De toekomst van de lerarenopleiding vanuit het perspectief van duurzaam onderwijs. Kris Van den Branden KU Leuven

Transcriptie

1 De toekomst van de lerarenopleiding vanuit het perspectief van duurzaam onderwijs Kris Van den Branden KU Leuven

2 De voorgeschiedenis. Steunpunt Gelijke Onderwijskansen Lerarenopleider KU Leuven Hoe kan onderwijs zo goed mogelijk werken voor zoveel mogelijk lerenden?

3 De toekomst (althans de volgende 40 minuten ) Basisprincipes van duurzaam onderwijs Reflecties op de uitdagingen voor de lerarenopleiding

4 ENERGIE

5 ENERGIE Leren Ontwikkeling Demotivatie Frustratie Spijbelgedrag Ongekwalificeerde uitstroom Stopzetten studies

6 ENERGIE leren Leren Ontwikkeling demotivatie frustratie spijbelgedrag geen diploma

7 energie leren

8 . als de energie die geïnvesteerd wordt in leren tot echte ontwikkeling leidt, dan kan die succesvolle leerervaring nieuwe sociale, emotionele en cognitieve energie voor leren losmaken. Op die manier wordt energie-voor-leren hernieuwbare energie. Het wiel blijft draaien. Als dit systematisch en regelmatig gebeurt, en voor elke individuele leerling in het onderwijssysteem, dan wordt energie-voor-leren op een duurzame manier aangewend, eerder dan uitgeput. Dan wordt onderwijs duurzaam onderwijs. Visietekst duurzaam onderwijs, p. 1 energie leren

9 2 vragen 1. Hoe kan je positieve energie bij alle leerlingen opwekken? 2. Hoe kan die positieve energie maximaal in leren worden omgezet, zodat bij elke leerling het energieleren-wiel blijft draaien?

10 Positieve energie voor leren losweken Door het bevorderen van ZINVOLLE competenties Vlaamse Scholierenkoepel, 2010: Leerlingen willen zinvolle leerstof!

11 Positieve energie voor leren losweken Door het bevorderen van ZINVOLLE competenties Raamwerken voor 21 ste eeuwse sleutelcompetenties Zie o.a. Dumont et al, 2010; Gardner, 2008; Marzano & Heflebower, 2011; OECD, 2005; Partnership for 21th century skills (2009); Trilling and Fadel, 2011; Van den Branden, 2012; Wagner, 2010

12 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw kennis doen werken

13 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw taal en informatie doen werken

14 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw hun verbeelding doen werken

15 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw sociale relaties doen werken

16 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw technologie doen werken

17 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw verandering doen werken

18 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw hun leer-kracht doen werken

19 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw hun leven doen werken

20 Zinvolle competenties voor de 21 ste eeuw het leven op deze planeet doen werken

21 Mensbeeld? - Mensen die persoonlijke belangen kunnen verzoenen met sociale en maatschappelijke belangen - Creatieve dromers die rationeel onderbouwde beslissingen kunnen nemen - Mensen die vertrouwen hebben en geloof in eigen kunnen

22 Vakkenonderwijs? Synergie tussen vakdoelstellingen en 21 ste - eeuwse sleutelcompenties

23 Hamvraag voor de lerarenopleiding - In welke mate bevorderen we in de lerarenopleiding deze zinvolle sleutelcompetenties bij onze studenten, en vormen we de hele persoon van de student? - In welke mate zorgen we ervoor dat jonge leerkrachten deze competenties bij hun leerlingen kunnen bevorderen?

24 Positieve energie voor leren losweken Hoe? Door leerlingen te respecteren, een warme band met hen te smeden, en het vertrouwen te geven dat ze die zinvolle competenties zullen kunnen verwerven

25 Wat is een goede leerkracht? Iemand bij wie we ons gedacht mogen zeggen. Een leerkracht bij wie we zelf mee mogen beslissen. Iemand waar je ook eens mag lachen en waar je over jezelf kunt vertellen. Iemand die niet roept, die luistert naar de leerlingen en respect toont. Unicef-rapport (2013). Iedereen gelijke kansen op school? Dat denken zij ervan!

26 Uitbouwen van een positieve relatie met leerlingen Leerlingen hebben behoefte aan: - relatie (je veilig voelen binnen de omgeving) - competentie (geloof en plezier hebben in eigen kunnen) - autonomie en onafhankelijkheid (de wens zelfstandig dingen te doen) (Cornelius-White, 2007; Stevens, 2002; Deci & Ryan, 2009; Hattie & Yates, 2014)

27 Positieve energie voor leren opwekken INTERESSE COMPETENTIE RELATIE AUTONOMIE

28 Hamvraag voor de lerarenopleiding In welke mate bevorderen we bij onze studenten lerarenopleiding de competenties om op een constructieve, ondersteunende manier in interactie te treden met hun leerlingen en een warme relatie met hen op te bouwen?

29 Energie omzetten in leren Hoe?

30 Wat doen succesvolle onderwijssystemen? (1) - Ze confronteren de student met zinvolle inhouden en haalbare uitdagingen. - Ze motiveren lerenden en zetten hen aan tot actief leren. - Ze geven lerenden kansen om verbindingen te maken tussen het nieuwe en het gekende, tussen gekende ideeën, tussen abstract en concreet, tussen binnenschools en buitenschools - Ze contextualiseren en re-contextualiseren abstracte leerinhouden. (zie o.a. De Corte, 2011; Dumont et al, 2010; Pashler et al., 2007; Van den Branden, 2012; Hattie, 2009; Petty, 2009; Marzano, 2003)

31 Serieschakeling of synergie?

32 (zie o.a. De Corte, 2011; Dumont et al, 2010; Pashler et al, 2007; Van den Branden, 2012; Hattie, 2009; Petty, 2009; Marzano, 2003) Wat doen succesvolle onderwijssystemen? (2) - Ze confronteren de student met zinvolle inhouden en haalbare uitdagingen. - Ze motiveren lerenden en zetten hen aan tot actief leren. - Ze geven lerenden kansen om verbindingen te maken tussen het nieuwe en het gekende, tussen gekende ideeën, tussen abstract en concreet, tussen binnenschools en buitenschools - Ze contextualiseren en re-contextualiseren abstracte leerinhouden. - Ze maken het leren socialer en collaboratiever. - Ze maken gebruik van een variatie aan werken groeperingsvormen. - Ze verhogen de zelf-regulatie en autonomie van de leerder geleidelijk. - Ze differentiëren tussen studenten. - Ze geven studenten feedback. - Ze gebruiken evaluatie om het onderwijs beter te maken.

33 Hamvraag voor de lerarenopleiding In welke mate krijgen onze studenten de kans om kennis te nemen van wat we (op basis van onderzoek) weten over leren en over onderwijs? In welke mate krijgen onze studenten de kans om pogingen te ondernemen om die kennis om te zetten in krachtig onderwijs?

34 Hamvraag voor de lerarenopleiding In welke mate is onze eigen lerarenopleiding een levend voorbeeld van het soort onderwijs dat we van onze studenten willen zien?

35 W ste eeuwse sleutelcompetenties Evidence 21 ste eeuws onderwijs?

36

37 De leerkracht als onderwijspedagogisch wijs mens De leerkracht als oordeelkundige beslisser De leerkracht als dynamische synergiebewerker De leerkracht die werkt met mensen en voor mensen (Biësta, 2015)

38 Hamvraag voor de lerarenopleiding In welke mate is de lerarenopleiding een omgeving waarin studenten stelselmatig beter kunnen worden in het onderwijspedagogisch wijzer worden, in het maken van oordeelkundige beslissingen in specifieke leeromgevingen?

39 De leerkracht maakt het verschil De leerkracht die on the spot en on the fly voortdurend evalueert hoe het onderwijs verloopt en op basis van die evaluatie bijstelt en bijstuurt De leerkracht die samen met (individuele) leerlingen onderwijs maakt en de kans op leren maximaliseert

40 Evalueren om te leren INTERESSE? COMPETENTIE? RELATIE? AUTONOMIE? VERBINDINGEN?

41 In de spiegel kijken In duurzaam onderwijs is het belangrijkste doel van evaluatie het verbeteren van het onderwijs. Evaluatie en assessment moeten blootleggen of de energie-leren-cyclus van de leerlingen nog draait, en als dat niet het geval, welke hinderpalen het proces doen stokken.

42 Evalueren om te leren Wat doet evaluatie in het onderwijs met de positieve-energie-voor-leren van de student? Leidt evaluatie tot: Meer ZORGEN voor de leerling? Een betere ZORG voor de leerling? (zie ook Brown, 2004, Castelijns e.a., 2011; Hattie & Yates, 2014)

43 Opvolgen van evaluatie Het cruciale belang van feedback en verfijnde ondersteuning: Evaluatie als aanzet tot verder leren Feedback die positief motiveert én informeert Feedback die het leerproces voortstuwt, cognitief én socio-emotioneel (Hattie, 2009; Hattie & Timperley, 2007)

44 De kracht van feedback Where am I going? Feed up How am I going? Feed back Where to next? Feed forward (Hattie & Timperley, 2007)

45 Hamvraag voor de lerarenopleiding In welke mate krijgen studenten de kans om hun visie op evaluatie te verbreden, en formatieve evaluatie in de praktijk om te zetten? In welke mate is onze lerarenopleiding een model op dit gebied?

46 Sociale bocht Van leerkrachten opleiden naar leerkrachtenteams die zichzelf opleiden.

47 Sociale bocht Ook in dit opzicht zal onderwijs een sociale bocht moeten nemen. Waarschijnlijk vormen schoolteams de potentieel meest krachtige leergemeenschappen op aarde. Maar opdat schoolteams echt professionele leergemeenschappen kunnen worden, moet de beschikbare en schier onuitputtelijke energie-voor-leren van een schoolteam op gepaste wijze aangeboord worden. (Visietekst duurzaam onderwijs)(zie ook Fullan, 2011; Levin, 2012)

48 Ook de leerkracht leert door samenwerkend leren INTERESSE COMPETENTIE RELATIE AUTONOMIE VERBINDINGEN

49 Hamvraag voor de lerarenopleiding In welke mate worden studenten doorheen de opleiding doordrongen van het feit dat uitstekend onderwijs iets is dat leerkrachten SAMEN maken? In welke mate krijgen studenten de kans om competenties samen op te bouwen?

50 Professioneel continuüm Van student tot startbekwame leerkracht (STARTCOMPETENTIES) Van startbekwame leerkracht tot ervaren leerkracht (GEVORDERDE COMPETENTIES) Van ervaren leerkracht tot expert-leerkracht (EXPERTCOMPETENTIES)

51 Hamvraag voor de lerarenopleiding In welke mate is er een synergie tussen de lerarenopleiding en het professioneel continuüm van beroepsvervolmaking?

52 Duurzaam onderwijs Cruciale competenties worden ontwikkeld: leerlingen en studenten ontwikkelen de competenties die cruciaal zijn voor hun toekomstig leven en voor de toekomst van de planeet. Energie voor leren wordt hernieuwd: de energie die leerlingen en studenten investeren in onderwijs moet maximaal omgezet worden in leren en ontwikkeling, wat op haar beurt nieuwe energie voor leren oplevert. Er gaat geen talent verloren: onderwijs moet optimaal werken voor elke leerling/student, ongeacht zijn of haar achtergrond.

53 Een lerarenopleiding die voor studenten het boeiendste deel van hun hele schoolcarrière vormt. die een levend model is van het soort onderwijs dat we graag willen zien.. die de batterijen van studenten vollaadt met positieve energie voor leren en onderwijzen zodat ze anderen in de toekomst energie voor leren kunnen geven

54 Nood aan een expertisenetwerk? JA

55 Meer lezen over duurzaam onderwijs? Van den Branden, K. (2012). Sustainable education: basic principles and strategic recommendations. School Effectiveness and School Improvement, vol. 23/3, pp Van den Branden, K. (2013). Duurzaam onderwijs: van theorie naar praktijk. Impuls, jg. 44, nr. 1 Van den Branden, K. (2011). Krijtlijnen voor duurzaam onderwijs. Impuls, jg. 42, nr. 1

56 Referenties Biësta, G. (2015) Het prachtige risico van onderwijs. Culemborg: Uitgeverij Phronese. Bransford, J., Brown, A., & Cocking, R. (1999). How people learn: Brain, Mind, Experience, and School. Washington, DC: National Academy Press. Brown, S. (2004). Assessment for learning. Learning and Teaching in Higher Education, 2004/1, Castelijns, J., Segers, M., & Struyven, K. (red.),(2011) Evalueren om te leren. Toetsen en beoordelen op school. Bussum: Coutinho. Cornelius-White, J. (2007). Learner-centred student-teacher relationships are effective: A meta-analysis. Review of Educational Research, 77/1, Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The 'what' and 'why' of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11, De Corte, E. (2011). Constructive, self-regulated, situated and collaborative learning: An approach for the acquisition of adaptive competence. Journal of Education, 192, Dumont, H., Istance, D., & Benavides, F. (Eds.) (2010). The nature of learning. Using Research to Inspire Practice. Paris: OECD. Dweck, C. (2000). Self-theories: Their role in motivation personality and development. Philadelphia: Psychology Press. Fullan, M. (2011). Choosing the wrong drivers for whole system reform. Melbourne: Centre for Strategic Education. Gardner, H. (2008). 5 Minds for the future. Boston: Harvard Business Press. Hattie, J. (2009). Visible Learning: A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. New York: Routledge. Hattie, J. (2012). Visible learning for teachers. Maximizing impact on learning. New York: Routledge. Hattie, J. & Yates, G. (2014). Visible learning and the science of how we learn. New York: Routledge. Hattie, J. & Timperley, H. (2007). The power of feedback. Review of Educational Research, 77, Levin, B. (2012). How to change 500 schools. Cambridge: Harvard Education Press. Marzano, R. (2003). What works in education: Translating research into action. Alexandria: ASCD. Marzano, R., & Heflebower, T. (2011). Teaching and Assessing 21st Century Skills. Cheltenham: Hawker Brownlow Education. Partnership for 21st Century Skills. P21 Framework Definitions. Available online: (accessed on 12 January 2015). Pashler, H., Bain, P., Bottge, B., Graesser, A., Koedinger, K., McDaniel, M., Metcalfe, J. (2007). Organizing instruction and study to improve student learning. Washington, DC: National Center for Education Research, Institute of Education Sciences.. Retrieved from Petty, G. (2009). Evidence-based teaching: a practical approach. Cheltenham: Nelson Thornes. Hattie, J. (2009). Visible Learning: A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. New York: Routledge. Hattie, J. & Timperley, H. (2007). The power of feedback. Review of Educational Research, 77, Hattie, J. & Yates, G. (2014). Visible learning and the science of how we learn. New York: Routledge. Stevens, L. (2002). Zin in leren. Antwerpen: Garant. Trilling, B, & Fadel, C. (2011). 21th Century skills. Learning for life in our times. San Fransisco: Jossey-Bass. Wagner, T. (2008). The Global Achievement Gap. New York: Basic Books. Willingham, D. (2009). Why don t students like schools? San Fransisco: Jossey-Bass.