Drankenconsumptie in Nederland. Inzicht in de Nederlandse drankenconsumptie op basis van de Voedselconsumptiepeiling

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Drankenconsumptie in Nederland. Inzicht in de Nederlandse drankenconsumptie op basis van de Voedselconsumptiepeiling 2007-2010"

Transcriptie

1 Drankenconsumptie in Nederland Inzicht in de Nederlandse drankenconsumptie op basis van de Voedselconsumptiepeiling Een uitgave van de Nederlandse vereniging Frisdranken, Waters, Sappen, 213

2 VOORWOORD In 211 werd de meest recente Voedselconsumptiepeiling (VCP) uitgebracht. Dit onderzoek van het RIVM, in opdracht van het Ministerie van VWS, geeft een goed beeld van de voedselconsumptie van Nederlanders. Er werd onder andere gekeken naar de consumptie van alcoholische en niet-alcoholische dranken, zowel van kinderen als volwassenen. Daarnaast zijn de verschillen tussen geslacht, leeftijd, gewicht en Sociaal Economische Status in kaart gebracht. Deze uitkomsten bieden een belangrijke bron van informatie om meer inzicht te krijgen in de huidige drankenconsumptie in Nederland en dienen als toets van ons eigen beleid. De voorgaande VCP onder de gehele bevolking dateert alweer uit De FWS is verheugd dat er nu een nieuwe VCP is over de gehele bevolking, die ons weer recentere gegevens biedt over de drankenconsumptie in Nederland. Deze informatie delen wij graag met u. De resultaten zijn verwerkt in de brochure die nu voor u ligt. Uit de nieuwe VCP blijkt dat Nederlanders voldoende vocht drinken. Vooral water is, met een gemiddelde consumptie van ruim 2 glazen per dag, een belangrijke vochtbron. 34% van de Nederlanders geeft aan vruchtensappen te drinken. Ze drinken gemiddeld 68 vruchtensap per dag. De consumptie van frisdrank ligt op iets meer dan 1 glas per dag. Hiervan is ongeveer 3% light frisdrank. Siropen worden vooral door kinderen in de leeftijd van 7-11 geconsumeerd. De FWS zet zich in om de kennis over frisdranken, waters, sappen en siropen te vergroten. Voeding & gezondheid is één van de terreinen waarop de FWS actief is. Onze activiteiten zijn vooral gericht op het bevorderen van een gezonde leefstijl en een gezond gewicht. Productinnovaties zijn hierbij een belangrijk speerpunt. Tegenwoordig is er een breed productportfolio beschikbaar waaruit consumenten een gevarieerde keuze kunnen maken. Zo zijn er in de schappen steeds meer laagcalorische dranken te vinden. Daarnaast worden er geen frisdranken op basisscholen verkocht, is er op middelbare scholen een breed aanbod van dranken in de automaten, wordt het belang van sport in een gezonde leefstijl benadrukt, houden we ons aan de reclamecode voor 2

3 voedingsmiddelen van de FNLI en helpt de Dagelijkse Voedingsrichtlijn op de voorkant van verpakkingen consumenten bij het maken van geïnformeerde keuzes. Deze activiteiten komen tot stand in nauwe samenwerking met en tussen onze leden.* Het bevorderen van een gezonde leefstijl is en blijft een uitdaging. De FWS wil hierin een voorloper zijn. De afgelopen jaren zijn er al vele belangrijke stappen gezet, maar dat betekent niet dat we stil gaan zitten. We blijven middelen ontwikkelen om de gezondheid te bevorderen en gedegen informatie over dranken te verstrekken. Zo is in 211 het Informatiecentrum Zoetstoffen opgezet (zie: met als doel om feitelijk en wetenschappelijk onderbouwde informatie over zoetstoffen beter toegankelijk te maken en misverstanden over zoetstoffen te weerleggen. Daarnaast zijn er nog vele andere mooie activiteiten in ontwikkeling. Raymond Gianotten, Directeur FWS * In bijlage I is een overzicht van alle activiteiten opgenomen. 3

4 SAMENVATTING Overgewicht is een probleem in Nederland. De inname en het verbruik van calorieën zijn niet in evenwicht. De FWS vindt het belangrijk om als sector zelf en in samenwerking met andere partijen ervoor te zorgen dat overgewicht afneemt. Hiervoor zijn verschillende succesvolle initiatieven ontwikkeld en geïmplementeerd op het gebied van verkoop, innovatie en voorlichting.* Dit beleid wordt getoetst aan de meest recente cijfers van de drankenconsumptie van de Nederlandse bevolking. Op dit moment zijn dat de resultaten van de VCP 27-21, die in 211 door het RIVM werden gepubliceerd. Methoden In de periode maart 27 tot april 21 voerde het RIVM, in opdracht van het Ministerie van VWS, de VCP uit onder Nederlanders van 7 tot 69. De deelnemers werden, op twee niet opeenvolgende dagen, ondervraagd over hun voedselconsumptie van de voorafgaande dag. Dit interview werd afgenomen door een gediplomeerde en getrainde diëtist. Hierbij werd onder andere de consumptie van dranken in kaart gebracht. Deze resultaten werden verwerkt door GfK en uitgesplitst naar totale drankenconsumptie en de drankenconsumptie per productcategorie. Daarnaast is er gekeken naar verschillen tussen mannen en vrouwen, leeftijds- en gewichtsgroepen en Sociaal Economische Status (SES). Ook is de energiebijdrage van de totale drankenconsumptie en van de verschillende productcategorieën berekend. In deze brochure worden de resultaten van de VCP gepresenteerd. Deze resultaten kunnen geenszins worden vergeleken met eerdere VCP onderzoeken onder de gehele bevolking of met het onderzoek Wat drinkt Nederland, dat in 29 door GfK in opdracht van de FWS werd uitgevoerd. Reden is dat er in het VCP-onderzoek van gewerkt is met een nieuwe navraagmethode, andere wijze van analyse en nieuwe indeling van productgroepen en leeftijdsgroepen. Hierdoor is vergelijking van resultaten niet meer mogelijk. Voldoende vocht Nederlanders drinken over het algemeen voldoende en gevarieerd. Dit geldt voor alle leeftijdsgroepen. Gemiddeld wordt er 2,1 liter vocht per persoon per dag gedronken. Dit is inclusief alcoholische dranken. Zonder alcohol ligt het gemiddelde op 1,9 liter. Koffie en thee worden het meest gedronken (674, wat 33% van totale vochtinname is), gevolgd door water (549 ; 27%) en frisdranken (313 ; %). Warme dranken blijken vooral populair bij volwassenen vanaf 3 en frisdranken zijn vooral populair tot 39. * In bijlage I is een overzicht van alle activiteiten opgenomen. 4

5 Inname productcategorieën Inname productcategorieën Frisdranken % 1 Vruchtendranken9 Vruchtensappen 8 33 Water 6 Siroop Zuiveldranken 26 Warme dranken 2 Alcoholische dranken Inname prod kcal Bijdrage aan calorie-inname per productcategorie 84 kcal/ 4,2% GDA 1 kcal/,5% GDA 3 kcal/ 1,5% GDA kcal/ % GDA 13 kcal/,7% GDA 113 kcal/ 5,7% GDA 14 kcal/,7% GDA 18 kcal/ 5,4% GDA Frisdranken Vruchtendranken Vruchtensappen Water Siroop Zuiveldranken Warme dranken Alcoholische dranken 5

6 De jongere generaties tot 2 drinken relatief meer zuiveldranken, siropen, water en frisdrank. Personen met een normaal gewicht drinken meer frisdrank dan personen met overgewicht of obesitas. De hoge SES groep drinkt minder frisdrank en relatief meer light dan de lage SES. Gemiddeld wordt er 68 aan vruchtensappen gedronken. Personen met een normaal gewicht drinken iets meer vruchtensappen. Water is voor alle leeftijden een belangrijke bron van vocht. Het draagt voor ongeveer een kwart bij aan de totale vochtconsumptie. Siroop wordt vooral door kinderen in de leeftijd van 7-11 gedronken. Energie-inname Gemiddeld is de energie-inname uit dranken (incl. alcohol) 372 kcal per dag. Dit is 19% van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn* (GDA) van 2 kcal. Zuiveldranken zijn de belangrijkste energieleverancier met gemiddeld 113 kcal per dag (6% van de GDA), gevolgd door alcoholische dranken (18 kcal / 5% van GDA per dag) en frisdranken (84 kcal / 4% van GDA per dag). * De Dagelijkse Voedingsrichtlijn (GDA) geeft aan hoeveel energie gemiddeld per dag nodig is, namelijk 2 kcal. Het percentage van de GDA geeft aan hoeveel kcal het voedingsmiddel inneemt van deze dagelijkse energiebehoefte. 6

7 7

8 HOOFDSTUK 1 Drankenconsumptie onder Nederlanders gemeten 1.1 Doel en uitwerking onderzoek Drinken is belangrijk, want het draagt bij aan de vochtvoorziening van het lichaam. In heeft het RIVM de Voedselconsumptiepeiling (VCP) uitgevoerd onder Nederlanders van Hierbij is ook navraag gedaan naar de consumptie van alcoholische en niet-alcoholische dranken. Deze gegevens zijn vervolgens geanalyseerd door GfK. De volgende vragen vormden de basis van deze analyse: Hoeveel drinken Nederlanders gemiddeld en is dit voldoende? Welke dranken worden gedronken en in welke hoeveelheden? Hoeveel dragen dranken bij aan de energie-inname uitgaande van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn? In deze brochure zijn de resultaten voor dranken in totaal en per productcategorie terug te vinden. Ook zijn de belangrijkste verschillen van drankenconsumptie tussen de diverse leeftijdsgroepen, gewichtsgroepen en Sociaal Economische Status opgenomen. Indeling Sociaal Economische status Bruto Jaarinkomen Hoog Midden1 Midden2 Laag Geen op Huishoudniveau WO/HBO HAVO/VWO MBO LBO/VMBO Geen onderwijs (VBO)/MAVO >2x Modaal (> 68. Euro) SES hoog 2x Modaal (56. - < 68. Euro) 1-2x Modaal (34. - < 56. Euro) Modaal (23. - < 34. Euro) Of als geen opgave Beneden Modaal (11. - <23. Euro) Minimum (<11. Euro) SES midden 2 SES midden 3 SES laag Bron: GfK 8

9 Methode en populatiekenmerken Onderzoeksmethode De deelnemers werden, op twee niet opeenvolgende dagen, ondervraagd over hun voedselconsumptie van de voorafgaande dag. Dit interview werd afgenomen door een gediplomeerde en getrainde diëtist. Hierbij werd onder andere de consumptie van dranken in kaart gebracht. Meting vond plaats in de periode maart 27 tot april 21 De VCP is uitgevoerd door het RIVM in opdracht van het ministerie van VWS. Door verschillen in onderzoeksmethode en analyses is de VCP van niet vergelijkbaar met de VCP s van 1998 en ouder of met het eerdere onderzoek van de FWS in 29 naar de Nederlandse drankenconsumptie. Energieberekening De totale energie-inname uit dranken van de verschillende productcategorieën is vastgesteld op basis van de gedronken volumes en de gemiddelde energetische waarden van de verschillende dranken. Hierbij is gebruik gemaakt van het Nederlandse Voedingsstoffenbestand (NEVO-tabel). Onderzoekspopulatie Personen van 7 tot 69 ; respondenten; Respondenten representatief voor Nederland: gekeken naar geslacht, leeftijd, gewicht en regio. Definities De Sociaal Economische Status is vastgesteld op basis van inkomen en opleiding (de indeling staat op de vorige pagina). Overgewicht en obesitas zijn bepaald op basis van de Body Mass Index (BMI)* - Normaal gewicht: BMI 18,5-24,9; - Overgewicht: BMI 25-29,9; - Obesitas: BMI 3. * De Body Mass Index (BMI) = lichaamsgewicht in kg/lengte in meter 2. De BMI is een maat voor gewicht in verhouding tot de lengte. 9

10 1.2 Voldoende drinken: belangrijk voor de gezondheid Voldoende drinken is essentieel voor het goed functioneren van ons lichaam. Gemiddeld hebben volwassen Nederlanders ongeveer 2,-2,5 liter vocht nodig om het dagelijkse vochtverlies aan te vullen. Daarbij zou ideaal gezien 7% van het vocht uit dranken moeten komen, zo zegt de Gezondheidsraad. Dit staat voor volwassenen gelijk aan 1,5-2, liter per dag. De overige 3% van het vocht komt uit ons voedsel. Nederlandse richtlijnen voor drankenconsumptie Behoefte per dag (inclusief alcohol en melk) 1-3,75 liter 4-8 1, liter ,-1,5 liter ,-1,5 liter ,5-2, liter ,5-2, liter 7 e.o. 1,5-2, liter Bron: Voedingscentrum 1

11 1.3 Dranken: een brede categorie Alle dranken dragen bij aan de vochtinname. Er is voldoende keuze om de dorst te lessen. Onder de categorie dranken valt een grote verscheidenheid aan producten, namelijk: Alcoholische dranken*: dranken met alcohol. Frisdranken met en zonder koolzuur: dranken op basis van water, met zoetstoffen en/of suiker, aroma s en eventueel plant- of vruchtextracten. Sapgehalte is maximaal 25%. Siroop: dranken op basis van siroop, in deze rapportage wordt de onverdunde siroop gerapporteerd. Vruchtensappen: dranken bestaande uit 1% sap of mixen van 1% sap. Vruchtendranken: dranken op basis van 25-99% sap. Water: alle soorten water, waaronder leidingwater. Warme dranken: koffie, thee en andere warme dranken. Zuiveldranken: drinkbare zuivelproducten. In bijlage II zijn de uitgebreide definities van bovenstaande productcategorieën uit het onderzoek opgenomen. * Alcoholische dranken worden door het Voedingscentrum meegerekend in de vochtvoorziening. De consumptie ervan is daarom in de resultaten meegenomen. Hierbij raadt het Voedingscentrum aan niet meer dan 1-2 glazen alcohol per dag te drinken. 11

12 HOOFDSTUK Hoeveel en wat drinken Nederlanders? Hoeveel drinken Nederlanders? 1 Nederlanders drinken gemiddeld 2,1 liter per dag. Ongeveer 78% van de volwassenen 5 ouder dan 2 voldoet aan de 1,5 liter norm. Zonder alcohol ligt het gemiddelde op ongeveer 1,9 liter en haalt 7% de norm Inname per leeftijdsgroep op veldranken rme dranken Totaal oholische dranken % % consumenten

13 Mannen drinken gemiddeld iets meer dan vrouwen. Mannen drinken 2,1 liter en vrouwen 2, liter. Als de alcoholconsumptie niet wordt meegerekend drinken vrouwen gemiddeld iets meer dan mannen, namelijk 1,9 versus 1,8 liter. Inname mannen en vrouwen Mannen Inname inclusief alcohol Inname exclusief alcohol Vrouwen Siroop Zuiveldranken Warme dranken Totaal Alcoholische dranken % % consumenten

14 Wat drinken Nederlanders het liefst? Nederlanders drinken het liefst warme dranken, zoals thee en koffie, gevolgd 1 door water en frisdrank Inname productcategorieën Frisdranken % Vruchtendranken Vruchtensappen Water 6 Siroop Zuiveldranken Warme dranken Alcoholische dranken Inname productcategorieën Inname produ Opvallende resultaten: Water is in alle leeftijdsgroepen een belangrijke bron van vocht. Vanaf 7 omvat het gemiddeld een kwart van de totale drankenconsumptie. Frisdranken met en zonder koolzuur worden vooral door jongeren in de leeftijd 7-39 gedronken. Kinderen van 7-19 drinken relatief veel zuiveldranken en kinderen van 7-11 relatief veel siroop. Warme dranken worden met name vanaf 2 veel gedronken. 14

15 % Inname productcategorieën per leeftijdsgroep Totaal Inname productcategorieën per leeftijd Frisdranken Vruchtendranken Vruchtensappen Water 1 Frisdranken Vruchtendranken Vruchtensappen Water Siroop Zuiveldranken Warme dranken Alcoholische dranken Siroop Zuiveldranken 8 Warme dranken 7 6 Alcoholische dranken

16 Mannen drinken meer frisdranken, zuiveldranken en alcohol. Vrouwen drinken meer vruchtendranken, water en warme dranken. Inname per productcategorie voor mannen en vrouwen Frisdranken Vruchtendranken Vruchtensappen Water Siroop Zuiveldranken Mannen Warme dranken Alcoholische dranken Vrouwen kcal

17 2.3 Energie-inname uit dranken 25 Gemiddeld is de energie-inname uit dranken 3722 kcal per dag. Dit is ongeveer 19% van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn (GDA) van 2 kcal. Zuiveldranken leveren gemiddeld de meeste calorieën op een dag, namelijk 113 kcal. Dit is bijna 6% van de Dagelijkse 1 Voedingsrichtlijn. 5 kcal % GDA Zuiveldranken 113 5, Alcoholische dranken 18 5, Frisdranken 84 4,2 4. Vruchtensappen 3 1, Warme dranken 14 5,7 6. Siroop 134,7 7. Vruchtendranken 1, Water 2 ar 1 Bijdrage aan calorie-inname per productcategorie kcal kcal/ 4,2% GDA 1 kcal/,5% GDA 3 kcal/ 1,5% GDA kcal/ % GDA 13 kcal/,7% GDA 113 kcal/ 5,7% GDA 14 kcal/,7% GDA 18 kcal/ 5,4% GDA Frisdranken Vruchtendranken Vruchtensappen Water Siroop Zuiveldranken Warme dranken Alcoholische dranken 17

18 HOOFDSTUK 3 Resultaten per productcategorie 3.1 Introductie De FWS vertegenwoordigt de productcategorieën frisdranken, waters, sappen en siropen. In dit hoofdstuk worden de resultaten van deze categorieën verder uitgediept. 3.2 Frisdrank Van de totale drankenconsumptie van 2,1 liter per dag, drinken Nederlanders gemiddeld 313 frisdrank. Dit is omgerekend iets meer dan 1 glas. Ongeveer 1/3 van de consumptie van frisdranken is een light variant. Van de frisdranken is cola het populairst, daarna wordt vruchtenlimonade het meest gedronken. % 1. Cola Vruchtenlimonade Sinas IJsthee Lemonlime Sportdrank Energiedrank Overig

19 Resultaten: ranken dranken 76% van de ondervraagde personen drinkt gemiddeld of minder dan 2 glazen frisdrank per dag. 5 Totaal Gemiddeld aantal glazen frisdrank per dag lische dranken % % consumenten % consumenten glazen -1 glas 1-2 glazen 2-3 glazen 3-4 glazen > 4 glazen 1 glas = 25 Frisdranken leveren gemiddeld 84 kcal per dag. Dit is 4,2% van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn van 2 kcal. 19

20 2 % Kinderen 1 van drinken het meeste frisdrank, 5, wat neer komt op 3 ongeveer 2 glazen. Het aandeel light hierin is 21% Totaal frisdranken 22 Inname frisdranken per leeftijdsgroep Totaal frisdranken Normaal gewicht Overgewicht % consumenten Vruchtendranken 4 Vruchtensappen 35 Zuiveldranken 2 Warme dranken 1 Alcoholische dranken 5 Koolzuur / suiker 25 Koolzuur / light 2 Frisdranken Koolzuurvrij / suiker Vruchtendranken 1 Light Vruchtensappen 5 Regular Water Siroop 281 Warme dranken Mensen met 22 een normaal gewicht drinken 231 de meeste 229 frisdrank. Mensen met overgewicht Alcoholische dranken of obesitas drinken 67meer light frisdrank. En obese 69 mensen zelfs meer light dan regular Inname frisdranken per gewichtsgroep 5 5 Mannen 4 4 Vrouwen Koolzuur / suiker Koolzuur / light 2 Koolzuurvrij / suiker Light 5 Regular Obesitas Frisdranken Water Siroop Mannen Vrouwen Zuiveldranken

21 Er zijn verschillen waar te nemen tussen de gemiddelde consumptie van frisdranken, wanneer er gekeken wordt naar inkomen en opleiding. De hoge SES-groep drinkt minder frisdrank en relatief meer light. De lage SES-groep drinkt in totaal meer frisdrank. Frisdranken Vruchtendranken Vruchtensappen Water Siroop Zuiveldranken Warme dranken Alcoholische dranken Inname frisdranken per SES-groep Mannen 4 Vrouwen Koolzuur / suiker Koolzuur / light Totaal frisdranken 7 SES-hoog 231 SESmidden SESmidden SES-laag Koolzuurvrij / suiker Light Regular

22 3.3 Vruchtensappen Gemiddeld wordt er 68 vruchtensap per dag gedronken. Sinaasappelsap is het meest gedronken sap. % 1. Sinaasappelsap Appelsap Mix van sappen 1 4. Zelfgeperst sinaasappelsap Sap van ander fruit (druiven, grapefruit, etc) Smoothies Groentesap 1 1 Vruchtensappen leveren gemiddeld 3 kcal per dag. Dit is 1,5% van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn van 2 kcal. 22

23 Resultaten: Van de Nederlanders drinkt 34% vruchtensap. 97% van de Nederlanders drinkt of minder dan 2 glazen vruchtensap per dag. Gemiddeld aantal glazen vruchtensap per dag % 8 66 % consumenten glazen -1 glas 1-2 glazen > 2 glazen % consumenten 1 1 glas = De consumptie van vruchtensappen ligt tussen de 51 en 76 per dag. De meeste vruchtensap wordt gedronken in de groep Totaal vruchtensappen Inname vruchtensappen per leeftijdsgroep

24 Personen met een normaal gewicht drinken iets meer vruchtensappen dan gemiddeld. Mensen met obesitas daarentegen iets minder. Inname vruchtensappen per gewichtsgroep Totaal vruchtensappen Normaal gewicht Overgewicht Obesitas Personen in de hoge-ses groep drinken meer vruchtensappen. De verschillen tussen de andere SES-groepen zijn klein. Inname vruchtensappen per SES-groep Totaal vruchtensappen SES-hoog SESmidden 2 SESmidden 3 SES-laag 24

25 3.4 Water Nederlanders drinken gemiddeld 549 water per dag (exclusief koffie en thee). Leidingwater is daarbij veruit het meest gedronken soort water. Van mineraal- en bronwater wordt ongeveer 72 per dag gedronken. % 1. Leidingwater Natuurlijk mineraal- en bronwater zonder koolzuur Natuurlijk mineraal- en bronwater met koolzuur 5 26 Mannen drinken minder water dan vrouwen. Voor mannen ligt het gemiddelde op 458 (bijna 2 glazen) en voor vrouwen op 64 (2,5 glas). 25

26 Resultaten: 86% van de ondervraagde Nederlanders drinkt water. 61% drinkt meer dan 1 glas per dag. Gemiddeld aantal glazen water per dag % 25 2 % Totaal 3 water glazen -1 glas > 4 glazen glazen glazen glazen 1 9 % Nederlanders 2 gemiddeld tussen 19 de water 18 per dag Inname water 434per leeftijdsgroep % consumenten % consumenten 1 glas = 25 In de leeftijdsgroep 2-29 wordt het meeste water gedronken. Vanaf 12 drinken % consumenten Totaal water Leidingwater Totaal water Leidingwater % consumenten Totaal water Leidingwater

27 Totaal water Leidingwater 3 % % consumenten Totaal water 4 Leidingwater 3 2 % Totaal water 14 Inname water per gewichtsgroep Normaal gewicht 547 Overgewicht Inname water per SES-groep Totaal water 25 Personen met overgewicht of obesitas drinken gemiddeld meer water dan personen met een gezond gewicht SES-hoog SESmidden SESmidden 3 Obesitas Zowel personen met een hoge als een lage SES drinken iets meer water dan gemiddeld SES-laag % consumenten Totaal water Leidingwater 6 % consumenten Totaal water Leidingwater

28 3.5 Siroop Nederlanders drinken gemiddeld 16 onverdunde siroop per dag. Dit is ongeveer,8% van de totale drankenconsumptie. Siropen leveren een bescheiden bijdrage aan de gemiddelde energie-inname, namelijk 13 kcal per dag. Dit is ongeveer,7% van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn van 2 kcal. Resultaten: Siropen worden voornamelijk door kinderen van 7-11 geconsumeerd. Vanaf 3 wordt er weinig siroop gedronken. Inname siropen per leeftijdsgroep 8 71 % Totaal siropen Kcal 1

29 Inname 3 siropen per gewichtsgroep Siroop wordt iets meer gedronken door mensen met een normaal gewicht % 1 8 % Totaal siropen 18 Normaal gewicht 12 Overgewicht Obesitas Kcal 1 Kcal 5 Mensen 2met een lage SES drinken gemiddeld iets meer siroop, 19 alhoewel de verschillen 1 klein zijn Inname siropen per SES-groep Totaal siropen SEShoog SESmidden 2 midden SES- 3 SES-laag 29

30 BIJLAGE I Initiatieven frisdrankensector Frisdranken zijn verfrissend en lekker. Wie zorgt voor een gevarieerde voeding, kan regelmatig van allerlei producten genieten, dus ook van een glas frisdrank. De Nederlandse vereniging Frisdranken, Waters, Sappen (FWS) vindt het belangrijk om de consument te helpen met verantwoorde keuzes. Kernboodschappen FWS: Frisdranken passen in een gezonde leefstijl: eet en drink gevarieerd en met mate en beweeg voldoende. De frisdrankenindustrie biedt een ruime keuze aan alcoholvrije dranken, vanaf nul calorieën. De frisdrankenindustrie onderkent het probleem van overgewicht en speelt een maatschappelijk verantwoordelijke rol. Er zijn veel initiatieven ontwikkeld op het gebied van productinnovatie, verpakkingen, verantwoord reclamebeleid, stimuleren van beweging en aangepast beleid ten aanzien van scholen. De FWS heeft een gedragscode Verantwoord gewicht ontwikkeld. Naast deze gedragscode worden door de individuele producenten activiteiten ondernomen om een gebalanceerde energie-inname te stimuleren. De hoofdpunten uit onze gedragscode zijn: Gevarieerd aanbod en innovatie; De frisdrankenindustrie biedt een breed en gevarieerd assortiment producten aan. De industrie ontwikkelt voortdurend nieuwe dranken waarbij de gezondheidsaspecten niet uit het oog worden verloren. 3

31 Bereikte resultaten: De consumptie van light frisdranken is gestegen van 18% in 2 naar 31,4% in 211. De consumptie van light versus regular frisdrank in 2 en % 31,4% Light Regular 18% 82% 31,4% 68,6% Light Regular 82% 68,6% De consumptie van light frisdranken is van 2 naar 211 met 74% gestegen. Daarnaast is het aantal kcal dat per hoofd van de bevolking via frisdranken wordt geconsumeerd in de periode van 2 tot 211 gedaald met 9%. 31

32 Vele nieuwe productinnovaties Soorten innovaties Frisdranken geheel gezoet met zoetstoffen. Frisdranken gezoet met een combinatie van suiker en/of vruchtensap en zoetstoffen. Frisdranken met vruchtensap en suiker, waarbij het suikergehalte wordt teruggebracht en geen gebruik gemaakt wordt van zoetstoffen. Fruitdranken op basis van vruchtensap en water (zonder toegevoegd suiker). Verlaging van de calorische waarde zonder gebruik van zoetstoffen. Voorbeelden van A-merken uit de Nederlandse markt O.a. Coca-Cola Zero, Pepsi Max, Crystal Clear, Spa Clear, Sinas light (<4 kcal/1 ) O.a. Sisi 5% suiker, 5% zoetstoffen (24 kcal/1 ) DubbelFrisss Light ( kcal/1 ) O.a. DubbelFrisss Minder Zoet (26 kcal/1) (ruim 3% minder energie dan reguliere DubbelFrisss) O.a. Roosvicee 5/5 (3 kcal/1 ), Spa Fruit koolzuurvrij (36 kcal/1 ) 32

33 Heldere voorlichting De FWS adviseert haar leden de energiewaarde per portie op het etiket te vermelden, bij voorkeur in de vorm van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn. Bereikte resultaten: 9% van de frisdrankverpakkingen bevat de energiewaarde per portie op het etiket. Speciale aandacht voor scholen Voor scholen heeft de FWS een speciaal beleid ontwikkeld. Bereikte resultaten: op basisscholen vinden geen commerciële activiteiten plaats; op middelbare scholen: een breed en gevarieerd aanbod in automaten, geen volumegedreven verkoopacties, geen sampling en sponsoring alleen onder bepaalde voorwaarden. Reclamecode voedingsmiddelen Kinderen en reclame hebben de bijzondere aandacht van de frisdrankenindustrie. Bereikte resultaten: De FWS sluit zich wat betreft kinderen en reclame aan bij de afspraken die zijn gemaakt binnen de FNLI. Dit houdt in: een verbod op reclame gericht op kinderen tot 7 met daarbij het advies de leeftijd op te trekken naar 12. Bewegen en sport stimuleren De frisdrankenindustrie sponsort een groot aantal sportverenigingen en sportevenementen. Dit ligt met name op merkniveau. Zoetstoffen De frisdrankenindustrie vindt het belangrijk om het imago van zoetstoffen te verbeteren en heeft daarom het Informatiecentrum Zoetstoffen opgezet. Het Informatiecentrum Zoetstoffen geeft feitelijk en wetenschappelijk onderbouwde informatie en weerlegt misverstanden over zoetstoffen. In eerste instantie richt dit informatiecentrum zich op gezondheidsprofessionals. Via verschillende kanalen ontvangen de gezondheidsprofessionals informatie over zoetstoffen. Hierbij speelt de website een belangrijke rol. Tevens is in 211 de nieuwe zoetstof Stevia in Europa geïntroduceerd. Dit biedt de levensmiddelenindustrie meer mogelijkheden tot productinnovatie. 33

34 BIJLAGE II Productcategorieën Vruchtensappen: Een vruchtensap bestaat uit 1% sap. Er zijn sappen van één soort fruit (enkelvoudig sap) of twee of meer soorten fruit (multivruchtensap). Vruchtendranken: Een vruchtendrank, ook wel vruchtennectar genoemd, is een drank waarvan het sapgehalte varieert tussen de 25% en de 99%. Zuiveldranken: Zuiveldrank is een verzamelnaam voor allerlei drinkbare zuivelproducten. In dit onderzoek gaat het om de dun vloeibare zuiveldranken zoals melk, karnemelk, drinkyoghurt en chocolademelk. Water: Er bestaan verschillende soorten waters, hieronder worden de twee belangrijkste omschreven. Leidingwater komt uit de bodem (grondwater of soms diepere waterlagen) of uit meren en rivieren (oppervlaktewater). Vooral oppervlaktewater moet bewerkt worden alvorens het gedronken kan worden. Natuurlijke mineraal- en bronwaters zijn onbewerkte waters uit een natuurlijke onderaardse bron. Dit water is afkomstig van water dat in de grond zakt. Dat kan bijvoorbeeld regenwater zijn, maar ook grondwater of gesmolten sneeuw. Op zijn lange tocht door de verschillende aardlagen neemt het water veel mineralen en andere nuttige stoffen op. Hierdoor krijgt het zijn unieke smaak en samenstelling. Siroop: Met limonadesiropen maak je na aanlengen met water verfrissende, alcoholvrije vruchtendranken. Een limonadesiroop bestaat in ieder geval uit suikers en/of zoetstoffen en water. Daaraan mogen o.a. aroma s, eetbare bestanddelen van vruchten of planten en vruchten- of plantensappen zijn toegevoegd. In deze rapportage wordt de inname van onverdunde siroop gerapporteerd. Frisdranken met en zonder koolzuur: Hiermee worden dranken bedoeld waarin in ieder geval geen alcohol zit. Ze kunnen koolzuur bevatten (hoeft niet) en bestaan uit water, suikers, zoetstoffen, aroma s en eventueel sappen of extracten van vruchten of planten. Als er vruchtensap aanwezig is in een frisdrank zal dit maximaal 25% zijn. Warme dranken: Hieronder wordt verstaan koffie, thee en andere warme dranken zonder alcohol en zonder zuivelbestanddelen. Alcoholische dranken: Hier vallen zoals de naam al zegt dranken met alcohol onder, te weten wijn, bier en gedistilleerd. 34

35

36 Dagelijkse Groenmarkt 3-5 Postbus CD Den Haag Tel: Fax:

Wat drinkt Nederland?

Wat drinkt Nederland? Wat drinkt Nederland? Drankconsumptie gemeten door GfK In opdracht van de Nederlandse vereniging Frisdranken, Waters, Sappen VOORWOORD De Nederlandse vereniging Frisdranken, Waters, Sappen (FWS) heeft

Nadere informatie

Format voor het indienen van voorstellen voor ketenbrede afspraken ter verlaging van het zout-, (verzadigd) vet- en suikergehalte van voedingsmiddelen

Format voor het indienen van voorstellen voor ketenbrede afspraken ter verlaging van het zout-, (verzadigd) vet- en suikergehalte van voedingsmiddelen Format voor het indienen van voorstellen voor ketenbrede afspraken ter verlaging van het zout-, (verzadigd) vet- en suikergehalte van voedingsmiddelen Ter beoordeling door de Wetenschappelijke Advies Commissie

Nadere informatie

Hoe voldoende. te drinken? De plaats van dranken in een gezonde levensstijl. BROCHURE_EAU_A5_NL_DEF.indd 1 13/05/09 17:42:58

Hoe voldoende. te drinken? De plaats van dranken in een gezonde levensstijl. BROCHURE_EAU_A5_NL_DEF.indd 1 13/05/09 17:42:58 Hoe voldoende te drinken? De plaats van dranken in een gezonde levensstijl BROCHURE_EAU_A5_NL_DEF.indd 1 13/05/09 17:42:58 Voldoende drinken, een gezond gebaar Waarom drinken we? Voldoende drinken is van

Nadere informatie

Appelsap. 1 KH portie. 51 kcal / 215 kj. 115 ml ± 1 halfvol glas GI = 44

Appelsap. 1 KH portie. 51 kcal / 215 kj. 115 ml ± 1 halfvol glas GI = 44 Dranken Dranken Voldoende drinken is belangrijk voor de algemene gezondheid. Bekijken we aandachtig de voedingsdriehoek dan is het duidelijk dat drank een belangrijk onderdeel is. Als volwassenen moeten

Nadere informatie

NATIONAAL FRISDRANK ONDERZOEK 2015 Een kwantitatief onderzoek naar de beleving en waardering van frisdrank

NATIONAAL FRISDRANK ONDERZOEK 2015 Een kwantitatief onderzoek naar de beleving en waardering van frisdrank NATIONAAL FRISDRANK ONDERZOEK 2015 Een kwantitatief onderzoek naar de beleving en waardering van frisdrank JORIS DE JONGH CAROLINE VAN TEEFFELEN AMSTERDAM, APRIL 2015 INHOUDSOPGAVE VOORAF AANLEIDING EN

Nadere informatie

Frisdrank - omschrijving

Frisdrank - omschrijving Terug naar Smaaklessen Frisdrank - omschrijving Er zijn heel veel verschillende soorten frisdranken. Voorbeelden van frisdranken zijn cola, sinas, 7-up, cassis, tonic en bitter lemon. Ook dranken als ijsthee

Nadere informatie

NATIONAAL FRISDRANK ONDERZOEK 2017

NATIONAAL FRISDRANK ONDERZOEK 2017 NATIONAAL FRISDRANK ONDERZOEK 2017 Een kwantitatief onderzoek naar het gebruik en de waardering van frisdrank CAROLINE VAN TEEFFELEN JEROEN HERMANS JORIS DE JONGH AMSTERDAM, APRIL 2017 INHOUDSOPGAVE VOORAF

Nadere informatie

Geschat effect van lagere suikergehalten in voedingsmiddelen

Geschat effect van lagere suikergehalten in voedingsmiddelen Geschat effect van lagere suikergehalten in voedingsmiddelen op de dagelijkse suikerinname in Nederland In het Akkoord Verbetering Productsamenstelling (AVP) hebben verschillende partijen afgesproken het

Nadere informatie

WETEN OVER WATER Spa Wateronderzoek 2014

WETEN OVER WATER Spa Wateronderzoek 2014 WETEN OVER WATER Spa Wateronderzoek 2014 ONDERZOEKSMETHODE EN STEEKPROEFSAMENSTELLING Marktonderzoeksinstituut TNS/NIPO heeft in juni 2014 in opdracht van Spadel - gespecialiseerd in het bottelen en commercialiseren

Nadere informatie

Voedselconsumptie Vergeleken met de Richtlijnen goede voeding Belangrijkste bevindingen

Voedselconsumptie Vergeleken met de Richtlijnen goede voeding Belangrijkste bevindingen Voedselconsumptie 212-214 Vergeleken met de Richtlijnen goede voeding 215 Het RIVM onderzoekt de voedselconsumptie in Nederland. Deze factsheet geeft in het kort weer hoe volwassenen (19-79 jaar) in de

Nadere informatie

Voedselconsumptie Vergelijking met de Richtlijnen goede voeding Belangrijkste bevindingen

Voedselconsumptie Vergelijking met de Richtlijnen goede voeding Belangrijkste bevindingen Voedselconsumptie 12-16 Vergelijking met de Richtlijnen goede voeding 15 Het RIVM onderzoekt de voedselconsumptie in Nederland. Van ruim mensen in de leeftijd van 1 tot en met 79 jaar is van 12 tot en

Nadere informatie

Dagelijks ontbijten en elke dag groente en fruit eten zijn gedragingen die bijdragen aan een gezonde leefstijl.

Dagelijks ontbijten en elke dag groente en fruit eten zijn gedragingen die bijdragen aan een gezonde leefstijl. De Vlieger 3 CHECKID ChecKid is een grootschalig leefstijlonderzoek onder basisschoolleerlingen in Zwolle. Het brengt (on)gezond gedrag, leefstijl en de leefomgeving van kinderen in Zwolle in kaart. ChecKid

Nadere informatie

Emma Coles Be Vitality en Voeding Leeft

Emma Coles Be Vitality en Voeding Leeft Emma Coles Be Vitality en Voeding Leeft Fors deel van Nederland is chronische ziek Fors deel van Nederland is chronische ziek 16,6m 17,5m 32% 5,3m 7m 40% 1,2 miljoen mensen hebben diabetes en per week

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Consumptie van koolhydraten in Nederland

Consumptie van koolhydraten in Nederland Consumptie van koolhydraten in Nederland Caroline van Rossum 1 Inhoud Voedselconsumptie meten Inname Bronnen Waar en wanneer Verschillen in bevolking Veranderingen 2 Voedselconsumptiepeilingen Inzicht

Nadere informatie

1) The Coca Cola Company

1) The Coca Cola Company 2 Inhoudsopgave 1) The Coca Cola company Pagina 4 2) Missie, Visie & Kernwaarden Pagina 5 3) Het Assortiment Pagina 6 3.1 Coca Cola Regular Pagina 7 3.2 Coca Cola Light Pagina 8 3.3 Coca Cola Zero Pagina

Nadere informatie

Mineraal- en bronwater in Nederland. Natuurzuiver, gezond en verantwoord

Mineraal- en bronwater in Nederland. Natuurzuiver, gezond en verantwoord Mineraal- en bronwater in Nederland Natuurzuiver, gezond en verantwoord Mineraal- en bronwaters zijn Uniek: Van constante kwaliteit en samenstelling Afkomstig uit wettelijk beschermde en zuivere bronnen

Nadere informatie

1. Checklist: analyse van het drankenaanbod in het secundair onderwijs.

1. Checklist: analyse van het drankenaanbod in het secundair onderwijs. 1. Checklist: analyse van het drankenaanbod in het secundair onderwijs. Met deze checklist kan je het aanbod dranken op jouw school in kaart brengen. Duid aan welke dranken de school aanbiedt. Vul voor

Nadere informatie

1. Checklist: analyse van het drankenaanbod in het basisonderwijs

1. Checklist: analyse van het drankenaanbod in het basisonderwijs 1. Checklist: analyse van het drankenaanbod in het basisonderwijs Met deze checklist kan je het aanbod dranken op jouw school in kaart brengen. Duid aan welke dranken de school aanbiedt. Vul voor de beschikbare

Nadere informatie

1. Checklist: analyse van het drankenaanbod in het basisonderwijs

1. Checklist: analyse van het drankenaanbod in het basisonderwijs 1. Checklist: analyse van het drankenaanbod in het basisonderwijs Met deze checklist kan je het aanbod dranken op jouw school in kaart brengen. Duid aan welke dranken de school aanbiedt. Vul voor de beschikbare

Nadere informatie

1. Checklist: analyse van het drankenaanbod in het basisonderwijs.

1. Checklist: analyse van het drankenaanbod in het basisonderwijs. 1. Checklist: analyse van het drankenaanbod in het basisonderwijs. Met deze checklist kan je het aanbod dranken op jouw school in kaart brengen. Duid aan welke dranken de school aanbiedt. Vul voor de beschikbare

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

1. Checklist: analyse van het drankenaanbod in het secundair onderwijs

1. Checklist: analyse van het drankenaanbod in het secundair onderwijs 1. Checklist: analyse van het drankenaanbod in het secundair onderwijs Met deze checklist kan je het aanbod dranken op jouw school in kaart brengen. Duid aan welke dranken de school aanbiedt. Vul voor

Nadere informatie

Checklist. in het secundair onderwijs

Checklist. in het secundair onderwijs Checklist analyse van het drankenaanbod in het secundair onderwijs Met deze checklist kan je het aanbod dranken op jouw school in kaart brengen. Duid aan welke dranken de school aanbiedt. Vul voor de beschikbare

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Checklist analyse van het drankenaanbod in het basisonderwijs

Checklist analyse van het drankenaanbod in het basisonderwijs Checklist analyse van het drankenaanbod in het basisonderwijs Met deze checklist kan je het aanbod dranken op jouw school in kaart brengen. Duid aan welke dranken de school aanbiedt. Vul voor de beschikbare

Nadere informatie

OPDRACHTKAART DRANKEN

OPDRACHTKAART DRANKEN OPDRACHTKAART DRANKEN Ga naar de afdeling met de sappen, frisdranken en sportdranken. Opdracht 1: Zoek van één soort frisdrank (mét prik) van hetzelfde merk een gewone en de light-versie. Bekijk de ingrediënten:

Nadere informatie

Uitkomsten Nationaal Sport Onderzoek najaar 2013

Uitkomsten Nationaal Sport Onderzoek najaar 2013 Gezonde kantine? Uitkomsten Nationaal Sport Onderzoek najaar 2013 Janine van Kalmthout Remko van den Dool Mulier Instituut, Utrecht Februari 2014 Inleiding Het samenwerkingsverband Convenant Gezond Gewicht

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 18 maart 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 18 maart 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 25 VX Den Haag T 070 340 79 F 070 340 78 34

Nadere informatie

Zwangerschapsdiabetes en voeding

Zwangerschapsdiabetes en voeding Gynaecologie Zwangerschapsdiabetes en voeding www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Zwangerschapsdiabetes... 3 Glucosedagcurve... 3 Behandeling... 4 Adviezen met betrekking tot uw voeding... 4 Hanteer een

Nadere informatie

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition HERBALIFE FITCHECK WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition % LICHAAMSVET Wie wil je worden? Waar ben je nu? % LICHAAMSVET Vrouw 20-39 Leeftijd 40-59 60-79 Man 20-39 Leeftijd 40-59 60-79 Te laag

Nadere informatie

Hoe verklein ik mijn kans op kanker? Volg de kleuren!

Hoe verklein ik mijn kans op kanker? Volg de kleuren! Hoe verklein ik mijn kans op kanker? Volg de kleuren! KAN KANKER VOORKOMEN WORDEN? Kanker is in Nederland doodsoorzaak nummer één. Preventie is daarom van groot belang. Er zijn helaas geen garanties op

Nadere informatie

Vakantie vitamines: hoe voorkom je vakantie kilo s? Jantine Blaauwbroek Diëtist

Vakantie vitamines: hoe voorkom je vakantie kilo s? Jantine Blaauwbroek Diëtist Vakantie vitamines: hoe voorkom je vakantie kilo s? Jantine Blaauwbroek Diëtist Inhoud 1 Vakantiebestemmingen 2 Wat is gezonde voeding? 3 Energieleveranciers en functies 4 Energiebalans op vakantie 5 Weet

Nadere informatie

Hoe vol is uw glas? Postbus 590, 6700 AN Wageningen T 0317 750 620 info@kennisinstituutbier.nl www.kennisinstituutbier.nl

Hoe vol is uw glas? Postbus 590, 6700 AN Wageningen T 0317 750 620 info@kennisinstituutbier.nl www.kennisinstituutbier.nl Kennisinstituut Bier is het wetenschappelijke instituut op het gebied van verantwoorde bierconsumptie in relatie tot gezondheid. Het instituut wil gedegen, wetenschappelijke kennis over verantwoorde bierconsumptie

Nadere informatie

Voedselconsumptie in Nederland anno nu Eerste bevindingen van voedselconsumptiepeiling Caroline van Rossum

Voedselconsumptie in Nederland anno nu Eerste bevindingen van voedselconsumptiepeiling Caroline van Rossum Voedselconsumptie in Nederland anno nu Eerste bevindingen van voedselconsumptiepeiling 2012-2016 Caroline van Rossum 1 Voedselconsumptiepeilingen Inzicht in wat, waar en wanneer voedingsmiddelen worden

Nadere informatie

NATIONAAL WATER ONDERZOEK 2015 Een kwantitatief onderzoek naar de beleving en waardering van water

NATIONAAL WATER ONDERZOEK 2015 Een kwantitatief onderzoek naar de beleving en waardering van water NATIONAAL WATER ONDERZOEK 2015 Een kwantitatief onderzoek naar de beleving en waardering van water JORIS DE JONGH CAROLINE VAN TEEFFELEN AMSTERDAM, AUGUSTUS 2015 2 INHOUDSOPGAVE VOORAF AANLEIDING EN DOEL

Nadere informatie

Drinkwaters. De les ná G-kracht. In deze les gaat het over:

Drinkwaters. De les ná G-kracht. In deze les gaat het over: De les ná G-kracht Drinkwaters In deze les gaat het over: Welke rol water speelt voor onze gezondheid Welke soorten drinkwater er zijn Hoe je water het best kunt drinken en serveren Opdracht 1: Ben jij

Nadere informatie

Samenvatting resultaten voedselconsumptiepeiling 2014

Samenvatting resultaten voedselconsumptiepeiling 2014 Samenvatting resultaten voedselconsumptiepeiling 2014 De resultaten van de VCP 2014 werden in september 2016 gepubliceerd. Een samenvattend overzicht van de resultaten, en een vergelijking met enkele resultaten

Nadere informatie

Bijlage: Dieet zonder koolhydraten

Bijlage: Dieet zonder koolhydraten Bijlage: Dieet zonder koolhydraten Let op: u hoeft dit dieet alleen te volgen als u als voorbereiding Dieet en nuchter heeft. Het is belangrijk dat u de dag voor het onderzoek tot de laatste 6 uren voor

Nadere informatie

Belangrijkste bevindingen

Belangrijkste bevindingen gram/dag tijdens ontbijt A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl KvK Utrecht 30276683 T 030 274 91 11 F 030 274 29 71 info@rivm.nl Belangrijkste bevindingen Ontbijtgewoonten

Nadere informatie

NATIONAAL FRISDRANK ONDERZOEK 2011 Een kwantitatief onderzoek naar de beleving en waardering van frisdrank

NATIONAAL FRISDRANK ONDERZOEK 2011 Een kwantitatief onderzoek naar de beleving en waardering van frisdrank NATIONAAL FRISDRANK ONDERZOEK 2011 Een kwantitatief onderzoek naar de beleving en waardering van frisdrank KJELL MASSEN MSc. FERNANDO MCDOUGAL MSc. AMSTERDAM, AUGUSTUS 2011 NATIONAAL FRISDRANK ONDERZOEK

Nadere informatie

Resultaten vragenlijst leerlingen en meten & wegen Drie scholen, nulmeting (T0) voorjaar 2017

Resultaten vragenlijst leerlingen en meten & wegen Drie scholen, nulmeting (T0) voorjaar 2017 Resultaten vragenlijst leerlingen en meten & wegen Drie scholen, nulmeting () voorjaar 2017 Inleiding In mei 2016 is in Nieuw-Lekkerland het project 'Gezond Nieuw-Lekkerland' gestart: met subsidie van

Nadere informatie

Verantwoord en gezond afslanken? Even simpel als. Doe de test & krijg persoonlijk dieetadvies. www.weightcare.nl www.weightcare.be

Verantwoord en gezond afslanken? Even simpel als. Doe de test & krijg persoonlijk dieetadvies. www.weightcare.nl www.weightcare.be Verantwoord en gezond afslanken? Even simpel als Doe de test & krijg persoonlijk dieetadvies. www.weightcare.nl www.weightcare.be _WeightCare_ABC-105x170_NL_linda.indd 1 2 Bereken hier je BMI! Je BMI (Body

Nadere informatie

VOORW OORD VOORWOORD. Omwille van de leesbaarheid staat in dit boekje steeds hij, maar je kunt hiervoor natuurlijk ook zij lezen.

VOORW OORD VOORWOORD. Omwille van de leesbaarheid staat in dit boekje steeds hij, maar je kunt hiervoor natuurlijk ook zij lezen. VOORW OORD VOORWOORD Over dit boekje Alles over gezond eten en bewegen met kinderen van 4 tot 18 jaar? Bij de titel van dit boekje vraag je je misschien af wat een kleuter te maken heeft met iemand die

Nadere informatie

Voedingsadvies bij verhoogde bloedsuikers tijdens de zwangerschap

Voedingsadvies bij verhoogde bloedsuikers tijdens de zwangerschap Voedingsadvies bij verhoogde bloedsuikers tijdens de zwangerschap 2 Bij de Glucose Tolerantie Test was uw bloedsuiker (ook wel bloedglucose genoemd) te hoog. Daarom ontvangt u deze informatie. Wat is glucose?

Nadere informatie

NATIONAAL WATERONDERZOEK 2017

NATIONAAL WATERONDERZOEK 2017 NATIONAAL WATERONDERZOEK 2017 Een kwantitatief onderzoek onder Nederlanders naar de beleving en waardering van water in opdracht van FWS CAROLINE VAN TEEFFELEN JEROEN HERMANS JORIS DE JONGH AMSTERDAM,

Nadere informatie

Verfrissend anders. Minder suiker, net zo lekker!

Verfrissend anders. Minder suiker, net zo lekker! Verfrissend anders Minder suiker, net zo lekker! Waarom minder suiker? Is suiker ongezond? Veel mensen vragen dit zich af. Suiker oftewel sacharose is een stof die van nature voorkomt in voeding als fruit,

Nadere informatie

Bijlage: Dieet zonder koolhydraten

Bijlage: Dieet zonder koolhydraten Bijlage: Dieet zonder koolhydraten Let op: u hoeft dit dieet alleen te volgen als u als voorbereiding Dieet en nuchter heeft. Het is belangrijk dat u de dag voor het onderzoek tot de laatste 6 uren voor

Nadere informatie

Format voor het indienen van voorstellen voor ketenbrede afspraken ter verlaging van het zout-, (verzadigd) vet- en suikergehalte van voedingsmiddelen

Format voor het indienen van voorstellen voor ketenbrede afspraken ter verlaging van het zout-, (verzadigd) vet- en suikergehalte van voedingsmiddelen Format voor het indienen van voorstellen voor ketenbrede afspraken ter verlaging van het zout-, (verzadigd) vet- en suikergehalte van voedingsmiddelen Ter beoordeling door de Wetenschappelijke Advies Commissie

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Gezonde leefstijl wint langzaam terrein. Licht dalende trend van zware drinkers

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Gezonde leefstijl wint langzaam terrein. Licht dalende trend van zware drinkers Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-018 18 maart 2008 9.30 uur Gezonde leefstijl wint langzaam terrein De laatste jaren zijn Nederlanders iets gezonder gaan leven. Het percentage rokers

Nadere informatie

ONDERZOEK FEITEN & FABELS

ONDERZOEK FEITEN & FABELS ONDERZOEK FEITEN & FABELS Wat weten consumenten over voeding en gewicht? Marcel Temminghoff Jolanda van Oirschot Project 16822 December 2012 GfK 2012 Onderzoek Feiten en Fabels December 2012 1 Inhoud 1.

Nadere informatie

Onderzoek: Frisdranktaks?

Onderzoek: Frisdranktaks? Onderzoek: Frisdranktaks? Juni 2018 Over dit onderzoek Aan het onderzoek onder het jongerenpanel van EenVandaag deden 2150 jonge mensen mee in de leeftijd van 16 tot en met 34 jaar. Het online onderzoek

Nadere informatie

Resultaten vragenlijst leerlingen

Resultaten vragenlijst leerlingen Resultaten vragenlijst leerlingen Drie scholen, tweede meting (T1) voorjaar 2018 Inleiding In mei 2016 is in Nieuw-Lekkerland het project 'Gezond Nieuw-Lekkerland' gestart. Met subsidie van Fonds Nuts

Nadere informatie

NATIONAAL WATERONDERZOEK 2016

NATIONAAL WATERONDERZOEK 2016 NATIONAAL WATERONDERZOEK 2016 Een kwantitatief onderzoek naar de beleving en waardering van water in opdracht van FWS CAROLINE VAN TEEFFELEN JORIS DE JONG TESSA DE KRUIJK AMSTERDAM, 2016 INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

Rotterdam Lekker Fit! Gezinsaanpak draagt bij aan vermindering consumptie gezoete dranken door kinderen.

Rotterdam Lekker Fit! Gezinsaanpak draagt bij aan vermindering consumptie gezoete dranken door kinderen. Februari 2013 Rotterdam Lekker Fit! Gezinsaanpak draagt bij aan vermindering consumptie gezoete dranken door kinderen. In Rotterdam heeft een kwart van de basisschoolkinderen overgewicht, met alle gezondheidsrisico

Nadere informatie

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition HERBALIFE FITCHECK WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition BMI Body Mass Index = gewicht in kg lengte x lengte in m BMI < 18,5 ondergewicht 18,5 24,9 normaal 25 29,9 overgewicht 30 34,9 zwaar

Nadere informatie

Gezonde dranken en tussendoortjes in de buitenschoolse opvang

Gezonde dranken en tussendoortjes in de buitenschoolse opvang Gezonde dranken en tussendoortjes in de buitenschoolse opvang VIGeZ, Dr. Annelies Vandenberghe 02/04/2015 Inspiratiedag Kinderopvang VVSG 1 VIGeZ vzw, 2015, Gezonde dranken en tussendoortjes in de buitenschoolse

Nadere informatie

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition HERBALIFE FITCHECK WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition BMI Body Mass Index = gewicht in kg lengte x lengte in m BMI < 18,5 ondergewicht 18,5 24,9 normaal 25 29,9 overgewicht 30 34,9 zwaar

Nadere informatie

Chemische analyse van dranken

Chemische analyse van dranken Chemische analyse van dranken De voedingswaarde van wat we eten en drinken wordt bepaald door de aanwezige nutriënten. Deze nutriënten zijn: water, eiwitten, vetten, (verteerbare) koolhydraten, mineralen,

Nadere informatie

Bewegen x vakleerkracht = toekomst 2

Bewegen x vakleerkracht = toekomst 2 Bewegen x vakleerkracht = toekomst 2 Workshop voeding Vincent Verdoorn Fontys Sporthogeschool (Bewegen + voeding) x vakleerkracht = toekomst 2 Workshop voeding Vincent Verdoorn Fontys Sporthogeschool Inhoud

Nadere informatie

Voedingsadviezen bij verhoogde bloedglucose in de zwangerschap

Voedingsadviezen bij verhoogde bloedglucose in de zwangerschap Voedingsadviezen bij verhoogde bloedglucose in de zwangerschap Dit document bevat vertrouwelijke informatie van JijWij. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorgaand schriftelijke toestemming

Nadere informatie

1. Verdeling tijdens de ramadan 2. Het Suikerfeest

1. Verdeling tijdens de ramadan 2. Het Suikerfeest 1. Verdeling tijdens de ramadan 2. Het Suikerfeest 4. Goede indeling van het bord 3. Goede vulling van het bord 6. Goede hoeveelheid kiezen 5. Goede keuze maken 8. Drink geen vruchtensap 7. Gedroogd of

Nadere informatie

Coca-Cola Fit for. the Future Code

Coca-Cola Fit for. the Future Code Coca-Cola Fit for the Future Code Fit for the Future Code, maart 2006 02_03 Coca-Cola Fit for the Future Code Inhoud Coca-Cola: Fit for the Future! Introductie 3 Waarom deze Code en wat vragen we van jou?

Nadere informatie

De plaats van dranken in de voeding van de Belgen

De plaats van dranken in de voeding van de Belgen De plaats van dranken in de voeding van de Belgen www.cocacolabelgium.be Coca-Cola, Coca-Cola Zero, Coca-Cola light, Minute Maid and Aquarius are registered trademarks of The Coca-Cola Company. Chaudfontaine

Nadere informatie

December 2014 Betalen aan de kassa 2013

December 2014 Betalen aan de kassa 2013 December 2014 Betalen aan de kassa 2013 Betalen aan de kassa 2013 Betalen aan de kassa 2013 Uitkomsten DNB/Betaalvereniging Nederland onderzoek naar het gebruik van contant geld en de pinpas in Nederland

Nadere informatie

10 KEER GEZOND EET GROENTEN

10 KEER GEZOND EET GROENTEN 10 KEER GEZOND 10 KEER GEZOND Er zijn volgens ons tien regels waar het voedingspatroon van elke sporter of niet-sporter dagelijks aan zou moeten voldoen. Deze richtlijnen zijn grotendeels gebaseerd op

Nadere informatie

Het belang van vocht- en natriumopname voor sporters

Het belang van vocht- en natriumopname voor sporters Het belang van vocht- en natriumopname voor sporters Eerst enkele weetjes: Vocht (=lichaamswater) is het belangrijkste bestanddeel van ons lichaam Afhankelijk van je leeftijd, gewicht, lichaamssamenstelling

Nadere informatie

Leeswijzer Jeugdgezondheidszorg Utrecht tabellen

Leeswijzer Jeugdgezondheidszorg Utrecht tabellen Leeswijzer Jeugdgezondheidszorg Utrecht tabellen In de volgende werkblad(en) staan tabellen behorend bij een bepaald thema. De tabellen zijn toegespitst op de door u opgevraagde leeftijdscategorie. In

Nadere informatie

Factsheet nulmeting pilot-onderzoek B-Fit bij kinderen, jongeren en volwassenen

Factsheet nulmeting pilot-onderzoek B-Fit bij kinderen, jongeren en volwassenen TNO-rapport KvL/GB 2009.111 Factsheet nulmeting pilot-onderzoek B-Fit bij kinderen, jongeren en volwassenen Preventie en Zorg Wassenaarseweg 56 Postbus 2215 2301 CE Leiden www.tno.nl T +31 71 518 18 18

Nadere informatie

2. Schijf van Vijf samengevat

2. Schijf van Vijf samengevat 2. Schijf van Vijf samengevat 2.1 De essentie van de Schijf van Vijf De Schijf van Vijf is het beeldmerk dat laat zien wat gezond eten inhoudt. Het beeldmerk wordt onderbouwd met de Richtlijnen Schijf

Nadere informatie

voorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam

voorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam voorkomen van ondervoeding bij ouderen ZorgSaam 1 2 VOORKOMEN VAN ONDERVOEDING BIJ OUDEREN Bij het bezoek op de polikliniek is u een aantal vragen gesteld over gewichtsverlies en uw eetlust. Hiermee wordt

Nadere informatie

Suiker in een gezonde leefstijl. Een kwestie van balans

Suiker in een gezonde leefstijl. Een kwestie van balans Suiker in een gezonde leefstijl Een kwestie van balans Suiker in een gezonde leefstijl Een kwestie van balans Je lichaam heeft overal energie voor nodig. Sporten, werken, fietsen, wandelen, tuinieren,

Nadere informatie

Voedings- en drinkadvies bij nierstenen (Calciumoxalaatsteen)

Voedings- en drinkadvies bij nierstenen (Calciumoxalaatsteen) Patiënteninformatie Voedings- en drinkadvies bij nierstenen (Calciumoxalaatsteen) rkz.nl Wat zijn nierstenen Nierstenen of urinewegstenen kunnen ontstaan wanneer in de urine bepaalde stoffen in grote hoeveelheden

Nadere informatie

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.

Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het

Nadere informatie

Albert Voogd. Healthy living De consument is ook maar een mens

Albert Voogd. Healthy living De consument is ook maar een mens Albert Voogd Healthy living De consument is ook maar een mens Strategische uitgangspunten Albert Heijn Voeding en Gezondheid Wetenschappelijk gedegen onderbouwd Maatschappelijk geaccepteerd Simpel en inspirerend

Nadere informatie

LES VOOR G-KRACHT. Drinkwater Dit water is gebotteld leidingwater waar koolzuurgas al dan niet wordt aan toegevoegd en chloor wordt uitgefilterd.

LES VOOR G-KRACHT. Drinkwater Dit water is gebotteld leidingwater waar koolzuurgas al dan niet wordt aan toegevoegd en chloor wordt uitgefilterd. LES VOOR G-KRACHT DRINKWATERS Ons lichaam bestaat voor 70% uit water. Dagelijks scheiden we 2,5 liter uit langs de gekende wegen. We zouden ongeveer 1,5 l water moeten drinken per dag en daarbij nemen

Nadere informatie

De wereld van. Optimel

De wereld van. Optimel De wereld van Volop variatie heeft een breed assortiment aan zuivelproducten. De drink, yoghurt en kwark zijn in verschillende fruitsmaken verkrijgbaar. De vla is verkrijgbaar in de smaakvarianten chocolade,

Nadere informatie

Hoeveel water drink je? Doe de test

Hoeveel water drink je? Doe de test Hoeveel water drink je? Doe de test Vul in hoeveel van deze dranken je gisteren gedronken hebt Hoeveel water dronk je gisteren? (kraantjeswater, bronwater, mineraalwater (plat of bruisend), gearomatiseerd

Nadere informatie

IJZERVERRIJKTE VOEDING

IJZERVERRIJKTE VOEDING IJZERVERRIJKTE VOEDING 278 Inleiding We weten het allemaal van Popeye: van ijzer wordt een mens sterk. IJzer is een stof die een belangrijke functie in het lichaam vervult. Het is een bestanddeel van hemoglobine,

Nadere informatie

Ingediend: december Laatst gewijzigd: 12 december 2018

Ingediend: december Laatst gewijzigd: 12 december 2018 Format voor het indienen van voorstellen voor ketenbrede afspraken ter verlaging van het gehalte aan zout, (verzadigd) vet, suiker en/of calorieën in voedingsmiddelen Ingediend: december 2018 Laatst gewijzigd:

Nadere informatie

Hoofdstuk 7 Zoetstoffen

Hoofdstuk 7 Zoetstoffen Hoofdstuk 7 Zoetstoffen 7.1 Inleiding Zoetstoffen kunnen gebruikt worden om dranken, maar ook nagerechten en snoep te zoeten. Als voedingsmiddelen gezoet zijn met een kunstmatige zoetstof, dan moet op

Nadere informatie

DE MAAND ZONDER SUIKER

DE MAAND ZONDER SUIKER DE MAAND ZONDER SUIKER Spelregels Hoe werkt het experiment? De maand november is voor Kassa de Maand Zonder Suiker. Helemaal suikervrij is niet gezond: in fruit zit bijvoorbeeld van nature suiker, maar

Nadere informatie

CheckTeen 2011: Eet- en beweeggedrag van leerlingen in het voortgezet onderwijs in Zwolle

CheckTeen 2011: Eet- en beweeggedrag van leerlingen in het voortgezet onderwijs in Zwolle Onderzoekscentrum Preventie Overgewicht CheckTeen 2011: Eet- en beweeggedrag van leerlingen in het voortgezet onderwijs in ZWOLLE Een onderzoek naar het eet- en beweeggedrag van leerlingen van de 2 e klas

Nadere informatie

Resultaten vragenlijst ouders 2-3 jarigen voorjaar 2018

Resultaten vragenlijst ouders 2-3 jarigen voorjaar 2018 Resultaten vragenlijst ouders 2-3 jarigen voorjaar 2018 Inleiding In mei 2016 is in Nieuw-Lekkerland het project 'Gezond Nieuw-Lekkerland' (GNL) gestart. Met subsidie van Fonds Nuts Ohra (FNO) werkt GGD

Nadere informatie

Oordeel inzake Voorstel ketenafspraak normering suikers in zuiveltoetjes en zuiveldranken (FNLI, CBL, NZO)

Oordeel inzake Voorstel ketenafspraak normering suikers in zuiveltoetjes en zuiveldranken (FNLI, CBL, NZO) Wetenschappelijke Advies Commissie Productverbetering Oordeel inzake Voorstel ketenafspraak normering suikers in zuiveltoetjes en zuiveldranken (FNLI, CBL, NZO) Utrecht, 13 januari 2015 (laatst gewijzigd

Nadere informatie

Fris innoveert. Vooraf. Les 1 Sleutel 2F

Fris innoveert. Vooraf. Les 1 Sleutel 2F Fris innoveert Vooraf Onderwerp: Fris innoveert Strategie: Voorspellen CLIB-niveau van de tekst: 82/8 (2F) MI-tip: laat de studenten een onderzoek doen naar het drinkgedrag in de klas. Let op: in deze

Nadere informatie

niveau 2, 3, 4 thema 5.5

niveau 2, 3, 4 thema 5.5 niveau 2, 3, 4 thema 5.5 Gezonde voeding Inleiding Wanneer eet je gezond? Hoeveel moet ik dagelijks eten? Wat is een goed lichaamsgewicht? Onder- en overgewicht Inleiding Goede voeding levert de dagelijks

Nadere informatie

Er zijn verschillende meetmethodes waarmee u kunt vaststellen of u een gezond gewicht hebt:

Er zijn verschillende meetmethodes waarmee u kunt vaststellen of u een gezond gewicht hebt: Een gezond gewicht Een gezond gewicht Hebt u een gezond gewicht? Energiebalans Bewegen Hoe behoudt u een gezond gewicht? Tips voor het behouden van een gezond gewicht Tips voor het bereiken van een gezond

Nadere informatie

De richtlijnen zijn bedoeld voor de ogenschijnlijk gezonde bevolking

De richtlijnen zijn bedoeld voor de ogenschijnlijk gezonde bevolking Samenvatting De zogeheten Richtlijnen goede voeding zijn bedoeld om de overheid steun te bieden bij het ontwikkelen van een voedingsbeleid en bij het volgen van de effecten van dat beleid. Het advies vormt

Nadere informatie

Voedingsadviezen bij verhoogde bloedglucose in de zwangerschap

Voedingsadviezen bij verhoogde bloedglucose in de zwangerschap Voedingsadviezen bij verhoogde bloedglucose in de zwangerschap www.jijwij.nl Tijdens de zwangerschap kunnen er problemen optreden bij de verwerking van koolhydraten (suiker) uit de voeding. Dit wordt aangetoond

Nadere informatie

Samen met modifast. Afvallen met Modifast Intensive INTENSIVE SNACK & MEAL

Samen met modifast. Afvallen met Modifast Intensive INTENSIVE SNACK & MEAL Samen met modifast Afvallen met Modifast Intensive INTENSIVE SNACK & MEAL Serieus afvallen? Dan is dit dé manier Afvallen is niet eenvoudig. Wie blijvend verlost wil worden van zijn of haar overtollige

Nadere informatie

2.1 WATER EN NIET-GESUIKERDE DRANKEN. AUTEUR Thérésa LEBACQ

2.1 WATER EN NIET-GESUIKERDE DRANKEN. AUTEUR Thérésa LEBACQ 2.1 WATER EN NIET-GESUIKERDE DRANKEN AUTEUR Thérésa LEBACQ Dankwoord Dit werk kon niet worden gerealiseerd zonder de medewerking van een aantal personen. Onze bijzondere dank gaat uit naar: De deelnemers

Nadere informatie

Leeswijzer Jeugdgezondheidszorg Utrecht tabellen

Leeswijzer Jeugdgezondheidszorg Utrecht tabellen Leeswijzer Jeugdgezondheidszorg Utrecht tabellen In de volgende werkblad(en) staan tabellen behorend bij een bepaald thema. De tabellen zijn toegespitst op de door u opgevraagde leeftijdscategorie. In

Nadere informatie

POSITION PAPER VOEDSELKEUZELOGO S

POSITION PAPER VOEDSELKEUZELOGO S POSITION PAPER VOEDSELKEUZELOGO S CONSUMENTENBOND, 12 APRIL 2018 1 Wat wil de Consumentenbond? De Consumentenbond vindt het van groot belang dat er een duidelijke kleurcodering c.q. voedselkeuzelogo 1

Nadere informatie

Druk, springerig, blij

Druk, springerig, blij Druk, springerig, blij Kinderen en jongeren over energydrinks Samenvatting van een quick scan, uitgevoerd in opdracht van het Voedingscentrum Augustus 2012; project 12.032 Paul Sikkema 1. Samenvatting

Nadere informatie

Ondervoeding: een miskend probleem

Ondervoeding: een miskend probleem Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Ondervoeding: een miskend probleem Dienst Kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 28 91 11 Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke

Nadere informatie

Overheid en voedingssector gaan samen voor -5% calorieën en verbeterde voeding Persconferentie 13 juni 2016

Overheid en voedingssector gaan samen voor -5% calorieën en verbeterde voeding Persconferentie 13 juni 2016 Convenant Evenwichtige Voeding: Overheid en voedingssector gaan samen voor -5% calorieën en verbeterde voeding Persconferentie 13 juni 2016 Het convenant in 4 vragen 1 Wat gebeurt er reeds in België? Wat

Nadere informatie

Afdeling diëtetiek Richtlijnen kaliumbeperkt dieet

Afdeling diëtetiek Richtlijnen kaliumbeperkt dieet Afdeling diëtetiek Richtlijnen kaliumbeperkt dieet Telefoonnummer: 0344 674285 Kalium Kalium is een mineraal dat in vrijwel alle voedingsmiddelen voorkomt. Kalium is nodig voor de geleiding van zenuwprikkels.

Nadere informatie

Nutritionele kwaliteit kant-en-klaarmaaltijden (2)

Nutritionele kwaliteit kant-en-klaarmaaltijden (2) Nutritionele kwaliteit kant-en-klaarmaaltijden (2) Voedsel en Waren Autoriteit Thema Voeding & Gezondheid Augustus 2007 Samenvatting In 2006 heeft de VWA een rapport gepubliceerd over de nutritionele kwaliteit

Nadere informatie

VOEDING, BEWEGEN EN GEWICHT

VOEDING, BEWEGEN EN GEWICHT IJsselland VOEDING, BEWEGEN EN GEWICHT Jongerenmonitor 2015 77% ontbijt dagelijks 10.3 jongeren School 13-14 jaar 15- jaar 76% een gezond gewicht 15% beweegt voldoende Genotmiddelen Psychosociale gezondheid

Nadere informatie