Tai Ji Quan Yangstijl 43-vorm Deel 1

Transcriptie

1 Tai Ji Quan Yangstijl 43-vorm Deel 1 Hielke Hylkema Jacob Catsstraat GH Groningen hielke@uwnet.nl

2 2 Yangstijl 43-vorm Geschiedenis De yangstijl 43-vorm is in 1934 ontworpen door Jiang Yu-Kun ( ) op basis van langere traditionele vormen zoals die met 108 en 88 posities. Alle karakteristieke posities werden overgenomen, maar de vele herhalingen uit de langere vormen zijn weggelaten. Jiang Yu-Kun was een leerling van de legendarische Yang Cheng-Fu. Dat is de man die de Yangstijl voor het eerst buiten de familie Yang onderwees. In Nederland is de 43-vorm in 1989 geintroduceerd door Tang Wei, een leerling van Jiang Yu- Kun. In China is deze vorm vooral bekend in de omgeving van Nan Jing. Kenmerken Veel aandacht voor details, beweging ligt heel dicht bij de toepassing, vrij diep. De 43-vorm bestaat uit drie delen. Elk deel wordt op dezelfde manier afgesloten. Deel 1 en 3 zijn ongeveer even lang, deel 2 is het langst en bevat ook de moeilijkste bewegingen. In totaal duurt de uitvoering van deze Tai Ji vorm minuten. Je hebt ongeveer een jaar nodig om de vorm te leren. Veel leraren doen er twee jaar over: ze geven het eerste jaar deel 1 en 3 en in het tweede jaar komt dan deel 2 aan de beurt. Leerdicht Jiang Yu-Kun maakte een leerdicht bij elke positie uit de 43-vorm. Zo konden zijn leerlingen de belangrijkste aanwijzingen voor de uitvoering en toepassingen gemakkelijker onthouden. Het leuke van deze gedichten is dat je ondanks de tussenliggende generaties leraren (die misschien geneigd zijn de vorm bewust of onbewust hier en daar te veranderen) nog steeds de originele bedoeling van de maker kunt horen. Yang Yang is een familienaam en de Yangstijl is genoemd naar de grondlegger van deze Tai Ji stijl: Yang Lu-Chan ( ) de grootvader van Yang Cheng-Fu. Yáng betekent hier populier en het bijbehorende karakter is. De yáng van yang en yin spreek je net zo uit (2 e toon), maar heeft een ander karakter en een totaal andere betekenis. Verantwoording Tai Ji leer je niet uit een boekje en dus ook niet uit dit dictaat. Je hebt een goede leraar nodig die de bewegingen voor doet en jouw bewegingen corrigeert. In dit dictaat vind je alleen maar een samenvatting van de bewegingen. De 43-vorm kent 43 markante posities. Deze hebben een Chinese naam en een bijbehorende Nederlandse vertaling. Ik geef ze aan het begin van elk deel, compleet met Chinese karakters en pinyin uitspraak. Maar voor de instructie is het handig om de bewegingen nog verder in te delen. De kopjes die daarbij horen heb ik zoveel mogelijk uit bestaande teksten overgenomen (bijv. omarm boom, haakhand, schouderduw) maar voor een deel heb ik ze ook zelf bedacht (bijv. draai het wiel rechtsom). Lege plekken heb ik opgevuld met allerlei wetenswaardigheden over tai ji en qi gong. Plaatjes en foto s haalde ik van diverse websites. Bij gebrek aan beter materiaal illustreer ik de bewegingen met foto s van mijzelf. Hielke Hylkema Groningen,

3 3 Posities deel 1 Voorbereiding Beginvorm yù bèi shì qǐ shì 1. Grijp de mus bij de staart lǎn qùe wěi links rechts - afweren péng - terugtrekken lǚ - drukken j ǐ - duwen àn 2. Enkele zweepslag dàn biān 3. Til handen op tí shǒu shàng shì 4. De witte kraanvogel spreidt zijn vleugels bái hè liàng chì 5. Strijk langs knie en stap uit lōu xī aò bù 6. Handen bespelen de luit shǒu hūi pí pá 7. Verplaatsen, afweren en vuiststoot bān lān chúi 8. Verzegelen en sluiten rú fēng sì bì 9. Kruis handen shí zì shǒu

4 4 Voorbereiding - sta rechtop met je gezicht naar het zuiden - voeten parallel (vuistbreedte) - armen opzij van het lichaam, handen tegen bovenbeen - schouders ontspannen - borst in, ronde rug - ogen kijken naar voren - tong tegen gehemelte - driemaal ademen (neus in, mond uit - buikademhaling) Beginvorm Stap uit op schouderbreedte - handen draaien met duim tegen been - zakken in rechterbeen - armen aan polsen op laten komen (navelhoogte) - uitstappen: eerst hak, dan tenen - neerkomen: eerst tenen, dan hak - gewicht in het midden - armen aan polsen omlaag (palm naar beneden) - overeind komen - handen ontspannen (palm naar achter) Til armen op tot schouderhoogte - armen aan polsen omhoog laten komen tot schouderhoogte (ellebogen laag) - zak door de knieën, handen gaan mee tot navelhoogte, bovenlichaam rechtop - beslis hoe diep je gaat Ademen: natuurlijk in- en uitademen door neus. Verder niet over nadenken. Bewegen: langzaam en vloeiend. "Tai Ji Quan is als een machtige rivier die ononderbroken voortstroomt" zeggen de Tai Ji Klassieken. Denken: concentreer je op het goed uitvoeren van de bewegingen. Oefentips - herhaal thuis na afloop van de les de nieuwe bewegingen - probeer elke dag een kwartiertje te oefenen; tijdstip maakt niet uit - Tai Ji in de buitenlucht is het beste

5 5 1. Grijp de mus bij de staart Omarm boom - linkerhand iets omhoog en dan omlaag - kijk naar deze hand - lichaam draait naar recht, rechtervoet opendraaien - gewicht naar rechtervoet, linkervoet bijtrekken tot han ji bu. - omarm boom (rechterhand boven) Hou bal vast -rechts - draai lichaam iets naar rechts - hou (grote) bal vast, ellebogen laag Grijp de mus bij de staart - links - linkervoet stapt uit naar hoek (ZW): eerst hak, dan tenen - lichaam komt naar voren, linkerhand geeft polsstoot op borsthoogte en rechterhand zakt tot naast rechter bovenbeen. positie: west Omarm boom - terug, zitten in het midden - rechter onderarm maakt cirkel (rechtsom - alsof je een grote bal meeneemt) - gewicht op rechts, linkervoet opendraaien - gewicht naar linkervoet, rechtervoet bijtrekken tot han ji bu - omarm boom (linkerhand boven) Hou bal vast links - draai lichaam iets naar links - hou (grote) bal vast, ellebogen laag, kijk naar het westen Boom en bal Dit zijn inleidende oefeningen in het maken van ronde vormen. Alle Tai Ji bewegingen zijn rond en cirkelvormig. Yang Cheng-Fu: In elke positie en beweging moet je cirkels zien: grote cirkels, kleine cirkels en ook halve cirkels. De stappen kenmerken zich door vol en leeg. En dat zijn allemaal uitingen van het Tai Ji symbool. Vanuit de balpositie is gebruik je meestal een hand voor de verdediging en de andere voor de aanval. Regeltje bij han ji bu : gewicht op rechts, dan rechterhand boven; gewicht op links, dan linkerhand boven.

6 6 Grijp de mus bij de staart - rechts Afweren - stap uit op schouderbreedte (rechter hak) - leg drie middelste vingers linkerhand op rechter pols - kom naar voren, rechterarm maakt (kwart van) liggende cirkel - linkervoet iets indraaien Terugtrekken - "yin-yang hand" (rechter hand boven) - rechterhand beschrijft liggende S, eerst naar links - dan naar rechts, middel beweegt handen volgen - schuin naar beneden trekken, zitten in linkerbeen (plaatje) Drukken - linkerhand maakt staande cirkel (zie plaatje kijk naar deze hand) en landt halverwege rechter onderarm - draai borst terug naar het westen - druk naar voren, kracht komt uit strekken linkerbeen Duwen - rechterpalm naar beneden - linkerhand schuift over rechter heen - armen parallel met polsen iets omhoog - gewicht terug op linkerbeen, handen terug - romp draait iets naar links, handen strijken langs kin, ellebogen naar buiten - lichaam draait terug, ellebogen laag - duw met beide handen, linkerbeen (bijna) strekken - zie plaatje Afweren t/m Duwen allemaal in westelijke richting. Grijp de mus bij de staart Deze beweging bevat uit vier belangrijke Tai Ji basistechnieken: afweren, terugtrekken, drukken en duwen. In totaal zijn er acht van deze technieken (peng, lu, ji, an, cai, lie, zhou, kao). De andere vier zijn: neertrekken, splijten, elleboogstoot en lichaamsstoot.

7 7 2. Enkele zweepslag Haakhand - bovenlichaam draait naar links - handen op 1 lijn met rechterhand voor, palmen wijzen naar links - zitten in het midden - gewicht iets naar links, rechtervoet indraaien op hak - handen beginnen grote cirkel (tegen de klok in) - gewicht naar rechts - rechterhand boven: "haakhand", linkerhand onder met palm naar borst - rechterarm is bijna gestrekt (richting ZW) - linkervoet bijtrekken tot han ji bu positie: zuid haakhand Enkele zweepslag - ietsje zakken in rechterbeen - stap linksachter uit op schouderbreedte (eerst hak!) - zitten in het midden - middel draait en linkerhand maakt liggende cirkel tot boven linkerbeen - gewicht verder op links tot linker boogstand - tijdens de handbeweging komen de vingers omhoog (palm naar lichaam) - rechtervoet indraaien - linkerhand omdraaien, ietsje terug en duwen eindpositie: neus, palm en tenen wijzen alledrie naar het oosten Wat is Tai Ji Quan? Tai Ji is een begrip uit de Chinese filosofie. Tai Ji is het allerhoogste en bron van alles. Uit Tai Ji komen yin en yang voort. Yin en yang bepalen de 'tienduizend dingen' tussen hemel en aarde. Quan betekent: vuist of vechten. Tai Ji Quan zou je dus kunnen vertalen met "het allerhoogste vechten" of "vechten volgens de principe's van yin en yang". De oude Chinese meesters hebben deze vechtbewegingen verstopt in een langzame dans. Afwisselend aanval (yang) en verdediging (yin). Bij elke beweging horen toepassingen. Waarom tai ji quan? - als vechtsport of voor zelfverdediging - voor een goede conditie (gezondheid) - om te ontspannen Hoe werkt het? Bij ons in het Westen stroomt bloed door de bloedvaten. In China ook. Maar bovendien kennen ze daar qi (spreek uit "tjsi") dat door de meridianen (qi-vaten) stroomt. Qi is levensenergie. Als de qi vrijuit stroomt ben je gezond - als de qi stagneert krijg je ergens last van. Tai ji laat de qi beter stromen. Tai Ji symbool

8 8 3. Til handen op Til handen op - zitten ("ma bu") - armen gespreid op schouderhoogte, palm naar achter, pols naar voren - gewicht naar rechts - linkervoet indraaien, linkerarm naar beneden - gewicht naar links - rechterhand maakt grote halve cirkel en eindigt ter hoogte van rechter oor, linkerhand bij rechter elleboog (helpende hand) - ondertussen: rechtervoet bijtrekken, naar voren en neerzetten op hak - bijna alle gewicht (95%) op links ("xu bu" of lege stand) positie: zuid 4. De witte kraanvogel spreidt zijn vleugels Schouderduw - yin-yang hand, even omhoog - lichaam draait kwartslag naar links op linker tenen en rechter hak - handen maken halve cirkel: eerst omlaag, dan omhoog tot... - rechterarm gestrekt op borsthoogte (palm links), linkerhand op rechter onderarm - rechtervoet bijtrekken en je lichaam schuin naar achter laten vallen op rechtervoet positie: oost Witte kraanvogel spreidt zijn vleugels - rechterarm ontspannen, zit diep in je rechterbeen - rechter handpalm cirkelt om een denkbeeldige stok - handen uit elkaar: rechterhand schuin boven hoofd met palm naar buiten, linkerhand naast linker bovenbeen, palm omlaag - ondertussen beschrijft linkervoet een cirkel linksom en eindigt op voorvoet links voor - lichaam strekken, daarna ontspannen positie: oost Schouderduw ( kào ) De schouderduw is een van de acht basistechnieken in Tai Ji. Bij deze techniek stoot je met je schouder, heup, dij, rug of een ander lichaamsdeel tegen iemand aan om hem uit balans te brengen. Je gooit je hele lichaam in de strijd. Het is dus veel meer dan alleen maar een schouderduw lichaamsstoot zou een betere vertaling zijn. Qi gong Chinese qi gong oefeningen zijn een combinatie van beweging, ademhaling en concentratie. Je hebt honderden vormen van qi gong. Van heel algemeen (voor goede conditie, om te ontspannen) tot heel gericht om speciale klachten te bestrijden of te voorkomen. Bijvoorbeeld qi gong voor ogen, oren, schouders, nieren, hoesten, slapeloosheid etc. Bedoeling: qi weer laten stromen. Qi = levensenergie; Gong = inspanning, werken. Werken met qi dus.

9 9 5. Strijk langs knie en stap uit Allemaal cirkels - lichaam draait naar links, ontspannen - linkerhand maakt halve staande cirkel linksom, rechter handpalm draait naar lichaam toe - linkerhand maakt liggende cirkel rechtsom en dan linkerarm omhoog met pink naar boven, rechterarm cirkelt tot naast lichaam - lichaam draait naar recht op tenen, linkerhand klapt om, gewicht bijft op rechts - linkerarm cirkelt via rechter schouder tot buikhoogte, palm omlaag - rechterarm vervolgt cirkel (palm omhoog) en eindigt naast rechter oor met palm omlaag - linkervoet bijtrekken tot han ji bu positie: zuid en je kijkt naar het oosten Strijk langs knie en stap uit - zitten in rechterbeen - linkerhand weert trap naar knie af - stap uit met links op schouderbreedte - gewicht naar voren, voet bijdraaien - rechterhand stoot naar voren; eerst met vingers, dan met palm - linkerhand halverwege naast linker bovenbeen positie: oost De standen tot nu toe: Ma bu Zitten in het midden heet in het Chinees: ma bu - de paardrijzit. De gewichtsverdeling is 50%-50%. Gong bu Spreek uit "kong poe". De gewichtsverdeling is 70% - 30%. Gong is boog. De pijl-en-boog stand. Het gestrekte been is de pijl. Han ji bu Spreek uit "gan tji poe". De koude kip stand: denk aan een kip die op 1 poot staat te kleumen. Bijna alle gewicht rust op één been en het andere is bijgetrokken, klaar om uit te stappen. De gewichtsverdeling is 95% - 5%. Xu bu Spreek uit "sju poe". Lege stand. Bijna alle gewicht op de achterste voet en de ("lege") voet voor staat losjes op de grond op teen of hak. De gewichtsverdeling is 95% - 5%.

10 10 6. Handen bespelen de luit stemmen - half stapje naar voren met rechts - linkerarm naast rechterarm, palmen naar buiten, linkerhand voor - duim boven palm, vingers spreiden - yin-yang handen, linker boven spelen - gewicht naar achter - trek handen naar je toe - lichaam draait iets naar rechts, handen draaien mee weggooien - kleine rompbeweging naar links - linkervoet optillen en zachtjes neerzetten op hak - handen achter elkaar, linkerhand voor en iets hoger 7. Verplaatsen, afweren en vuiststoot Hou bal vast (voor de borst) - linkervoet ver opendraaien - hou bal vast, rechterhand boven - gewicht naar voren, rechterhak los van de grond Handen op één lijn - rechtervoet naar voren, op tenen neerzetten (op één lijn met andere voet) - rechterhand cirkelt omlaag met palm naar links - linkerhand duwt tegen heup (handen op één lijn) - tussen linker- en rechterhand past een onderarm positie: oost Verjongings Qigong Rechtop staan met voeten op schouderbreedte, armen langszij, tong tegen gehemelte, schouders ontspannen enz. Alleen bij 1) op ademhaling letten. 1) - inademen door neus en handen in de zij - uitademen door neus - inademen door neus en op je tenen gaan staan - met ingehouden adem 5-7 x anusgebied samentrekken en ontspannen - uitademen door mond, voeten op de grond, armen langszij 2) - zwaaien met linkerbeen en beide armen, linkerbeen en rechterarm tegelijk voor, 10x - zwaaien met rechterbeen en beide armen, rechterbeen en linkerarm tegelijk voor, 10x 3) - voeten op schouderbreedte, handen losjes in elkaar boven je hoofd - zwaai armen naar beneden en naar achteren, door je knieën veren en armen weer omhoog tot uitgangspositie, 10x Recept: 1e week - 3x daags 2e week - 2x daags rest van je leven - 1x daags

11 11 Twee grote staande cirkels - linkerarm ontspannen - rechterarm cirkelt omhoog, palm eerst boven dan onder - lichaam draait iets naar links - linkeram cirkelt omhoog, palm eerst boven dan onder - rechterhand eindigt links voor de buik als vuist (rug boven) - linkerhand eindigt bij oor (elleboog laag) - rechtervoet iets optillen, hak wijst naar voren positie: noord Verplaatsen - linkerarm draait om elleboog tot horizontaal - lichaam draait kwartslag naar rechts, rechtervoet dwars neerzetten (oost) - linkerarm zwiept mee, handen in elkaar verlengde op buikhoogte: linkerhand voor, rechtervuist draait halve slag (nu rug onder) - zitten met linkerknie onder rechterknie (ruimte), lichaam rechtop - handen iets uit elkaar trekken positie: oost Afweren - kom overeind op rechterbeen - linkerbeen en linkerarm schuin naar voren (ZO) - linkerpalm naar links (concentreer middelvinger) - arm en been zwaaien tegelijk naar links - uitstappen op schouderbreedte Vuiststoot - gewicht naar voren - linkerpalm naar rechts - rechtervoet bijdraaien - rechtervuist draait kwartslag en stoot naar voren op borsthoogte - linkerpalm tegen onderarm (helpende hand) positie: oost Vuist Op het plaatje hiernaast de Yangstijl vuist. Duim over wijs- en middelvinger en vooral niet aan de binnenkant van de vingers. De vuist in ban lan chui is de eerste van 5 vuisttype s. Het is een vuiststoot recht naar voren.

12 12 8. Verzegelen en sluiten - vuist open, palm naar beneden - linkerhand (palm beneden) schuift onder rechter elleboog door tot beide handen kruisen (= verzegelen ) - handen omdraaien (palmen boven) en van elkaar schuiven - terug, zitten in rechterbeen - handen terug tot palmen naast wang - "langs baard strijken", ellebogen naar buiten - gewicht naar voren, ellebogen laag, handen armen maken liggende cirkel naar voren alsof je iets insluit tussen je polsen 9. Kruis handen Kijken - lichaam draait naar rechts (ZO), gewicht blijft voor - armen gebogen schuin boven je hoofd (palmen naar buiten) - kijk tussen de handen door Armen strekken - rechtervoet opendraaien - lichaam komt met beide armen naar voren boven rechterbeen (ZW) - linkervoet bijdraaien Voet bijtrekken - zitten in het midden (ma bu) - armen wijzen naar voren, palmen beneden, ellebogen laag - kijk links van je op de grond en trek rechtervoet bij tot schouderbreedte - zitten, handen op kniehoogte, romp rechtop Kruis handen - handen kruisen met linkerhand binnen - overeind komen - gekruiste handen voor je gezicht met palmen naar binnen - armen niet te dicht bij het lichaam positie: zuid Yang Lu-Chan ( ) is de uitvinder van de de Yangstijl. In zijn jonge jaren ging hij naar het dorp van de familie Chen om Tai Ji quan te leren (de Chen stijl), maar omdat hij niet tot de familie behoorde mocht hij niet mee oefenen. 's Nachts bekeek hij stiekem de oefensessies door een spleet in de schutting en wist zich zo de techniek eigen te maken. Toen men ontdekte hoe goed hij de stijl beheerste kreeg hij alsnog les in het dorp. Later ontwierp hij een eigen Tai Ji stijl die nu zijn naam draagt. Einde deel 1