Preek bij Psalm 110, 1-4 en Mattheus 22, 32-23, 12 Maartenskerk 30 maart 2014 Teun Kruijswijk Jansen

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Preek bij Psalm 110, 1-4 en Mattheus 22, 32-23, 12 Maartenskerk 30 maart 2014 Teun Kruijswijk Jansen"

Dirk Bogaerts
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Preek bij Psalm 110, 1-4 en Mattheus 22, 32-23, 12 Maartenskerk 30 maart 2014 Teun Kruijswijk Jansen Vandaag is het halverwege-pasen, straks is het Pasen en mogen we het feest van de Opstanding samen vieren. We zijn dus onderweg zogezegd, of we dat nou zo beleven, of misschien niet zo erg. We houden onze vinger in de bijbel bij het spoor dat daar van Jezus getrokken wordt. Het vreemde is dat we zelf meestal allang in ons hoofd hebben hoe dat was: dat leven, dat lijden, dat sterven en opstaan van de Heer. En als dat plaatje in ons hoofd zit, dat vaak al in onze kindertijd gevormd is, dan is de kans dat die Heer achter of door dat plaatje echt tot ons spreekt minder groot. We weten dan immers al wat hij ons zeggen wil! Nu is het merkwaardige dat als je de bijbel leest bijvoorbeeld los van dat Jezus-beeld dat je hebt, je steeds minder gaat vertrouwen op wat je al dacht te weten. De brieven van Paulus, bijvoorbeeld, zijn niet zo druk met het leven van Jezus van voor het opstandingsbericht, terwijl de evangelieen van Marcus, Lucas, Mattheus en Johannes hele verschillende accenten zetten. Ze zijn immers allemaal evangelisten: ze willen aan hun lezers overbrengen, getuigen van wat zij als het belangrijkste van hun, de Opgestane, Heer zien. Het levensbegin en de opstanding van hun Heer zetten ze zo verschillend neer dat je er niet zo maar één verhaal van kunt maken, al is dat wel gebeurd: dat kon tot een gesneden beeld groeien waar we niet meer vanaf kunnen komen. En vaak heeft dat weer geleid tot een belijdenis van ongeloof omdat het zo niet meer te geloven viel.

2 We lezen dit jaar vooral uit Mattheus. Hij schreef zijn evangelie zo rond het jaar 85. Het Marcusevangelie kende hij al, en ook de brieven van Paulus waren al lang verstuurd. Wat bezielde hem om in een tijd waar maar weinig mensen echt konden lezen en schrijven, al die moeite te doen nog eens een compleet evangelie samen te stellen? Het antwoord hierop staat in hoofdstuk 13. Daar staat mooi verborgen zijn handtekening. U moet daarbij weten dat Mattheus bekend staat als een bekeerde Schriftgeleerde. Als Jezus daar na een serie gelijkenissen vraagt of ze het allemaal begrepen hebben, en de leerlingen ja zeggen, zegt Jezus: daarom vergaat het iedere Schriftgeleerde die een leerling is geworden in het koninkrijk van de hemel, als een heer des huizes die uit zijn voorraad nieuwe en oude dingen tevoorschijn haalt. En dat is wat Mattheus doet: hij brengt nieuw en oud bij elkaar. Het nieuwe van Jezus heeft hem er toe gebracht het oude weer tevoorschijn te halen! En hij doet dat door wel 130 keer toespelingen te maken op het Eerste, het Oude Testament. Voor wie hij dat doet? Dat ligt voor de hand: voor de mensen die met dat Eerste Testament vertrouwd waren en in Jezus de messiaanse koning van joden en niet-joden erkenden. In wat we vanmorgen lezen horen we bijvoorbeeld een citaat uit Psalm 110. Het is de meest geciteerde psalm in het Nieuwe Testament. Voor de jonge Gemeente in het jaar 85 in de verdrukking van groot belang kennelijk: de Heer is aan de rechterhand van God tot alle vijanden verslagen zijn. Deze heer, deze Zoon van David: met zijn dood zal het niet afgelopen zijn. Zijn Messias-gehalte zit m niet in zijn gruwelijke dood, maar in het geheim van God dat hij in zich draagt. In het Mattheus-evangelie valt op, als je het van begin af aan

3 eens doorleest, dat de Schriftgeleerden en Farizeeën een prominente rol hebben. Al in het 12e hoofdstuk beramen ze trouwens het plan om Jezus om te laten brengen! Na het jaar 70, toen de tempel van Jeruzalem werd verwoest, werd het jodendom vooral een geloofsgemeenschap die door de Farizeeën kleur kreeg, en er was steeds minder plaats voor andere richtingen, zoals de joods-christelijke en heidenchristelijke groepen. En dat is de achtergrond en ontstaansreden van het boek Mattheus: geschreven door een Schriftgeleerde, die het oude volop in zijn waarde wil laten, maar dan opgewaardeerd door het nieuwe. Hij moest zich daarom afzetten tegen de Farizeeën en Schriftgeleerden, die wel de letters kennen maar niet de daden die daar bij horen doen. De gemeente voor wie dit geschreven werd staat voor diezelfde uitdaging van horen en doen, met alle enthousiasme maar ook spanning die daar bij horen. Misschien was u tot nu toe nog niet zo betrokken bij wat u hoorde, of vindt u het zelfs saai. Toch had ik deze aanloop-uitleg nodig om bij de verkondigingssprong te komen! Jezus is bij Mattheus een rabbi, niet zomaar één, maar een echte Joodse Gerechte : een Tsaddik. Een gerechte leeft naar het hart van God zou je kunnen zeggen: is een mens uit één stuk. Zijn ja is ja, en zijn nee nee. Een rechtvaardige draagt het voortbestaan van de wereld. Als er geen gerechte meer is, is er geen menselijk bestaan meer. Dan wordt de wet, die leven geeft, niet meer gedaan. Horen en doen, dat is het leven van een rechtvaardige. Jezus, de Rechtvaardige, beschuldigt de Schriftgeleerden en Farizeeën van drie dingen.

4 Het eerste: hun woorden zijn betrouwbaar. Zelfs zo betrouwbaar dat de leerlingen van Jezus hen daarin moeten volgen: doe en onderhoud alles wat ze zeggen. Maar hun daden lijken niet op hun mooie woorden. Ze doen niet wat ze zeggen. Als wij bij onszelf naar binnen kijken en een eerlijk antwoord geven: doen wij wat we zeggen? Ja natuurlijk, vaak wel, maar is ons ja altijd ja en ons nee echt nee? Wat is ons zo heilig dat we tegen onze schijnbare belangen in durven te gaan? We nemen woorden als liefde, eerbied, vrede, gerechtigheid in de mond, maar ons gedrag sukkelt er nogal eens achteraan. Ik hoorde een verhaal over een kennis die een van zijn kinderen op een voor mij onbegrijpelijke manier had behandeld en zelfs mishandeld. Ik was daar toen ik het hoorde nogal van van slag geraakt en sprak mijn afschuw uit tegen een goede vriend (die me daarom trouwens ook nog al eens tegenspreekt!). Hij vroeg mij toen of ikzelf wel een situatie kende waarin ik het - om zo te zeggen helemaal verkloot had. Nou, dat komt je dan vrij direct in gedachten kan ik u zeggen. Hij hielp mij daarmee om de kennis van wie ik dit erge feit nu weet, niet weg te zetten, uit de relatie te stappen, maar me toch weer verbonden te weten, hoeveel moeite ik ook met zijn gedrag had. In de lezing van vandaag lijkt het me daar ook om te draaien: dat we worden meegenomen in de levensweg en leerweg van Jezus, wie hij is, en wat hij kwam brengen. En hoe de farizeeën en Schriftgeleerden zo reageren dat ze uiteindelijk Jezus om willen laten brengen en zo een afschuwelijke erfenis op hun schouders krijgen. Niet direct een stel om bevriend mee te raken. En toch wordt ons door de Heer gevraagd om ons ook met hen te verhouden, en onze leerweg zelfs langs hen te laten lopen

5 op onze weg naar zijn koninkrijk. Het tweede verwijt dat Jezus zijn collega s maakt, is dat ze zware en ondragelijke lasten bij de ander op de schouders leggen, maar er zelf geen vinger naar uitsteken. Hoe zit dat bij ons? Je hebt je eigen karakter, je eigen werkwijze, je eigen manier van overleggen, je eigen manier van kijken en luisteren. Je kunt moeilijk een ander worden. De ander zal het toch met mij moeten doen. Maar, let op, ondertussen moet die ander wel tegen mij kunnen, dat karakter, die manier van doen aanvaarden. We leggen onszelf op aan de ander, die mij moet verdragen of zij of hij wil of niet. We delen hetzelfde huis of bed, dezelfde werkplek of gemeenschap. Het is onvermijdelijk dat we elkaar ook tot last zijn. Kortom: de Farizeeër is ons niet zo vreemd als het lijkt, en de Schriftgeleerde is uit hetzelfde hout gesneden. We komen van dezelfde Vader, en wonen als broers en zussen in hetzelfde huis. De derde aanklacht van Jezus gaat over de ijdelheid van zijn collega s. Ze doen er alles aan om door de mensen gezien te worden. Brede gebedsriemen, grote kwasten, graag gegroet door iedereen Ze willen gezien worden: pauwen, papegaaien, en tijgers willen dat. Ook wij. We verkommeren als we niet gezien, of zelfs met de nek worden aangekeken. Dat is een moeilijk te verdragen pijn. Als de eenzaamheid toeslaat zijn we niet zo flink meer als we leken. In de grond willen we gezien, gekend, worden als wie we zijn, en vaak moet de ander dan eerst door een boel uiterlijkheid of verhalen van het dikke ik heen, en dat afkrabben voor onze ziel tot spreken kan komen.

6 Zo gaan we op weg naar Pasen. We proberen de Farizeeën en Schriftgeleerden niet vooral weg te zetten, als ons wezensvreemde figuren. Ze zijn ook in ons. We probeerden in hen een broeder of zuster te zien. Ze zijn immers onze spiegel, onze medeleerlingen. Het gaat er niet om hun gedrag goed te praten, maar bij alle verschil hen te blijven zien als broer en zus, als medeleerling. Want zo erkennen we God die de leraar is van allen. Door elkaar als leerlingen te blijven zien, erkennen we God. Door elkaar als broer en zus te blijven zien, soms ondanks alles, hoe vreemd die ander ook op ons overkomt, erkennen we God als Vader van ons allemaal, Joden, Christenen, Moslims, Hindoes, niet- of anders-gelovigen. Door elkaar te blijven zien als mensen die zoekend en tastend hun weg gaan, begroeten wij God, die de Bron van Leven van ons allen is. Ondertussen zullen we in het verhaal van Jezus dat wij in deze weken volgen steeds dieper in problemen komen met de menselijkheid, ookmet die van onszelf. Vandaag is het echter klein-pasen met uitzicht op die ene morgen toen het pas echt dag werd in een duister geworden wereld. Tot slot daarover een klein Joods verhaal: Wanneer wordt het dag? vroeg de rabbi aan zijn leerlingen. Als je uit de optrekkende duisternis een paard van een ezel kunt onderscheiden, zei de één. Als je als het licht wordt het verschil ziet tussen een amandelboom en een vijgenboom, antwoordde een ander. Nee, zei de rabbi: het wordt pas dag als je als het licht wordt een gestalte ziet, en je het gezicht van je broer of je zuster kunt onderscheiden. bronnen:

7 Niek Schuman Al deze woorden, Den Haag 1991 Kees Waaijman- Laat mij horen jouw stem, Heeswijk 2013

Vergelijkbare documenten

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, We hebben zojuist uit het evangelie gelezen, hoe Petrus Jezus de Messias noemt. En hij wordt daarvoor door Jezus uitgebreid geprezen. Petrus als een