Beste lezer, Wij wensen u alvast veel leesplezier en hopen dat het u mag inspireren om zelf ook de financiële gegevens van uw bedrijf te analyseren.

Transcriptie

1

2

3 Beste lezer, Dit rapport kadert in het project Uitzicht door inzicht, dat mogelijk werd gemaakt door het Agentschap Ondernemen en Vlaanderen in Actie Pact Met dit project willen de vier projectpartners Boerenbond, SBB, Innovatiesteunpunt en Boeren op een Kruispunt de land- en tuinbouwers in Vlaanderen sensibiliseren over de financiële opvolging van hun bedrijf. Daarnaast hopen de partners dat de Vlaamse land- en tuinbouwer zich bewust wordt van elementen die in zijn of haar sector de continuïteit bedreigen en van het belang van een goed beheerd bedrijf. De doelstelling van dit rapport is om een goed beeld te geven van de huidige situatie in de tuinbouwsector in Vlaanderen. Er wordt in de eerste plaats gekeken naar het economische belang van de volledige tuinbouwsector voor de Belgische economie. Tevens wordt getracht het specifieke belang van de sierteelt hierin te duiden. Vervolgens wordt een synthese gemaakt van zowel de technische als de financiële resultaten op bedrijfsniveau. De gegevens komen van de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie van het Landbouwmonitoringsnetwerk van het Agentschap Landbouw en Visserij. Deze worden aangevuld met eigen cijfers uit de SBB-boekhoudingen en Bedrijfseconomische boekhoudingen van Boerenbond. Alle gegevens in dit rapport werden anoniem verwerkt. De cijfers geven een beeld van de financiële gezondheid van de Vlaamse tuinbouwbedrijven en duiden welke financiële en technische verschillen er bestaan tussen bedrijven. Door de cijfers van de individuele boekhoudingen en hun evolutie in de tijd te analyseren, is er gezocht naar parameters onder de vorm van ratio s. Door middel van deze ratio s willen we in de toekomst kunnen detecteren of bedrijven in moeilijkheden dreigen te komen, om ze tijdig en zo adequaat mogelijk te kunnen helpen. Deze ratio s zullen permanent in de verschillende boekhoudingen ingebouwd worden. In de bijlage van dit rapport vindt u ook nog achtergrondinformatie bij de analyse, zoals de principes van de bedrijfseconomische en de vennootschapsboekhouding. Naast dit specifieke sectorrapport werden er binnen het project nog drie andere sectorrapporten gemaakt, namelijk voor de tuinbouw Eetbare gewassen, de varkenshouderij en de melkveehouderij. Wij wensen u alvast veel leesplezier en hopen dat het u mag inspireren om zelf ook de financiële gegevens van uw bedrijf te analyseren. Jacky Swennen SBB Joris Van Olmen Boerenbond September 2014

4 Inhoudstafel 1 Inzicht in de sectoren : Tuinbouw Beschrijving en evolutie van de sector Regionale spreiding van de land- en tuinbouw Macro-economisch belang van de sector De bedrijfseconomische resultaten van de tuinbouw Ervaringen over faalindicatoren door Boeren op een Kruispunt (B.O.E.K.) in de tuinbouw Analyses en bespreking van de resultaten Inleiding Bespreking van de resultaten in de sierteelt Bedrijfeconomische boekhoudingen Vennootschapsboekhouding Besluit Bronnen...31

5 Overzicht figuren Figuur 1 Aantal landbouwbedrijven en de gemiddelde oppervlakt per bedrijf, (LARA 2012) (Bron: Departement landbouw en visserij)... 1 Figuur 2 Aantal bedrijven met tuinbouwgewassen en gemiddelde oppervlakte tuinbouwgewassen per bedrijf, (Bron: Departement landbouw en visserij)... 1 Figuur 3 Specialisatie van de landbouwbedrijven in Vlaanderen, 2012 (totaal bedrijven)... 2 Figuur 4 Verdeling van de oppervlakte cultuurgrond in Vlaanderen, 2012 (totaal ha)... 2 Figuur 5 Landbouwtyperingskaart, Figuur 6 Regionale spreiding sierteelt in Vlaanderen, in euro standaardoutput per ha (LARA 2012) (Bron: Departement landbouw en visserij)... 4 Figuur 7 Verdeling van de eindproductiewaarde over de verschillende sectoren, in mio euro Bron: Departement Landbouw en Visserij, zakboekje Figuur 8 Evolutie eindproductiewaarde land- en tuinbouw, (* voorlopig cijfers) (Bron: Departement landbouw en visserij)... 8 Figuur 9 Verdeling productiewaarde land- en tuinbouw 2012 (bron departement landbouw en visserij)... 8 Figuur 10 Structuur van de kosten voor de gespecialiseerde groente- en aardbeienbedrijven in 2010 (Bron: Departement landbouw en visserij)...10 Figuur 11 Spreiding van het nettobedrijfsresultaat voor de gespecialiseerde groente- en aardbeienbedrijven in 2010 (Bron: Departement landbouw en visserij)...11 Figuur 12 Structuur van de kosten voor gespecialiseerde glassierteeltbedrijven in 2010 (Bron: Departement landbouw en visserij)...11 Figuur 13 Procentuele verdeling actief bloemisterij (analyse SBB)...20 Figuur 14 Procentuele verdeling actief boomteelt volle grond (analyse SBB)...20 Figuur 15 Evolutie activa op sierteeltbedrijven (analyse SBB)...23 Figuur 16 Evolutie passiva op sierteeltbedrijven (analyse SBB)...24 Figuur 17 Evolutie verschillende resultatencomponenten sierteelt (analyse SBB)...27 Figuur 18 Financiële ratio's van sierteeltbedrijven (analyse SBB)...29 Overzicht tabellen Tabel 1 BBP landbouw (ADSEI, 2013)... 5 Tabel 2 Verdeling van de eindproductiewaarde over de verschillende sectoren, in mio euro Bron: Departement Landbouw en Visserij, zakboekje 2013)... 7 Tabel 3 Probleemindicatoren...12 Tabel 4 Kernprobleem bij aanmelding...13 Tabel 5 Verspreiding van aanmeldingen van bedrijven...13 Tabel 6 Aandeel van banken in aanmeldingen bij Boeren op een Kruispunt...14 Tabel 7 Soorten adviezen bij melkveebedrijven...15 Tabel 8 Actiefbalans op basis van sectorgemiddelden tuinbouw, sierteelt, varkens (analyse SBB)...18 Tabel 9 Balans actief op basis van gemiddelde subsectoren sierteelt (analyse SBB)...19 Tabel 10 Passiefbalans op basis van sectorgemiddelden tuinbouw, sierteelt, varkens (analyse SBB)...21 Tabel 11 Balans passief op basis van gemiddelde subsectoren sierteelt (analyse SBB)...22 Tabel 12 Resultatenrekening van de verschillende sectoren (analyse SBB)...25 Tabel 13 Resultatenrekening subsectoren sierteelt (analyse SBB)...26 Tabel 14 Kerncijfers analyse vennootschapsboekhoudingen sierteeltbedrijven (analyse SBB)...28 Tabel 15 Geselecteerde financiële ratio's sierteelt (analyse SBB)...28

6 1 Inzicht in de sectoren : Tuinbouw door Jacky Swennen (SBB-studiedienst) 1.1 Beschrijving en evolutie van de sector Vlaanderen telde volgens het landbouwrapport LARA in landbouwbedrijven, waarvan 73% met beroepsmatig karakter (standaardoutput of SO van minstens euro). Het aantal landbouwbedrijven is ten opzichte van 2001 met een derde teruggelopen. Dat is een daling van gemiddeld 4,0% per jaar (figuur 1). Voor 2012 is het aantal bedrijven verder gedaald tot bedrijven, waarvan u in de figuur de verdeling volgens de verschillende specialisaties ziet. Vooral de kleinere bedrijven stoppen, wat zorgt voor een voortdurende schaalvergroting. Ten opzichte van 2001 is de gemiddelde oppervlakte cultuurgrond per bedrijf gestegen met 46% tot 23,6 ha. In figuur 2 ziet u dat het overgrote deel van de ha cultuurgrond wordt ingenomen door grasland, maïs en granen. Van de nog actieve bedrijven in 2012 was ongeveer 13% actief in de tuinbouwsector. Figuur 1 Aantal landbouwbedrijven en de gemiddelde oppervlakt per bedrijf, (LARA 2012) (Bron: Departement landbouw en visserij) Figuur 2 Aantal bedrijven met tuinbouwgewassen en gemiddelde oppervlakte tuinbouwgewassen per bedrijf, (Bron: Departement landbouw en visserij) 1

7 Figuur 3 Specialisatie van de landbouwbedrijven in Vlaanderen, 2012 (totaal bedrijven) Figuur 4 Verdeling van de oppervlakte cultuurgrond in Vlaanderen, 2012 (totaal ha) Figuren 3 en 4 geven aan dat de sierteelt in de oppervlakte cultuurgrond slechts een aandeel heeft van 1%. 2

8 1.2 Regionale spreiding van de land- en tuinbouw De tuinbouw is een heterogene sector, die uit heel wat subsectoren bestaat. Deze heterogeniteit maakt een uniforme analyse nagenoeg onmogelijk. De hoofdsectoren zijn sierteelt, fruitteelt en de groentesector (glas, vollegrond), maar een uniforme indeling is niet evident. Nogal wat tuinbouw situeert zich op gemengde bedrijven, zeker de akkerbouwmatige groenten die bestemd zijn voor de industrie (conserven of diepvriesgroenten). De figuren 5 en 6 (LARA, 2012) tonen de regionale spreiding van de subsectoren over Vlaanderen. De openluchtgroenten vinden we voornamelijk in het hart van West-Vlaanderen, waar ook de verwerkende groente-industrie (vnl. diepvries) zich bevindt. De glasgroenten situeren zich rond de veilingen, met name in het Mechelse, de streek rond Roeselare en de streek van Hoogstraten. Het fruit is vooral een Zuid Limburgse aangelegenheid, met uitlopers naar het Hageland, maar ook in het Waasland (peren) en rond Hoogstraten (aardbeien) zit nogal wat fruit. De sierteelt (inclusief boomkwekerij) is wat verspreid over het land, maar uiteraard is de strook Gent-Aalst toch wel het voornaamste productiegebied. Dagelijks verdwijnen ongeveer 3 land- of tuinbouwbedrijven. Het aantal is meer dan gehalveerd op 20 jaar tijd. Deze steile daling neemt weliswaar af, maar blijft manifest aanwezig. Het aantal gespecialiseerde bedrijven met groenten in de openlucht is relatief sneller afgenomen. Bij een licht dalende oppervlakte landbouwgrond blijft de oppervlakte tuinbouw (groenten ha, fruit ha en sierteelt ha) vrijwel constant. Een logisch gevolg is dat de overblijvende bedrijven steeds omvangrijker worden. Figuur 5 Landbouwtyperingskaart,

9 Figuur 6 Regionale spreiding sierteelt in Vlaanderen, in euro standaardoutput per ha (LARA 2012) (Bron: Departement landbouw en visserij) Oost-Vlaanderen blijft de belangrijkste provincie voor sierteelt, met een sterke kern rond Gent. Dit zijn de klassieke azalea- en begoniakwekerijen, een aantal telers met warmekasplanten en een groeiende boomkwekerijsector, met zijn uitloper naar Wetteren en Aalst. Antwerpen, met dan vooral de Noorderkempen, is een belangrijk productiegebied met een aantal specifieke boomkwekerijen. West-Vlaanderen met, een kern rond Beernem, blijft de derde belangrijkste sierteeltprovincie. Opmerkelijk is ook hoe de sierteeltkern rond Aalst steeds minder belangrijk wordt. De snijbloementeelt onder glas is op een paar telers na volledig aan het verdwijnen. Het verdwijnen van een belangrijk afzetkanaal (Veiling Flora Aalst) en het niveau van de energieprijzen zijn hier niet vreemd aan. Wel blijven er nog een aantal telers met snijbloemen in de openlucht actief en blijven investeren. Euroveiling Brussel blijft hier een belangrijk afzetkanaal. 4

10 1.3 Macro-economisch belang van de sector Het aandeel van de landbouw(productie) in de Belgische economie, dat al erg laag was, is de laatste jaren nog verder afgenomen en is nu onder 1% gezakt. In 2012 produceerde de sector 0,75% van het BBP. In 1980 was dat nog 1,13%. Wanneer men er echter de voedingsnijverheid aan toevoegt, wordt de plaats van de agrovoedingssector heel wat belangrijker (ADSEI, 2013). Bruto binnenlands product (2002, ) BBP tegen marktprijzen Landbouw, jacht, bosbouw en visserij % 0,77% 0,64% 0,66% 0,68% 0,69% 0,73% 0,75% Tabel 1 BBP landbouw (ADSEI, 2013) De eindproductiewaarde van de Vlaamse land- en tuinbouwsector in 2013 wordt geraamd op miljoen euro of een stijging ten opzichte van 2012 met 1,7%. De productiewaarde in de tuinbouw evolueerde de laatste 10 jaar nauwelijks en zit rond miljoen euro. De groentesector neemt met 42% het grootste deel hieruit, gevolgd door de sierteelt met 34%. De fruitsector neemt ongeveer 24% voor zijn rekening. 5

11 Figuur 7 Verdeling van de eindproductiewaarde over de verschillende sectoren, in mio euro Bron: Departement Landbouw en Visserij, zakboekje

12 Tabel 2 Verdeling van de eindproductiewaarde over de verschillende sectoren, in mio euro Bron: Departement Landbouw en Visserij, zakboekje 2013) 7

13 Figuur 8 Evolutie eindproductiewaarde land- en tuinbouw, (* voorlopig cijfers) (Bron: Departement landbouw en visserij) Figuur 9 Verdeling productiewaarde land- en tuinbouw 2012 (bron departement landbouw en visserij) De sierteelt neemt ondanks zijn beperkte aantal telers 34% van de totale productiewaarde voor zijn rekening. Hiervan is het grootste deel nog bestemd voor de export, wat het aandeel van de sierteelt in de totale handelsbalans voor landbouw zeer aanzienlijk maakt. 8

14 1.4 De bedrijfseconomische resultaten van de tuinbouw Twee belangrijke parameters bij de beoordeling van de bedrijfseconomische resultaten zijn de opbouw van de verschillende kosten en het uiteindelijke nettobedrijfsresultaat. De opbouw van de verschillende componenten van de totale kosten op een bedrijf geeft een inzicht in de oorzaak van mogelijke financiële problemen op het bedrijf. Daardoor kunnen zij tevens een aanzet geven tot een mogelijke remediëring. Daarnaast is het nettobedrijfsresultaat een thermometer van de gezondheidstoestand van een bedrijf of een sector. De figuren 5 tot 10 geven een inzicht in de kostenstructuur en het nettobedrijfsresultaat van het jaar De spreiding toont aan hoe groot het verschil tussen individuele bedrijven is binnen eenzelfde sector. De belangrijkste kosten op gespecialiseerde groente- en aardbeienbedrijven zijn de loonkosten. Deze bestaan uit de berekende lonen en de betaalde lonen. De berekende lonen zijn het loon dat in onze bedrijfseconomische boekhoudingen wordt toegekend aan de bedrijfsleider en zijn gezinsleden die op het bedrijf werken. De betaalde lonen zijn de lonen betaald aan vast en seizoenpersoneel. Bij de openluchtbedrijven bedragen de loonkosten 42% van de totale kosten, waarvan 12% betaalde lonen. Bij de intensievere glastuinbouwbedrijven bedragen de loonkosten 30% van de totale kosten. Hiervan is wel 14% betaalde lonen. Bij de glastuinbouw vormen de energiekosten de tweede belangrijkste kostenpost. Deze bedraagt 21% van de totale kosten. Bij de openluchtteelt is dat 5%. De derde belangrijkst kosten zijn deze voor grond- en gebouwenkapitaal, respectievelijk 11% bij de vollegronds- en opmerkelijk 13% bij glasteelten. Toenemende grondprijzen, zeker in de groentestreken spelen hier zeker hun rol. De variabele productiekosten (zaai- en plantgoed, meststoffen, bestrijdingsmiddelen) bedragen voor beide groepen ongeveer 12%. 9

15 Figuur 10 Structuur van de kosten voor de gespecialiseerde groente- en aardbeienbedrijven in 2010 (Bron: Departement landbouw en visserij) 10

16 Figuur 11 Spreiding van het nettobedrijfsresultaat voor de gespecialiseerde groente- en aardbeienbedrijven in 2010 (Bron: Departement landbouw en visserij) In 2010 haalde 74% van de bedrijven in de openlucht een resultaat tussen 15 euro/are en -45 euro/are. Van de bedrijven haalde 5% een resultaat van -315 euro/ha Dit zijn het type bedrijven die vroegtijdig opgespoord zouden moeten kunnen worden. Bij de productie onder glas haalde 44% een nettobedrijfsresultaat tussen 150 euro/are en -150 euro/ha. Meer dan 5%van de bedrijven maakte een nettobedrijfsverlies van meer dan 1500 euro/ha. Figuur 12 Structuur van de kosten voor gespecialiseerde glassierteeltbedrijven in 2010 (Bron: Departement landbouw en visserij) 11

17 1.5 Ervaringen over faalindicatoren door Boeren op een Kruispunt (B.O.E.K.) in de tuinbouw door Riccy Focke (B.O.E.K.) De vzw Boeren op een Kruispunt (B.O.E.K.) bezocht sinds haar ontstaan 239 bedrijven met tuinbouwactiviteiten. Deze bedrijven waren verdeeld over de verschillende subsectoren (glas, vollegrond, gemengde bedrijven). De beschrijving die we hier geven, komt uit de notities die we maakten op de bedrijven en komen niet altijd overeen met het algemeen sectorbeeld. Indicatoren waaruit erfbetreders konden afleiden dat dit tuinbouwgezin problemen had. Iedere dag zijn er mensen die een bedrijf bezoeken: leveranciers, afnemers, boekhouders, voorlichters, overheidsdiensten, familie en vrienden. Al deze mensen noemen we erfbetreders. De adviseurs van vzw Boeren op een kruispunt stelden zich bij iedere aanmelding de vraag welke signalen zichtbaar zijn en opgevangen konden worden door deze erfbetreders zodat vroeger advies gevraagd zou zijn bij de gangbare dienstverlening. Deze indicatorenlijst is overgenomen uit een studie van ILVO (ir. N. Taragolla). Op die manier kunnen we op termijn de verzamelde gegevens van ILVO vergelijken met de waarnemingen van vzw Boeren op een Kruispunt. N Aandeel Terugloop in liquiditeitspositie % Interen op de eigen vermogenspositie % Privéproblemen (gezinsproblemen, conflicten, geestelijke gezondheidszorg) % Betalingsachterstand bij de bank % Inkomen onder de armoedegrens % Geen ruimte voor pensioenvoorziening % Laag investeringsniveau % Geen toekomstperspectieven % Lage moderniteit van de bedrijfsopstanden % Onvoldoende competenties ondernemerschap % Afzetproblemen % Erfbetreders signaleren problemen % Leeftijd ondernemer zonder opvolger % Een beroep doen op hulpinstanties % Geen uitbreidingsmogelijkheden % Afzonderen/sociaal isolement % Beperkingen door de gebiedsstructuur/locatie bedrijf % Onvoldoende actuele scholing % Beëindigen abonnementen en/of lidgelden % Matige dier- of teeltgezondheid % Verwaarlozing bedrijf % Verzekeringen opzeggen om financiële redenen 204 8% Tabel 3 Probleemindicatoren 12

18 Kernprobleem bij aanmelding Na het kennismakingsgesprek noteren we welk probleem dat de adviesvrager aangeeft het grootste is. In een aantal gevallen verandert dit probleem in de loop van de begeleiding. TYPE PROBLEMEN PERCENTAGE Financiële problemen 63% Relatieproblemen 5% Psychologische problemen 6% Juridische problemen 2% Gemengde problemen (bedrijf persoonlijk) 25% Tabel 4 Kernprobleem bij aanmelding Het valt op dat hier hoofdzakelijk financiële problemen naar voren gebracht worden. Dat is logisch, want wie voldoende middelen heeft, kan gericht en gespecialiseerd advies inkopen om de andere problemen aan te pakken. De tweede categorie zijn de gemengde problemen. Door de interactie van bedrijfsproblemen en persoonlijke problemen, zoekt men een hulpverlener die openstaat voor alle domeinen en onderwerpen. Geografische spreiding De aanmeldingen zijn verspreid over heel Vlaanderen. PROVINCIE PERCENTAGE Antwerpen 24% Vlaams-Brabant 7% Limburg 5% Oost-Vlaanderen 22% West-Vlaanderen 43% Tabel 5 Verspreiding van aanmeldingen van bedrijven Herkomst van bedrijf Het overgrote deel van de bedrijven werd overgenomen van de ouders (73% van de ouders van de man, 9% van de ouders van de vrouw). Opvallend is dat 18% van de aangemelde tuinbouwbedrijven nieuw opgericht werd. Dat is een hoger aandeel dan bij de andere onderzochte sectoren. Fiscaal en bedrijfseconomisch Slechts 31% van de bedrijven (N= 239) geeft aan een betrouwbare bedrijfseconomische boekhouding te hebben. Wat ons enorm verwonderde, is dat veel van deze bedrijven nog in een landbouwregeling zitten voor de btw-aangifte (62% op N = 162) en een forfaitaire aangifte voor inkomstenbelasting (50% op N= 169). We adviseren hen dan ook om hun financiële problemen bespreekbaar te maken bij hun boekhouder. Mogelijk kan een goede analyse hen tonen dat het soms interessanter is om over te stappen naar de algemene btw-regeling en de algemene aangifte voor de inkomstenbelastingen. We maakten allerlei rekentools op onze website, waarmee u kunt uitrekenen hoeveel btw u uit uw bedrijf kunt halen bij de overstap van de landbouwregeling naar de algemene regeling. 13

19 Bij iedere bankier zien we een gelijkaardig aandeel problemen Als we analyseren bij welke bank de tuinbouwbedrijven in nood zitten, dan komt dit overeen met het marktaandeel van de banken. (referentie aandeel VLIF-dossiers/bank). BANK PERCENTAGE KBC % Crelan % Fortis % Tabel 6 Aandeel van banken in aanmeldingen bij Boeren op een Kruispunt Voor de andere banken zien we dat het aandeel bedrijven in nood veel hoger is dan hun marktaandeel. Het blijft dus noodzakelijk dat banken investeren in adviseurs die de markt kennen. Bij 47% van de bedrijven noteerden we een financiering voor bedrijfskapitaal in de vorm van kaskrediet, seizoenkrediet of vast voorschot. Binnen deze groep lag het gemiddelde op euro (mediaan ). Onze registraties laten niet toe om hier een opsplitsing te maken per soort krediet. We onthouden wel dat veel bedrijvenhun bedrijfskapitaal zelf niet meer kunnen financieren. Veel van deze ondernemers vragen ons: Hoeveel jaar moet het goed gaan in de sector, voor we dit ingelopen hebben? Bij 49% van de bedrijven noteerden we leveranciersschulden ad (is dit een afkorting??) euro (mediaan ). De datums van opname zijn verdeeld over heel het jaar. Niet altijd gespecialiseerde bedrijven Op heel wat bedrijven zien we meerdere activiteiten. Dait is wellicht te verklaren voor de vollegrondsteelten. Op 18% van de begeleide bedrijven was er nog een melkquotum. Dit quotum lag gemiddeld op liter. De helft van de begeleide bedrijven heeft dus een hoger melkquotum en kan mogelijk meer rendement halen door voluit te kiezen voor hun melkvee. Vooral nu veel melkveebedrijven in grondnood geraken voor ruwvoederproductie en mestafzet, kunnen we hier verwachten dat een aantal bedrijven de tuinbouwsector zal verlaten. Op 12% van de begeleide bedrijven zijn er nog zoogkoeien. Heel wat bedrijven spreken het vermogen in dit levend kapitaal aan om hun leveranciersschulden en kort lopende bankfinanciering voor bedrijfskapitaal in te lossen. Op 15% van de begeleide bedrijven zijn er vleesvarkens. We vermoeden dat het merendeel van deze bedrijven hun teeltrisico in de varkenssector heeft ingedekt door integratie. Slechts 8% van de begeleide tuinbouwbedrijven heeft zeugen. Door de strengere dierenwelzijnsregels in de zeugenhouderij hebben veel bedrijven de keuze gemaakt om de zeugenhouderij te stoppen. 14

20 Soorten adviezen waar tuinbouwbedrijven in moeilijkheden nood aan hadden tijdens de begeleiding Balans opmaken % Resultatenrekening analyseren % Zelfvertrouwen herstellen % Doorverwijzing juridisch advies % Bijkomende opleiding % Kasplanning opmaken % Advies psychologische bijstand % Arbeidsorganisatie verbeteren % Advies herfinanciering lange termijn % Faillissement uitleg geven % Relatiebemiddeling % Pensioen uitleg en doorverwijzing % N Ja Tabel 7 Soorten adviezen bij melkveebedrijven Het is belangrijk dat tuinders dit erkennen voor zichzelf en hun collega s; dat ze herkennen welke concrete risico s dit zijn; dat ze bereid zijn om deze risico s in te dekken door verzekeringen of dienstverlening; dat ze mekaar informeren over de gevonden oplossingen voor nieuwe problemen. 15

21 2 Analyses en bespreking van de resultaten 2.1 Inleiding door Koen Lammertyn (bedrijfseconomisch adviseur SBB) Ondanks het feit dat de land- en tuinbouw erg kapitaalsintensief is, is er relatief weinig betrouwbaar statistisch materiaal over de inkomensvorming en de financiële situatie in de verschillende sectoren. Dit is grotendeels te verklaren door de fiscale regimes die er zijn. Voornamelijk in de traditionele sectoren (landbouw, grondgebonden tuinbouw) worden de inkomens aangegeven op basis van forfaitaire grondslagen 'de barema's'. Deze worden jaarlijks onderhandeld op basis van de reële marktomstandigheden, maar zijn niettemin een 'onderhandeld gemiddelde' van de sector. Dit heeft als gevolg dat een individueel bedrijf op basis van deze forfaitaire fiscale aangifte nagenoeg geen bedrijfseconomische informatie heeft. Wie zulke bedrijfseconomische informatie toch wil hebben, voert een aanvullende bedrijfseconomische boekhouding. Deze laatste boekhouding is verplicht voor bedrijven die VLIF-steun genieten (en fiscaal aangeven volgens het barema). Er is een sterke traditie en grote expertise aanwezig, gebaseerd op deze bedrijfseconomische boekhouding in de rundveehouderij, de varkenshouderij, de akkerbouwteelten enzovoort. Als gevolg van de versnippering van de boekhoudbureaus en de kleine aantallen in bepaalde sectoren, daarentegen, is er te weinig statistisch materiaal voor veel tuinbouwteelten. In het kader van dit project hebben we voor de sectoren melkvee, varkenshouderij en akkerbouwmatige groenten ons kunnen baseren op Tiber, de bedrijfseconomische boekhouding van Boerenbond. De bedrijven die fiscaal geen aangifte doen volgens het barema voeren ofwel een fiscale boekhouding in de personenbelasting of een vennootschapsboekhouding. Deze keuze wordt beïnvloed door talrijke parameters, maar is soms ook noodgedwongen. In een aantal (tuinbouw)sectoren bestaat geen barema en daar is de keuze voor een vennootschapsboekhouding veel sneller gemaakt. Het zou fout zijn om de resultaten van beide soorten boekhouding op bedrijfsniveau of op sectorniveau te vergelijken, niet in het minst omdat ze van heel andere principes vertrekken en een andere finaliteit hebben. De bedrijfseconomische boekhouding is sterk analytisch gekruid, met veel technisch-economische parameters en interne verrekeningen tussen de sectoren en teelten, om de opbrengsten en kosten per eenheid (per liter melk, per kg. vlees, per ha...) te kennen. De vennootschapsboekhouding vertrekt van een fiscale logica en moet binnen de wettelijke contexten uiteraard een balans en een resultatenberekening maken van het bedrijf in zijn geheel en met een finaliteit om het fiscaal inkomen optimaal te spreiden. Zo zal een investering in een vennootschapsboekhouding over het algemeen sneller afgeschreven worden dan in een bedrijfseconomische boekhouding. Een ander belangrijk verschil is dat onbetaalde facturen (zowel van geleverde producten als van onkosten) tot uiting komen in een balans van een vennootschapsboekhouding, maar zelden in een bedrijfseconomische boekhouding. Concreet zal een veebedrijf met achterstallige voerfacturen of een serrebedrijf met onbetaalde energiefacturen onmiddellijk opvallen in de balans van de vennootschapsboekhouding, maar niet in de balans van een bedrijfseconomische boekhouding. 16

22 In deze studie zijn voor het eerst sectorvergelijkingen gemaakt op basis van vennootschapsboekhoudingen. We hebben een aantal klanten van SBB geselecteerd met een vennootschapsstructuur en waarvan de resultaten bij de NBB gepubliceerd en dus publiek zijn. Voor de jaren hebben we de balansen en resultaatrekeningen geanalyseerd van 598 tuinbouwbedrijven; 212 sierteeltbedrijven en 507 varkensbedrijven. Veel van deze bedrijven komen binnen de dataset meerdere keren terug voor de verschillende jaren Bij de analyses van de subsectoren werden een aantal bedrijven die niet duidelijk tot de sector behoorden, weggelaten. Ter verduidelijking moet nog aangestipt dat een bedrijf in een bepaald jaar ingedeeld is op basis van de datum van einde boekjaar. Voor een groot deel van de bedrijven is 31 december het einde van het boekjaar. Wanneer de vennootschap het boekjaar afsluit in de loop van het kalenderjaar, werdt het jaar van afsluiting meegenomen. 2.2 Bespreking van de resultaten in de sierteelt Bedrijfeconomische boekhoudingen Voor de andere sectoren werden op de cijfers die bekend zijn binnen de Tiberboekhoudingen geanalyseerd. Voor de sierteelt zijn er echter zeer weinig data beschikbaar in deze bedrijfseconomische boekhouding. Daarom werd er gezocht naar een methodiek die toch toelaat bedrijven te screenen naar mogelijke toekomstige financiële problemen. Deze analyse wordt hierna besproken Vennootschapsboekhouding Er werd een analyse uitgevoerd op de vennootschapsboekhoudingen bij SBB van 216 sierteeltbedrijven. Het betreft 45 bedrijven hoofdzakelijk actief als boomkweker in de vollegrond, 61 boomkwekers met voornamelijk teelt in containers en 72 bedrijven die gecatalogeerd worden als bloemisterij. De overige waren niet direct toe te wijzen aan één subsector, maar zijn wel actief in de sierteelt In de bijlage worden de belangrijkste principes van een vennootschapsboekhouding uitgebreid uitgelegd. 17

23 Balansen van sierteeltbedrijven Gemiddelden sectoren Aantal Activa Tuinbouw Sierteelt Varkens Vaste activa 20/ , , ,63 Oprichtingskosten ,42 243,31 478,13 Immateriële vaste activa , , ,00 Materiële vaste activa 22/ , , ,29 Terreinen en gebouwen , , ,26 Installaties, machines en uitrusting , , ,14 Meubilair en rollend materieel , , ,71 Leasing en soortgelijke rechten , , ,15 Overige materiële vaste activa , ,73 795,80 Activa in aanbouw en vooruitbetalingen , , ,22 Financiële vaste activa , , ,21 Vlottende activa 29/ , , ,32 Vorderingen >1 jaar , , ,79 Voorraden en bestellingen in uitvoering , , ,85 Vorderingen <1 jaar 40/ , , ,74 Handelsvorderingen , , ,85 Overige vorderingen , , ,89 Geldbeleggingen 50/ , , ,66 Liquide middelen 54/ , , ,01 Overlopende rekeningen 490/ , , ,27 Totaal van de activa 20/ , , ,96 Tabel 8 Actiefbalans op basis van sectorgemiddelden tuinbouw, sierteelt, varkens (analyse SBB) 18

24 In vergelijking met de andere sectoren is het gemiddelde balanstotaal van de sierteeltbedrijven kleiner dan de totale tuinbouw, maar toch aanzienlijk groter dan de varkensbedrijven die werden meegnomen in de analyse. Dit komt voornamelijk door de subsector Vruchtgroenten glas, waar het balanstotaal de 2,5 mio euro overstijgt. Het materieel vast actief (voornamelijk serres, containervelden en uitrusting) bedraagt ongeveer 40% van het totaal actief, in tegenstelling tot de globale tuinbouwsector, waar het driekwart uitmaakt. Vorderingen van minder dan 1 jaar maken een veel omvangrijker deel uit dan voor de globale tuinbouwsector. Meteen duidt dit op één van de belangrijkste pijnpunten van de sector en de oorzaak van veel beginnende (liquiditeit)problemen. Dit is dan ook een van de belangrijke parameters om de gezondheid van het bedrijf te beoordelen. Ook de voorraden maken een aanzienlijk deel (18%) uit van het actief. Dit maakt de behoefte aan voldoende liquiditeit nog groter, zeker bij startende of groeiende bedrijven. Vooral in de klassieke vollegrondsboomkwekerij is dit een oorzaak van zeer grote liquiditeitsbehoefte (zie tabel 9). Toch zijn er in de boomkwekerij de meeste liquide middelen in vergelijking met de andere subsectoren. Gemiddelden boom- en sierteelt Sierteelt Boomteelt VG Bloemisterij Containerteelt Aantal Activa Vaste activa Vlottende activa Vorderingen <1 jaar Geldbeleggingen Totaal van de activa Oprichtingskosten Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vorderingen >1 jaar , , , ,81 238,80 40,62 392,95 351, ,53 396, ,02 140, , , , ,66 Terreinen en gebouwen , , , ,99 Installaties, machines en uitrusting , , , ,30 Meubilair en rollend materieel , , , ,59 Leasing en soortgelijke rechten 2.132,15 0, ,46 0,00 Overige materiële vaste activa 5.967, , ,58 34,48 Activa in aanbouw en vooruitbetalingen 1.160,50 0, , ,31 Voorraden en bestellingen in uitvoering Liquide middelen Overlopende rekeningen 2.006, , , , , , , , , ,85 0,00 0, , , , , , , , ,46 Handelsvorderingen , , , ,35 Overige vorderingen , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,42 Tabel 9 Balans actief op basis van gemiddelde subsectoren sierteelt (analyse SBB) 19

25 Figuur 13 Procentuele verdeling actief bloemisterij (analyse SBB) Figuur 14 Procentuele verdeling actief boomteelt volle grond (analyse SBB) De figuren 13 en 14 tonen ook aan de het probleem van openstaande klantenvorderingen in de boomkwekerij groter is en dat dit dan ook één van de bedreigingen is voor de toekomst. Het groter aandeel van de veilingen in het afzetkanaal van de bloemisterij is hier mogelijk een van oorzaken. Analyse van de passiva leert dat de sierteelt in vergelijking met de totale tuinbouwsector of de varkenshouderij een aanzienlijk beter eigen vermogen heeft, met respectievelijk 48% tegenover 17% in de totale tuinbouw en 11% bij de varkensbedrijven. 20

26 Gemiddelden sectoren Aantal Passiva Tuinbouw Sierteelt Varkens Eigen vermogen 10/ , , ,59 Kapitaal , , ,85 Uitgiftepremies ,57 0,00 0,00 Herwaarderingsmeerwaarden , , ,52 Reserves , , ,28 Overgedragen winst (verlies) Kapitaalsubsidies Voorzieningen en uitgestelde belastingen , , , , , , , ,50 894,00 Schulden 17/ , , ,36 Schulden op meer dan één jaar , , ,63 Financiële schulden 170/ , , ,52 Schulden op ten hoogste één jaar 42/ , , ,29 Schulden >1 jaar die <1 jaar vervallen 42 (aflossing volgend ,92 jaar) , ,51 Financiële schulden , , ,71 Handelsschulden , , ,13 Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen , ,02 320,64 Schulden mbt belastingen, bezoldigingen 45 en sociale lasten , , ,56 Overige schulden 47/ , , ,75 Overlopende rekeningen 492/ , , ,44 Totaal van de passiva 10/ , , ,96 Tabel 10 Passiefbalans op basis van sectorgemiddelden tuinbouw, sierteelt, varkens (analyse SBB) 21

27 De sierteeltbedrijven die een vennootschapboekhouding voeren bij SBB, hadden in de periode gemiddeld euro overgedragen winst op hun balans staan. Voor de globale tuinbouwsector was dit euro overgedragen verlies en voor de varkenssector euro overgedragen verlies! De aanhoudende crisis in de varkenshouderij en de EHEC-crisis in de groentesector zijn hier niet vreemd aan. De gemiddelde sierteler heeft de afgelopen jaren nog winst kunnen maken, al is ook hier het verschil tussen subsectoren én individuele bedrijven enorm groot. Uit de analyse van de subsectoren blijkt dat vooral de boomkwekerijen de afgelopen jaren nog winst konden maken (zie tabel 11). Gemiddelden boom- en sierteelt Aantal Sierteelt Boomteelt VG Bloemisterij Containerteelt Passiva Eigen vermogen , , , ,97 Kapitaal , , , ,83 Herwaarderingsmeerwaarden , ,37 0,00 0,00 Reserves , , , ,95 Overgedragen winst (verlies) Kapitaalsubsidies Voorzieningen en uitgestelde belastingen , , , , , , , , ,61 735, , ,84 Schulden , , , ,61 Schulden op meer dan één jaar , , , ,78 Financiële schulden Schulden op ten hoogste één jaar , , , ,02 Schulden >1 jaar die <1 jaar vervallen (aflossing ,52 volgend ,21 jaar) , ,71 Financiële schulden , , , ,67 Handelsschulden , , , ,67 Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen 1.647, ,07 0,00 0,00 Schulden mbt belastingen, bezoldigingen ,27 en sociale lasten , , ,87 Overige schulden , , , ,11 Overlopende rekeningen 6.844, , , ,80 Totaal van de passiva , , , ,42 % Eigen vermogen 48% 50% 26% 32% Tabel 11 Balans passief op basis van gemiddelde subsectoren sierteelt (analyse SBB) Van de drie geanalyseerde subsectoren, hadden de boomkwekerijen het beste eigen vermogen (50%), tegenover de bloemisterij met een eigen vermogen van 26%. Ook de winstgevendheid was vooral in deze sector positief. De boomkwekerij heeft een gemiddelde overgedragen winst van euro op de balans, terwijl de bloemisterij een verlies optekent van euro. Er moet rekening gehouden worden met het feit dat een deel van de geanalyseerde boomkwekerijen ook een zekere handelsactiviteit heeft en naast zuivere eigen productie ook veel planten gewoon verhandelt. Dit is ook een mogelijke verklaring voor de aanzienlijk hogere handelschulden in vergelijking met de andere subsectoren. Ook langere betalingstermijnen bij klanten leiden tot hogere leveranciersschulden! De figuren 15 en 16 geven een beeld van de evolutie van de verschillende activa- en passivaonderdelen over de vijf geanalyseerde jaren heen. 22

28 : Figuur 15 Evolutie activa op sierteeltbedrijven (analyse SBB) 23

29 Figuur 16 Evolutie passiva op sierteeltbedrijven (analyse SBB) Voor de geanalyseerde periode bleef het balanstotaal van de sierteeltbedrijven constant tot licht dalend. Het eigen vermogen bleef op een constant (hoog) niveau, terwijl de schulden op meer dan één jaar afnamen en de schulden op minder dan één jaar gelijk bleven. Dit zou kunnen wijzen op een zekere stagnatie in het investeringsritme van de verschillende bedrijven Resultatenrekening van sierteeltbedrijven Naast de 1300 neergelegde balansen werden ook de resultatenrekeningen van deze bedrijven over 5 jaren geanalyseerd. Dit laat toe om die bedrijven te vergelijken met andere sectoren of subsectoren naar bedrijfsresultaat, winstgevendheid en cashgeneratie. 24

30 Resultatenrekening sectoren Tuinbouw Sierteelt Varkens Omzet 70 - Handelsgoederen, grond- en hulpstoffen, diensten en diverse goederen 60/61 Brutomarge 9900= 70-60/ , , ,04 - Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen , , ,53 - Andere bedrijfskosten 640/ , , ,02 - Als herstructureringskosten geactiveerde bedrijfskosten 649 0,00 0,00 0,00 BBR (VLIF norm) = , , ,50 - Afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële 630 vaste activa , , ,44 - Waardeverminderingen op voorraden, op bestellingen in uitvoering en op handelsvorderingen: 631/4 toevoegingen (terugnemingen) 2.361, ,85 25,75 - Voorzieningen voor risico's en kosten: toevoegingen (bestedingen en terugnemingen) 635/7 279, ,64 77,66 Bedrijfsresultaat of Bedrijfswinst (Bedrijfsverlies) 9901= , , ,59 + Financiële opbrengsten (oa rentesubsidie) , , ,18 - Financiële kosten (= intresten) , , ,76 Winst (Verlies) uit de gewone bedrijfsuitoefening vóór belasting 9902= , , ,90 + Uitzonderlijke opbrengsten , , ,81 - Uitzonderlijke kosten ,06 874,53 285,41 Winst (Verlies) van het boekjaar vóór belasting 9903= , , ,75 - Onttrekking aan de uitgestelde belastingen ,92 391,28 65,56 - Overboeking naar de uitgestelde belastingen ,44 11,56 27,39 - Belastingen op het resultaat 67/ , , ,76 Winst (Verlies) van het boekjaar , , ,54 - Onttrekking aan de belastingvrije reserves ,25 482,61 40,91 - Overboeking naar de belastingvrije reserves ,20 472,72 131,59 Te bestemmen winst (verlies) van het boekjaar , , ,52 Cash flow = /4+635/ , , ,57 Tabel 12 Resultatenrekening van de verschillende sectoren (analyse SBB) 25

31 Bedrijfsresultaat of bedrijfswinst (voor belastingen en interesten) geeft een goed globaal beeld van de winstgevendheid van een sector. Als sector globaal is 'alle tuinbouw' het meest winstgevend met gemiddeld euro winst per bedrijf, gevolgd door de sierteeltsector met euro en de varkenssector met euro. Hetzelfde beeld ziet u wanneer u enkel naar cashflow kijkt, namelijk euro voor de globale tuinbouw, euro voor de sierteelt. De varkenssector genereert het minste cash per bedrijf, met gemiddeld euro. Wel moet hierbij opgemerkt worden dat de totale tuinbouw als sector zowel qua omzet als qua balanstotaal ook de grootste bedrijven omvat. Het lijkt dan ook logisch dat de gemiddelde winst en gegenereerde cash hoger liggen. Binnen de sierteelt zelf is het verschil tussen de deelsectoren toch wel substantieel (zie tabel 13). Resultatenrekening sectoren op basis van gemiddelden + Omzet - Handelsgoederen, grond- en hulpstoffen, diensten en diverse goederen alle tuinbouw Sierteelt Boomteelt VG Bloemisterij Containerteelt Brutomarge , , , , ,06 BBR (VLIF norm) - Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen , , , , ,40 - Andere bedrijfskosten 7.863, , , , ,79 - Als herstructureringskosten geactiveerde bedrijfskosten - 0,00 0,00 0,00 0, , , , , ,88 - Afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële ,93 vaste activa , , , ,47 - Waardeverminderingen op voorraden, op bestellingen in uitvoering en op handelsvorderingen: 2.377,73 toevoegingen (terugnemingen) 1.181, , ,52 160,24 - Voorzieningen voor risico's en kosten: toevoegingen (bestedingen en terugnemingen) 281, ,36 0,00 55,57-16,39 Bedrijfsresultaat of Bedrijfswinst (Bedrijfsverlies) , , , , ,57 + Financiële opbrengsten (oa rentesubsidie) , , , , ,59 - Financiële kosten (= intresten) , , , , ,84 Winst (Verlies) uit de gewone bedrijfsuitoefening vóór belasting , , , , ,31 + Uitzonderlijke opbrengsten 6.723, , , , ,98 - Uitzonderlijke kosten 5.808,91 859,54 648,22 407,59 879,15 Winst (Verlies) van het boekjaar vóór belasting , , ,64-382, ,14 - Onttrekking aan de uitgestelde belastingen 535,50 401,56 340,92 380,88 444,24 - Overboeking naar de uitgestelde belastingen 297,43 11,29 0,00 0,00 0,00 - Belastingen op het resultaat 7.174, , , , ,12 Winst (Verlies) van het boekjaar , , , , ,27 - Onttrekking aan de belastingvrije reserves 131,13 471,43 318,26 410,26 775,44 - Overboeking naar de belastingvrije reserves 219,67 461,78 0,00 0,00 775,44 Te bestemmen winst (verlies) van het boekjaar , , , , ,27 Cash flow , , , , ,34 Tabel 13 Resultatenrekening subsectoren sierteelt (analyse SBB) Uit tabel 13 blijkt dat vooral de boomkwekerij zowel in de vollegrond als de containerteelt nog goeie resultaten kon neerleggen. Boomkwekerij in de vollegrond haalde een gemiddeld bedrijfsresultaat van euro per bedrijf, in container 40;679 euro, tegenover de bloemisterij met euro gemiddeld per bedrijf. Wat de cashflow betreft, haalde de gemiddelde boomkwekerij in vollegrond euro, de containerteler euro en de bloemisterij euro. 26

32 Figuur 17 Evolutie verschillende resultatencomponenten sierteelt (analyse SBB) Over de jaren en over alle bedrijven heen zijn de resultaten vrij stabiel, met 2011 als een uitschieter. Ook hier ziet u dat de marges voor energie-intensieve bedrijven meer en meer onder druk komen, terwijl de trend voor de boomkwekerij veeleer stijgend was Financiële ratio's van sierteeltbedrijven Zoals in alle land- en tuinbouwsectoren, zijn er zeer grote verschillen tussen de bedrijven. Omdat de vele uitschieters een te grote invloed hebben op het gemiddelde, hebben voor de ratioanalyses gebruik gemaakt van medianen in plaats van gemiddelden. Tabel 14 geeft de samenvatting van alle geanalyseerde cijfers uit de vennootschapsboekhoudingen van 216 sierteeltbedrijven bij SBB. Dus van elk individueel bedrijf kennen we de kerncijfers en werdende ratio's berekend. Van al deze ratio's hebben we voor die (sub)sector de mediaan genomen. 27

33 Antal Totaal vermogen Eigen vermogen Brutomarge BBR (VLIF) Cashflow (CF) Bedrijfsresultaat Winst van het boekjaar Alle tuinbouw , , , , , , , ,09 Sierteelt , , , , , , , ,09 Boomteelt VG , , , , , , , ,18 Bloemisterij , , , , , , , ,09 Containerteelt , , , , , , , ,28 Jaarlast Tabel 14 Kerncijfers analyse vennootschapsboekhoudingen sierteeltbedrijven (analyse SBB) Hieruit werden dan vier ratio's gekozen die bruikbaar zijn om de financiële gezondheid van sierteeltbedrijven te peilen. Tabel 15 vat deze ratio's samen voor de verschillende subsectoren. BBR/TV Jaarlast/(CF+i) Liquiditeit in enge zin Solvabiliteit Alle tuinbouw 12,19% 61,25% 62,36% 16,09% Sierteelt 12,75% 48,58% 69,64% 32,91% Boomteelt VG 12,62% 43,40% 97,71% 45,22% Bloemisterij 13,48% 63,73% 44,52% 32,35% Containerteelt 12,74% 51,59% 75,67% 30,38% Tabel 15 Geselecteerde financiële ratio's sierteelt (analyse SBB) 28

34 Figuur 18 Financiële ratio's van sierteeltbedrijven (analyse SBB) De ratio rentabiliteit (% BBR/TV) bedraagt voor de hele sierteelt 12,75%. Dit vrij lage cijfer wordt vooral verklaard door de hoge investeringen eigen aan de sector. Het rendement dat een ondernemer haalt uit zijn ingezette middelen in de sierteelt is té laag. Opvallend is ook dat dit zo is voor alle subsectoren, ook voor een sector waarin de laatste jaren nog winst werd gemaakt. De ratio jaarlast in verhouding tot de cashflow geeft een indicatie van hoeveel middelen een bedrijf kan genereren om aan zijn bancaire verplichtingen (aflossingen + intresten) te voldoen. Aangezien in de berekening van de cashflow de intresten al zijn afgetekend, tellen we ze er weer bij om een inzicht te krijgen in het bovenstaande. De sierteelt als sector scoort hier 48,58%, tegenover 61,25% voor de hele tuinbouw. Tussen de subsectoren zien we toch wel verschillen. De glasbedrijven met vruchtgroenten moeten tot 70% van hun gegenereerde middelen naar de bank brengen. Binnen de sierteelt scoort ook hier de bloemisterij het minst, met 63,73%. De liquiditeit (in enge zin) is hier uitgedrukt in een percentage om die grafisch beter met de andere ratio's te kunnen vergelijken. De norm is voor de meeste sectoren 0,67 (dus 67% in onze tabel). Door de keuze voor liquiditeit in de enge zin wordt dus geen rekening gehouden met (verkoopbare) voorraden, wat deze ratio iets minder geschikt maakt voor de sierteelt (zie toelichting ratio's in bijlage). (zit dit effectief in de bijlage???) De liquiditeit wordt hier vooral bepaald door de hoeveelheid cash en de handelsvorderingen die in deze vennootschappen zitten. Hierdoor lijkt de 97,71% voor de boomkwekerij wat extreem, door de hoge vorderingen. De hele sector scoort hier gemiddeld goed, zeker in vergelijking met andere sectoren in de landbouw De solvabiliteit van de sierteeltsector bedraagt 32,91%, wat aanvaardbaar is. De globale tuinbouw haalt slechts16,09%. Ook hier scoort de boomkwekerij het best, met 45,22%. De bloemisterij scoort hier 32,35%, wat voldoende is, maar waarschijnlijk deels te verklaren valt door een lager investeringsritme te laatste jaren en verder afgeschreven installaties. 29

35 2.3 Besluit De sierteeltsector kenmerkt zich door een zeer grote diversiteit, met erg grote verschillen tussen de bedrijven qua omvang, teelt, assortiment, teelttechniek, warme teelten, buitenteelten enzovoort. Dit maakt het moeilijk om eensluidende conclusies te trekken Toch hebben we geprobeerd om een aantal tendensen te zoeken en waar mogelijk te duiden. Aan de hand van 216 vennootschapsboekhoudingen gevoerd bij SBB werden gegevens verzameld verwerkt en gegroepeerd, om uiteindelijk te komen tot een viertal ratio's. Aan de hand van deze ratio's kan men dan proberen mogelijke (toekomstige) financiële problemen op te sporen en te duiden. Algemeen kan gesteld worden dat de sierteelt voor de vier ratio's BBR/TV, liquiditeit in de enge zin, jaarlast/(cf+i) en solvabiliteit gemiddeld tot goed scoort. Enkel op rentabiliteit, het rendement op de ingezette middelen, scoort de sector te laag, zeker gezien de toch omvangrijke investeringen. Van de geanalyseerde subsectoren vollegrondsboomteelt, containerteelt en bloemisterij scoort de boomkwekerij het best. De sector slaagde er de afgelopen jaren in om nog winst te maken en nog te investeren. Dit weerspiegelt zich dan ook in de verschillende ratio's. De bloemisterij heeft het moeilijker, wat zichtbaar wordt in duidelijk minder goeie ratio's dan het sectorgemiddelde. Waar de sierteeltsector het nog redelijk deed, moeten we toch aandachtig blijven voor de uitdagingen van de toekomst, zoals de problematiek op energie-intensieve bedrijven, de toenemende druk op de binnenlandse markt en dus exportgerichter worden en de zoektocht naar het goeie afzetkanaal. Daarnaast is een goeie kennis van de financiële parameters essentieel om de juiste keuzes te blijven maken. 30