Veel gestelde vragen over MRSA

Transcriptie

1 Veel gestelde vragen over MRSA VRAGEN OVER DE MRSA-BACTERIE EN HET LANDELIJK BELEID Wat is een resistente bacterie? Overal in de natuur vinden we bacteriën, ook op onze huid. Meestal bestaat er een goed evenwicht tussen deze bacteriën onderling en de weerstand van het lichaam. Soms kan dit evenwicht verstoord worden en kan er bijvoorbeeld een infectie ontstaan. Zo n infectie kan meestal goed behandeld worden met antibiotica. Indien er echter vaak en in hoge doseringen antibiotica gebruikt wordt, kan een bacterie hiervoor ongevoelig worden. We spreken dan van een resistente bacterie. Wat is een MRSA? Een voorbeeld van zo n resistente (huid-)bacterie is de MRSA. MRSA is de afkorting van Methicilline Resistente Staphylococcus Aureus. Deze bacterie is een variant van de normaal voorkomende bacterie Staphylococcus aureus. Deze Staphylococcen komen zowel voor bij mensen als bij dieren. Gemiddeld 30% van de mensen hebben Staphylococcus aureus in de neus of op de huid. Het is een gewone bacterie die in normale omstandigheden mensen niet ziek maakt. Maar bij mensen met een verminderde weerstand, of bijvoorbeeld met een wond, kan de bacterie infecties veroorzaken. Waar vinden we MRSA? MRSA kan overal aanwezig zijn waar huidschilfers zijn. MRSA overleeft goed op handen, kleding, in stof, op oppervlakken en ook op dieren. Vooral varkens en pluimvee kunnen MRSA bij zich dragen. Eigenlijk kunnen mensen overal een MRSA oplopen. Komt MRSA niet alleen in het ziekenhuis voor? Nee, in Nederland is altijd een klein percentage van de bevolking MRSA-positief, zonder dat zij dit weten. Dit is ook geen probleem, omdat deze mensen er niet ziek van worden. Ondanks dat het percentage MRSA in de loop der jaren toeneemt, gaat het om een klein gedeelte van de bevolking die zonder dat zij ooit in een buitenlands ziekenhuis zijn geweest, toch MRSA bij zich dragen. Sinds wanneer kennen we MRSA? De eerste MRSA werd aangetroffen in 1961, kort nadat methicilline op de markt kwam. Een verandering in het erfelijk materiaal van de bacterie zorgt voor deze antibioticaresistentie. In Nederland komt de resistente MRSA-bacterie nog steeds niet vaak voor (ongeveer 1% van de Staphylococcen is resistent). Omdat de bacterie moeilijk te behandelen is met de gangbare antibiotica, sporen wij in Nederland (de gezondheidszorginstellingen) de MRSA actief op en nemen wij strenge maatregelen als iemand met MRSA besmet blijkt te zijn. Waarom is het beleid in Nederland zo streng, in het buitenland worden veel minder strenge eisen gesteld? In Nederland is de Gezondheidszorg zo georganiseerd dat het goed mogelijk is om gezamenlijk beleid uit te zetten en na te komen. In het buitenland is dat veel minder goed het geval. Daarom kan MRSA zich gemakkelijker verspreiden. Daarnaast is er in Nederland een goed geregeld antibiotica beleid. Er wordt niet zomaar met antibiotica behandeld en dit kan ook alleen maar op recept. In andere landen (men kent dit wel van vakantie) is antibiotica veel gemakkelijker te verkrijgen, zonder recept. Een niet goed gereguleerd antibiotica beleid werkt resistentie inde hand. Daarom zien we in landen als Italië en Griekenland veel meer MRSA dan in Nederland. Wel zien we nu dan meer landen ons MRSA-strategie gaan volgen. Zo voerde men in USA geen actief MRSA beleid, maar dat werd veel te duur, door het vaak voorkomen van MRSA. Daar is men tenslotte toch maar de Nederlandse strategie gaan volgen om MRSA terug te dringen. Pagina 1 van 6

2 Als het MRSA-beleid in Nederland niet strikt wordt opgevolgd kan het uit de hand lopen. Immers er zullen steeds meer mensen besmet raken en infecties ontwikkelen, waarbij de MRSA een rol speelt. Deze besmettingen zijn niet of onvoldoende met de gebruikelijke antibiotica te behandelen zijn. Je kunt het vergelijken met een steen die je in het water gooit: er ontstaat een eerste kring. Als je de maatregelen niet goed hanteert, wordt die kring steeds groter en breidt deze zich verder uit en zal het aantal gevallen in Nederland uiteindelijk net zo hoog zijn als in het buitenland. VRAGEN OVER BEZOEK AAN HET ZRTI Is het wel veilig om het ZRTI te bezoeken? Na de vaststelling van de MRSA besmetting zijn beide locaties van het ZRTI (Roosendaal en Vlissingen) grondig gereinigd en gesteriliseerd. Dit betekent dat de besmettingsbron niet meer aanwezig is. Het is dan ook veilig om het ZRTI te bezoeken en ook gaat de patiëntenzorg gewoon door. VRAGEN OVER MRSA-BESMETTING EN VERSCHIJNSELEN Hoe wordt de besmetting overgebracht? MRSA kan zich vooral verspreiden via handencontact met een MRSA-drager. Daarnaast kan de MRSA zich verspreiden via luchtkanalen, stof, huidschilfers, voorwerpen en oppervlakten als tafels en bedplanken. Vandaar dat MRSA-positieve patiënten in een ziekenhuis in isolatie worden gelegd en in een verpleeghuis op een éénpersoonskamer verzorgd moeten worden. Om verspreiding naar anderen te voorkomen worden er dan voorzorgsmaatregelen getroffen conform een MRSA protocol. Word je ziek van een MRSA? De MRSA is niet meer ziekmakend dan de gewone Staphylococcus aureus. Maar door zijn resistentie is een infectie moeilijker te behandelen. Gemiddeld heeft 30% van de bevolking de gewone Staphylococcus aureus (dus niet MRSA) regelmatig in de neus. Dit dragerschap geeft geen enkel ziekteverschijnsel. Echter bij mensen met een sterk verminderde weerstand kan de Staphylococcus aureus infecties veroorzaken zoals een steenpuist of een postoperatieve wondinfectie. Ditzelfde fenomeen geldt voor de MRSAbacterie. MRSA-positieve mensen met een verminderde weerstand -vaak zijn dit ziekenhuispatiënten- kunnen makkelijker een infectie met MRSA ontwikkelen. VRAGEN OVER MRSA DRAGERSCHAP Is het bij je dragen van MRSA een probleem? In normale omstandigheden is dat helemaal geen probleem, na verloop van tijd raakt een gezond persoon de MRSA weer kwijt. Maar dat geldt niet voor mensen in een zorginstelling (ziekenhuis, verpleeghuis). Voor hen kan een MRSA wel een probleem zijn. Immers, mensen in een ziekenhuis hebben vaak een verminderde weerstand. Voor hen kan de MRSA infecties veroorzaken. Daarom worden in een ziekenhuis maatregelen genomen om verspreiding van MRSA tegen te gaan. Dat gebeurt in eerste instantie door het vaak en zorgvuldig wassen of desinfecteren van de handen door zorgmedewerkers. Ook worden materialen en apparatuur na gebruik schoongemaakt, of weggeworpen als het voor eenmalig gebruik is. Zo kan de bacterie zich niet verder verspreiden naar andere patiënten In ziekenhuizen worden patiënten waarbij MRSA wordt vermoed of is aangetoond met extra voorzorgsmaatregelen benaderd en behandeld. Wie heeft een verhoogde kans op MRSA-dragerschap? Niet iedere besmetting zal werkelijk leiden tot MRSA-dragerschap. De MRSA-bacterie moet eerst kans zien om een permanente plaats op de huid of in de neus te verwerven. Door de ruime aanwezigheid van de eigen neus- en huid-bacteriën is de besmetting vaak van korte duur, omdat die nieuwkomers door de eigen bacteriën er uit worden gewerkt. Verspreiding en groei in aantal van MRSA op het lichaam waardoor dragerschap Pagina 2 van 6

3 (kolonisatie) ontstaat zal dan uitblijven. Echter wanneer iemand een chronische huidziekte (b.v. eczeem of psoriasis) heeft of een niet intacte huid (b.v. een wond) of een antibioticabehandeling ondergaat zal de MRSA gemakkelijker een plaats binnen de eigen bacteriën verwerven; dit kan dan tot dragerschap leiden. Waarom hebben mensen met huidproblemen extra risico op MRSA? De MRSA is net als de gewone Staphylococcus aureus een huidbacterie. Daarom hebben mensen met chronische huidziektes (huidlaesies) als psoriasis en eczeem een verhoogd risico om na besmetting dragerschap te ontwikkelen. MRSA kan zich gemakkelijk handhaven in de huidlaesies. Heeft een zwangere vrouw een verhoogd risico op MRSA besmetting? Nee. Je hebt als zwangere geen extra risico om MRSA op te lopen. Het geeft geen risico voor het ongeboren kind. VRAGEN OVER TE TREFFEN MAATREGELEN VOOR DEELNEMERS AAN HET CONTACTONDERZOEK ZRTI Moet ik nu al thuis extra maatregelen nemen? Nee, U kunt gewoon boodschappen doen, visite ontvangen, naar school of werk, naar een verjaardag. Thuis gaat u om met uw huisgenoten, familie en vrienden zoals u gewend bent. U mag gewoon uw gezinsleden omhelzen, kussen en knuffelen, dat is geen enkel probleem. Er zijn op dit moment geen beperkingen voor uw sociale contacten. Wanneer blijkt dat u de MRSA-bacterie wel bij u draagt, kunnen enkele maatregelen wel nodig blijken. Moet ik op mijn werk vermelden dat ik in een MRSA-contact onderzoek zit? Op uw werk hoeft u niet te melden dat u in een MRSA contact onderzoek bent opgenomen. Dit heeft, net als voor uw sociale contacten geen consequenties. Werkt u in de zorg? Meld dan bij uw leidinggevende dat u gekweekt wordt in het kader van MRSA-contact. Het is dan aan uw werkgever om te beslissen of dit (tijdelijke) consequenties heeft. In ieder geval zal het wel consequenties hebben wanneer een MRSA bij u wordt aangetoond. Wie moet ik WEL inlichten over het feit dat ik wordt gekweekt op MRSA? U moet bij uw bezoek/consult in een ziekenhuis, bij uw huisarts of in andere zorginstellingen vermelden dat u in een contactonderzoek op MRSA zit. Hiervoor kunt u de brief gebruiken die u is toegestuurd. Dit is niet noodzakelijk bij een bezoek aan een tandarts of mondhygiënist. Mijn partner werkt in een verpleeg-/verzorgings-/ziekenhuis, moet hij/zij zich ook laten onderzoeken? Op dit moment is dit niet nodig. Alleen wanneer uit kweek blijkt dat u MRSA positief bent, zal ook uw partner worden gecontroleerd op MRSA-dragerschap. Dit om te voorkomen dat patiënten / cliënten in een ander zorginstelling aan MRSA blootgesteld worden. VRAGEN OVER CONTACTONDERZOEK Hoe kom je te weten of je MRSA bij je draagt? Het is niet ingewikkeld om te weten te komen of iemand de MRSA-bacterie werkelijk bij zich draagt. Hiervoor worden testen afgenomen met wattenstokjes en deze worden in het laboratorium onderzocht op aanwezigheid van de MRSA. Dit gebeurt uitsluitend op indicatie van de deskundige infectiepreventie/arts-microbioloog.dit onderzoek noemen we kweken. Plaatsen waar MRSA gevonden kan worden zijn op de huid, in de neus- en keelholte, onder de oksel, in de lies, in de ontlasting, op de hoofdhuid, in urine en in wondinfecties. Voor het laboratoriumonderzoek worden altijd een kweek afgenomen van de neus en de keel; soms komen urine en de huid onder de anus (perineum) hier ook bij. De MRSA-kweken worden in een microbiologisch laboratorium uitgevoerd en de uitslagen zijn binnen enkele uren bekend. Pagina 3 van 6

4 De kweken die bij het ZRTI momenteel worden afgenomen, zijn alleen van de neus en keel. Kan ik de kweek ook bij mijn eigen huisarts of in het ziekenhuis af laten nemen? U dient de kweek af te laten nemen bij het ZRTI in verband met de logistieke afhandeling. Voor vragen kunt u contact opnemen met het ZRTI via nummer Soms worden MRSA kweken afgenomen na een bezoek aan een buitenlands ziekenhuis, waarom is dat? Omdat de MRSA vooral in het buitenlandse zorginstellingen veel vaker voorkomt dan in Nederland, worden alle patiënten gecontroleerd die in de buitenlandse gezondheidszorg zijn geweest. Om te weten of de MRSA ook werkelijk is opgepikt worden MRSA-testen afgenomen. Mensen die in een buitenlandse zorginstelling geweest worden daarom getest. Bij wie worden kweken afgenomen inzake het onderzoek van het ZRTI? Op advies van deskundigen is een risicogroep bepaald die bestaat uit patiënten en medewerkers van het ZRTI. Deze betrokkenen zijn persoonlijk benaderd om deel te nemen aan de screening. Indien u geen brief ontvangen heeft, betekent dit dat u niet tot de risicogroep behoort. Worden reiskosten voor het afnemen van de kweek vergoed? De reiskosten worden niet door de zorgverzekeraar vergoed. Indien u voor het onderzoek speciaal naar het ZRTI moet reizen, vergoeden wij 0,19 per kilometer. U kunt hiervoor op het moment dat de kweek wordt afgenomen een declaratieformulier invullen. Het ZRTI zorgt dan voor de uitbetaling aan u. VRAGEN OVER UITSLAGEN VAN KWEKEN EN BEHANDELING Als de MRSA bij mij gevonden wordt ben ik dan te behandelen? Mensen die de MRSA bij zich dragen noemen we dragers. Een drager merkt er waarschijnlijk niets van dat hij/zij deze bacterie bij zich heeft en wordt er hoogst waarschijnlijk ook niet ziek van. Wat MRSA-dragerschap betekent hangt samen met de persoonlijke situatie, de thuisomgeving en eventueel met werk. Dragerschap met MRSA wordt in ieder geval behandeld wanneer u patiënt bent of wanneer u werkzaam bent in de zorg. In overleg tussen (huis-)arts en arts-microbioloog wordt een behandeling afgesproken. Deze zal in ieder geval bestaan uit Bactroban 20 mg/g neuszalf 3g en een kuur Hibiscrub. De Bactrobanzalf wordt gedurende 5 dagen drie maal per dag aangebracht in het vestibulum nasi (= neuspeutergebied). Huid en haar worden gedurende deze 5 dagen gewassen met de Hibiscrub. Afhankelijk van de antibioticagevoeligheid van de MRSA kan voor aanvullende antibiotische behandeling worden gekozen. Dit betreffen middelen die niet standaard bij infecties worden voorgeschreven. Dit omdat ze kostbaar zijn en daarnaast ook vervelende bijwerkingen voor de patiënt kunnen hebben. Tijdens uw behandeling tegen MRSA-dragerschap is het belangrijk om thuis een aantal maatregelen te nemen die helpen de behandeling succesvol te laten zijn. Als ik MRSA-positief zou zijn, kom ik er dan nog vanaf? Hoewel de MRSA-bacterie resistent is, is MRSA-dragerschap is over het algemeen wel te behandelen. Nadat deze behandeling is afgerond, is het nodig om opnieuw kweken af te nemen. De eerste set kweken kan 48 uur na het stoppen van de behandeling worden afgenomen; de tweede set 7 dagen daarna, de derde set weer 7 dagen na de tweede set. Op basis van deze kweken wordt door de arts besloten of de behandeling goed is aangeslagen. Zijn er onverwacht toch nog kweken positief, dan wordt een volgende behandeling ingesteld. Bij negatieve controle kweken wordt u verder niet meer behandeld. Wel blijft u gesignaleerd als MRSA-drager gedurende nog 1 jaar. Na dat jaar worden er opnieuw kweken afgenomen. Als deze kweken negatief zijn bent u officieel MRSA-vrij verklaard. Pagina 4 van 6

5 Er is een kleine kans dat MRSA-dragerschap niet verdwijnt. Dit hangt veelal samen met het aanwezig blijven van een risicofactor, zoals chronisch eczeem. Dit komt echter zo weinig voor, dat we hier nu niet verder op in gaan. Wat betekent het voor mij thuis situatie /gezinsleden /werk als ik MRSA positief blijk te zijn? Als u drager van MRSA bent is het goed als u een aantal eenvoudige maatregelen neemt om verspreiding van de MRSA te voorkomen. a) Hygiëne thuis Allereerst is het belangrijk dat u altijd de voorgeschreven behandeling goed en volledig uitvoert. Houd uw handen schoon, dat betekent regelmatig wassen met lauw water en zeep. Als u liever een handendesinfectans gebruikt, is dat ook goed. Verder is het nodig om kort geknipte nagels te hebben en geen ringen te dragen. Houd handdoeken, washandjes, scheerspullen voor persoonlijk gebruik. Deel deze niet met huisgenoten. Was uw kleding, beddengoed en handdoeken bij 60C. Kan uw kleding daar niet tegen, dan is wassen bij 40 C toegestaan, mits de kleding daarna in de droger gaat of gestreken wordt. U mag gewoon koken en eten bereiden. De normale hygiëne moet hierbij worden nageleefd, dus goed de handen wassen vooraf. Heeft uw wonden? Verbind deze zorgvuldig en zorg dat verband niet doorlekt. Wondvocht kan MRSA bevatten en dit kan verspreid worden door een nat verband. b) Gezin en contacten MRSA kan zich verspreiden tussen mensen door normale omgang met elkaar. Maar niet voor iedereen is het hebben of oppikken van MRSA een probleem. Daarom kunt u als MRSA-drager eigenlijk zonder beperkingen uw dagelijkse gang van zaken voortzetten, zo lang er maar geen sprake is van contact met ernstig zieke mensen. U kunt gewoon boodschappen doen, visite ontvangen, naar school of werk, naar een verjaardag. Thuis gaat u om met uw huisgenoten zoals u gewend bent. U mag gewoon uw gezinsleden omhelzen, kussen en knuffelen, dat is geen enkel probleem. De kans dat de bacterie zich verspreid is gering en bovendien is MRSA geen probleem voor gezonde mensen. Maar er is wel een uitzondering! Er zijn groepen mensen die een verhoogd risico hebben op het overnemen van MRSA bij contact. Bij hen moet u met de arts overleggen welke voorzorgsmaatregelen nodig zijn. Het betreft: mensen die antibiotica gebruiken, mensen met een huidaandoening (eczeem) of een wond, mensen met een infuus of catheter, mensen met een verminderde weerstand. Voor hen kan een MRSA-besmetting gemakkelijk leiden tot een MRSA-infectie. Daarom moet MRSA-contact voor hen worden vermeden. Nadrukkelijk willen wij noemen dat zwangeren geen verhoogd risico hebben. c) Werk MRSA-dragerschap hoeft niet te betekenen dat u uw werk niet meer kan doen en ziek thuis moet blijven. Of u mag blijven werken, hangt af van uw werkomgeving. Werkt u in de zorg? Dan heeft MRSA-dragerschap wel consequenties. Uw arts zal dit met u bespreken. Meestal wordt er wel voor gekozen om niet te laten werken, totdat de behandeling is afgerond en is aangetoond dat de MRSA niet meer aanwezig is. Soms worden een bepaald soort werkzaamheden toegestaan, zoals administratieve of nietpatiëntgebonden werkzaamheden. Werkt u niet in de zorg dan kunt u gewoon blijven werken. Heeft u bijvoorbeeld een kantoorbaan of staat u voor de klas? Dan kan u normaal uw werkzaamheden blijven uitvoeren en hoeft u ook uw werkomgeving niet te informeren. Werkt uw partner of huisgenoot in de zorg? Dan moeten zij wel melding doen indien zij in de zorg werken, Zij moeten contact opnemen met hun leidinggevende of bedrijfsarts en de situatie bespreken. In overleg wordt bepaald welke acties nodig zijn. Zeer waarschijnlijk zal het afnemen van kweken hierbij horen. Pagina 5 van 6

6 d) Inlichten U moet uw MRSA-dragerschap van te voren melden in een aantal situaties: Bij bezoek aan een ziekenhuis of andere zorginstellingen. Bij contact met huisarts, fysiotherapeut, thuiszorg. Bij bezoek aan ernstig zieke mensen. Verder is het niet nodig dat u het kinderdagverblijf of de school van uw kinderen informeert, behalve wanneer uw kind een medisch kinderdagverblijf bezoekt. Heeft u vragen over andere geplande activiteiten of over situaties waar u in terecht denkt te gaan komen? Vraag het ons gerust, wij kunnen u ook hierover goed adviseren. Pagina 6 van 6