadere informatieperspectief voor professionele ontwikkeling
Actie-onderzoek als perspectief voor professionele ontwikkeling Workshop ALTHUS-Seminar 6 maart 2012 Geert Kelchtermans (KU Leuven) 1. What s in a name? 1. Term: veelgebruikt; uitgehold? In literatuur:
Nadere informatiede waarnemingsvoorkeur
5 de waarnemingsvoorkeur Sensors - Intuitives Lees de volgende stellingen door en kijk welke van de twee het meest op jou van toepassing is: A of B. Geef voor een zo precies mogelijke score het antwoord
Nadere informatieWijzer in de professionele ruimte
Wijzer in de professionele ruimte Strategieën om de professionele ruimte van docenten(-teams) te optimaliseren Rob Vink Wat is professionele ruimte? Als docent geef je vorm aan het onderwijs en daar voel
Nadere informatie21ste-eeuwse vaardigheden:
INLEIDING 21ste-eeuwse vaardigheden Het helpen ontwikkelen van 21ste-eeuwse vaardigheden bij studenten vraagt het nodige van docenten. Zowel qua werkvormen als begeleiding. In hoeverre neem je een voorbeeldrol
Nadere informatieWiskunde en informatica: innovatie en consolidatie Over vragen in het wiskunde- en informaticaonderwijs
Tijdschrift voor Didactiek der β-wetenschappen 22 (2005) nr. 1 & 2 53 Oratie, uitgesproken op 11 maart 2005, bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Professionalisering in het bijzonder in het onderwijs
Nadere informatieCompassie leven. 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie. PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman
Compassie leven 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman Inhoudsopgave Voorwoord Wekelijkse inspiraties 01 Geweld in de taal? Wie, ik?
Nadere informatie