STARTNOTITIE. Wet gemeentelijke schuldhulpverlening

Transcriptie

1 STARTNOTITIE Wet gemeentelijke schuldhulpverlening November 2011

2 Startnotitie Wet gemeentelijke schuldhulpverlening Projectgroep: Mw. M. Oort-Keen (gemeente Loppersum) Mw. T. Nipperus (gemeente Eemsmond) Dhr. H. Jansen (gemeente Oldambt) Dhr. H. de Vroome (gemeente Veendam, Pekela en Bellingwedde) Dhr. J.M. Moolhuizen (Volkskredietbank) 2

3 Inhoudsopgave 1 INLEIDING 4 2 ONTWIKKELINGEN SCHULDHULPVERLENING DEFINITIE INTEGRALE SCHULDHULPVERLENING ACTUELE CIJFERS SCHULDENPROBLEMATIEK WET GEMEENTELIJKE SCHULDHULPVERLENING IN HOEVERRE VOLDOET DE VKB NU AL AAN DE WET? 7 3 GEZAMENLIJKE VERTREKPUNTEN BELEIDSPLAN ALGEMEEN TEN AANZIEN VAN DE UITVOERING DOOR DE VKB OVERIGE INHOUD BELEIDSPLAN 10 4 VERVOLGTRAJECT STAPPENPLAN TIJDSPLANNING 11 BIJLAGE: LIJST MET AFKORTINGEN 12 3

4 1 Inleiding Wet gemeentelijke schuldhulpverlening Vermoedelijk zal op 1 juli 2012 de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) van kracht worden. Hiermee krijgen gemeenten een wettelijke taak en daarmee een zorgplicht op het terrein van de integrale schuldhulpverlening (ISHV). Dit houdt onder meer in dat gemeenten de taak krijgen om integraal beleid voor schuldhulpverlening te ontwikkelen. In de nieuwe wet krijgen gemeenteraden de taak om een plan vast te stellen die richting geeft aan de door het college van B&W te nemen beslissingen over de integrale schuldhulpverlening en de regierol daarbij. In dit beleidsplan moeten zaken aan de orde komen als te bereiken resultaten, borging kwaliteit, wachttijden en schuldhulpverlening aan gezinnen met inwonende minderjarige kinderen. De integrale schuldhulpverlening wordt uitgevoerd door de Volkskredietbank Noord-Oost Groningen (VKB). De Volkskredietbank houdt zich bezig met inkomensbeheer en bewindvoering, schuldregeling en sociale kredietverstrekking. Daarnaast is de VKB zich in de loop van de tijd steeds meer gaan bezig houden met preventie. De VKB is opgericht in 1967 en is een gemeenschappelijke regeling (GR) met acht aangesloten gemeenten, te weten: Appingedam Delfzijl Loppersum Pekela Bellingwedde Eemsmond Oldambt Veendam Elk van deelnemende gemeenten bepaalt zijn eigen lokale beleid. Als uitvoeringsorgaan voor alle 8 gemeenten, is het voor de Volkskredietbank wenselijk dat er niet al te grote verschillen zijn in het beleid van de aan de VKB deelnemende gemeenten. Dit voorkomt dat de uitvoering van schuldhulpverlening in de praktijk erg ingewikkeld wordt voor burgers maar ook voor ketenpartners en medewerkers van de Volkskredietbank. Projectgroep Om te komen tot een gezamenlijke en efficiënte voorbereiding op de invoering van de Wgs heeft het Algemeen Bestuur van de Volkskredietbank besloten een projectgroep in te stellen die zich gaat bezighouden met het gezamenlijk opstellen van een beleidsplan. Dit beleidsplan kan als uitgangspunt en als ondersteuning dienen bij het voldoen aan de verplichtingen voortkomend uit de Wgs. De projectgroep bestaat uit een vertegenwoordiging van beleidsambtenaren van de 3 regio s waarin de Volkskredietbank haar werkgebied heeft ingedeeld (DEAL, Oldambt en VePeBe) en uit de Juridisch Beleidsadviseur van de Volkskredietbank. De projectgroep rapporteert aan het Algemeen Bestuur van de Volkskredietbank. De opdrachtformulering die de projectgroep heeft meegekregen, luidt: Breng in kaart in hoeverre de huidige uitvoering van schuldhulpverlening al voldoet aan de toekomstige wettelijke eisen en formuleer een beleidsplan dat voldoet aan de Wgs en beschrijft hoe een uniforme uitvoering van de integrale schuldhulpverlening voor de aangesloten gemeenten dient plaats te vinden. Biedt in het plan voldoende ruimte om de lokale kleur per gemeente in te kunnen vullen. Als voorbereiding op dit gehele traject van een gezamenlijke invoering en ter informatie voor uw gemeenteraad, is deze startnotitie geschreven. Opbouw notitie Deze notitie is als volgt opgebouwd. In het volgende hoofdstuk worden ontwikkelingen met betrekking tot schuldhulpverlening weergegeven en wordt verder ingegaan op de inhoud van het wetsvoorstel Wgs. In hoofdstuk 3 worden de gezamenlijke vertrekpunten voor het beleid(splan) weergegeven en tot slot is in hoofdstuk 4 het vervolgtraject van de gezamenlijke voorbereiding vermeld. 4

5 2 Ontwikkelingen Schuldhulpverlening 2.1 Definitie Integrale schuldhulpverlening In deze notitie wordt verstaan onder Integrale schuldhulp verlening (ISHV): Het bieden van begeleiding aan inwoners bij het vinden van een oplossing voor of het beheersbaar maken van zijn/haar financiële problemen. Hierbij is ook aandacht voor de oorzaken van de financiële problemen en mogelijke belemmeringen voor een oplossing. Het duurzaam vergroten van de financiële zelfredzaamheid van de burger staat centraal waarbij de burger zelf verantwoordelijk is voor het slagen van een traject. Tevens wordt zoveel mogelijk voorkomen dat problematische schulden ontstaan. 2.2 Actuele cijfers schuldenproblematiek Toename problematiek In de afgelopen jaren nam het aantal Nederlandse huishoudens met problematische schulden toe tot bijna één miljoen ( ). 1 Ook is er de laatste jaren voortdurend sprake van een stijging in het aantal huishoudens dat een beroep doet op schuldhulpverlening. Er wordt geschat dat dit er in 2010 meer dan zijn geweest. 2 De groei in het aantal aanvragen bij de Volkskredietbank ziet er over de afgelopen jaren als volgt uit. Schuldhulpverlening VKB aanvragen cliënten in budgetbeheer cliënten met een schuldregeling Door de toename in het aantal aanvragen, hogere schulden, een populatie die steeds diverser wordt, zijn de mogelijkheden om schuldsituaties te stabiliseren of op te lossen in de afgelopen jaren meer onder druk komen te staan. Ook de komende jaren zal de uitvoering onder druk blijven staan. Schuldsituaties worden instabieler omdat steeds meer crediteuren eigen incassobevoegdheden hebben en toeslagen zijn opengesteld voor beslag 3. In combinatie met de bezuinigingen die veel gemeenten moeten doorvoeren en de mogelijke verdere groei van het aantal aanvragen (als mogelijk gevolg van aanstaande wetswijzigingen), staan we ook de komende jaren nog voor een hele opgave. 1 Vroegsignalering moet en kan!, Nederhorst den Berg: Social Force Klantprofielen voor schuldhulpverlening, Amsterdam: Regioplan Vroegsignalering moet en kan!, Nederhorst den Berg: Social Force

6 Ook goed nieuws: Schuldhulpverlening loont! Financiële problemen en problematische schulden zijn een belangrijke belemmerende factor voor maatschappelijke participatie. Door het uitvoeren van schuldhulpverlening worden hoge kosten op andere terreinen voorkomen. In navolging van het in 2007 door de Volkskredietbank opgestelde rapport over Maatschappelijk Rendement 4, is een landelijke en wetenschappelijke kosten-batenanalyse voor schuldhulpverlening uitgevoerd door de Hogeschool Utrecht (HU) en onderzoeksbureau Regioplan. Ook uit dat onderzoek blijkt dat het aanpakken van de schulden ertoe leidt dat schuldenaren op andere terreinen weer sneller de draad kunnen oppakken en andere maatschappelijke kosten worden voorkomen 5. Het onderzoek toont aan dat een bezuiniging op schuldhulpverlening uiteindelijk twee keer zoveel kost als dat deze op het eerste gezicht lijkt op te leveren. 2.3 Wet gemeentelijke schuldhulpverlening Zoals aangegeven zal de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) vermoedelijk op 1 juli 2012 in werking treden. De hoofdlijnen van de aanstaande wet zijn als volgt: Gemeenten krijgen een wettelijke taak en daarmee een zorgplicht op het terrein van de integrale schuldhulpverlening. Gemeenten hebben de taak om regie te voeren; Gemeenten krijgen de taak om integraal beleid voor schuldhulpverlening te ontwikkelen Dit houdt in dat er een koppeling gelegd moet worden tussen schuldhulpverlening en andere beleidsterreinen (bijv. zorg, re-integratie, openbare orde, welzijn en armoedebeleid). Schuldhulpverlening zelf moet ook een integraal karakter hebben. Er wordt niet alleen gewerkt aan het oplossen of hanteerbaar maken van het schuldenprobleem, maar er is tevens aandacht voor de oorzaak van de schulden en eventuele belemmeringen voor het oplossen ervan. Aan de gemeenteraad wordt de verplichting opgelegd een keer per vier jaar een plan op te stellen waarin de doelstellingen en de hoofdzaken van het beleid op het gebied van schuldhulpverlening zijn aangegeven. Het plan dient richting te geven aan de door het college van B&W te nemen beslissingen over de ISHV en de regierol daarbij. Deze taak is vergelijkbaar met de taak die de gemeenteraad heeft in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO). Het plan moet in ieder geval moeten in gaan op: 1. Resultaten : welke resultaten de gemeente in de door het plan bestreken periode wenst te behalen; 2. Kwaliteit : welke maatregelen de gemeenteraad en het college nemen om de kwaliteit van de ISHV te borgen; 3. Wachttijd : het maximaal aantal weken dat de gemeente nastreeft met betrekking tot de periode tussen aanmelding en het eerste gesprek; 4. Gezinnen : hoe schuldhulpverlening aan gezinnen met inwonende minderjarige kinderen wordt vormgegeven. Het college van burgemeester en wethouders zal jaarlijks verantwoording moeten afleggen aan de gemeenteraad over de uitvoering van de schuldhulpverlening in de gemeente; Er wordt een maximale wachttijd aangegeven voor de periode tussen aanmelding en het eerste gesprek waarin de hulpvraag wordt vastgesteld. Deze bedraagt 4 weken en in crisissituaties 6 is de maximale wachttijd 3 werkdagen; De burger heeft een wettelijke inlichtingen- en medewerkingsplicht en de gemeente mag bij allerlei instanties gegevens opvragen en verstrekken (o.a. toegang tot Suwi-net); De toegang tot schuldhulpverlening valt onder de Algemene wet bestuursrecht. Het college moet een beslissing nemen op een aanvraag voor schuldhulpverlening. Het kan besluiten een aanbod te doen of schuldhulpverlening te weigeren. Op de beslissing zijn de algemene termijnen van de Awb van toepassing. Tegen deze beslissing staat ook bezwaar en beroep open. 4 Maatschappelijk Rendement Integrale Schuldhulpverlening, Appingedam: Volkskredietbank, MDO, SWD Schuldhulpverlening loont!, Amsterdam: Regioplan Onder een crisissituatie wordt verstaan: Een bedreigende situatie zoals bedoeld in artikel 4 lid 2 van het wetsvoorstel. Daarvan is sprake bij een gedwongen woningontruiming, beëindiging van de levering van gas, elektriciteit, stadsverwarming of water of opzegging dan wel ontbinding van de zorgverzekering. 6

7 2.4 In hoeverre voldoet de VKB nu al aan de wet? Het is interessant om te bekijken in hoeverre de VKB op dit moment globaal gezien al voldoet aan de inhoudelijke eisen van het wetsvoorstel met betrekking tot de uitvoering van ISHV. De voornaamste eisen met betrekking tot de uitvoering zijn: 1. Schuldhulpverlening moet een integraal karakter hebben; 2. Er moeten maatregelen worden genomen om de kwaliteit van de ISHV te borgen; 3. Maximale wachttijd voor de periode tussen aanmelding en het eerste gesprek waarin de hulpvraag wordt vastgesteld, bedraagt 4 weken en in crisissituaties 3 werkdagen; 4. De burger moet geïnformeerd worden over de geschatte doorlooptijd; 5. De ISHV moet resultaatgericht zijn; 6. Jaarlijks wordt verantwoording afgelegd over de uitvoering van de ISHV; Ad 1. Integraliteit Tijdens de intake brengt de VKB naast de financiële problematiek ook de eventuele psychosociale problematiek in kaart. Indien daartoe aanleiding bestaat, kan worden doorverwezen naar ketenpartners zoals maatschappelijk werk, verslavingszorg, Lentis e.d. Ook tijdens het proces van schuldhulpverlening kan duidelijk worden dat de cliënt te maken heeft met psychosociale problemen. In dat geval wordt eveneens doorverwezen naar ketenpartners. Ad 2. Kwaliteit De VKB is lid van de NVVK (branchevereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren) en is gebonden aan de gedragscodes van de NVVK. De VKB werkt volgens de Schuldhulpverlening nieuwe stijl zoals deze landelijk binnen de NVVK is vastgesteld. Verder is de VKB sinds 2002 ISOgecertificeerd. Dit houdt in dat de VKB een kwaliteitssysteem heeft dat jaarlijks door een extern bureau wordt getoetst. Tot slot is de VKB lid van de Branchevereniging voor Professionele Bewindvoerders en Inkomensbeheerders (BPBI), waarbij ook een onafhankelijke externe organisatie een audit op het gebied van beschermingsbewind afneemt. Alle bovengenoemde onderdelen dragen bij aan het borgen van de kwaliteit van de ISHV. Ad 3. Maximale wachttijd Momenteel is geen termijn als maximale wachttijd bepaald. In 2009 zijn voor het eerst in de geschiedenis van de VKB wachtlijsten ontstaan. Deze zijn middels een inhaalslag aan het einde van 2009 ingelopen. Momenteel is er dus geen wachtlijst en bedraagt de periode tussen aanmelding en het eerste gesprek gemiddeld 12 werkdagen 7 (stand per 2 e kwartaal 2011). In geval van crisissituaties heeft de cliënt voorrang en vindt het intakegesprek normaliter in dezelfde week van aanmelding plaats. Hiermee wordt voldaan aan de in het wetvoorstel genoemde termijnen van 4 weken resp. 3 dagen. Ad 4. Doorlooptijd Op dit moment ontvangen cliënten geen informatie over de verwachte doorlooptijden. Aan deze eis wordt momenteel dus niet voldaan. Binnen de Volkskredietbank start binnenkort een project om een nieuwe versie van de huidige software in te voeren. Hierbij wordt het mogelijk de verschillende fasen tijdens het schuldhulpverleningsproces beter in kaart te brengen. Op basis daarvan kan aan de klant een goede indicatie worden gegeven van de verwachte doorlooptijden. Momenteel is dit nog niet mogelijk. 7 Betreft een gemiddelde over alle 8 deelnemende gemeenten. Het aantal dagen is berekend op basis van de datum waarop een aanvraag in het systeem wordt geregistreerd en de datum waarop het intakegespek heeft plaatsgevonden. De eventueel verstreken tijd tussen de dag waarop de burger zich voor het eerst meldt en het registreren is hierin niet meegenomen. 7

8 Ad 5. Resultaten Momenteel zijn geen specifieke criteria gedefinieerd om de effectiviteit van de ISHV door de VKB te bepalen en te kunnen meten. Een criterium dat in dit kader van belang kan zijn en dat wel wordt gemeten is het aantal burgers dat zich binnen 3 jaar opnieuw aanmeldt nadat er een budgetbeheertraject bij de VKB heeft gelopen (recidive). Het recidivepercentage bedraagt momenteel 7,57% (stand per augustus 2011). Landelijk worden recidivepercentages genoemd tussen de 30-50%. Ook de klanttevredenheid (die wordt gemeten in het kader van het kwaliteitsysteem van de VKB) zou in dit verband als een prestatie-indicator kunnen worden gezien. In 2010 gaf 83,9% van de ondervraagde cliënten aan in z n algemeenheid tevreden te zijn over de Volkskredietbank. Het gemiddelde cijfer dat de cliënten aan de Volkskredietbank gaven is een 7,3. Voor het overige wordt uiteraard maandelijks gerapporteerd aan het bestuur over de aantallen aanvragen en over de instroom en uitstroom van de diverse producten/diensten. Ad 6. Verantwoording Het Algemeen Bestuur van de VKB wordt momenteel per kwartaal op de hoogte gehouden van de voortgang van de ISHV. Deze rapportages beperken zich vooralsnog tot aantallen aanmeldingen en producten afgezet tegen de begrote aantallen en financiën. De wens bestaat in de toekomst meer informatie te kunnen geven omtrent de kwaliteit, doorlooptijden, resultaten van ingezette trajecten e.d. Hiertoe heeft de VKB in september en oktober 2010 een onderzoek laten uitvoeren naar beleids- en managementinformatie (mede met het oog op de aanstaande wet). Dit onderzoek werd uitgevoerd door onderzoeksbureau CAB te Groningen en het richtte zich zowel intern (bestuur, managementteam) als extern (gemeenten/wethouders, beleidsambtenaren, ketenpartners). Het onderzoek heeft zicht gegeven op de informatiebehoefte die er is bij alle betrokkenen, op de beschikbaarheid van informatie en de gewenstheid van informatie-uitwisseling. De huidige management- en beleidsinformatie zal in de komende tijd op de resultaten van dit onderzoek worden afgestemd. Het bij ad. 4 genoemde project met betrekking tot een update van de huidige software zal ook hieraan bijdragen en zal aan een aanzienlijke verbetering van de managementinformatie mogelijk maken. In het beleidsplan dat in 2012 zal verschijnen zal worden aangegeven hoe ook volledig zal worden voldaan aan de punten 4 tot en met 6. 8

9 3 Gezamenlijke vertrekpunten beleidsplan Op basis van het wetsvoorstel dient de gemeenteraad in het beleidsplan de hoofdzaken en de doelstellingen op het gebied van schuldhulpverlening aan te geven. In deze paragraaf van de startnotitie worden gezamenlijke (inhoudelijke) vertrekpunten genoemd die als basis kunnen dienen voor het beleidsplan. Deze vertrekpunten zijn onder andere gebaseerd op de wet en/of op de in 2009 door het bestuur en de leiding van de Volkskredietbank opgestelde Meerjarenvisie (dit wordt achter het onderdeel met een -teken de betreffende kolom aangegeven). 3.1 Algemeen Wgs Mjv 1. Het beleidsplan biedt voldoende ruimte voor een lokale invulling per gemeente; 2. Het beleidsplan is gericht op een uniforme uitvoering van de ISHV voor de aangesloten gemeenten; 3. De gemeente heeft een zorgplicht ten aanzien van ISHV en dient hierop regie te voeren. De gemeente kan er voor kiezen de taak van regisseur uit te besteden. De eindverantwoordelijkheid blijft bij de gemeente; 4. De gemeente draagt zorg voor de afstemming van het beleid voor ISHV en dat van aanpalende beleidsterreinen; 5. Het algemene doel van ISHV is een bijdrage leveren aan de participatie van burgers in de maatschappij door middel van het bevorderen van de financiële zelfredzaamheid; 6. De schuldhulpverlening vindt integraal plaats, waarbij wordt gewerkt aan het oplossen of hanteerbaar maken van het schuldenprobleem en tevens aan de oorzaak van de schulden en aan eventuele belemmeringen voor het oplossen ervan; 7. Het ISHV-beleid is erop gericht te voorkomen dat personen schulden aangaan die ze niet kunnen betalen; 8. Voor de dienstverlening vanuit het basispakket gelden geen wachtlijsten; 9. De VKB organiseert minimaal 2x per jaar een beleidsbijeenkomst met vertegenwoordigers van alle opdrachtgevers. 3.2 Ten aanzien van de uitvoering door de VKB 1. Schuldenpreventie en nazorg maken onderdeel uit van de ISHV; 2. Er moeten maatregelen worden genomen om de kwaliteit van de ISHV te borgen; 3. De dienstverlening aan de burger vindt plaats dichtbij huis, vanuit één centrale backoffice en intake/begeleiding op locatie, waarbij wordt aangesloten bij de sociale diensten in het werkgebied van de VKB; 4. Maximale wachttijd voor de periode tussen aanmelding en het eerste gesprek waarin de hulpvraag wordt vastgesteld, bedraagt 4 weken en in crisissituaties 3 werkdagen; Wgs 5. De burger moet geïnformeerd worden over de geschatte doorlooptijd; 6. De ISHV moet resultaatgericht zijn; 7. Samenwerking in de dienstverlening met ketenpartners wordt waar nodig gezocht; 8. Jaarlijks wordt door de VKB aan het bestuur verantwoording afgelegd over de uitvoering van de ISHV. Mjv 9

10 3.3 Overige inhoud beleidsplan Vragen die in het beleidsplan onder andere beantwoord dienen te worden zijn: 1. Hoe ver gaat de zorgplicht van gemeenten? Beperkt die zich tot de expliciet in de wet genoemde verplichtingen of reikt deze verder? 2. Welke beleidsterreinen hebben raakvlakken met ISHV en hoe wordt vorm gegeven aan een samenhangend beleid? 3. Hoe wordt de regierol vorm gegeven en hoe wordt de positie van regisseur ingevuld? 4. Wie is de doelgroep voor ISHV (v.a. 16 jaar?)? 5. Wat wordt er voor zelfstandige ondernemers georganiseerd? 6. Worden in het kader van vroeg-signalering burgers proactief benaderd? 7. Wat wordt er van de burger verwacht qua eigen verantwoordelijkheid, medewerking en attitude / basishouding? 8. Hoe wordt de kwaliteit van ISHV geborgd? 9. Wat is het (eind)doel van schuldhulpverlening: schuldenvrij of (ook) beheersbare schulden? 10. Welke maatregelen worden genomen om te voorkomen dat personen schulden aangaan die ze niet kunnen betalen? 11. Is de wettelijke termijn voor de wachttijd voor de periode tussen aanmelding en het eerste gesprek afdoende? 12. Aan welke resultaten wordt de effectiviteit van ISHV afgemeten? 13. Zijn er naast de wettelijke eisen aanvullende eisen die gemeenten met betrekking tot (de uitvoering van) ISHV wil vastleggen? 14. Welke regionale problematiek speelt er? In hoeverre is daarmee rekening gehouden in het beleid? 15. Wat zijn de financiële consequenties van de inwerkingtreding van de wet? 10

11 4 Vervolgtraject Zoals in de inleiding aangegeven, heeft het Algemeen bestuur van de Volkskredietbank een projectgroep ingesteld die zich gaat bezighouden met een gezamenlijke en efficiënte voorbereiding van de invoering van de Wgs. Hiertoe zal de projectgroep een beleidsplan opstellen. De procedure hierbij is als volgt: 4.1 Stappenplan 1. De projectgroep stelt een startnotitie op voor de gemeenteraden (deze ligt nu aan u voor); 2. De projectgroep stelt op basis van de in het vorige hoofdstuk genoemde vertrekpunten een beleidsplan op waarin minimaal de in de Wgs genoemde onderwerpen zijn opgenomen. Tevens zal het een voorstel doen voor de wijze waarop de Awb-bezwaarprocedure feitelijk ingericht kan worden; 3. De concepten worden door de projectgroep teruggekoppeld aan het overleg van alle beleidsambtenaren van de aan de VKB deelnemende gemeenten; 4. Het beleidsplan wordt ter goedkeuring aan het Algemeen Bestuur voorgelegd; 5. Na instemming van het Algemeen Bestuur zal het beleidsplan ter vaststelling aan de gemeenteraden worden verzonden. 4.2 Tijdsplanning De planning is zodanig dat er naar wordt gestreefd om het beleidsplan begin maart 2012 aan de raden voor te leggen. Hiermee zal het beleidsplan op de vermoedelijke datum van inwerkingtreding van de Wgs (1 juli 2012) in alle aan de GR deelnemende gemeenten zijn vastgesteld. 11

12 Bijlage: lijst met afkortingen Awb BPBI DEAL GR ISHV NVVK SHV VePeBe VKB Wgs WMO : Algemene wet bestuursrecht : Branchevereniging voor Professionele Bewindvoerders en Inkomensbeheerders : Delfzijl, Eemsmond, Appingedam, Loppersum : Gemeenschappelijke Regeling : Integrale schuldhulpverlening : Nederlandse vereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren : Schuldhulpverlening : Veendam, Pekela, Bellingwedde : Volkskredietbank Noord-Oost Groningen : Wet gemeentelijke schuldhulpverlening : Wet Maatschappelijke Ondersteuning 12