DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE WIJDEMEREN IN 2012 Definitief

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE WIJDEMEREN IN 2012 Definitief Utrecht, april 2013 Reg.nr Pagina 1 van 25

2 INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente Wijdemeren Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Wijdemeren Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE-beleid 8 2 Conclusies 17 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 19 Bijlage 2: De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en vroegscholen 23 Reg.nr Pagina 2 van 25

3 Voorwoord In het Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandsmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk Reg.nr Pagina 3 van 25

4 Reg.nr Pagina 4 van 25

5 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Wijdemeren. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de Wet op het onderwijstoezicht) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, ten slotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 5 van 25

6 Pagina 6 van 25

7 1 VVE in de gemeente Wijdemeren De gemeente Wijdemeren heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Wijdemeren In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom kan de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader invullen: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Wijdemeren. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen. Niet alle locaties hebben de vragenlijst ingevuld. De inspectie heeft obs De Linde bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal Peuterspeelzaal de Optimist Appeltje, Loosdrecht Voorschool: Kinderdagverblijf KDV de Gruthut KDV Ankeveen KDV Meidoorn KDV Thuiz bij de Teddybeer KDV Kidswereld NdB KDV de Bengeltjes KDV Ziezo KDV de Speelhoeve Pinkenstal, Loosdrecht Bergertjes, Nederhorst den Berg Vroegschool: Basisschool De Linde* Rehoboth* Sterrenwachter* Catamaran* De gemeente Wijdemeren heeft een inventarisatie uitgevoerd waaruit is gebleken, dat op de jarigen in de gemeente Wijdemeren ongeveer 17 doelgroepkinderen zijn, uitgaande van het gewicht van het kind in termen van de gewichtenregeling uit het basisonderwijs. De helft daarvan woont in Loosdrecht en de andere helft woont verdeeld over Nederhorst den Berg en Ankeveen/Kortenhoef/ s-graveland. Het gaat dus om kleine aantallen. De gemeente hanteert in principe een brede doelgroepdefinitie maar weet nog niet hoeveel kinderen dan tot de doelgroep gaan behoren. De verwachting is dat het aantal dan iets groter zal zijn. Wanneer er wordt uitgegaan van de bestaande peuterspeelzalen en kinderdagverblijven dan gaat het om kleine aantallen kinderen per instelling. Vanwege het hoge non-bereik zijn er nog maar weinig kinderen geplaatst op de voorscholen. Het betreft drie kinderen die alle op verschillende voorscholen zitten. Om die reden zijn er geen voorscholen bezocht. Wel heeft de inspectie één vroegschool bezocht. De gemeente geeft ouders geen vergoeding voor VVE in de kinderopvangcentra. Deze kosten kunnen via de belastingdienst worden teruggevraagd. Voor kinderen die VVE op de peuterspeelzalen krijgen, betalen de ouders een ouderbijdrage van 200, 00 per jaar en de peuterspeelzaal krijgt de kosten van de gemeente vergoed. Pagina 7 van 25

8 De gemeente heeft daarnaast te maken met veel kleine aanbieders voor kinderopvang, wat de afstemming en coördinatie van activiteiten bemoeilijkt. Het convenant VVE is ondertekend door het samenwerkingsverband maar niet door de schoolbesturen. 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Documentnaam Prestatieovereenkomst VVEdefinitief Notitie VVE in Wijdemeren C_ST_00216_110106_startnotitie Wet Oke afsprakennotitie ggd VVE overdrachtformulier voorschoolse voorziening naar basisonderwijs 2011 versi overzicht doelgroepkinderen maart 2012 Realisatie CJG in Wijdemeren (Lokaal realisatieplan CJG wijdemeren versie def C_B_11600_120413_MV_Gemeente Wijdem_Vervolg scholing stichting eigen wijzer Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de gemeente haar eigen beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van haar verificatie van de digitale zelfrapportage door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. De betreffende indicatoren zijn in de tabel met een asterisk aangegeven. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 2* 1a3 Toeleiding 3 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 3 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 1* 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 3 Verificatie: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Hierbij komt de inspectie op enkele onderdelen tot een ander oordeel. Oordelen 1. Verbeterpunten met een afspraak Pagina 8 van 25

9 1a9 De resultaten van VVE (art. 167 WPO, lid 1b) Op gemeentelijk niveau dienen afspraken gemaakt te worden over de resultaten van VVE. De Memorie van Toelichting bij de OKE-wet geeft voorbeelden, zonder uitputtend te zijn: - het aantal kinderen dat een niveau stijgt; - het aantal kinderen dat bijvoorbeeld minimaal op niveau C zit; of - afspraken over de minimale woordenschat aan het einde van groep 2. Over bovenstaande punten zijn er binnen de gemeente nog geen afspraken gemaakt met de betrokken voor- en vroegscholen. Leg vóór 1 oktober 2013 op gemeentelijk niveau ambitieuze en meetbare VVE-doelstellingen voor de voor- en vroegscholen vast. Vertaal deze doelstellingen in evalueerbare prestatieafspraken met de voor- en vroegscholen over de uitvoering van VVE. De prestatieafspraken moeten betrekking hebben op de (leer)ontwikkeling van de doelgroepkinderen. 2. Verbeterpunten (2) 1a2 Het bereik (peuters) (art. 166 WPO) Dit betreft zowel het aantal aangeboden kindplaatsen (voor hoeveel doelgroepkinderen zijn er plaatsen gecreëerd) als het aantal bezette VVE-kindplaatsen (hoeveel VVE-kindplaatsen worden ook daadwerkelijk bezet door doelgroepkinderen). De eisen die aan een VVE-kindplaats gesteld worden zijn zaken als: er wordt gewerkt met een integraal VVE-programma, de leidsters zijn VVE-geschoold, er wordt voldoende VVE per week gegeven. De gemeente geeft in een gesprek met de inspectie aan dat het non-bereik hoog is. Van de 17 doelgroepkinderen (op basis van de gewichtenregeling), zitten er slechts drie op een VVElocatie. Een verklaring hiervoor is dat de gemeente Wijdemeren bestaat uit de plaatsen Ankeveen, Breukeleveen, s Graveland, Kortenhoef, Loosdrecht en Nederhorst den Berg. Deze plaatsen liggen op enkele kilometers afstand van elkaar waarbij de openbaar vervoerverbindingen niet optimaal zijn. Niet elke plaats beschikt over een voorschool waardoor ouders hun kinderen naar een andere plaats moeten brengen voor een VVE-locatie. In de praktijk doen ouders dit niet. In de praktijk vindt er dan ook veel opvang plaats door familieleden. In sommige gevallen gaan kinderen ook naar andere gemeenten, zoals Hilversum. De gemeente heeft nog geen antwoord gevonden op het non-bereik. Om deze reden wijkt het oordeel van de inspectie hier af van het oordeel uit de zelfevaluatie van de gemeente. Er is vastgelegd aan welke voorwaarden een VVE kindplaats moet voldoen: Aan het uitvoeren van een VVE-programma zijn in Wijdemeren de volgende voorwaarden gesteld: - In een peutergroep van maximaal 16 kinderen, is max. 50% van het totaal aantal kinderen VVE-geïndiceerd; - De doelgroepkinderen bezoeken minimaal 10 uur de peuterspeelzaal of kinderopvang. (Als doelgroepkinderen minder dan 10 uur per week naar een kinderdagopvang gaan, zullen de overige inzetbare uren op een peuterspeelzaallocatie moeten plaatsvinden of een peuterplaats op een kinderopvanglocatie); - Er staan twee gediplomeerde leidsters op de groep; - De leidsters zijn geschoold in (of in opleiding voor) het uitvoeren van het VVEprogramma; - Er vindt een warme overdracht plaats van de VVE-doelgroepkinderen naar de basisscholen door middel van het overdrachtsformulier; - Ouderbetrokkenheid is vormgegeven (VVE-indicatie is door het consultatiebureau besproken met de ouder); - De VVE-instelling voldoet aan de kwaliteitseisen zoals vastgelegd in de Wet OKE en het besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie. 1a4 Ouders (art. 15i WOT, lid 1b) Het ouderbeleid op gemeentelijk niveau dient betrekking te hebben op: Of er een gericht ouderbeleid is dat aansluit bij de specifieke VVE-behoefte van de ouders in deze gemeente. Of ouders vooraf adequaat geïnformeerd zijn over VVE. De intakeprocedure. Pagina 9 van 25

10 Hoe ouders gestimuleerd worden om thuis ontwikkelingsbevorderende activiteiten met hun kinderen te doen. Hoe ouders betrokken worden bij VVE op de voorschool. Hoe ouders geïnformeerd worden over de ontwikkeling van hun kind. Of rekening wordt gehouden met de thuistaal. In het document Prestatieafspraken VVE is aandacht voor ouderbetrokkenheid: VVE-leidsters betrekken ouders (zowel mondeling als schriftelijk) bij het VVE-programma van hun kinderen; Er is minimaal twee keer per jaar contact tussen de ouder en de pedagogisch medewerker over de voortgang in de taalontwikkeling en er wordt zichtbaar welke inzet is geleverd door de ouder en de pedagogisch medewerker. Tevens heeft de gemeente goede afspraken met de GGD over de informatie aan ouders vooraf aan plaatsing. Hoewel het ouderbeleid dus een duidelijke plaats heeft in het VVE-beleid beoordeelt de inspectie deze indicator als ontwikkelpunt. Aanscherping is namelijk nodig op het punt analyse van de ouderpopulatie. Ook kan de gemeente het ouderbeleid verbeteren door duidelijk te beschrijven hoe, op grond van de analyse van de ouderpopulatie, zoveel mogelijk ouders worden bereikt. Verder is nog niet beschreven hoe rekening gehouden wordt met de thuistaal. 1a8 Doorgaande lijn (art. 167 WPO, lid 1a, 3; art. 15i WOT, lid 1f) Voor een goede VVE-kwaliteit is een doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool belangrijk. Die doorgaande lijn heeft betrekking op de volgende punten: De VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool. Of voldoende doelgroeppeuters doorstromen naar een vroegschool en of voldoende doelgroepkleuters op een voorschool gezeten hebben Of er gewerkt wordt met een overdrachtsformulier en liefst ook met een warme overdracht, zeker bij de risicokinderen. De afstemming tussen voor- en vroegschool van het aanbod (VVE-programma), het pedagogisch-educatief handelen van de leidsters, de wijze waarop met ouders wordt omgegaan, en de interne begeleiding en zorg. Binnen de werkgroep VVE is een overdrachtsformulier opgesteld voor peuters die overgaan naar de basisschool. Het formulier is vrij summier in het soort informatie dat wordt overgedragen en er is geen verplichting tot een warme overdracht. Dit wordt overgelaten aan de leidsters van de voorschool. In de praktijk wordt er nog nauwelijks gebruik van gemaakt omdat het bereik nog laag is. Daarnaast is er weinig contact tussen voor- en vroegscholen om tot samenwerking te komen, niet alleen in de overdracht maar ook in het aanbod en het pedagogisch handelen van leraren en leidsters. Hiermee is de doorgaande lijn een verbeterpunt. 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau (art. 1.50a en 2.5 WKo) Sommige gemeenten werken met een VVE-monitor die doorgaans vooral gaat over het bereik van VVE; een monitor is één van de instrumenten om VVE op gemeentelijk niveau te evalueren en waar nodig te verbeteren. In Wijdemeren moet de systematische evaluatie en daaruit voortkomende verbeterpunten nog ontwikkeld worden. 3. Geheel of grotendeels van voldoende kwaliteit (3) 1a1 definitie doelgroepkind De definitie doelgroepkind (1a1) is vastgelegd in de notitie afsprakennotitie GGD. De gemeente Wijdemeren is een brede doelgroepomschrijving overeengekomen met de GGD en luidt als volgt: Doelgroepkinderen zijn gedefinieerd volgens de weging van leerlingen in het basisonderwijs en bestaan uit (code P): kinderen van laag opgeleide ouders: o o maximaal basisonderwijs of (V)SO-ZMLK; maximaal LBO/VBO, praktijkonderwijs of VMBO basis-of kaderberoepsgerichte leerweg. De gemeente Wijdemeren heeft deze categorie uitgebreid met door de GGD (op basis van professionele inschatting) te indiceren doelgroepkinderen (code Q): taalzwakke kinderen; kinderen met een sociaal medische indicatie; Pagina 10 van 25

11 kinderen in een taalarme omgeving: risico op taalachterstand door onvoldoende taalaanbod in het Nederlands. Voor de vroegschoolse periode zijn geen afspraken met de schoolbesturen gemaakt over een ruimere definitie van de doelgroep dan die op grond van de gewichtenregeling, waarin uitsluitend het opleidingsniveau van ouders van belang is. Dit leidt ertoe dat peuters die tot de doelgroep behoren, mogelijk als kleuter niet meer tot de doelgroep gerekend worden indien de vroegschool een andere definitie hanteert. Nadere afspraken over de te hanteren definitie op basisscholen, ook in verband met de resultaatafspraken, zijn dan ook gewenst. 1a3 De toeleiding (art. 167 WPO, lid 1a, 2) De toeleiding heeft de gemeente met het consultatiebureau, de bij VVE betrokken welzijnsorganisaties en de betrokken peuterspeelzalen en school geregeld. Er is een protocol opgesteld voor de indicatiestelling, de verwijzing en de terugkoppeling aan elkaar en de gemeente. De gemeente heeft zicht op de omvang van het non-bereik. Zij kan zich op dit punt nog versterken door ook de aard van het non-bereik te analyseren. Indicatie voor VVE-instelling is mogelijk op 4 momenten; - 12 maanden (verpleegkundige): de verpleegkundige checkt of het kind binnen de VVEdoelgroep valt; - 14 maanden (JGZ-arts): het kind is nog te jong om al taalachterstand te kunnen vaststellen, maar potentiële achterstand kan wel gesignaleerd worden op basis van het feit dat ouders allebei geen Nederlands spreken of een laag opleidingsniveau hebben; - 20 maanden (verpleegkundige): de spraaktaalontwikkeling wordt bekeken; - 2 jaar en 3 maanden (JGZ-arts) en - 3 jaar: voor deze laatste contactmomenten geldt dat ook de verpleegkundige en eventueel de logopedist naar het kind kijken. Er kan een taalachterstand worden gesignaleerd. (bron: afsprakennotitie GGD). 1a5 Integraal VVE-programma (Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie art. 5; art. 15i, lid 1c) Voor de voorschoolse educatie wordt een programma gebruikt waarin op gestructureerde en samenhangende wijze de ontwikkeling wordt gestimuleerd op het gebied van taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. De gemeente geeft aan welke VVEprogramma s door de gemeente worden geaccepteerd. In de notitie VVE in Wijdemeren is vastgelegd met welke programma s er gewerkt wordt (notitie VVE in Wijdemeren p.4). Er is echter nog geen beleid ten aanzien van het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem. 1a6 Externe zorg (art. 15i WOT, lid 1d) De gemeente dient een overzicht te hebben van zorginstanties waar een beroep op kan worden gedaan door voor- en vroegscholen voor kinderen die deze zorg nodig hebben. Hierbij moet duidelijk zijn welke zorg geboden kan worden en welke afspraken er gemaakt zijn over contactgegevens en werkwijze. In de gemeente Wijdemeren is hierbij een centrale rol weggelegd voor het Centrum voor Jeugd- en Gezin. Hier wordt naast informatieverstrekking, ook voorzien in het verwijzen naar andere professionals indien nodig. Aandachtspunt is om de externe zorgstructuur en de toeleidingstrajecten vanuit de voorschoolse periode (1a6) te verhelderen en vast te leggen. 1a7 Interne kwaliteitszorg (art. 15i WOT, lid 1e) Op gemeentelijk niveau dient aangegeven te zijn wat belangrijk is met betrekking tot de kwaliteit van VVE, en hoe deze kwaliteit gemeten én geborgd wordt. De afspraken over de invulling van de interne kwaliteitszorg (1a7) van de voor- en vroegscholen zijn in Wijdemeren nog te weinig specifiek en niet evalueerbaar. In de subsidievoorwaarden en de uitvoeringsovereenkomsten is een passage opgenomen over de interne kwaliteitszorg. Voor de interne kwaliteitszorg op zowel de voor- als de vroegscholen zijn geen afspraken gemaakt. De inspectie is van oordeel dat de richtlijnen een te vrijblijvend karakter hebben en te weinig sturing geven aan de inrichting van de kwaliteitszorg op de voor- en vroegscholen. 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau (art. 1.50a en 2.5 WKo; art 167 WPO) Pagina 11 van 25

12 Bij de VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau gaat het zowel om de sturing als om de uitvoerende coördinatie. De sturing zal doorgaans in LEA-kaders (lokale educatieve agenda) plaatsvinden. Daarnaast zijn er op gemeentelijk niveau allerlei uitvoerende coördinatietaken over het realiseren van het bereik, de certificering van leidsters, enz. Binnen de gemeente is een werkgroep VVE actief waarin een basisschool, een intern begeleider, peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en de GGD zitting hebben. 2a GGD-rapport De gemeente moet geregeld hebben dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt en dat er recente GGD-rapporten zijn. Dit betreft de basiskwaliteitseisen uit de Wet Kinderopvang en kwaliteit peuterspeelzalen (art en 2.6) en de eisen aan de voorschoolse educatie (art. 1.50b en 2.8, en het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie). Deze eisen zijn uitgewerkt in het model-ggd-toetsingskader. Van de peuterspeelzalen zijn recente GGD-rapporten beschikbaar. Vanaf 1 januari 2011 wordt ook het zogenaamde 8 e domein beoordeeld. 2b Gemeentelijk subsidiekader In het document Prestatieovereenkomst VVE is het subsidiekader (2b) beschreven. De doelgroep is hierin gedefinieerd en er worden eisen gesteld aan de maximale groepsgrootte. Ook zijn de dubbele bezetting, het minimum aantal uren VVE en de vereiste kwalificaties opgenomen. Daarnaast zijn er eisen gesteld aan het diploma van de leidsters en moeten zij geschoold zijn in het uitvoeren van het VVE-programma. Van de instanties wordt verwacht dat zij vorm geven aan de ouderbetrokkenheid en dat de warme overdracht daadwerkelijk plaatsvindt. Ten slotte geldt als subsidievoorwaarde dat de VVE-peuterspeelzaal voldoet aan de kwaliteitseisen zoals deze zijn vastgelegd in de Wet OKE en in het besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie. Pagina 12 van 25

13 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn ófwel door de formulering van de vragen, ófwel door bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. De vroegschool die de vragenlijst heeft ingevuld, heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. 2.1 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen De basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door één locatie. In de vragenlijst heeft de locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een onderzoek uitgevoerd op basisschool De Linde. Op de voorscholen is geen onderzoek uitgevoerd omdat in een eerder gesprek is aangegeven dat er nog weinig tot geen doelgroepkinderen zijn. Dit is het gevolg van het feit dat lang niet alle doelgoepleerlingen van de inpandige voorschool ook daadwerkelijk naar De Tweemaster uitstromen. De tabel uit paragraaf 1.1 laat zien of, en zo ja welke, voor- en vroegscholen met elkaar samenwerken. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locatie die bezocht is. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (- dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Omdat het aantal bezochte locaties klein is, moet bij de indicatoren met een afwijkend inspectieoordeel op gemeentelijk niveau goed bezien worden of die afwijking komt omdat de bezochte locatie anders is dan de andere locaties of niet. Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de inspectie bezochte vroegschool. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.) CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport = A0.2 VVE-basisvoorwaarden = A2 Groepsgrootte = A3 "Dubbele bezetting" 1 - A4.1 Voldoende VVE-tijd per week = A5.2 Opgeleide leidsters = A5.3 Nederlands spreken = A5.4 VVE-geschoolde leidsters - A5.5 arlijks opleidingsplan = : OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 1 = B2 Vooraf info aan ouders 1 = B3 Intake 1 = B4 Thuis VVE-activiteiten 1 + B5 VVE-participatie van ouders op school 1 + B6 Info ouders over ontwikkeling kind 1 - B7 Thuistaal Pagina 13 van 25

14 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma 1 + C1.2 Doelgerichte planning 1 = C1.3 Aanbod taal 1 C1.4 Voldoende differentiatie 1 C2.1 Pedagogisch handelen 1 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 1 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 1 C2.4 Bevorderen autonomie kind 1 C2.5 Inrichting van de ruimte 1 + C3.1 Afstemming leidsters 1 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 1 C3.3 Interactie bevorderen 1 C3.4 Betrokkenheid kinderen 1 C3.5 Aanpakgedrag 1 C3.6 Responsiviteit 1 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 1 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 1 = D1.2 Planmatige begeleiding 1 D1.3 Evaluatie begeleiding 1 = D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 1 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 1 + D2.2a Aanmelden voor externe zorg D2.2b Overleg ouders over externe zorg = D2.3 Volgen van de externe zorg 1 = KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 1 = E2 VVE evalueren 1 = E3 Opbrengsten evalueren 1 - E4 Verbetermaatregelen 1 - E5 VVE borgen 1 = E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 1 = DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 1 = F2 Doorstroom naar vroegschool = F3 Warme overdracht 1 = F4 Afstemming aanbod 1 = F5 Afstemming ped/educ handelen 1 = F6 Afstemming over ouders 1 = F7 Afstemming begeleiding/zorg 1 = Pagina 14 van 25

15 OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 1 + Pagina 15 van 25

16 Pagina 16 van 25

17 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van een afzonderlijke locatie, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. Het beleid is hier op veel onderdelen van voldoende kwaliteit. Zo is er een duidelijke definitie van een doelgroepkind in de voorschoolse periode en zijn er afspraken over een integraal VVEprogramma. Daarnaast is er voldoende aandacht voor de externe zorg. Verder is er coördinatie op gemeentelijk niveau en voldoet het gemeentelijke subsidiekader aan de criteria die in de OKE-wet worden gesteld. Ontwikkelpunten zijn er echter ook. Een belangrijk onderdeel hierbij is het bereik en het ouderbeleid. Ten tijde van het onderzoek waren slechts drie van de 17 doelgroepkinderen ook daadwerkelijk op een voorschool geplaatst. Een verklaring hiervoor ligt in de logistiek (verschillende dorpen die niet allemaal een voorschool hebben) waardoor ouders moeten reizen om hun kinderen naar een voorschool te brengen. Om meer ouders te bereiken, is het zaak dat de gemeente hier beleid op formuleert en onderzoekt wat de oorzaken van het non-bereik zijn. Een analyse van de ouderpopulatie is hierbij van belang. Daarnaast zijn de doorgaande lijn en het maken van afspraken over de resultaten ontwikkelpunten. Wat betreft de doorgaande lijn stelt de inspectie vast dat hierover weliswaar afspraken zijn gemaakt maar dat de vroegscholen hier niet bij betrokken zijn. De schoolbesturen hebben het convenant niet ondertekend. Doelgroeppeuters stromen uit naar verschillende scholen en van een samenwerking met de voorschool is geen sprake. In het belang van alle doelgroepkinderen, waaronder kinderen die extra zorg nodig hebben, is het wenselijk om hierover nadere afspraken te maken. Ten slotte zijn aandachtspunten geconstateerd omtrent het maken van afspraken over de invulling van de interne kwaliteitszorg. Deze zijn nog niet concreet genoeg. Ook de systematische evaluatie van VVE op gemeente niveau is nog niet duidelijk beschreven. Pagina 17 van 25

18 Pagina 18 van 25

19 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Nee - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Nee blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? - Of de kleuter een leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Nee - Of de kleuter een taal- of ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld Nee volgens het consultatiebureau) - Of tijdens de wenperiode in groep 1 blijkt dat kind een taal- en/of Nee ontwikkelingsachterstand heeft. Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandsgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus ? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus ? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? 17 Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 0 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a3 Toeleiding - overzicht doelgroepkinderen ma~t 2012.doc Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk Nee Pagina 19 van 25

20 ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? - Lokaal realisatieplan CJG wijd~ie def.doc 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? Algemene inspecties op grond van de uitvoering wet kinderopvang. De inspecties worden uitgevoerd door de GGD in opdracht van de gemeente. 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Nee 3 Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de 3 Pagina 20 van 25

21 voorschool naar de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) We laten het onderwerp terug komen op het directeuren en schoolbesturenoverleg. Er is nog weinig draagvlak om onderwerpen vanuit de werkvloer bij het bestuur onder de aandacht te brengen. In het kader van LEA blijven we hier aandacht voor vragen. 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. - C_B_11600_120413_MV_Gemeente W~ doc Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? We hebben een werkgroep samengesteld met een vertegenwoordiging vanuit de kinderopvang, peuterspeelzalen en basisscholen, GGD en de gemeente. Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? De GGD indiceert en verwijst ouders met doelgroepkinderen naar de VVE instelling. De VVE instelling ontvangt het kind en stelt de ouders op de hoogte van het programma. De gemeente betaalt de kosten van het 3 3 Nee Nee 3 Nee Nee Pagina 21 van 25

22 kindplaats minus de ouderbijdrage. 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? DE VVE-CONDITIES 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum 2b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) Wat is dan de maximale groepsgrootte? Wat is dat criterium? Wat is dat criterium? Wat is dat criterium? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? Afsluitende toelichting Hier kunt u een toelichting geven. Antwoord Nee Nee Nee Nee Oordeel Pagina 22 van 25

23 Bijlage 2: De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport A0.2 VE-basisvoorwaarden A2 Groepsgrootte A3 "Dubbele bezetting" 1 A4.1 Voldoende VVE-tijd per week A5.2 Opgeleide leidsters A5.3 Nederlands spreken A5.4 VVE-geschoolde leidsters 1 A5.5 arlijks opleidingsplan OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 1 B2 Vooraf info aan ouders 1 B3 Intake 1 B4 Thuis VVE-activiteiten 1 B5 VVE-participatie van ouders op school 1 B6 Info ouders over ontwikkeling kind 1 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 1 C1.2 Doelgerichte planning 1 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 1 C1.4b Brede ontwikkeling 1 C1.4c Leeftijddifferentiatie 1 C1.4d Differntiatie ontwikkelings-niveau 1 C2.5 Inrichting van de ruimte 1 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 1 D1.2a Planning hele groep 1 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 1 D1.3 Evaluatie begeleiding 1 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 1 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 1 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 1 E2 VVE evalueren 1 E3 Opbrengsten evalueren 1 Pagina 23 van 25

24 E4 Verbetermaatregelen 1 E5 VVE borgen 1 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 1 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 1 F2 Doorstroom naar vroegschool F3 Warme overdracht 1 F4 Afstemming aanbod 1 F5 Afstemming ped/educ handelen 1 F6 Afstemming over ouders 1 F7 Afstemming begeleiding/zorg 1 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten 1 G2 Niveau VVE-resultaten 1 G3 Verlengde kleuterperiode 1 Pagina 24 van 25

25 Pagina 25 van 25