Mediawijsheid, jongeren en alcohol

Transcriptie

1 Mediawijsheid, jongeren en alcohol Rob Bovens, Lector verslaving Windesheim i.s.m. Peter Nikken, hoogleraar Mediaopvoeding Erasmus en lector mediawijsheid Windesheim

2 Lectoraat verslaving: Missie Verslavingsproblematiek bij jong en oud aanpakken door onderzoek naar de interactie tussen de professional in zorg en preventie (aan de ene kant) en risicogroepen (aan de andere kant) Onderzoekslijnen: Alcohol en opvoeding, alcohol en ouderen, IkPas (Rob Bovens) Ervaringsdeskundigheid in GGZ en verslaving (Alie Weerman) Motiverende Gespreksvoering in specialistische GGZ (Jannet de Jonge) Psychosociaal welbevinden en studiesucces (Jolien Dopmeijer, Arnout Schuitema)

3 #WvdM16 18 t/m 25 november 2016 (7 e keer) Campagnethema: Feit, Fake of Filter: Hoe word jij beïnvloed? - Klas - Opvoeders - Professionals - Activiteiten

4 Definitie Mediawijsheid het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld (Raad voor Cultuur, 2005, pag. 2).

5 Medialisering het proces waarin media steeds meer de context, inhoud en bemiddelaars worden van informatie, kennis en ervaring (Raad voor Cultuur, 2005, pag. 5)

6 Competentiemodel Mediawijzer.net (Nederlands netwerk voor mediawijsheid) ontwikkelde competentiemodel om begrip te verduidelijken zodat meten/onderzoek mogelijk is en lesmateriaal ontwikkeld kan worden. Het betreft de verzameling competenties die je nodig hebt om actief en bewust deel te kunnen nemen aan de mediasamenleving:

7 2013 Onderzoek in opdracht van STAP door 4 studenten Pedagogiek: Rianne Doornbos Mariël Handstede Ninja ten Hoornte Dominique Kramer Begeleiding: Rob Bovens Avalon de Bruin

8 Mediawijsheid in dit onderzoek De specifieke kennis en vaardigheden die kunnen helpen om kritisch inzicht te hebben bij het gebruik van de media

9 Sluit aan bij: Competenties B(egrip)2 en B3

10 Onderzoeksvraag Wat is er in de literatuur bekend over de effectiviteit van (interventies op het terrein van) mediawijsheid ten aanzien van alcohol- en voedingsreclame op het drink- en eetgedrag en de alcohol- en voedingsattitude van jongeren in de leeftijd van 7 tot 18 jaar?

11 Search en selectie Systematic Review met gebruik van databanken: PubMed/Medline, PsycINFO en Web of Science/Web of Knowledge Search criteria: Artikelen moesten gepubliceerd zijn in 2003 t/m 2013 Artikelen moesten peer reviewed zijn (inclusief tijdschriftartikelen, congresverslagen en dissertaties). De onderzoeksopzet, interventies en analyse werden beschreven in het artikel. De artikelen bevatten een koppeling met mediawijsheid in relatie tot alcohol en/of voeding

12 Zoektermen alcohol Doelgroep Jongeren Onderwerp 1 Mediawijsheid Centraal thema Alcohol Onderwerp 2 Reclame Youth Training Alcohol Marketing Child Program Drink Advert Minor Media impact Spirits Propaganda Adolescent Media Exposure Stimulants Commercial Communication Teenager Media outlet Potion Promot Influence of media Addiction means Sponsor Effect of media Addictive medium Product communication Inform Beer Communication Media Wine Commercial Resistance Campaign Skill Billboards Media literacy Educ Competence Knowledge Method Media consumption Social media

13 Intermezzo: selfcontrol Interessante studie van Wills et al (2010): zowel bij 10-jarigen als bij 14-jarigen worden gunstige effecten aangetroffen in zin van minder impact reclames bij het beschikken over een goede/meer zelfcontrole. Kan belangrijk zijn bij het ontwikkelen van mediawijsheid-interventies.

14 Resultaten Uiteindelijk 14 voldoende onderzochte programma s gevonden, 5 op terrein van alcohol: - Be under your own influence (campagne, flankerend aan algemeen alcohol- en tabakpreventieprogramma All Stars=13 boostersessies): VO onderbouw - Media Detective. Bovenbouw Basisonderwijs, 10 lessen 45 min. - Media Ready. VO onderbouw, vervolg op Media Detective. Ook 10 x 45 min. - Projecting you/protecting me. Gericht op verkeersveiligheid. Zowel basisonderwijs als VO. Totaal 5-jarig programma, 40 sessies (8 per jaar) - Project Alert (Plus): 14 lessen Plus 5, 12/13 jarigen, facultatief 14/15 jarigen

15 Samenvattend Onderscheid dient te worden gemaakt tussen de media-relevante en de gedrag-relevante uitkomsten (Jeong, Cho, Hwang, 2012) Er is groter effect op media-gerelateerde uitkomsten. Verklaring: daar hebben interventies zich ook meer op gericht Maximaal is er alleen effect te zien op intentie op minder te gebruiken (zie bijv. ook onderzoeken indertijd naar effect peereducation) Als er wél gedragseffecten worden aangetroffen maakte het mediawijsheidprogramma deel uit van een multiple benadering (betrekken ouders, weerbaarheidstrainingen, campagnes)

16 Recente aanvullingen Hindmarsh et al (2015) Effectiveness of alcohol media literacy programmes: a systematic literature review (bedoeld om bouwstenen te leveren voor interventies) Wijken in hun conclusies niet af van onze studie.

17 Betekenis resultaten

18 Wat bepaalt beeld jongere t.a.v. alcohol? Rolmodellen voorbeeldgedrag ouder Voorbeeldgedrag overige volwassenen Handhaving wetgeving jongere Laagdrempeligheid verkrijging Reclame Voorlichting Beelden in Media Peers

19 Economische Belangen Socialisatie volwassenen Wetgeving Genotzucht Ervaringen Rolmodellen voorbeeldgedrag ouder Voorbeeldgedrag overige volwassenen Gewoonten Handhaving wetgeving jongere Laagdrempeligheid verkrijging Reclame Beelden in Media Peers Voorlichting Cultuur

20 Economische Belangen Socialisatie volwassenen Wetgeving Genotzucht Ervaringen Rolmodellen voorbeeldgedrag ouder Voorbeeldgedrag overige volwassenen Gewoonten Handhaving wetgeving jongere Laagdrempeligheid verkrijging Reclame Beelden in Media Peers Voorlichting Cultuur Mediawijsheid (kennisoverdracht)

21 Evaluatie DHW IJsselland (Wessel & Bovens, in press) : kwantitatieve en kwalitatieve studie Naleving DHW in publieke domein redelijk op orde, maar kan altijd beter In regio IJsselland heerst nog steeds een stevige drankcultuur onder volwassenen en jongeren, wél een iets latere startleeftijd Thuisgebruik/keten en hokken hebben de nadruk Ouders zijn nog steeds heel tolerant t.a.v. alcoholgebruik jongeren, faciliteren zelfs het meeste gebruik Toezicht op reilen en zeilen in keten en hokken is marginaal, voornamelijk in handen van bezoekers zelf Gezamenlijk gebruik van ouders en jongeren alcohol op buurtfeesten, evenementen, in thuissituatie en kleinschaligheid maakt dat er relatief weinig verandering optreedt in cultuur. Heeft ook te maken met drinkgewoonten en patronen ouders zelf, positieve attitude t.a.v. gebruik

22 Interessant vraagstuk Hoe reëel is dat: Je kinderen kritisch leren zijn zonder het zelf te zijn?

23 Oplossingsrichtingen Opnieuw formuleren alcoholbeleid voor totale samenleving Gebruikmaken 3 best buys (zie Alcoholmanifest: Ontkrachten mythe Gezondheid alcoholgebruik (zie René Kahn) Beïnvloeden alcoholcultuur door: - Campagnes op meer leeftijdsgroepen - revival Drank maakt meer kapot dan je lief is maar dan positief en ludiek, zoals met Happy drinks - IkPas positieve gezondheid

24 Doelen van IkPas - Door het opdoen van leerervaringen deelnemers meer bewust maken van de rol van alcohol in hun leven. Waardoor deelnemers in de toekomst mogelijk bewustere keuzes gaan maken en er een bewuster drinkpatroon op na gaan houden met een gezondere leefstijl als gevolg. En het drinken van alcohol dus weer een keuze wordt en geen gewoonte. - Deelnemers praktische handvatten en argumenten bieden om deze keuze waar te kunnen maken.

25 Wat is IkPas? 30 of 40 dagen zonder alcohol, vooralsnog in het voorjaar Uitdaging (of makkie?) Laagdrempelig Op maat Community-interventie Ludiek Niet moraliserend Zoveel mogelijk bottom up, met landelijke saus Kenmerk: blauwe druppel (fris, druppel op gloeiende plaat, knipoog naar blauwe knoop (= ook bewuste keuze)

26 Redenen om mee te doen Tabel 8 Redenen om mee te doen Redenen om mee te doen Ikpas 2015 IkPas 2016 Ervaring opdoen 73% 80% Uitdaging 67% 76% Fitter, gezond willen zijn 56% 76% Minder willen drinken, ook na de actie 52% 72% Nieuwsgierig naar rol alcohol in eigen leven 50% 57% Voorbeeld voor jongeren 50% 47% Meer bewust willen worden 41% 55% Reacties willen uitlokken 26% 28% Nee leren zeggen 24% 41% Anderen hebben het gevraagd mee te doen 24% 14% Willen afvallen %

27 Karakteristieken van de IkPasdeelnemers in 2015 en in Aantal deelnemers Via centrale registratie Via lokale registratie Lid van een groep Gemiddelde leeftijd 48 jaar 45 jaar 55-plus 40% 27% (37% onderz.) Man/vrouw 32%/68% 37%/63% Opleiding 62% hoog 62% hoog

28 Resultaat IkPas-studies 2015 (Van Benthem et al, subm.) 2016 (Bovens et al, in press) Aantal glazen per week Aantal glazen per week T0 (n=432) T0 int. (n=1059) T0 zonder int. (n=359) T2 (n=432) T2 int. (n=1059) T2 zonder int. (n=359) 8.27 Aantal drinkdagen per week Aantal drinkdagen per week T0 (n=432) 4.40 T0 int T0 zonder int T2 (n=432) 3.71 T2 int T2 zonder int. 2.98

29 Ikpas en voorbeeldgedrag ouders

30 Onderzoeksvraag Wat is de ingeschatte invloed van de deelname aan de IkPas-actie door ouders van kinderen tussen 12 en 18 jaar in de gemeente Hardenberg op de door ouders gegeven alcohol specifieke opvoeding en de wijze waarop over het thema wordt gesproken in het gezin?

31 Deelvragen 1. Hoe hebben ouders van kinderen tussen 12 en 18 jaar in de gemeente Hardenberg hun deelname aan IkPas ervaren? 2. Hoe hebben kinderen van ouders van kinderen tussen 12 en 18 jaar in de gemeente Hardenberg de deelname aan IkPas van hun ouders ervaren? 3. In hoeverre heeft de deelname aan IkPas door ouders van kinderen tussen 12 en 18 jaar in de gemeente Hardenberg volgens deze ouders zelf invloed op de communicatie over alcohol tussen ouders en kinderen? 4. In hoeverre heeft de deelname aan IkPas door ouders van kinderen tussen 12 en 18 jaar in de gemeente Hardenberg volgens de kinderen van deze ouders invloed op de communicatie over alcohol tussen ouders en kinderen? 5. In hoeverre heeft de deelname aan IkPas door ouders van kinderen tussen 12 en 18 jaar in de gemeente Hardenberg volgens deze ouders zelf invloed op de door ouders gegeven alcohol specifieke opvoeding? 6. In hoeverre heeft de deelname aan de IkPas-actie door ouders van kinderen tussen 12 en 18 jaar in de gemeente Hardenberg invloed volgens de kinderen van deze ouders op de door ouders gegeven alcohol specifieke opvoeding?

32 IkPas Hardenberg deelnemers in deelnemers (50%) registreert als groep Gemeente Hardenberg 25 mannen (36%), 45 vrouwen (64%) = landelijk beeld Naar schatting 30 deelnemers die kinderen (zouden kunnen) hebben in leeftijd jaar

33 Respons 5 ouders (17%) 1 partner 5 kinderen Uitvoering: studenten SPH en MWD Absoluut laag aantal, voorzichtig dus met conclusies! Wel een eerste beeld, Further Research Is Needed (FRIN)

34 Ervaringen Deelnemers Alle 5 zijn positief om uiteenlopende redenen Rapporteren: minder drinken, afvallen, positief effect op omgeving, scherper in de opvoeding Omgeving Unaniem positief Respect Zien gedragsverandering Alcoholspecifieke opvoeding Weinig verandering Het thema is iets meer aan de orde Wat meer argumenten in de opvoeding, scherper opletten Voornaamste effect: kinderen zien dat het hun vader/moeder goed doet.

35 IkPas in België: Tournée Minérale in februari