Brussel, Koninklijke Bibliotheek, II 298, preek 11 (f. 112r-119v) (Barbara Cuyermans) 12 (f. 119v-128r) (vertaling Jan Storm)

Transcriptie

1 Brussel, Koninklijke Bibliotheek, II 298, preek 11 (f. 112r-119v) (Barbara Cuyermans) [112r] Op den derden 1 paesdach een sermoen. anno LXVIII. Maria stabat ad monumentum foris plorans. Johannis XXII o capitulo. Maria stont buten ten grave weenende. Johannes (Io 20,11). Bij ende om wat zaken ic die woerde mijnre themen hale uuter evangelien van morghen ende niet en ruere van desen tegenwoerdegen dage is te wetenne: ic begeere te believen der minnender Magdalenen ende haren devoten aenbidders. Oeck soe heeft dat merkelijcste der evangelien van desen daghe noch andere dage om af te sprekene als in sondage naestcomende ende was al dat selve gisteren geruert 2 hoe Jesus int middel onder sijn discipulen stont en seide: Pax vobis, vrede si u (Io 20,19). Maer want het morghen gheen vierdach en is ende wi daerom gheenen tijt van sermoene [112v] en selen hebben, soe ghevick desen dach tharer groetmakinghen. Van welker niet al en betaemt geswegen te sine, die weerdich es dat se alle creatueren eeren al en mach se gheen menschelijck mont volloven. Maria Magdalena, sij stont (Io 20,11), heb ic geseit. Ende hoe stont si? Maer vol rouwen der bedructer jammerheit ende bitterlijck weenende. Ende waer stont sij? Sij stont ten grave haers liefs meesters ende heeren, den welken sij boven alle gescapen dingen minde, ya vierichlijck minnende was, sonder den welken sij niet gerusten en mochte. Si weende ende haers en was gheenen troest, want den ghenen daer al haren troest aen stont en vant sij niet. Ende hier om storte sij uuten aderen des rouwen bitter ende overvloeyende fonteynen van tranen. Maer wat troeste hadstu, o Maria, dattu alleen stont, yae waerlijck alleene? Want al hadden alle u ghesellinnen bij di geweest des si niet en waren ghi waert alleen ende nochtan soutstu alleen gheweest hebben. Want den ghenen dien du mindes ende dien ghi met hert, met ziele waert geeenicht in minnen, die was van di versceiden. Niet en was hi nochtan versceiden oft gesceiden, maer hij scheen dijns [113r] niet te achten. Mochti oec enigen troest Brussel, Koninklijke Bibliotheek, II 298, preek 12 (f. 119v-128r) (vertaling Jan Storm) [119v] Des donderdaeghs in die paeschweke Origenes omelie overgeset van pater Storm. [120r] Maria Magdalena vierichliken minnende stont buyten neven tgraf weenende. Johannes visecima (Io 20,11). Sij weende ende haer tranen als fonteynen liepen ende ronnen over haer wanghen. Daer en was nyement van allen hueren gheminden die se hadde moeghen vertroesten dan alleene haer traenen, heetelijc loepende over haer wanghen, milde fonteynen springende uuten aderen des rouwen, omdat se ghemiste ende niet en vant den gheenen die haer ziele minde. O Maria, Maria, wat troest haddi, wat rae oft hoe was u te zinne, dat ghi alleene wout bliven bij tgraf? Aylaes, sij berde al vol van Jesus minne. Sij en sach niet van hem in desen leven ende waer sij hem sueken soude en wijst sij niet. Daerom soe stort si tranen bij tgraf, uut rouwen haers herten. Want des was sij zeker, dat daer dat precioes lichaem haers heeren hadde gheleghen. Haer rouwe was vernyeuwet, want dien sij yerstwerf 1 Een latere hand heeft der van derden doorgehaald en gecorrigeerd tot vier. 2 gherueert hs.

2 ontfaen oft hebben van den yngelen die du op tgraf sages omdattu daer alleen bleves? Want du sueckst eenen ende du vinter twee. Du suekst oeck eenen dooden ende du vindes twee levende. Ghetroest u daer in ende wes te vreden. Maer lacen, dit en was haer al gheen troest, sonder het was een vermeerderen des rouwen ende een verdiepen harer wonden, want in desen ontfinck sij een dobbel quetsinge, yae een ongeneselike wonde. Sij hadde doch in der eerster wonden te saechten wat medicinen behouden, maer hier tegens en vant si gheen remedie noch troest. Redene: die zake des eersten rouwen was dat verlies des levenden ende den dooden en vant sij niet. In den eersten rouwe vant sij wat troests. Dat was: want den levenden hebbende verloren, hoepte si den dooden te bewisen teekenen der minnen in te salvenne die gaten der wonde. Maer dat lichaem niet vindende en wiste sij leyder wat doen oft beginnen. Sij stont op ende toesach ten grave. Daer oppenbaerden haer twee ynghelen (Io 20,11-12). Maer want berrende minne onlijtsam is noch niet en mach rusten, sonder sij hoept [113v] altijt wat nyeus te siene, soe en wert sij hier af niet getroest, maer bleef altijd screiende. O Maria, u is maschien bat geschiet dan ghi waendet, want eenen dooden suekende hebstu twee levende vonden. Weest dan te vreden, want dien du suekes en schijnt dijns niet te achten. Ghi sueckt hem ende en vintene niet. Ghij bidt ende hi en hoert di niet. Ghi screyt ende hi en siet des niet. Ghi clopt ende hi en doet di niet op. Ghi volght hem ende hi vlyet van di. O, hoe zeere is dit verandert ende Maria, waer hebstu dit verdient? Wilen plach hij di lief te hebben, yae zeere uutnementlijck te minnen ende nu en schijnt niet te achten. O alte wonderliken veranderinge der rechterhant gods (cfr Ps 76(77),11), wileneer soe prees hij di beweende doot, dien beweent sij nu wech ghenomen ende verloren. Ende desen rouwe was meerder, want hij en hadde gheenen troest. Die zake van den yerste rouwe was dat se den levenden verloren hadde, maer daer had se doch wat troests af, want sij hoepte dat se den dooden lichame soude behouden. Maer van den anderen tweesten rouwe en cost sij niet [120v] vertroest ghewerden, want den levenden had se verloren ende den dooden en cost sij niet vinden. Ende want berrende minne onlijtsam is ende niet en can gherusten, maer loept altoes van nieuts te vinden dat sij begheert. Daerom doen sij dus weende, neychde se haer neer ende sach int tgraf. Ende doen sach sij twee ynghelen sittende, ghecleet met witten, eenen ten hoefde ende eenen ten voeten, ter plaetsen daer gheleet was Jesus lichame (Io 20,11-12). Ende sij seyde haer: Wijf, wat weendi? (Io 20,13). O Maria, en trouwen, nu hebdi groeten troest gevonden ende messchien u es bat ghesciet dan ghi ghewaent sout hebben. Want waeromme? Ghi sochter eenen ende ghij vinter twee. Ghi socht eenen dooden ende ghi vint twee levende ende sij schijnen oec voer u sorghe te draghen ende willen uwen rouwe saechten ende vertroesten. Weest hier mede te vreden, want hi dien ghi sueket, die schijnt uwen rouwe niet te achten maer te vergheten. Het schijnt dat hi u tranen niet aen en siet oft en rueckt. Ghij roept hem ende hi en hoeres niet. Ghi sueckt hem ende ghi en vindes niet. Ghi clopt ende hi en doet u niet op. Ghi volght hem ende hi vliet. Aylaes, aylaes. Wat es dat aylaes? Wat veranderingen es dit? Aylaes, hoe eest aldus ghekeert, al in contrarien? Is dit Jesus, die u aldus heeft ghelaten? Hoe mach dit sijn? Ic mach dincken, maesschien [121r] hi en mint u niet. Hier voermaels soe minde hij u. Hier voertijts soe verantwoerde hi u voer den phariseus ende voer uwe suster ontsculdichde hi u

3 voer den pharizeus die di begreep int gheselscap van velen menschen aen der tafelen sittende ten etene. Nu laet hij di alleene staen ende du best alleen. Wileneer doen du bitterlec weendes te sinen voeten scheen hij di te minnen ende gaf selve getuge van di dattu vele mindes (cfr Lc 7,47). Nu schijnt hij al van di te vervremden. Wileneer als hi in Marthen dijnre suster huys ter herbergen was, ontboet hij di omdattu Marthen sout hulpen den orbore des huys doen (cfr Lc 10,40)? Neen [114r] niet, want als Martha over di claeghde dattu haer niet en holpt sorghen, verantwoerde u Jesus segghende dattu dat beste deel haddes vercoren (Lc 10,42). Maer daerom ontboet di Jesus dattu sittende te sinen voeten sout hoeren sijn woert ende werden vermaect van sijnre sueticheit ende omdat sijn yeghenwoerdicheit afnemen soude alle die droefheit uus herten. O dan aldersuetste meester, ende wat heeft dijn minnersse Maria nu yeghen di mesdaen, dattu haer niet en antwordes wat sij te di roept? Ende waer heeft sij dit verdient? Want zeert dat ghi haer huer sonden vergaeft en hebben wi niet gehoert dat sij ye sonde dede dan dat sij ten grave quam om dijn heilich lichaeme te salven, dwelke sij selve hadde sien begraven ende was daer bi als ment begroef. In welken sij dede als een getrouwe u mynnersse. O genadege Jesu, is dit dan sonde? Voerwaer neent, ten is gheen sonde, want het behaeghde di. Eest oec vrienscap ende minne? Alst waerlec es, waerom keerstu dijn aenschijn van haer ende du doch selve in Canticis hebs gesproken doer den mont des wisenmans: Ego diligentes me diligo, etcetera. Ic minne die myn minnen ende die vroech te my waken, die sal ick vroech verhoeren (Prv 8,17). Ende maer dit vrouken, yae werdich vrouken [114v] minnet di heetelec met allen haren crachten, heeft oeck vroech te di gewaect. Emmer herde vroech quam sij ten grave, want soe die evangelisten tuyghen waren noch donckerheiden. Ende boven dit haer minne werck, soe en schines du haer niet weder te minnen. Si keert haer achter ende vore omsiende tallen sijden ende sueckt met berrender liefden Jesum Nazarenum crucifixum (Mc 16,6), maer Jesus en laet hem niet vinden. Sij roept, sij screyt ende biddet. Jesus en antwort niet. Ghetroest u dan, o Maria, en wes te vreden met den yngelen die hi di gesint heeft te dinen troeste, want ziet sij vragen di waeromme du screyes. Ende het pleget een verlichten des rouwen te wesene dat een zeere vriendelijc (cfr Lc 10,42). Wijleneer soe prees hi u, doen ghi sijn voete salfdet metter salven, wiescht met tranen ende droeghdet metten hare. Doen versuet hi uwen rouwe, doen vergaf hi u sonden (cfr Lc 7,38-48). Wijleneer soe sochte hi u ende doen ghij bi der hant niet en waert, dede hi u sueken, vraeghde na u ende riep u. Ende als ghi bi hem niet en waert, soe ontboet hi u bij uwer suster, dat ghi te hem soudt comen. Ay goede meester, doen ghij se saecht weenen, weende ghij ende daertoe om haerder groeter minnen wille. Want se u zeer lief hadde, soe verwecte ghi haeren brueder Lazarum (cfr Io 11,1-38) ende verwandeldet die droefheit deser uwer minnerssen in groeter blijsscap. O, o, aldersuetste meester, wat heeft dese uwe discipule nu teghen u mesdaen oft waerinne heeft se uwe sueticheit vertorent oft verstoert, dat ghij aldus van haer vliet ende keert? Sint dat ghi haer sonden vergaeft, soe en hebben wij anders gheen sonde van haer ghehoert dan dat se zeer vroech quam ten grave, voer alle dandere, bringhende met haer die salve om uwen lichame daer mede te [121v] salven. Ende doen sij u niet en vant in den grave, liep sij ende boetscapte dat den discipulen (cfr Io 20,2). Die discipulen quamen, sij saghen ende sij ghinghen wederomme (cfr Io 20,4-9). Maer dese uwe bedructe minnersse blijft staende ende weent. Is dat sonde? Wij en connens niet meshaken noch gheloeghen, sij hevet ghedaen. Eest oec gheen sonde, maer eest minne, eest vrientscap, eest lieflike begheerte, die sij tuwert draeght? Waerom keerdi u dan van haer? Waerom berghdi u? Ghij lieve heere, ghij, die doch selve segt: Ic minne die gheene die my minnen ende die vroech opstaen ende waken, die selen mij vinden (Prv 8,17). Es dat waer? O lieve heere, dit vrouken die u mint ende die herde vroech tot u comt, waeromme en vint se u niet? Ha, Maria, Maria, die troestinge der ynghelen sij u ghenoch, blijft met hen, vraeght hen oft sij yet weten wat van hem ghesciet es, dien ghij sueckt ende dien ghi beweent. Zeekerlijc, ic gheloeve dat sij daer toe comen sijn dat se ghetuyghenisse van hem souden gheven. Ende ic meyne dat hij, dien ghij dus beweent, hen ghesonden heeft voer hem tuwen

4 mensche mach spreken vrileck van den ocsuuyne sijnre droefheit den ghenen die medeliden connen. Maer luttel hier af vermaect sijnde dese Maria seide sij toten yngelen: Tulerunt dominum meum, etcetera (Io 20,13). Sij hebben minen heere wech genomen. Den ghenen die mijn ziele mijnt hebben sij wech gedragen ende ic en weet niet waer sij hem geleit hebben. O, oft ic hem vinden mochte waer hij nu es. Ic was doch bi hem doen begraven was ende doen wist ic wel waer hij geleit was, want hi was hier geleit. Maer nu is hi van hier gedragen sonder my bi te sine. Ende daerom dat ic des gehoert noch gesien en [115r] hebbe waer hi gedragen es, soe en weet ick niet waer hi bleven mach sijn oft te wat plaetsen hij nu rustet. O, wat es van minen aldersuetsten heere ende meester? Siet, ic hebbe in den grave gesocht dien dat mijn ziele mijnt. Ic hebben gesocht ende hebs niet gevonden. Voertmeer en sal ick minen oeghen gheenen slaep gheven, noch mijnder herten vroude, noch minen lichame gheen ruste, tot dat ic weet waer hij is die mijn ziele mijnt. O, ende wie is hij onder alle creatueren dien ic sal moghen nae minen sueten meester vraghen? Ic bidde u doch, ghi dochteren van Jherusalem, eest dattu minen gemijnden hebt vonden, seght hem dat ic van minnen quele (Ct 5,8). Keren, o goede Jesu, dijn stemme es soe suete minen oeren. Keert doch u graciose aenschijn te my ende ic sal werden gesont. troeste, dat se sijne verrijsenisse cundighen souden ende dat se vertroesten souden uwe beweeninghe. Ende hierom soe seyden sij haer: Wijf, wat weendi? Welc is die [122r] zake van dus groeten rouwe? En verberghet uwe tranen van ons niet. Opent ons uwe herte ende wij selen u toenen uwe begheerte. Maria die sprect tot hen als tot haeren kinliken vrienden, die wel bekinden die begheerte haers herten ende haers rouwen. Daeromme seet sij weenlijc: Want sij hebben minen heere ghenomen, hem sueck 3 ic alleene. Hij mach my alleene vertroesten. Maer leyder, ic en weet niet waer sij hem gheleit hebben. Ic sie al omme oft ic hem yet sien mochte ende ic en siets niet. Ay, oft ic doch vinden mochte die plaetse daer hi gheleet es. Maer och rouwe mijns herten, ic en vints niet. Ay my allindighe, wat sal ic aengaen? Wat sal ic doen? Waer sal ic henen gaen? Waer es mijn gheminde vervaren, verloren? Ic heb hem ghesocht in den grave ende ic en hebs niet ghevonden. Ic hebben gheroepen ende hi en heeft my niet gheantwort. Ay my, ay my, waer sal icken sueken, dat icken vinden mochte? Ic wil opstaen. Ic wil noch die plaetse om gaen besueken, soe verre als ic vermach. Ic en sal minen oeghen gheenen slaep gheven totdat ic hem vinde, die mijn ziele mint. Ey, stort uut mijn oeghen tranen ende weenet ende en laet niet ave. Gaet, mijn voeten, gaet. Loept al omme ende en wilt niet rusten. Aylaes, aylaes, ay my, waer is [122v] mijn blijscap henen ghegaen. Mijn minne, waer mach hi hem berghen? Och, wat sal ic doen, dat ic hem vinden mochte? Werweert sal ic my henen keeren? Tot wien sal ic gaen? Van wien sal ic raet nemen? Wien sal ic vraghen? Wie sal mijnre ontfermen? Wie sal my vertroesten? Wie sal my toenen die mijn ziele mint? Waer hi gheleit es mijn minne? Waer hi slaept? Waer hi rust? Het en es gheenen rouwe ghelijc minen rouwe. Ic bidde u allen, seght hem doch dat ic van minnen quele (Ct 5,8), dat ic beswijme van rouwen. Keert weder, keert weder mijn gheminde. Keert weder begheerde mijns herten. Keert weder, mijn troest. Gheeft my weder die blijsscap uwer sueter ende saligher presencien. Toent my u suet aenschijn. Luye dijn stemme in minen oeren, want uwe steme 3 sue hs.

5 Dus clagende in therte ende alomme siende van begeerten soe wert sij geware dat die twee yngelen veranderden in haer aenschijn. Want tot dat Jesus quam, soe hadde sij die yngelen gesien als menschen. Mer doen se Jesum saghen comen, seit Crisostimus dat sij opstonden ende boden hem groete weerdicheit ende eere. Dwelke alst Maria sach soe keerde se haer vollec om opdat se saghe tegens wien die yngelen soe eerweerdichlec opstonden. Ende dus [115v] ommegekeert sach sij Jhesum staen ende sij en wiste niet dat Jesus was. Jesus seide haer: Mulier quid ploras, etcetera. Wijf, wat weenstu? Wien sueckstu? (Io 20,14-15). O bone Jesu, ende waerom vrages du desen wijfken die zake harer droefheit als du die selve best? Want sij hadde gesien di deerlijc hangen doerwont met ontelliken wonden ende die heilige voete daer sij wileneer genade harer sonden voer hadde vercregen die selve sach sij met eenen plompen nagel doersteken ende genichelt aen den cruce. Die handen bi welker ontfermherticheit dat harer verlossingen gewracht was, sach sij wreedelijc doerboren. En hadde sij dan niet wel vele ende groete zaken om te screyen? Yae. Noch meer? Ende sij en vant oec dinen heileghen lichame niet dat haer boven al dit swaer was. Waerom dan, lieve Jesu, soe vraeghstu haer als een vremder ende onbekinder: Wijf, wien suecstu? Waerom screytstu? Keeren, o goede Jesu, waerom schijndi haer dus vremde te sine? Hoe mach dusdanen herdicheit haer van dij ghethoent werden. Ghij weet doch dat sij dij alleene minnet ende alle verganckeleec dinck om uwer minnen wille ghelaten heeft. Waerom segstu dus: Wijf, wat suecstu? Waerom weendi? Du hebst doch al in di ghetoghen doen du voertijts haer ziele ondertrouwes in dijnre minnen als du haer herte ghenaest metten plaesteren dijnre [116r] goedertierenheit ende du se sueteleec altemale bestortes metten dauwe des hemels. Wel segge ic metten dauwe des hemels, want der hemelscher sueticheit dier sij overvloedeleec van dij vol was, mits der sueter woerden dijns ghebenediden monts die uutvloeyende waren van dijnre ewegher wijsheit, soe hadstu haer herte alsoe ghetrocken in uwer minnen dat se te mael al heel was afghekeert alder verganckelijcheit. O, ende wat wilt dit dan bedieden? Du hebs wileneer Lazarum haren brueder die IIII daghe doot was gheweest om harer is suete ende uwe aensichte es scoene. Doen Maria dusdanighen rouwe dreef, dus weende ende sij dese voersproken woerde gheseet hadde, soe als sint Jan Guldemont op devangelie van sinte Jane bescrijft, die twee ynghelen siende dat Jesus daer was met reverencien, met weerdicheiden hem nyghende, haer aenschine die Maria als menschelike aensichte gesien hadde veranderden, stonden op in een teeken van eeren. Welc Maria aensiende keerde haer [123r] omme om te siene wien die ynghelen alsoe eerden. Ende aldus omghekeert sach sij Jhesum staende ende sij en wijst niet dat het Jesus was. Doen sprack Jesus tot haer: Wijf, wat weendi? Wien sueckt ghi? (Io 20,14-15). O begheerte haerder zielen, o troest haers herten, waerom vraeghdij: Wijf, wat weendi? Wien suect ghi? Sij was doch die gheene die u, troest haers herten, cort daervoere met haeren oeghen ghesien hadde in groeten rouwe slaen nachelen ende hanghen aen den cruce? Ende ghi seght nu: Wijf, wat weendi? Wie sueket ghi? Aylaes, ende sij was die gheene die binnen drien daghen hadde ghesien ghenichget met plompen naghelen uwe handen, metten welken sij dicke ghebenedijt hadde gheweest, die voete die sij dicke ghecust hadde ende die sij met tranen ghewasschen hadde (cfr Lc 7,38). Ende nu seghdi: Wat weendi? Wien sueckt ghi? Ende tot al desen verdriete soe meynt se dat u lichame genomen es ende ghestolen om welke sij ghecomen was te salven, opdat se doch alsoe eenighen troest soude gecrijgen. Ende ghi seght: Wat weendi? Wien sueckt ghi? Ghi weet doch selve wel dat se nyement en sueckt dan u, dat se u alleene mint. Om uwen wille laet se ende versmaet se alle dinghen. Ende ghi seght: Wien sueckt ghi? Keere du, minlijke Jesu, ende du hebt dit wijfken ende al haer herte met eenen heymeliken [123v] trecke tuwer minnen ghetoghen, vele bat dan eenich magnet steen stael mach trecken. Du heb se gebonden met eender onsienliker ketenen dijnre sueter minnen ende met teekenen, met woerden, met inwendighen inspreken hebdi haer herte beruert, als ghi suverde alle haer sunden. Du hebst haer herte ondertrouwt met dijnre minnen. Du heb se van aller vergenckeliker dingen minnen ghelaten ende doen aflaten, opdat se van u gaen soude in vreden. Ende nu vraeghdi: Wien suecti? Ke lieve heere, daer sijt aensach hebdi tranen ghestort bij haers

6 minnen wille verwect van der doot. Hoe ghevraeghstu haer dan soe vremdeleeck: Wijf, waerom screytstu? Wijleneer oec, suete Jesu, soe stortstu haer alsoe gracioseleeck inne dijnre minnen sueticheit te dinen voeten sittende, soe dat se met sinte Peeteren die opten berch Thabor dijn glorie sach wel seggen mochte: Bonum est nos hic esse, etcetera. Het es ons hier goet te wesen (Io 9,33). Du hebbes oeck in haer gheplant gheloeve. Daerom suect sij dij. Ende hope daer uut dat sij di meynt te vinden ende te syene. Oeck die caritate om welke sij niet af en can ghelaten dij te sueken. Ende wat sal dit dan bedieden dattu haer sindes twee ynghelen? Van den ynghelen haer keerende toenstu haer eenen hofman, ende altijt schijndi haer verder te sinden van dij. Ghij en laetse niet sterven ende sonder di en can se niet gheleven. Yae, sij en saels niet langher [116v] connen ghedraghen. Ende waerom, o suete Jesu, beroerstu dus haren gheest tot meerderen rouwe? Nochtan Magdalena, al es sij vol van rouwen, sij hoopt al in u ende wanhoept lacen van u te vinden. Sij en es, seggick, in haer selven niet, maer om dij es sij als pelgrijm buyten haer selven. Die caritate pleghet alle dinck boven te gane ende alle dinghen te vermoghene, maer het schijnt dat sij hier niet en vermach. Nochtan der moghentheit gods niet te cleyne gheseet teghen welke gheen macht en wederstaet. brueders Lazarus graf. Du versocht wesende te sijn een rechter. Wout liever wesen haer voerspreke, opdat haer suete contemplacie niet en soude belet worden doen sij sat bi u tuwen voeten ende haer suster Marthe voer u aerbeyte. Du gaeft haer doen u selven in eenen suete cnoep der minnen. Du met teekenen ende met bewijse hebt haer met u verbonden in zaligher vereeninghen. Ende dat was doen. Maer wat eest nu? Nu leyder isse beroeft van ghewoenliken troeste al vol druefheiden, al vol zeericheiden, ende du 4 vraeght: Wat suecti? Wat weendi? Du hebt in haer geplant gheloeve, daer mede suecse u. Du hebt in haer ghevesticht hope. Daerom hoepse in u. Du hebt gheheellijc in haeren sin ghewortelt caritate. Daeruut comt dat se u mint. Ghi bedaut se, ghi besprayse [124r], opdat se voetsel ontfae van onsienliken watere der gracien. Die caritate, die minne, die sueticheit van u in haer gestuert, van haer in u weder ghestort, hout se ghebonden aen tgraf. Ende ghi vraeght haer: Wat weendi? Du siet, o Jesu, die zake haerder clachten. Du best zake haers weenens. Du maect se onrustich. Du keert se van den ynghelen. Du en laet se niet leven. Sij sal in onmacht vallen. Sij sal sterven. Sij en sal die groetheit haers rouwen des verlies van u niet langher cunnen ghedraghen. Ende 5 waerom dan, o goedertieren Jesu, waerom vraeghdi die minnende ende alsoe ghemint: Wat weendi? Wat sueckt ghij? Suete meester ende minne haerder zielen, waerom beruerdi haeren gheest? Sij rust doch al op u. Sij hoept al in u. Sij wanhoept al van u. Alsoe hertelijc, alsoe vierichlijc suect se u, dat sij oec niet en suect buyten u oft niet en dinct sonder u, want sij en es in haer selven niet, maer om uwen wille isse buyten haer selve. Waerom seghdi dan: Wat weendi? Wien suecti? Meynde oec, Jesu bone, dat se segghen sal: Om di ween ick. Di sueck ic. Tensij dat ghi haer dat yerst inne gheeft 6 ende sprect in haer herte: Ic ben die ghi sueckt. Ic ben die ghi beweent. Meynde oec, Jesu bone, dat se u soude moghen kinnen alsoe langhe als ghij u sout willen berghen? [124v] O bone Jesu, gheeft haer doch 4 Op een aantal plaatsen in de tekst is du door een latere gebruiker gecorrigeerd tot gij. Ik handhaaf hier de originele spelling. 5 en hs. 6 gheest hs.

7 Ende Jesum siende als eenen hofman en wiste sij niet dat Jesus was. Want haer oeghen en waren noch niet verclaert Jesum te kinnen. Het en dochte hem oeck noch gheen tijt. Ghelijc wij hebben in der evangelien van den twee discipulen die tot Emaus ghinghen dat sij Jesum niet en kinden met hem sprekende, maer in den brekenne des broets. Dus hilt hij haer oeghen ghebonden van sijnre kinnessen die huer herte ghevaen hadde met sijnre minnen (cfr Lc 24,13-31). Hierom, al eest dat wij niet vloes oft metter derder oft twintichster beeden en crijghen dat wij bidden, laet ons niet onverduldich sijn, want god die niet te leeren en es weet wel wat hij doen wilt. Ende dick soe weyghert hij van ontfermherticheiden dat wij bidden om onse meerder verdienten oft om ander zaken willen ghelijc hij Magdalenen hier 7 dede. Doen seide sij alse Jesum sach staen ghelijck eenen hofman: Heere, hebdij hem wech ghedraghen? Seght mi waer ghij hem gheleet hebt ende ic sal [117r] hem halen (Io 20,15). O wonderlike cracht der minnen, wie sal dit woert verstaen hem ende en 8 noemt sinen name niet, maer dits die cracht der volcomender minnen met onvolcomenen woerden spreken. Want die minnende waent dat alle menschen weten ende peysen den gheminden. Ghelijc die minnende ziele seit in Canticis: Boetscaept minen gheminden dat ic van minnen quele (Ct 5,8). Sonder yet anders daer toe doende seit sij oec dese Maria: Hebdij hem ghenomen, segghet my. Ende wien hem? Wie is hij, hem die mijn ziele mint? Hem die my mijn sonden heeft vergheven, hem die hier begraven was, hem dien ic zuecke, hem om wien ic soe bitterlijc screye, hem sonder wien te leven mijn sterven es, hem met wien te leven ic met alder herten zueke, begheere ende hoope. Dus thoent haer die minne dicke meer met suchten ende tranen dan met woerden. Oft ghij dan, seit se Maria, hem hebt wech ghedraghen, seght my waer du hem gheleyt hebt ende ic sal hem halen. eenighen troest. Het si langhe ghenoch ghebeit. Het si ghenoch vertoghen. Doen keerde haer Maria omme ende sach hem ende meynde dat hi een hofman gheweest hadde, sprack sij hem toe ende seide: Heere, eest dat ghijen ghenomen hebt, seght my waer ghijen gheleet hebt ende ic sal hem wech draghen (Io 20,15). Achermen, sij slechte den twee discipulen tot Emaus wert gaende, sij hadden onsen heere in haer gheselscap, maer haer oeghen waren ghebonden ende daerom soe en kinden sijs niet (cfr Lc 24,13-31). Soe en dede oec Maria. Sij een kindes niet. Haer oeghen waren oec ghebonden. Ten docht Jesu noch gheen tijt sijnde. Hij woude noch met sijnder gheminder spelen. Hij woude dat se noch langher van minnen soude quelen (cfr Ct 5,8). Hij woude haer minne, haer begheerte vertrecken tot huerder groeter verdienten. Leght dat op, ghi dochtere van Syon, als uwe begheerte, uwe ghebeth vertrocken wort. Leert aen Magdaleenen niet aflaten maer volherden, ghestentich bliven totten ynde toe. 7 hier boven de regel toegevoegd. 8 en boven de regel toegevoegd.

8 Siet hier wonderlijke stoutheit der minnen. Joseph van Armathia ontsach hem voer den joden Jesus lichame van den cruce te doene die nochtan orlof hadde van Pylatus dien te graven. Ende dit wijf seit sonder eeneghe vreese dat sij den lichaem halen sal, eest dat men haer seit waer hij gheleit es. Minne en bedinct gheen dinck. Ende oft hij in Hij is my, seet se, ghenomen, maer maghicken wedercrijghen ende hebt dijten ghenomen, seght mij, ic sallen wech draghen. O ellindeghe zeericheit, o wonderlike minne, dit wijf ghedect metter wolken des rouwen en sach die zonne niet, die [125r] nochtans vroech opgaende berayde die vinsteren haers herten, die te hants doerlichte in haerder zielen doer die oeren haers hertten. Maer want sij van minnen queelde in die zeericheit, soe scemerden die oeghen haers hertten dat se niet en coste ghesien dien sij sach. Sij sach Jesum ende sij en wiste niet dat Jesus was. O Maria, suectu Jesum? Waeromme en kindij Jhesum niet? Siet doch, Jesus comt tot dij. Ende dien ghij vraeght, die vraeght u ende meynde emmer dat hi een hofman is? Het is Jesus, het is Jesus. Maer nochtan het es oec waer, hij es een hofman, want hi heeft ghesayt alle goet sayt in den hof uwer zielen. Ende nu oft eenich ghebreck der onghelovicheit in u ware, hij commet uutroden. Ende wat is dat ghi seght: Ende eest dat ghi hem hebt wech ghenomen? Van wien verstaet ghij dat woert hem? Wie sal verstaen dat woert hem, want ghi en cleert niet wie hi es dien ghi sueckt. Is hi een kinlijc hofman? Bekint hi uwe begheerten? Weet ghi dan niet wie hij es, dien ghi met soe groeter neersticheit sueckt? Wien hem, vraeghdi recht oft als dese hem dien ghi sueckt in den grave ghesloten hadde? Wien hem? Wat mach dese eest een hofman weten van dien di ghi sueckt? Maer aylaes [125v] dat vermach die begheerte, die maniere des gheens die met minnen sueckt. Tgheen dat hij sueckt, meynt hij dat andere mensen kinnen. Alsoe als die bruyt Canticorum primo seet: Condicht my, toent my, die mijn ziele mint (Ct 1,6). Alsoe ghesciede oec in Marien. Maer o Maria, alte wel niet wetende spreect ghi hem. Want ghi en sueckt niet vader, noch brueder, noch kint, noch eertschen vrient, maer hem, hem die es, hem die toecomende es. Op alsoe als hi als alsoe ghenoemt wert, sonder noemen, dat een yeghelijck weten soude, dat hi is ende dat hij gheweest heeft ende ewelijck sijn sal. Maer wat is dat, o zalich wijf, weerde Magdaleene, wat is dat ghij seght: Ic sal hem wech draghen? Joseph van Aromathien die ontsach hem ende en dorste niet afnemen Jesus lichame van den cruyce dan in der nacht ende oec niet sonder orlof van Pylato. Maer du en willes gheens nachts verbeyen, niet bevreest dat ghi

9 dbiscops, des priesteren huys oft in der synagogen waren ghedraghen daer Petrus Christum loeghende, soudine daer halen? Ende oft hij in der straten laghe [117v] onder den scaren der ghewapender ridderen, soudine daer oeck halen? Sy meynde yae. Want Davids drie sterke doerbraken een heer van vele dusent ghewapender onder hen drien (cfr 2 Sm 23). Ende dese Maria hopet desghelijck alleen te doene, want sonder tijt oft stonde uuyt te nemen, soe seit sij: Segt my waer du hem hebs gheleit ende ic sallen halen. O lieve Maria, ende hoe soudi dien swaren lichaem moghen ghedraghen, ghij die een wijf sijt ende gheender swaerder lasten ghewoene? Hoe soudine oeck draghen soe op u scouderen oft in dinen armen? Wat waendi, lieve Maria, wat waendi? Meynt ghij yet u ghesellinnen bij di te wesene? Neen, sij niet, want du best alleene. Maer ic meyne, mach sij segghen, dat my gheschien sal dat den minnenden pleghet te gheschiene die alle onmoghelike dinghen tot mogheliken bringhet. Hierom, o goede Jesu, het es doch heden den derden dach dat dit rouwich wijfken om dij dus droevich ende zeerichlijc ghescreit heeft. Het en sij dat sij di vindet ende siet, yae wetende dat ghijt sijt, sij sal moghen verdwijnen ende van rouwen ten lesten neder doot vallen. Jesus sprack doen ende seide: Maria (Io 20,16). Ende ter stont bekinde se dat haer lieve meester was bi der sueticheit sijnder stemmen. Want Jesus plach se alsoe suetelijc te noemen dat alle haer binnenste met vrouden sijnder sueticheit worden bewiket. Doen daelde sij haer selve ter stont tot sinen voeten segghende: Rabboni, [118r] o wel lieve meester, ende woude met dien sijn voeten houden, maer Jesus verboet haer. Niet dat ghijt soe verstaen sult dat Jesus van gheenen vrouwen en woude ghetast sijn, want wij in der heilegher ghesien mocht werden, maer stoutelijc soe gheloofdij segghende: Ende ic sal hem wech draghen. O Maria, ende oft Jesus lichaem miesschien gheleet ware int sprincen der priesteren zale, daer die prince der apostelen [126r] Peeter hem wermde aent vier ende daer hij Jhesum loeghende, wat sout ghi doen? Ende ic sal hem wech draghen. Maer o Maria, oft hi in der straten laghe voer die menichte der joden, wat souwt ghi dan doen? Ende ic sal hem wech draghen. O wonderlijke stouticheit des wijfs. O wijf, niet een wijf, maer vele bat een man dan een wijf. Sij en nemt gheenen tijt uut, sij en maect gheen exceptie. Maer sonder alle vreese ghelooftse claer ende onvervaert. Seght my waer ghi hem gheleet hebt ende ic sal hem wech draghen. O wijf, groet is dijn ghestenticheit, groet is dijn gheloeve. Maer lieve wijf, lieve Magdaleene, met wat vroemicheiden, met wat crachten, met wat subtijlicheiden soudij moeghen of meynen soe swaeren lichame te draghen alleene, daer ghi metten anderen ghenoch te doene hadt om hem van den cruyce te draghenne ten grave. Wat meyndi dat ghij u ghesellinnen hebt bij ende met u? Sij sijn eewech. Ic sallen, seght sij, wech draghen. Minne is een wonderlijc dinck, want sij bringht onmoeghelijc tot moeghelijken. Ende dat minne niet en can volbringhen, dat hoept [126v] se, dat gheloeft se, dat se soude vermoeghen. O, daeromme, o goedertieren Jesu, wilt niet langher vertrecken haer begheerte, want het is nu drie daghen dat se uwer verbeyt ende sij en heeft niet daer sij haer hongerighe ziele mede vervullen mach dan met u. Ende daeromme oppenbaerende reyct haer tbroet uus lichamen. Want voerwaer, sij en sal niet langhe moegen onthouden dleven haers lichamen, tensij dat ghij haer vertoent u dleven haerer zielen. Doen seyde haer Jesus: Maria (Io 20,16). Dese stemme openende haeren name doerghinc haer ziele. Ende sij ghevoelde die ghewoenlijke cracht gods in desen woerde Maria. Sij alleene, hem alleene, alleenlijc ende ongemeene verstont hem. Die ghewoenlike stemme, segghick, verstont sij ende bekinden. Doen sij doen hoerde Maria alsoe plach hij se te noemen, haer meester soe doervuelde se in dien name die sueticheit gods. Ende bij der selver stemmen soe kinde se hem, haeren meester die haer wel wiste te noemen.

10 evangelien hebben dat die ander twee vrouwen doen sij Jesum saghen toeghinghen ende hielden sijn voeten (cfr Mt 28,8). Maer het was om ander twee zaken. Primo: die eerste zake was opdat sij haer niet verheffen en soude, want sij naest der moeder gods deerste was onder alle menschen die Christum nae der verrisenessen schoude ende aensach. Die ander zake was omdat bi den vertrecken haer begheerte soude meerderen. Want alst verlinct wert dat men gheerne hadde, soe wert die minnende begheerte noch berrender, yae opdattet ghewareghe begheerte sij. Spreke dy dan ane, o vol begheerten, minnende Maria Magdalena, ende hoe es di nu te moede als u gheminde meester soe suetelijc sijn stemme echter laet luyden in dinen bedroefden oeren, noemende di na sijnder ouder ghewoenten Maria. Sij mach segghen: O troost mijns herten ende leven mijnre zielen, waer hebstu di dus langhe connen verberghen dat ic dij niet en hebbe moghen sien. Maer die minne welke bijnae ontlijtsam es alles vertrecks dier en was niet ghenoech Jesum te siene. Sij en moeste hem oeck ghenaken. O alte groten veranderenghe der bitterder tranen in wonderlijker ontsprekeliker sueticheit. Maer [118v] als haer Maria neyghde om Jesum aen te tasten, soe verboet haer dat Jesus segghende: Noli me tangere. En wilt mi, seit hij, niet aentasten oft ghenaken, want ic en ben noch niet opgheclommen tot minen vader (Io 20,17). Oft hij segghen wilde die goede heere: Ic en ben noch niet opgheclommen tot minen vader, soe verre alst di aengaet, want du suekes mi als eenen dooden. Ic en ben oec niet opgheclommen tot minen vader soe verre alst my aengaet, want u begheerte trect meer aen mijn menscheit dan te mijnre godheit. Ende dus ontrack Jesus Marien hem aen te tasten haerder ende onser grooter salicheit. O goede Jesu, hoe salich sijn sij dan die u sueken in sympelheit des herten ende laten u met hen ghewerden. Niet dat se haren wille daer met vercrighen souden, maer omdat ghij uwen alderliefsten wille met hem doen sout. Salich ende wel salich sijn se 9 zekerlijc, lieve Jhesu, die u alleene minnen ende niet met u ghelijc Magdalena Doen werde weder levende haer gheest ende haeren sin quam weder tot haer. Doen ontfinck se weder haer gheloeve. Ende daerom altehant haer omkeerende [127r], segt sij hem: Rabboni, dats soe vele te segghen als: meester. O veranderinghe der rechterhant gods (cfr Ps 76(77),11), o goedertierenheit ons behouders, o ontfermherticheit ons verlossers, groeten rouwe is verwandelt in groeter blijsscap. Die tranen des rouwen sijn verwandelt in tranen der minnen. Ende uut deser minnen quaemt dasse meynde dat sij twoerts niet en behoefde, dwelck sij hadde ghevonden, maer dat vele beter was ende haer horbarlijker dwoert te handelen, te tasten dan twoert te hoeren, liep toe tsinen voeten om die te helsen ende te cussen. O stercke minne ende onlijtsam alder merringhen, alles vertrecxs, ten es haer niet ghenoch Jhesu te siene, met Jesu te spreken, tensij dat se oec Jhesum gheneecke. Sij wist wel dat die cracht ende zalicheit van hem uut ghinck ende maecte alle menschen ghesont. Nu Jesus die seyde haer: En neeckt mij niet. Ic en ben noch niet opghevaren te minen vader, te weetene na dinen ondersceede (Io 20,17). Recht oft hij segghen woude: Alsoe verre alst di aengaet, en ben ic noch niet opgheclommen. Want ghij dat niet alsoe claerlijc en gheloeft als van noede ware dat ic ben ghelijc den vader. Ende oec soe wedersloech [127v] hi haer zalighe begheerte met desen woerde: En wilt mij niet neken, opdat se haer niet en soude verheffen, dat sij yerst Christum verresen van der doot weerdich was te siene. Ende soe vertraeck hi haer te verleenen dat sij begheerde, dat was hem te gheneeken tot dat hi ten anderen male haer metten twee anderen Marien soude openbaeren. O alder suetste meester, o goedertieren heere, hoe goet sij dengheenen die rechtverdich sijn van herten. Och, hoe salich sijn sij die u sueken in simpelheyden haers herten. Hoe salich sijn sij die in u hopen. Voerwaer, wij bekinnen nu sonder alle twijfel waer te wesen dat ghi mint die gheene die u minnen ende dat ghij se nemmermeer en laet die 9 se boven de regel toegevoegd.

11 en dede, want sij verhoepte haer alleene in u, daerom vercreech sij dat begheerde. Ende zeeker dat haer herte vol dijnre sueticheit was toenden haer werken wel, want al dat in der weerelt was wert haer een cruce. Ghinck daerom van alder menschen aenschouwenne in der woestinen ligghen in een eeneghe spelunke. O, dan elck die [119r] verstant ghebruyct aenmerke 10 wat haer hiertoe driven mochte oft dat het ocsuyn was van sonden te scouwen. Neent niet, want mids der minnen ende sueticheit haerer herten soe track sij veel mensschen van sonden ende stercte se in gods minnen. Maer dat was docsuyn haers afsceidens, want sij vloet van al dat in der weerelt was opdat sij winnen mochte al dat in den hemel es. Dit was dan al haer ghenuechte om hemelsche dinghen te in u hopen. Sij hoepte in u ende sij en is niet vergeten, maer sij heeft meer vercreghen doer u dan sij wachte van u. Ende na desen sprack Jesus Marien toe: Gaet tot minen brueders ende seght hem: Ic clemme op te minen vader ende uwen vader, minen god ende den uwen (Io 20,17). Ende na desen woerde te hants, soe verscheen hij. Siet, hier wert Magdaleene ghemaect die ierste boode onder die menschen. Die yerste bode, seggic, der glorien des verrisenden heeren. Christus [128r] Jesus met sinen ghebenediden monde maectte se hier een evangeliste, een apostelersse, een cundersse sijnder verrisenissen. Sij wert ghemaect een uutroepersse om te bootscapen den gheenen die die verrisenisse over alle die werelt souden roepen. Ende het was oec wel betamende ende een welbeorlijcke maniere der menscheliker verlossinghen dat dwijf die een sundersse gheweest hadde maer bekeert was, alderyerst bootscapen soude die glorie der verrisenissen. Want een wijf waest, niet in den selven lichame, maer in der selver natueren, die den strick gheleet hadde van den valle. Ende soe vertelt se die bootscap ons heeren, die wijleneer die doot gecundicht hadde uut inghevene van den serpente. Ende dat doen Eva quaelc maecte, bedroeghen van den serpente, dat verbetert nu Magdaleene, uut bevele van onsen heer, die ons al tsamen, als wij hier niet langher sijn en moeghen, bij der weerdigher beeden der heyligher apostelerssen Magdaleenen wille ghenadichlijc verleenen te comen bij hem in den ewighen leven. Amen. 10 Na aenmercke : wat weggekrast.

12 peysene. Es daerom te wetenne dat negheen werck soe goet oft duechdelijc en mach sijn in den uutwerkene, het en wert eenichsins 11 bevlect. Ende dat coemt uut desen, want al dat ghestant der weerelt es sien, hooren, spreken, ghesien te werden ende ghehoert. Welke dinghen recht sijn als een clont loets op den vloghel weghende des gheens die gheerne metter herten ten hemel vlyeghen soude. Mocht nu yement vraghen oft Maria dien tijt niet langhe en dochte dien sij daer alleene was ende 12 wat sij maecte oft welck haer oefeninghe was. Ic antworde: Niet met allen en docht haer den tijt van XXX tich jaren lanck. Maer sij oefende haer ende wert ghevoet daghelijc mids overdinckenne des lijdens ende passien Christi. Sij overleide oec alle dien minnen teekene ende weldaden dier haer Christus bewijst hadde. Ende uut grooter wonderlijker [119v] sueticheit die sij hier af in haren binnensten creech, soe clam Jhesus eenen grooten hoeghen graet daghelijc op in haerder herten. Sij plach oeck sevenwerfs des daechs in deser oefeninghen sonderlinghen te contempleren ende wert daeromme sevenwerven binnen den daghe opghevoert int gheselscap der inghelen. Laet ons dan pinen op te climmen met Marien bij viereghen ghebeede haer oec eeren ende weerdicheit bewijsen, niet dat sij des nu behoeft oft datter haer yet met beholpen es, want in den hemel heeft sij meer eeren in eender uren dan haer over alle die weerelt mach ghedaen werden in vele hondert jaren. Noch die heileghen in den eweghen leven en hebben onser goeden niet te doene, als David seyt in den souter: Bonorum meorum non eges domine (Ps 15(16),2). Maer voer ons mach sij bat bidden den ontfermherteghe god den welken sij eenformelijc gheeenicht es. Yae, sij es ghemaect een voerboetscapersse der glorioser verrisenessen ons liefs heeren, met welken sij nu regneert in glorien ende ewegher vrouden. Die welke selve glorie ons te 13 vercrighen wille verleenen bij beede sijnder liever minnerssen Magdalenen Jhesus Christus onser alder heere, die metten vader ende den heileghen gheest leeft ende regneert, god eewelijc ende emmermeer ghebenedijt. Amen. 11 sins in eenichsins boven de regel toegevoegd. 12 Na ende : woord doorgehaald en geëxpungeerd. 13 te boven de regel toegevoegd.