vastgesteld in 1e lezing

Transcriptie

1 Protestantse Gemeente Utrecht Jaarrekening 2015 van het College van Kerkrentmeesters kerk in de stad, kerk vóór de stad versie 7 27 mei 2016

2 - jaarrekening Inhoudsopgave pagina Verantwoording 2 Organisatie 3 Verslag van het CvK 4 Verklaringen van CvK en AK 5 Grondslagen 6 Balans 8 Staat van Baten en Lasten 9 Specificaties Balans 10 Overige rechten en verplichtingen 24 Specificaties Baten en Lasten 25 Verrekening met bestemmingsreserves 34 Balans per wijk 35 Baten en Lasten per wijk 36 Verantwoording Financiële administratie en samenstelling jaarrekening: Bureau van de Protestantse Gemeente Utrecht Margaretha van Parmadreef SR Utrecht Controle jaarrrekening: Van Ree Accountants en Belastingadviseurs BV Postbus AG Doorn PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

3 - jaarrekening Organisatie In deze jaarrekening zijn de financiën van de Protestantse Gemeente Utrecht (PGU) over het boekjaar 2015 verantwoord, die door het College van Kerkrentmeesters (CvK) worden beheerd. Voor de rapportage over de financiën van de Protestantse Diakonie Utrecht, wordt verwezen naar de eigen jaarrekening van de Diakonie. De PGU is onderverdeeld in 10 wijkgemeenten en is eigenaar van 13 kerkgebouwen. De financieeladministratieve indeling van de PGU is gebaseerd op een combinatie van beide: Kostenplaats Status Kerkgebouw E/H Leden Bijdragen Centraal PGU EUG Wijkgemeente Janskerk H Jacobi Wijkgemeente Jacobikerk E CP Dom Wijkgemeente Domkerk E Bethel Deelwijk Zuilen Bethelkerk E Oranje Deelwijk Zuilen Oranjekapel E Johannes Wijkgemeente Johannescentrum E Tuindorp Wijkgemeente Tuindorpkerk E Nieuwe Kerk Wijkgemeente Nieuwe Kerk E Wilhelmina Deelwijk Marc-Wilh Wilhelminakerk E Nicolai Wijkgemeente Nicolaikerk E Marcus Deelwijk Marc-Wilh Marcuskerk E West Wijkgemeente Wijkplaats (DMO) H De Haven Pioniersplek Triumfatorkerk H 16 7 Janskerk Gebouw (Centraal) Janskerk E Triumfator Gebouw (Centraal) Triumfatorkerk E De kostenplaats Centraal representeert de gemeenschappelijke beheerszaken van de PGU, die onder de rechtstreekse verantwoordelijkheid van het CvK vallen. De andere kostenplaatsen, in dit jaarverslag kortweg aangeduid als 'wijken', zijn georganiseerd rond een kerkgebouw. Daarbij is aangegeven of de wijk verantwoordelijk is voor de exploitatie (E) van het gebouw of deze vierplek alleen huurt (H). Per wijk is het aantal in het LRP ingeschreven personen (leden, blijkgevers etc.) vermeld, en daarnaast het aantal bijdragen via de Actie Kerkbalans. Het aantal financieel betrokken personen is overigens hoger, omdat een PE (gezin) meestal gezamenlijk betaalt en omdat er ook buiten Kerkbalans om wordt bijgedragen, bijvoorbeeld direct aan de wijk. De gebouwen Janskerk en Triumfatorkerk vallen rechtstreeks onder het CvK. De andere wijken hebben een eigen gedelegeerde verantwoordelijkheid voor de financiën van de wijk, voor het beheer van het kerkgebouw, en voor het werkgeverschap van de medewerkers. Voor al deze wijken met een eigen bestuur, meestal de wijkraad van kerkrentmeesters en de wijkkerkenraad, is een wijkjaarrekening opgesteld, die aansluit bij deze geconsolideerde jaarrekening van de PGU. Alleen de PGU als geheel heeft rechtspersoonlijkheid (naast de Diakonie). Een wijk kan geen overeenkomsten op het gebied van personeel, gebouwen of financiën aangaan, zonder instemming van het CvK. PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

4 - jaarrekening Verslag van het College van Kerkrentmeesters Met deze geconsolideerde jaarrekening van de Protestantse Gemeente Utrecht verschaft het College van Kerkrentmeesters inzicht in de balans per , en daarmee in de opbouw en samenstelling van het vermogen, en in alle baten en lasten in het boekjaar De jaarrekening sluit met een balanstotaal van en met een resultaat over het boekjaar 2015 van (a) Een deel van de uitgaven is ten laste gebracht van daarvoor opgebouwde bestemmingsreserves. Verder zijn bepaalde inkomsten gereserveerd voor besteding in de toekomst. Daaronder valt ook de resultaatbestemming van de wijk Citypastoraat Domkerk, die uit het wijkresultaat wenst toe te voegen aan bestemmingsreserves. Totaal van onttrekkingen uit en toevoegingen aan bestemmingsreserves (b) Eindsaldo exploitatie 2015 toe te voegen aan algemene reserve (a + b) In de begroting voor 2015 was nog een tekort voorzien. Maar op de beleggingen is een boekwinst gerealiseerd, waardoor de financiële baten bijna hoger uitkwamen dan vooraf aangenomen. Daarnaast zijn de inkomsten uit de gebouwen ruim hoger dan verwacht. Aan de kostenkant is minder besteed dan begroot. In 2015 zijn verbouwingen uitgevoerd in de Nieuwe Kerk en de Tuindorpkerk, waarvoor aparte begrotingen zijn opgesteld, buiten de reguliere begroting voor dat jaar. Deze projecten zijn verantwoord en toegelicht onder de diverse baten en lasten. Legaten worden rechtstreeks toegevoegd aan het eigen vermogen, dus aan de algemene reserve of aan bestemmingsreserves. Legaten in 2015 ontvangen en toegevoegd aan het eigen vermogen (c) Toename financiële reserves PGU (a + c) De financiële reserves van de PGU, dat wil zeggen het eigen vermogen exclusief de herwaarderingsreserve gebouwen, stegen dus met ruim Een legaat van was al op voorhand in 2014 besteed aan de verbouwing van de Nicolaikerk; als dit buiten beschouwing wordt gelaten resteert nog altijd een toename van de reserves van Voor een langdurig stabiel rendement investeert het CVK vanaf 2015 een deel van de reserves van de PGU in de realisatie en exploitatie van het gezondheidscentrum Nieuwe Prinsenhof, via een daarvoor opgerichte kerkelijke steunstichting. Deze nieuwe ontwikkeling wordt toegelicht in het hoofdstuk 'Overige rechten en verplichtingen'. Als bijlagen zijn matrixoverzichten toegevoegd met per wijkgemeente de balans en de staat van baten en lasten. Dit zijn samenvattingen van de afzonderlijke wijkjaarrekeningen, die buiten de accountantscontrole vallen. Het beleid van de PGU is gericht op een sluitende exploitatie van elk van de afzonderlijke wijken. Er gelden vitaliteitscriteria, waarbij als ondergrens voor de wijkreserves het weerstandsvermogen wordt aangehouden. Zie ook daarvoor het matrixoverzicht van de wijken. PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

5 - jaarrekening De wijken Bethelkerk, Oranjekapel, Wilhelminakerk en Marcuskerk hebben structurele tekorten, die worden opgevangen uit bestemmingsreserves of uit de algemene reserve van de wijk. In en met deze wijken vindt overleg plaats over het perspectief op langere termijn. De andere wijken waren in 2015 in staat een (bijna) sluitende exploitatie te realiseren, soms dankzij extra inspanningen aan het eind van jaar. De resultaten van de beide centraal geëxploiteerde kerkgebouwen Janskerk en Triumfatorkerk waren beide negatief. Bij de Janskerk is wel een duidelijke verbetering te zien ten opzichte van de voorgaande jaren; een positieve exploitatie lijkt mogelijk. Voor de Triumfatorkerk is het moeilijk om uit de verliezen te komen. Utrecht, mei Verklaring van het College van Kerkrentmeesters Het College van Kerkrentmeesters van de Protestantse Gemeente Utrecht verklaart dat de jaarrekening over het jaar 2015 in overeenstemming met de richtlijnen van de Protestantse Kerk in Nederland is opgesteld en biedt deze aan de Algemene Kerkenraad aan. Datum : Dhr. H.A. van der Kolk Dhr. H.C.M. Hendriks Dhr. J.R. Imhof voorzitter secretaris penningmeester Verklaring van de Algemene Kerkenraad De Algemene Kerkenraad van de Protestantse Gemeente Utrecht verklaart dat de jaarrekening over het jaar 2015 in eerste lezing voorlopig is vastgesteld, ter inzage is voorgelegd aan de gemeente en in tweede lezing definitief is vastgesteld. Datum : Dhr. R.W. van Bemmel voorzitter Dhr. T. van Kooten scriba PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

6 - jaarrekening Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Voor zover niet anders vermeld zijn de activa en passiva opgenomen tegen de nominale waarde in hele euro's. Verbonden partij Voor de realisatie en exploitatie van het gezondheidscentrum Nieuwe Prinsenhof heeft de PGU in 2015 de 'Protestantse Stichting Exploitatie Prinsenhof' opgericht. Alle baten van deze kerkelijke steunstichting, alsmede een eventueel liquidatiesaldo, komen ten goede aan de PGU. Het bestuur bestaat uit leden van het moderamen van het CvK. Materiële vaste activa De kerkgebouwen, inclusief alle kerkelijk gebonden inventaris, zijn tezamen gewaardeerd op één euro. Verbouwingen of investeringen in herinrichting van kerken worden niet geactiveerd, maar komen direct ten laste van de exploitatie of van het eigen vermogen, bijvoorbeeld van daartoe gevormde bestemmingsreserves. Niet direct kerkelijk gebonden gebouwen, zoals woningen, worden gewaardeerd op de reële marktwaarde, waarbij de actuele WOZ-waarden het uitgangspunt vormen. Substantiële investeringen in niet direct kerkelijk gebonden inventaris en installaties kunnen worden geactiveerd en worden dan lineair afgeschreven over de economische levensduur. Aan- of verkoop van een onroerende zaak wordt verrekend met het eigen vermogen. Financiële vaste activa Voor het beheer van de beleggingsportefeuilles is een beleggingsstatuut opgesteld, waarin naast financiële ook ethische richtlijnen zijn vastgelegd voor de fondsbeheerder. Dit geldt niet alleen voor het vermogen van de PGU, maar ook voor het Kapitaal Onderhoud Rijksmonumentale Kerken, waarvan een deel in vruchtgebruik aan de PGU ter beschikking is gesteld. Deze beleggingen worden per portefeuille collectief gewaardeerd tegen de historische aanschafprijs of tegen de lagere beurswaarde. Beleggingen in de vorm van leningen worden opgenomen tegen de reële waarde. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico op oninbaarheid worden in mindering gebracht. Een deel van het vermogen bestaat uit wijkreserves. De wijken ontvangen daarvoor een rentevergoeding gelijk aan het door de fondsbeheerder gerealiseerde rendement over 90% van de reserve bij de PGU op 1 januari van het verslagjaar. Vlottende activa De vorderingen, waaronder de debiteuren, worden opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico op oninbaarheid worden in mindering gebracht. Onder de vlottende activa is ook de voorraad (van de Domshop) opgenomen. Rekening courant De interne rekening courant representeert de vordering van elk van de wijken op PGU-centraal. Deze fluctueert bijna dagelijks. Geconsolideerd is de interne rekening courant per definitie nul. PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

7 - jaarrekening Algemene reserve Dit is de in het verleden opgebouwde financiële reserve van de PGU, waarbij aan elk van de wijken het eigen aandeel daarin wordt toegerekend. Het jaarlijkse resultaat wordt toegevoegd aan of ten laste gebracht van de algemene reserve, voor zover geen andere bestemming is gespecificeerd. Ook ontvangen legaten hoger dan en de verkoopopbrengst van onroerende zaken komen ten goede aan de algemene reserve, als geen andere bestemming is benoemd. Herwaarderingsreserve Dit is de waarde van de niet kerkelijk gebonden onroerende zaken van de PGU en komt overeen met de WOZwaardering van deze materiële vaste activa. Kapitaal onderhoud Het kapitaal onderhoud rijksmonumentale kerken wordt tot het eigen vermogen gerekend, hoewel de PGU een deel van dit kapitaal in vruchtgebruik heeft. Het rendement van het kapitaal wordt aangewend voor het onderhoud van de vier rijksmonumentale kerken van de PGU. Het kapitaal onderhoud niet-rijksmonumentale kerken heeft eenzelfde doel, maar dan voor de overige kerkgebouwen. Deze reserve behoort wel volledig toe aan de PGU. Bestemmingsreserves Als een bestemmingsreserve wordt gevormd door een van de wijken, is daarvoor de goedkeuring van het CvK vereist. Voorzieningen Er zijn voorzieningen ingesteld voor het egaliseren van de onderhoudskosten van de gebouwen en van de orgels. Aan de voorzieningen liggen meerjarenbegrotingen per gebouw en per orgel ten grondslag. Daarin wordt rekening gehouden met de kosten van het geplande onderhoud en met de inkomsten uit dotaties uit de wijkexploitatie, uit het rendement op het onderhoudskapitaal, en uit subsidies. Tenzij expliciet anders wordt besloten, komen alleen uitgaven ten laste van de voorziening, die in de meerjaren onderhoudsbegroting zijn voorzien. Verbouwingen en vernieuwing van het interieur vallen daar in principe niet onder. Schulden Langlopende schulden hebben een looptijd langer dan een jaar. Onder de kortlopende schulden vallen onder andere de crediteuren. Baten en lasten De baten en lasten worden zoveel mogelijk toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Bij meerjarige toezeggingen aan derden worden deze kosten verdeeld over de perioden waarop ze betrekking hebben. Het resultaat is het verschil tussen de baten en lasten in het boekjaar. Daarnaast wordt gerapporteerd welk deel van de baten en lasten wordt toegevoegd aan, respectievelijk ten laste gebracht van bestemmingsreserves. PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

8 - jaarrekening Balans na resultaatbestemming Activa Passiva Materiële vaste activa Kerkgebouwen 1 1 Woningen Inventaris Financiële vaste activa Beleggingen Vlottende activa Vorderingen Liquide middelen Totaal activa Eigen vermogen Algemene reserve Herwaarderingsreserve gebouwen Kapitaal onderhoud rijksmon. kerken Kapitaal onderhoud overige kerken Bestemmingsreserves Ad Voogt fonds Langdurig ziekteverzuim Bestemmingsreserves wijken Voorzieningen onderhoud Rijksmonumentale kerken Niet rijksmonumentale kerken Woningen Orgels Schulden Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

9 - jaarrekening Staat van Baten en Lasten Begroting Realisatie Begroting Realisatie Baten Lasten Gebouwen Bijdragen Financiële baten Subsidies Diverse baten Totaal baten Gebouwen Medewerkers Gemeenteleven Beheer en administratie Verplichtingen Diverse lasten Totaal lasten Resultaat boekjaar Verrekening met eigen vermogen Uit bestemmingreserves Naar bestemmingsreserves Eindsaldo boekjaar Uit/naar algemene reserve PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

10 - specificaties balans - Specificaties Balans Materiële vaste activa Kerkgebouwen De kerken van de Protestantse Gemeente Utrecht worden pro memorie gewaardeerd op Totaal kerkgebouwen 1 1 Hieronder is de herbouwwaarde van de kerkgebouwen gespecificeerd, zoals deze wordt aangehouden voor de opstalverzekering. De economische waarde van de kerken is belangrijk lager dan de herbouwwaarde. Kerkgebouw Monument Verz. waarde Verz. waarde Domkerk R Jacobikerk R Janskerk R Nicolaïkerk R Buurkerk R pm pm Bethelkerk G Johanneskerk G Nieuwe Kerk G Tuindorpkerk G Marcuskerk G Wilhelminakerk G Triumfatorkerk G Oranjekapel De kerkgebouwen worden onderscheiden in rijksmonumenten (R) en gemeentelijke monumenten (G). Alleen de Oranjekapel heeft geen monumentale status. De Buurkerk is verhuurd aan de Gemeente Utrecht en huisvest het Museum Speelklok. De huurder is volledig verantwoordelijk voor de exploitatie van het gebouw, en voor al het onderhoud en de kosten daarvan. Andere onroerende goederen Het niet primair kerkelijke onroerend goed wordt gewaardeerd tegen de reële marktwaarde. Deze wordt gelijkgesteld aan de taxatiewaarde voor de Wet Onroerende Zaakbelasting (WOZ). De uitzonderingen worden apart toegelicht. De totale de waarde van deze materiële vaste activa correspondeert met de herwaarderingsreserve in het eigen vermogen. PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

11 - specificaties balans - Niet kerkelijk onroerend goed Pastorie Abraham Keerstraat Pastorie van Lidth de Jeudestraat Pastorie Oudwijk Pastorie Lessinglaan Pastorie Van Everdingenlaan Kosterswoning Bethelkerk, Burg. Norbruislaan Kosterswoning Nieuwe Kerk, Bollenhofsestraat Kosterswoning Wilhelminakerk, Hobbemastraat Kosterswoning Triumfatorkerk, Marco Pololaan Kosterswoning Janskerk, Janskerkhof Perceel Prinsenhof, Eykmanlaan Woning Vrouwe Justitiaplein 12 pm pm Totaal onroerende goederen Prinsenhof Het oude wijkcentrum Prinsenhof is in 2015 verhuurd aan de gelijknamige stichting, die het gebouw heeft gesloopt en een nieuw gezondsheidscentrum bouwt. De PGU houdt de grond aan de Eykmanlaan in eigendom. De waarde daarvan is gesteld op Zie verder de toelichting op de 'Nieuwe Prinsenhof' onder 'Overige rechten en verplichtingen'. Woning Vrouwe Justitiaplein Deze woning is in 2013 verkregen uit een erfenis ten behoeve van de wijkgemeente Nicolaikerk. Het huis is in vruchtgebruik bij de huidige bewoner. De mutatie van de waarde in het boekjaar is Dit is tevens de mutatie van de herwaarderingsreserve in het het eigen vermogen. Zie aldaar. Inventaris Alleen de niet kerkelijk gebonden inventaris, zoals kantoor- en cateringapparatuur, wordt geactiveerd. Deze wordt afgeschreven over de economische levensduur Waarde inventaris begin boekjaar Investering: nieuw kopieerapparaat Bureau PGU Afschrijvingen Totaal bedrijfsinventaris Specificatie: Computer- en kopieerapparatuur Bureau PGU Meubilair Janskerk t.b.v. verhuur PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

12 - specificaties balans - Financiële vaste activa Beleggingen Portefeuille PGU - aandelen en andere effecten Portefeuille PGU - obligaties Portefeuille PGU - deposito's en tegoeden Portefeuille Rijksmonumentale kerken - tegoeden Lening o.g. aan Stichting Exploitatie Prinsenhof Oikokredieten Totaal beleggingen Het grootste deel van de financiële reserves is in twee portefeuilles belegd, voor respectievelijk het algemene vermogen van de PGU en voor het Kapitaal Onderhoud Rijksmonumentale kerken. Het vermogensbeheer van beide portefeuilles is vastgelegd in een beleggingsstatuut en wordt uitgevoerd door ABN AMRO MeesPierson. De aandelen en de obligaties worden collectief gewaardeerd tegen de aanschaffingsprijs of tegen de lagere beurswaarde. 1. Portefeuille PGU Voor de algemene portefeuille van de PGU geldt een risicomijdende beleggingsstrategie, met een verhouding van 75% vastrentende waarden, voornamelijk obligaties, en 25% aandelen. Beleggingswaarde PGU portefeuille Begin boekjaar Toevoegingen en onttrekkingen Beleggingsresultaat 1,00% ,84% Totaal beleggingswaarde Balanswaarde PGU portefeuille Begin boekjaar Toevoegingen en onttrekkingen Gerealiseerd resultaat 7,82% ,23% Afboeking Totaal balanswaarde Ongerealiseerd resultaat De vermogensbeheerder heeft in 2015 een resultaat behaald van 1,00 %; in 2014 was dit nog 8,84%. Het liquide maken van een deel van de beleggingen voor de lening aan de Stichting Prinsenhof, leidde tot veel transacties binnen de portefeuille, waardoor al het ongerealiseerde resultaat vrijviel, ook uit voorgaande jaren. Het in 2015 gerealiseerde resultaat kwam uit op De totale koerswaarde per daalde tot onder de oorspronkelijke aanschafwaarde. Volgens de waarderingsregels van de PGU is daarom afgeboekt. Uiteindelijk kwam ten goede aan de exploitatie. Dit geboekte rendement is hoger dan vorig jaar: 7,82% nu tegen 4,23% in Omdat al het ongerealiseerde rendement is vrijgevallen, is ultimo 2015 de balanswaarde van de portefeuille gelijk geworden aan de beleggingswaarde. PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

13 - specificaties balans - Het hoge gerealiseerde rendement draagt voor een belangrijk deel bij aan het totale exploitatieresultaat over De wijken profiteren daar niet rechtstreeks van, omdat de vergoeding op hun reserves wordt afgeleid van het lagere beleggingsrendement van 1,00% (zie paragraaf Rekening Courant). In 2014 was dit nog omgekeerd: toen werd het lagere gerealiseerde resultaat bijna volledig toegerekend aan de wijken op grond van het hoge beleggingsrendement van 8,84%. 2. Portefeuille Kapitaal Onderhoud Rijksmonumentale kerken. Zie ook de toelichting op dit Kapitaal bij de specificaties van het eigen vermogen. Voor de aparte beleggingsportefeuille voor het kapitaal van is, in overleg met de subsidiegevers, een zeer defensief beleggingsmandaat vastgesteld, waarbij niet wordt belegd in aandelen. Op advies van de vermogensbeheerder zijn eind 2014 alle obligaties verkocht. De portefeuille bestaat momenteel alleen uit spaartegoeden. Waarde portefeuille Rijksmonumenten Begin boekjaar Toevoegingen en onttrekkingen Gerealiseerd resultaat 1,16% ,81% Totaal waarde Het resultaat is, via de exploitatie van de betreffende wijken, volledig toegevoegd aan de onderhoudsvoorzieningen van de vier rijksmonumentale kerken. Vanuit de voorzieningen worden de eigenlijke uitgaven voor het onderhoud gedaan. Gedurende een aantal jaren zijn die kosten betaald uit de reguliere kasstroom van de PGU. Het was daarvoor niet nodig om het rendement van de portefeuille liquide te maken. In 2015 is besloten om voortaan het jaarlijkse rendement op de portefeuille niet alleen boekhoudkundig aan de voorzieningen toe te voegen, maar ook daadwerkelijk aan de portefeuille te onttrekken. Door de portefeuille zelf steeds (ruim) op de ingelegde 4.8 miljoen te houden, blijft de relatie tussen het kapitaal en de bijbehorende portefeuille inzichtelijk. Daarom is in van het gedurende een aantal jaren onstane surplus overgeboekt naar de algemene middelen van de PGU, van waaruit het onderhoud is voorgefinancierd. In 2016 zal ruim worden overgeboekt, waarna de portefeuille weer de 4.8 miljoen bevat. Beleggingsresultaten Portefeuille PGU algemeen 7,41% -2,58% 10,06% 3,39% 8,84% 1,00% Rijksmonumentale kerken 4,16% 3,23% 6,58% 0,26% 5,67% 1,16% PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

14 - specificaties balans - 3. Lening aan Stichting Exploitatie Prinsenhof Zie ook de toelichting op de Nieuwe Prinsenhof bij de Overige rechten en verplichtingen. Aan de stichting wordt een langlopende lening verstrekt voor het realiseren van het nieuwe gezondheidscentrum. Daarin zijn ook de investeringen opgenomen die vóór 2015 zijn gedaan in de herontwikkeling van de Prinsenhof en die tot dit jaar als vordering op balans stonden. De geleende bedragen worden gefaseerd ter beschikking gesteld. Verwacht wordt dat de totale lening bij de oplevering van de Nieuwe Prinsenhof in april 2016 zal uitkomen op Lening o.g. aan Stichting Prinsenhof Investeringen gedaan vóór Overgemaakt aan en betaald voor Stichting in Huur perceel Eykmanlaan in 2015, toegevoegd aan lening Rente in 2015, toegevoegd aan lening 4,25% Totaal uitgeleend per Oikokredieten Deze kleine beleggingen zijn in 2015 verkocht. Vlottende activa Vorderingen Nog te ontvangen centraal Nog te ontvangen interest Rekening courant Diakonie Nog te ontvangen wijken Debiteuren verhuur wijken Debiteuren centraal Vooruit betaalde kosten Betaalde borgsommen Voorraad Domshop Overige vorderingen Investeringen herontwikkeling Prinsenhof Totaal vorderingen Onder 'Nog te ontvangen centraal' vallen de gemeentesubsidies voor het onderhoud en de restituties op de energieafrekeningen over De afrekening van de rekening courant met de Diakonie heeft vertraging ondervonden. Inmiddels is deze vordering voldaan. Er zijn afspraken gemaakt om dit saldo niet meer zo hoog op te laten lopen. Een aantal wijken verwacht nog bijdragen voor 2015 te ontvangen van de wijkvereniging of andere subsidiegevers. De investeringen in de Prinsenhof, die in 2014 nog onder de vorderingen waren opgenomen, maken in 2015 deel uit van de lening aan de Stichting Prinsenhof. PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

15 - specificaties balans - Liquide middelen aantal rekeningen centraal wijken Rabo ABN-AMRO SKG Van Lanschot ING Kas Kruisposten 55 Totaal Een deel van de beleggingsportefeuille van de PGU is in 2015 liquide gemaakt voor de lening aan de Stichting Prinsenhof. Het nog niet bestede saldo staat op een spaarrekening bij de ABN-AMRO bank. Rekening courant PGU Het vermogen van de PGU wordt centraal beheerd, inclusief de reserves van de wijken. Dit betekent dat de wijken op hun wijkbalans een vordering hebben op PGU-Centraal. Dit is een rekening courant verhouding, omdat de vordering voortdurend aan wijzigingen onderhevig is, bijvoorbeeld als Centraal (AKB-)bijdragen ontvangt en lonen of onderhoud betaalt voor de wijken. De wijken ontvangen van PGU-Centraal een rentevergoeding gelijk aan het rendement, zoals berekend door de fondsbeheerder, op het in de algemene PGU-portefeuille belegde vermogen, over 90% van de vordering op de PGU op 1 januari van het verslagjaar Rekening courant wijken CP Domkerk in vruchtgebruik gegeven Rekening courant PGU Centraal Totaal rekening courant - - Van de rekening courant van het Citypastoraat Domkerk telt niet mee voor de rentevergoeding, omdat dit bedrag in vruchtgebruik is overgedragen ten behoeve van het Kapitaal Rijksmonumentale Kerken. In 2015 was het gerealiseerde rendement van de PGU-portefeuille 1,00 %. Alle wijken samen ontvingen als rentevergoeding In 2014 was dit Voor de specificatie van de rekening courant per wijk, zie bijlage met het matrixoverzicht 'Balans per wijk'. De rekening courant komt niet voor op de geconsolideerde balans, omdat voor de gehele PGU de totale waarde per definitie nul is. PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

16 - specificaties balans - Eigen Vermogen Algemene reserve Eindstand vorig boekjaar Exploitatiesaldo vorig boekjaar Legaten Vrijval bestemmingsreserve Utrecht-West Voorschot verkoop Pnielkerk voor Utrecht-West Voorschot verkoop Ons Huis voor Marcuskerk Comp. tekort Jacobi vorig jaar door Mij. van Welstand Mutaties bestemmingsreserves Correctie 2014 Kapitaal Rijksmonumentale Kerken Totaal algemene reserve Legaten toegevoegd aan eigen vermogen Aantal Bedrag Naar algemene reserve - zie hierboven Naar bestemmingsreserves - zie aldaar Totaal ontvangen legaten Het grootste ontvangen legaat betrof voor de Nicolaikerk. In 2014 is de verbouwing van de Nicolaikerk voor een belangrijk deel ten laste gebracht van de algemene reserve van de wijk, vooruitlopend op deze al aangekondigde nalatenschap. Met de ontvangst in 2015 is het eigen vermogen van de wijk weer op peil gebracht. Exploitatiesaldo boekjaar PGU-Centraal Wijkgemeenten Janskerk Triumfatorkerk Totaal saldo PGU Dit betreft het eindsaldo van het boekjaar, dat wil zeggen het resultaat van baten en lasten plus het saldo van onttrekkingen en toevoegingen aan de diverse bestemmingsreserves. Voor het exploitatiesaldo per wijk wordt verwezen naar de matrixoverzichten in de bijlage en naar de wijkjaarrekeningen. De uitkomst van elke wijk wordt toegevoegd of onttrokken aan de eigen algemene reserve. De gebouwen Janskerk en Triumfatorkerk vallen direct onder het College van Kerkrentmeesters. De resultaten van deze kostenplaatsen worden verrekend met de algemene reserve van PGU-Centraal. Herwaarderingsreserve onroerend goed Stand begin boekjaar Mutaties Totaal herwaarderingsreserve De herwaarderingsreserve is het deel van het eigen vermogen dat de waarde van het niet kerkelijk gebonden onroerend representeert en komt overeen met de balanswaarde daarvan. Zie verder de specificaties onder de materiële vaste activa. PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

17 - specificaties balans - Kapitaal onderhoud rijksmonumentale kerken De Protestantse Gemeente Utrecht is eigenaar van vijf rijksmonumentale middeleeuwse kerkgebouwen, namelijk de Domkerk, de Jacobikerk, de Janskerk, de Nicolaïkerk en de Buurkerk. De Buurkerk is in 1984 voor 500 jaar verhuurd aan de Gemeente Utrecht ten behoeve van het Museum Speelklok voor 100 gulden ( 45,38) per jaar. De volledige verantwoordelijkheid voor het onderhoud en de kosten daarvan liggen bij de huurder. Vier rijksmonumentale kerken worden onderhouden door de PGU. Voor de financiering van het groot onderhoud zijn de Hervormde Gemeente (nu PGU), de Provincie Utrecht en de Gemeente Utrecht in 1991 een overeenkomst aangegaan, waarin partijen zich wederzijds verplichten tot het in stand houden van een ten dele in vruchtgebruik gegeven kapitaal. Het eigenlijke vermogen blijft in stand. Het rendement op het kapitaal, dat is belegd in een aparte portefeuille met een zeer defensief mandaat, wordt aangewend voor het financieren van het groot onderhoud. Jaarlijks wordt de opbrengst via een verdeelsleutel toegevoegd aan de vier onderhoudsvoorzieningen. In 2015 werd uit het rendement op het kapitaal gedoteerd. Na de vorming van het kapitaal in 1991 is dit nog een aantal keren aangevuld. Specificatie Kapitaal Rijksmonumentale kerken Storting Hervormde Gemeente Utrecht Storting Gemeente Utrecht- vruchtgebruik Storting Provincie Utrecht - vruchtgebruik Storting Citypastoraat Domkerk - vruchtgebruik Storting Donateursfonds vijf kerken herleven Storting Gemeente Utrecht - vruchtgebruik Storting wijkgemeente Nicolaïkerk Onderhoudsfonds Monumentale kerken (1990/1999) Subsidie Gemeente Utrecht Storting PGU uit opbrengst verkoop Stefanuskerk Schenking Gemeente Utrecht Schenking Provincie Utrecht Totaal Kapitaal onderhoud niet-rijksmonumentale kerken In 2013 heeft het CvK besloten ook voor de acht kerken van de PGU, die geen rijksmonument zijn, een kapitaal te vormen, waarvan het rendement wordt gebruikt voor de financiering van het onderhoud Stand begin boekjaar Vorming kapitaal uit verkoopbrengst Ons Huis en Pniëlkerk Restant bestemmingsreserve verhuizing Bureau PGU Totaal Dit kapitaal is in de algemene portefeuille van de PGU belegd. Het beleggingsresultaat wordt in mindering gebracht op de dotaties van de wijken aan de onderhoudsvoorzieningen. In 2015 werd zo gedoteerd. PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

18 - specificaties balans - Bestemmingsreserve Ad Voogt fonds Het doel van het Ad Voogt fonds is het financieel ondersteunen van vernieuwingsprojecten binnen de Protestantse Gemeente Utrecht Stand begin boekjaar Legaat Collecten stedelijk kerkenwerk (deels uit BR 2014) Projecten oude stijl (samen met Diakonie) Bestedingen aan projecten - zie hieronder Totaal Ad Voogt fonds Bijdragen en toezeggingen voor projecten e.v. CP Dom - Night of Light Nieuwe kerk en Jacobi - Jeugdwerker Jacobi - Missionair predikant Bethel - Predikant jongeren Nicolai - Godly Play EUG - Dansproject Teresa van Avila PGU - Choral evensong & Pub experience Wilhelmina - Pioniersplek Oost Totaal Ruimte voor nieuwe projecten Bestemmingsreserve Langdurig ziekteverzuim Uit de bestemmingsreserve voor de kosten Langdurig ziekteverzuim worden de lonen, traktementsbijdragen en reïntegratieuitgaven betaald van werknemers en predikanten na de eerste zes ziekteweken. Deze reserve wordt vanuit de exploitatie aangevuld via een toeslag op de loonkosten en de traktementsbijdragen Stand begin boekjaar Toevoegingen via toeslag op lonen en traktementen Onttrekkingen i.v.m. langdurig ziekteverzuim Toevoeging uit vrijval reservering soc. lasten Totaal bestemmingsreserve ziekteverzuim Bestemmingsreserves wijken De hiervoor benoemde bestemmingsreserves, Ad Voogt fonds en langdurig ziekteverzuim, zijn bedoeld voor de gehele PGU. Hierna de overige bestemmingsreserves, die aan een specifieke wijk (of kostenplaats) zijn gekoppeld. PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

19 - specificaties balans - Bestemmingsreserves bij af Toelichting Centraal Verhuizing Bureau Toelichting 1) Pastoraat zorgcentra Toelichting 2) Jacobikerk Missionair predikant Onderhoud e.a. *) Nieuw uit legaat CP Domkerk Inventaris Besteding in boekjaar Kapellen Eredienst Personeel Egalisatie Open Dom *) Resultaatbestemming Egalisatie verhuur *) Resultaatbestemming Restauratie Domkerk *) Resultaatbestemming Zaterdagmiddagmuziek Egalisatie reserves WZD Bethelkerk Kerkgebouw Pastoraal werker Besteding in boekjaar Predikant Besteding in boekjaar Vernieuwing wijk *) Bestemming aangepast Interieur Oranjekapel Luidklokken Samengevoegd Apparatuur Samengevoegd Interieur Samengevoegd Jubileum Besteding in boekjaar Predikantsplaats Besteding in boekjaar Nieuwe Kerk Missionair predikant Avondmaalsstel Sisterhood Besteding in boekjaar Tuindorpkerk Interieur Vernieuwing entree Legaat en besteding Personeel t.l.v. exploitatie Wilhelminakerk Wilhelminakerk Besteding in boekjaar Nicolaikerk Nicolaikerk Marcuskerk Marcuskerk Besteding in boekjaar Utrecht-West Exploitatie Toelichting 3) Nieuwe initiatieven *) Toelichting 3) De Haven Exploitatie Besteding in boekjaar Totaal PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

20 - specificaties balans - *) Gewijzigde bestemmingsreserves Bestemmingsreserves behoeven de instemming van het CvK. In de CVK-vergadering van november 2015 zijn alle bestemmingsreserves opnieuw vastgesteld. Sindsdien zijn nog een aantal wijzigingen voorgesteld door de wijken. De betreffende bestemmingsreserves zijn gemarkeerd. Met het goedkeuren van deze jaarrekening gaat het CVK ook akkoord met deze aanpassingen. Onder deze aanpassingen vallen ook de toevoegingen voor in totaal uit de resultaatbestemming van het Citypastoraat Domkerk. Overige toelichtingen 1) BR Verhuizing Bureau Uit de reserve voor de verhuizing en inrichting van het Bureau PGU is begin 2015 nog besteed. Het CVK heeft besloten het restant, te weten , toe te voegen aan het Kapitaal voor de nietrijksmonumentale kerken. 2) BR Pastoraat zorgcentra In 2015 heeft het CVK besloten om van de vier jaarlijkse collectes voor het stedelijk kerkenwerk er drie te bestemmen voor het pastoraat in zorgcentra. Voorlopig is de opbrengst gereserveerd. De vierde collecte wordt toegevoegd aan het Ad Voogtfonds. Ook de collecteopbrengsten van 2014 zijn daar alsnog naar overgeboekt. 3) BR's Utrecht-West De bij de verkoop van de Pniëlkerk gevormde bestemmingsreserve om de verwachte exploitatietekorten van Utrecht-West op te vangen blijkt niet nodig te zijn. De reserve is daarom opgeheven. Er is een nieuwe reserve gevormd voor vernieuwende initiatieven in de wijk. Daarvoor wordt uit de vervallen reserve benut, aangevuld met een legaat van Het resterende saldo van de vervallen reserve voor de exploitatietekorten is toegevoegd aan de algemene reserve van Utrecht-West. Een aantal wijken met een structureel exploitatietekort, vangt dit geheel of gedeeltelijk op uit bestemmingsreserves: Bethelkerk, Oranjekapel, Wilhelminakerk en Marcuskerk. De pioniersplek De Haven wordt tot en met 2017 grotendeels gefinancierd uit een daarvoor gevormde reserve. Recapitulatie bestemmingsreserves Stand Bij Af Mutatie boekjaar Stand Ad Voogt fonds Langdurig ziekteverzuim Bestemmingsreserves wijken Herkomst en bestemming Onttrekkingen voor uitgaven in boekjaar - zie ook pagina Toevoegingen uit inkomsten in boekjaar - zie ook pagina Legaten Naar algemene reserve (BR Utrecht-West) Naar kapitaal niet-rijksmonumentale kerken (BR Verhuizing Bureau) Totaal mutaties bestemmingsreserves PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

21 - specificaties balans - Voorzieningen Onderhoudsvoorziening rijksmonumentale kerken Stand begin boekjaar Dotaties door wijken Rendement Kapitaal Rijksmonumentale kerken Uitgaven voor onderhoud BRIM subsidies Totaal onderhoudsvoorziening Voor de vier rijksmonumentale kerken geldt voor de periode 2012 tot en met 2019 een meerjaren onderhoudsbegroting. Per kerk worden de gemiddelde jaarkosten gedoteerd aan de onderhoudsvoorziening, waarbij rekening is gehouden met verwachte BRIM rijkssubsidies. Een deel van de dotaties komt direct ten laste van de betreffende wijk. Daarnaast wordt het rendement op het Kapitaal Onderhoud Rijksmonumentale kerken gedoteerd. De werkelijke uitgaven voor het onderhoud worden ten laste gebracht van de voorzieningen. Voor de Nicolaikerk is BRIM-subsidie toegekend voor de jaren 2014 t/m 2019 en voor de Janskerk en de Jacobikerk voor 2015 t/m Voor de Dom wordt momenteel geen subsidie ontvangen. Er is ook nog geen zekerheid over een hernieuwde toekenning voor de Domkerk. Voorzieningen per kerk Stand Dotaties door wijk Dotaties kapitaal Uitgaven Subsidie Stand Domkerk Jacobikerk Nicolaikerk Janskerk Onderhoudsvoorziening niet rijksmonumentale kerken Stand begin boekjaar Dotaties door wijken Rendement Kapitaal niet rijksmonumentale kerken Uitgaven voor onderhoud Gemeentesubsidies Verbouwing Nieuwe Kerk (Nieuwe Keten) Totaal onderhoudsvoorziening Voor 2015 geldt voor de acht kerken de meerjaren onderhoudsbegroting die in 2012 is opgesteld. Per kerk worden de gemiddelde jaarkosten gedoteerd aan de onderhoudsvoorziening, rekening houdend met verwachte gemeentesubsidies. Een deel van de dotaties komt direct ten laste van de betreffende wijk. Daarnaast wordt het rendement op het Kapitaal Onderhoud niet-rijksmonumentale kerken gedoteerd. De werkelijke uitgaven voor het onderhoud worden ten laste gebracht van de voorzieningen. De Gemeente Utrecht heeft besloten na 2015 het onderhoud van de gemeentelijk monumentale kerken niet langer te subsidiëren. Een deel van het voor volgende jaren geplande onderhoud is vervroegd uitgevoerd, zodat dit nog onder de subsidieregeling viel. Vanwege het wegvallen van de subsidie is in 2015 een nieuwe meerjaren onderhoudsbegroting opgesteld, die geldt vanaf PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

22 - specificaties balans - Voorzieningen per kerk Stand Dotaties door wijk Dotaties kapitaal Uitgaven Gemeente subsidies Stand Bethelkerk Oranjekapel Johanneskerk Nieuwe Kerk Tuindorpkerk Wilhelminakerk Marcuskerk Triumfatorkerk Onderhoudsvoorziening woningen Stand begin boekjaar Dotaties Uitgaven voor onderhoud Totaal onderhoudsvoorziening Onder deze voorziening vallen vijf pastoriën en vier (voormalige) kosterswoningen. Enkele andere woningen bij kerken vallen onder de voorziening van het kerkgebouw. Ook voor de woningen geldt een meerjaren onderhoudsbegroting. De dotaties komen ten laste van PGU- Centraal. Als een woning bij een wijk in gebruik is, wordt de dotatie doorbelast. Onderhoudsvoorziening kerkorgels Stand begin boekjaar Dotaties door wijken Uitgaven Totaal onderhoudsvoorziening Deze voorziening heeft betrekking op twintig kerkorgels en vleugels in elf kerkgebouwen. Het onderhoud wordt via de voorziening gefinancierd, op dezelfde wijze als het onderhoud van de gebouwen. PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

23 - specificaties balans - Schulden Langlopende schulden Garantiesom van Stichting BB EUG Verplichting Jacobikerk aan Centraal Vordering Centraal op Jacobikerk Totaal langlopende schulden De PGU heeft een garantiesom van van de Stichting Belangenbehartiging EUG ontvangen als waarborg voor de salariskosten van de katholieke pastores, die aan de externe stichting Providebit worden doorbelast. De Jacobikerk is in 2011 ingrijpend verbouwd, hoewel de renovatie toen nog niet gepland stond in de meerjaren onderhoudsbegroting. Vanaf 2012 wordt gedurende 10 jaar de door de voorfinanciering gederfde rente door de wijk gecompenseerd. De rentevergoeding is gesteld op per jaar. De verplichting aan PGU Centraal wordt jaarlijks met dit bedrag afgebouwd. Kortlopende schulden Crediteuren centraal Vakantiegeld, premies en loonheffingen Nog te betalen centraal Nog te betalen door wijken Vooruit ontvangen Kerkbalans-bijdragen Vooruit ontvangen door wijken Ontvangen borg Totaal kortlopende schulden PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

24 - specificaties balans - Overige rechten en verplichtingen Rechten en verplichtingen van de PGU die niet in de balans zijn opgenomen. Nieuwe Prinsenhof Voor de realisatie en exploitatie van het gezondheidscentrum Nieuwe Prinsenhof heeft de PGU in 2015 de 'Protestantse Stichting Exploitatie Prinsenhof' opgericht. Alle baten van deze kerkelijke steunstichting, alsmede een eventueel liquidatiesaldo, komen ten goede aan de PGU. Het bestuur bestaat uit leden van het moderamen van het CvK. In 2015 is het oude wijkgebouw Prinsenhof aan de Eykmanlaan gesloopt en is begonnen met de bouw van het gezondheidscentrum. Het gebouw, dat Nieuwe Prinsenhof gaat heten, wordt vanaf de oplevering in 2016 voor tenminste 10 jaar verhuurd aan een samenwerkingsverband van zorgverleners. De PGU beoogt hiermee een deel van haar financiële reserves op een verantwoorde wijze en met een stabiel rendement te investeren, naast de beleggingen in effecten. De PGU blijft eigenaar van het perceel aan de Eykmanlaan. De stichting huurt de grond voor per jaar; deze huur wordt jaarlijks geïndexeerd. De PGU heeft aan de stichting een lening verstrekt voor de realisatie van de Nieuwe Prinsenhof. De stichting is dus de eigenaar van het nieuwe gebouw. De lening wordt gefaseerd ter beschikking gesteld. Per was ruim uitgeleend tegen een rente van 4,25%. Ook de investeringen die door de PGU al voor 2015 zijn gedaan ter voorbereiding van de herontwikkeling, alsmede de betalingen namens de stichting in 2015, zijn hierin meegenomen. Bij de oplevering van de Nieuwe Prinsenhof in april 2016 zal het totale aan de stichting geleende bedrag circa bedragen. De annuïteitenlening wordt in 30 jaar geheel afgelost. In 2015 betaalde de stichting vanaf 1 juli huur voor het perceel, dat wil zeggen voor een half jaar. Voor de lening betaalde de stichting in aan rente. Omdat er nog geen huurinkomsten waren, zijn de verschuldigde bedragen toegevoegd aan de lening. De oude Prinsenhof was in 2014 nog gewaardeerd op de WOZ-waarde Eind 2015 is de PGU alleen nog eigenaar van de grond aan de Eykmanlaan. De balanswaarde daarvan is gesteld op Nog te ontvangen legaten De volgende aan de PGU toegevallen legaten zijn in 2015 nog niet (volledig) ontvangen: Nicolaikerk 2013 woning in vruchtgebruik - zie MVA pm Nicolaikerk 2013 grotendeels ontvangen, nog af te rekenen? Tuindorpkerk Oranjekapel 2015 grotendeels ontvangen, nog af te rekenen? Bethelkerk 2015? PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

25 - specificaties baten en lasten - Specificaties Baten en Lasten BATEN Begroting Realisatie Begroting Realisatie Gebouwen Opbrengst losse verhuur Opbrengst vaste verhuur Kosten verhuur Rouw- en trouwdiensten Opbrengst catering Kosten catering Opbrengst winkel/verkoop Kosten winkel/verkoop Opbrengst offerblokken Opbrengst offerkaarsen Kosten offerkaarsen Rondleidingen Opbrengst muziekfonds Kosten muziekfonds Kosten cultureel werk Kosten Open Dom Overige inkomsten gebouw Verhuur pastorieën Verhuur overige woningen Gebouwen Voor de exploitatie van de kerkgebouwen was 2015 een goed jaar. De totale opbrengsten komen ruim hoger uit dan begroot en hoger dan vorig jaar. Opvallend is dat vooral de vier monumentale binnenstadskerken het beduidend beter deden dan in Voor de kerken in de buitenwijken was het beeld wisselend. Met name de Domkerk heeft boven verwachting gepresteerd. De inkomsten stegen in 2015 met bijna naar Daarbij betreft het niet alleen verhuur en catering; ook Domcafé, Domshop, offerblokken en de Zaterdagmiddagmuziek dragen bij aan de inkomsten van de Domkerk. In 2015 is gestart met verbetering van de verantwoording van de inkomsten uit de verhuur van de wijken en in 2016 wordt dit verder doorgezet. In dit jaarverslag is al zichtbaar dat bij de verhuurinkomsten van 2015 onderscheid is gemaakt tussen vaste verhuur, dat wil zeggen periodieke inkomsten op basis van een doorlopend contract of vaste afspraak, en losse verhuur, die wordt gefactureerd. PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36

26 - specificaties baten en lasten - BATEN -vervolg Begroting Realisatie Begroting Realisatie Bijdragen AKB Kerkbalans AKB correcties Solidariteitskas Paascollecte Giften Wijkacties via PGU Bijdragen via wijk Financiele acties wijk Speciale acties wijk Giften via wijk Collecten via PGU Collecten via wijk Kleine legaten Overige bijdragen Bijdragen Ook in 2015 bleven de opbrengsten van de Actie Kerkbalans ongeveer gelijk aan de voorgaande jaren. Maar de 1,3 miljoen euro wordt opgebracht door steeds minder en steeds oudere leden. In 2010 waren bijdragen goed voor ongeveer hetzelfde totaalbedrag. Nu zijn de Kerkbalans-inkomsten afkomstig van pastorale eenheden. De PGU als geheel en de afzonderlijke wijken zijn ook actief met alternatieve vormen van geldwerving. Dat leidt tot belangrijke extra inkomsten uit bijdragen. PGU jaarrekening 2015 v7.xlsm / 36