Toekomstige organisatie Veilig Thuis Noord Oost Gelderland Bijlage 1. Aanleiding

Transcriptie

1 Toekomstige organisatie Veilig Thuis Noord Oost Gelderland Bijlage 1 Aanleiding Voorheen was er een Steunpunt Huiselijk Geweld, een Advies- en Meldpunt Kindermishandeling en een Meldpunt Jeugdprostitutie & Loverboys. Vanaf 1 januari 2015 is het wettelijk verplicht om bovenlokaal een meldpunt in te richten voor meldingen over geweld in huiselijke kring. In de Wmo en Jeugdwet wordt dit het AMHK (Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling) genoemd, in de praktijk Veilig Thuis genaamd. Het doel van de wetgever is enerzijds om meer samenhang in de aanpak van geweld in huiselijke kring te ontwikkelen en anderzijds om een gezamenlijke aanpak van het lokaal voorliggende veld en Veilig Thuis te stimuleren. Voor de jaren 2015 en 2016 is Veilig Thuis Noord Oost Gelderland samen met Veilig Thuis Midden Gelderland georganiseerd in een projectorganisatie, die gevormd wordt door drie moederorganisaties: Jeugdbescherming Gelderland, Moviera en Stimenz. Deze samenwerking is vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst voor een overgangsperiode van twee jaar (2015 tot 2017), waarna de samenwerking automatisch eindigt. De overeenkomst kan eerder eindigen als partijen daartoe besluiten. Derhalve is een besluit nodig over een definitief organisatiemodel per 1 januari Bestuurlijk belang Geweld in huiselijke kring is een kwetsbaar en politiek gevoelig maatschappelijke vraagstuk. Voor de overheid is het van belang dat er een slagvaardige organisatie is die snel en adequaat, in samenspel met het lokale veld, de aanpak van dit geweld oppakt. Centrale vragen Wat is de meerwaarde van de huidige samenwerking op centrumgemeenteniveau inzake de Veilig Thuis organisatie tussen Midden en Noord Oost Gelderland? Wat is een gewenste schaalgrootte en regio-indeling voor de Veilig Thuis organisatie? Welk organisatiemodel past het beste bij de wettelijke vereisten en de regiowensen voor de Veilig Thuis organisatie? Door deze vragen te beantwoorden komen we tot de kern van dit onderwerp, namelijk een adequaat en efficient meldpunt voor geweld in huiselijke kring, zodanig dat dit geweld zo snel mogelijk wordt aangepakt door de juiste instantie waardoor verder leed wordt voorkomen. In het bijgevoegde advies met bijlagen wordt uitgebreid ingegaan op deze vragen. Wettelijk kader De basisdoelstelling van de Wmo is dat gemeenten het AMHK zo organiseren dat kinderen en volwassenen die met het AMHK te maken krijgen deze ervaren als één organisatie. In de wet worden de volgende wettelijke taken onderscheiden: advies; meldpunt (o.a. aannemen meldingen, doen van onderzoek); inschakelen hulpverlening (vervolgstappen); informeren zo nodig politie, Raad van de Kinderbescherming, college van b en w; rapporteren aan melder. Voorheen waren de taken van met name het Steunpunt Huiselijk geweld uitgebreider, te weten: voorlichting/deskundigheidsbevordering, regie over ketenaanpak huiselijk geweld, expertise opbouwen/onderhouden van diverse vormen van huiselijk geweld, crisisdienst of crisisinterventie uitvoeren, bereikbaarheidsdienst uitvoeren, uitvoeringstaken Tijdelijk Huisverbod en monitoring

2 ketenaanpak op resultaat. De opgedane ervaringen hiermee zijn uiteraard benut bij het inrichten van Veilig Thuis. Ook zijn in de Wmo de wettelijke bevoegdheden van Veilig Thuis beschreven. Deze bestaan uit, zonder toestemming van betrokkenen opvragen, vastleggen en zo nodig verstrekken van informatie over gezinnen voor zover noodzakelijk voor het uitvoeren van haar wettelijke taken (aannemen van meldingen; het doen van onderzoek; en zetten van noodzakelijke vervolgstappen). Beleidskader: Regiovisies Veilig Thuis Noord Oost Gelderland heeft in ieder geval tot en met 2019 te maken met twee beleidskaders c.q. regiovisies. De Achterhoek valt namelijk binnen de Veiligheidsregio NOG maar wordt gefinancierd door centrum gemeente Arnhem. De definitieve Veilig Thuis NOG organisatie moet dan ook aansluiten op de doelen en visies zoals die geformuleerd staan in de Transformatieagenda Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (Midden/IJssel-Oost Veluwe en Noord-Veluwe) én in de regiovisie van de Achterhoek ( ). Veilig Thuis Midden en Noord Oost Gelderland heeft, op weg naar de definitieve organisatievorm, in haar eigen organisatie- en beleidsplan 2016 een tweetal opgaven geformuleerd voor het huidige transitiejaar. De eerste betreft het realiseren van lokale bekendheid van Veilig Thuis en een goede verbinding met lokale organisaties en professionals zodat er een sluitende veiligheids keten is. De tweede opgave betreft het investeren in professionals zodat zij goed toegerust zijn voor hun taakstelling; een duurzame aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Én het verder ontwikkelen, integreren en implementeren van een uitgelijnd en kwalitatief hoogwaardig werkproces. Wat wordt met beslissing bereikt Het doel van de beoogde nieuwe zelfstandige stichting Veilig Thuis Noord Oost Gelderland is om meer samenhang in de aanpak van geweld in huiselijke kring te ontwikkelen en om een gezamenlijke slagvaardige aanpak van het lokaal voorliggende veld en Veilig Thuis te stimuleren. Het beoogde resultaat hiervan is dat geweld stopt en veiligheid in huiselijke kring herstelt. Argumenten om in te stemmen met voorgestelde beslissing(en) 1. Instemmen met het advies om de toekomstige organisatie Veilig Thuis Noord Oost Gelderland per 1 januari 2017 in te richten op het niveau van Noord Oost Gelderland en de samenwerking met de centrumgemeenten Arnhem en Ede anders vorm te geven komt de samenwerking in een ander daglicht te staan; De verkenning splitsing regio s is gedaan op een aantal onderwerpen: wettelijke eisen; passen in lokale veld; verbinding met gedwongen kader; positie Achterhoek; bestuurlijke inbedding; schaalgrootte; gemeentelijke aansturing; financiën. Daaruit zijn de volgende conclusies getrokken: samenwerking vraagt veel afstemming maar heeft weinig toegevoegde waarde; beide regio s zien voordelen van ontvlechting; geen onoverkomelijke consequenties van ontvlechting; positie Achterhoek is aandachtspunt vanwege overheveling van de huidige

3 financieringsstroom van Arnhem naar Doetinchem, voor het onderdeel Veilig Thuis. 2. Instemmen met het advies om per 1 januari 2017 de Veilig Thuis Noord Oost Gelderland vorm te geven in een privaatrechtelijke rechtspersoon met overheidsinvloed. Vanuit het wegingskader, dat is opgesteld om te kunnen komen tot een gefundeerd advies, is het advies als volgt onderbouwd: De analyse van de verschillende juridische modellen (1. Onderbrengen bij een van de huidige moederorganisaties; 2. Privaatrechtelijke organisatie; 3. Gemeenschappelijke regeling) met de criteria uit het wegingskader leidt tot de conclusie dat een privaatrechtelijk model met overheidsinvloed de meeste waarborgen geeft voor het naar eigen behoefte invulling geven aan de sturingsmogelijkheden van de gemeenten op de Veilig Thuis organisatie. Een GR ligt minder voor de hand omdat de wettelijke taak van gemeenten in deze niet meer en niet minder is dan zorg dragen voor de organisatie van een AMHK (art Wmo 2015). Er worden geen (significante) bevoegdheden overgedragen aan de nieuwe organisatie. In dat opzicht speelt de democratische legitimatie een minder grote rol en is de keuze voor een andere organisatievorm dan een GR eerder aan de orde. Ook is er in het geadviseerde model voor de gemeenten de meeste invloed om de juiste expertise op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling te realiseren. Gemeenten hebben bijvoorbeeld een stem als toezichthouder in de benoeming van sleutelfiguren binnen Veilig Thuis. Eveneens is de inschatting dat een nieuwe organisatie de beste kans geeft op de vorming van een nieuwe organisatiecultuur. Tevens is de financiering van een rechtspersoon aan een organisatie waar enkel Veilig Thuis activiteiten worden ondernomen, eenduidig en overzichtelijk. Dat maakt de sturing en verantwoording eenvoudiger. Tot slot staat in een organisatie die enkel Veilig Thuis activiteiten uitoefent de onafhankelijkheid van het zorg- en ondersteuningsaanbod niet ter discussie. Iedere schijn van belangenverstrengeling is daarmee weg. Vanuit de beoordeling van de juridische aspecten zijn de argumenten als volgt: een privaatrechtelijke rechtspersoon geeft gemeenten flexibiliteit en ruimte om de organisatie en het toezicht erop in te richten, wat het beste aansluit bij de wensen om op een passende wijze te kunnen sturen aan de nieuwe Veilig Thuis organisatie. Daarbij is er een voorkeur, zeker in de beginfase van de nieuwe organisatie, voor een model mét overheidsinvloed. De gemeente kan in dit model namelijk, gegeven het kwetsbare en politiek gevoelige maatschappelijke vraagstuk van geweld in huiselijke kring, meer sturing geven dan in een volledig geprivatiseerde stichting. Deze invloed kan na enige tijd (ca. 3 jaar) geëvalueerd worden. Tevens is het reguliere arbeidsrecht van kracht, waardoor een overgang naar een ander recht niet van toepassing is. Tot slot, enkel in deze privaatrechtelijke variant is er geen aanbestedingsrisico. Beslispunt 3. Instemmen met het in kaart brengen en uitwerken van de consequenties van het gekozen model en het nemen van een definitief besluit voor 12 juli 2016 over de oprichting van de stichting met bijbehorende inrichting;na de besluitvorming over het model, kan de uitwerking ervan beginnen. Op hoofdlijnen is de planning van de besluitvorming hieronder weergegeven. De planning zal per gemeente verschillen. De deelnemers van het Bestuurlijk Overleg Veilig Thuis NOG zijn op 1 februari 2016 overeengekomen dat er uiterlijk op 12 juli 2016 een besluit in alle colleges van b en w genomen moet zijn. Deze planning is erop gericht om de moederorganisaties voldoende gelegenheid te geven om, samen met hun ondernemingsraad, cliëntenraad en Raad van

4 Toezicht, de uitvoering van de gemeentelijke besluiten tijdig en zorgvuldig conform wet- en regelgeving vorm te geven. Er zijn in de planning drie besluitvormingsmomenten opgenomen: Het eerste collegebesluit betreft de keuze van het organisatiemodel. De raad wordt hierover geïnformeerd. Dit voorstel ligt nu voor. Vervolgens nemen de colleges in mei een ontwerpbesluit over de uitwerking van het model. Daarna treedt de officiële voorhangprocedure conform artikel 160 lid 2 van de Gemeentewet in werking. Daarin staat dat een collegebesluit niet genomen wordt dan nadat de raad een ontwerpbesluit is toegezonden en in de gelegenheid is gesteld zijn wensen en bedenkingen ter kennis van het college te brengen. Kanttekeningen a. Burgers en professionals mogen van de lokale overheid verwachten dat zij het meldpunt Veilig Thuis organisatie zo inricht dat zij er snel terecht kunnen zodat geweld stopt en veiligheid herstelt. En ook dat afschaling van een melding naar het voorliggende lokale veld in de 22 betrokken gemeenten zo snel als mogelijk plaats kan vinden zodat de hulpverlening dichtbij de burger kan worden ingezet. Met de huidige moederorganisaties is het voorgenomen besluit besproken. Zij spraken hun twijfels uit over de draagkracht van de nieuwe organisatie en de vermoedelijke overhead ervan. In de huidige overleg- en besluitvormingsstructuur in de regio zijn de bestuurders van het Bestuurlijk Overleg VT NOG voortdurend betrokken. Zij hebben vervolgens hun achterban weer geïnformeerd. Tijdens een tweetal portefeuillehoudersoverleggen van de 3 subregio s binnen Noord Oost Gelderland zijn de wethouders geïnformeerd. Ook konden zij, via de bestuurders van het Bestuurlijk Overleg VT NOG, hun reactie geven op het bijgevoegde advies over het toekomstige organisatiemodel. Tevens is er een extra overleg gepland waarin nogmaals het advies met bijbehorend voorgenomen besluit en de besluitvormingsplanning aan de orde komt. b. Geografisch zou een aansluiting bij de regio Arnhem logischer zijn. Veilig Thuis Noord Oost Gelderland heeft in ieder geval tot en met 2019 te maken met twee beleidskaders c.q. regiovisies. De Achterhoek valt namelijk binnen de Veiligheidsregio NOG maar wordt gefinancierd door centrum gemeente Arnhem. De definitieve Veilig Thuis NOG organisatie moet dan ook aansluiten op de doelen en visies zoals die geformuleerd staan in de Transformatie-agenda Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (Midden/IJssel- Oost Veluwe en Noord-Veluwe) én in de regiovisie van de Achterhoek ( ). Veilig Thuis Midden en Noord Oost Gelderland heeft, op weg naar de definitieve organisatievorm, in haar eigen organisatie- en beleidsplan 2016 een tweetal opgaven geformuleerd voor het huidige transitiejaar. De eerste betreft het realiseren van lokale bekendheid van Veilig Thuis en een goede verbinding met lokale organisaties en professionals zodat er een sluitende veiligheids keten is. De tweede opgave betreft het investeren in professionals zodat zij goed toegerust zijn voor hun taakstelling; een duurzame aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Én het verder ontwikkelen, integreren en implementeren van een uitgelijnd en kwalitatief hoogwaardig werkproces.

5 Kosten, baten, dekking Frictiekosten: De toekomstige Veilig Thuis organisatie zal zonder frictiekosten gerealiseerd moeten worden. Door de tijdigheid van de gemeentelijke besluitvorming hebben de moederorganisaties voldoende gelegenheid om de gevolgen van deze besluitvorming zorgvuldig door te voeren. De huidige exploitatiebegroting van Veilig Thuis voor 2016 betreft zowel wettelijke als niet-wettelijke taken. Er is, vanwege de ontwikkelopgave die er ook in 2016 nog is, uitgegaan van de nullijn (in plaats van een bezuinigingsopgave die wél voor andere WMO en Jeugdvoorzieningen is doorgevoerd). Dat wil zeggen: de moederorganisaties ontvangen hetzelfde bedrag als in De totale exploitatiebegroting betreft voor de twee regio s samen ,= en voor NOG ,=. Voor NOG is er daarbij voor de formatie uitgegaan van Fte. De financiering van de begroting verloopt via de drie moederorganisatie en wordt uit diverse financieringsstromen gevoed. Uitvoering Planning De deelnemers van het Bestuurlijk Overleg Veilig Thuis NOG zijn op 1 februari 2016 overeengekomen dat er uiterlijk op 12 juli 2016 een besluit in alle colleges van b en w genomen moet zijn. Deze planning is erop gericht om de moederorganisaties voldoende gelegenheid te geven om, samen met hun ondernemingsraad, cliëntenraad en Raad van Toezicht, de uitvoering van de gemeentelijke besluiten tijdig en zorgvuldig conform wet- en regelgeving vorm te geven. Er zijn in de planning drie besluitvormingsmomenten opgenomen: Het eerste collegebesluit betreft de keuze van het organisatiemodel. De raad wordt hierover geïnformeerd. Dit voorstel ligt nu voor. Vervolgens nemen de colleges in mei een ontwerpbesluit over de uitwerking van het model. Daarna treedt de officiële voorhangprocedure conform artikel 160 lid 2 van de Gemeentewet in werking. Daarin staat dat een collegebesluit niet genomen wordt dan nadat de raad een ontwerpbesluit is toegezonden en in de gelegenheid is gesteld zijn wensen en bedenkingen ter kennis van het college te brengen. Datum Wat 8 maart 2016 collegebesluiten over organisatiemodel 9 maart 2016 informeren van gemeenteraden a.d.h.v. collegebesluit 12 mei 2016 voorgenomen collegebesluit over uitwerking organisatiemodel 13 mei 2016 raad 6 weken gelegenheid bieden voor brief met wensen en bedenkingen juni 2016 consultatie van de gemeenteraad in de Raadsrotonde

6 juni juli 2016 brief gemeenteraad retour definitief collegebesluit over uitwerking organisatiemodel (uiterlijk 12 juli) Communicatie/participatie : De moederorganisaties zijn geïnformeerd over het voorgenomen besluit. Na de besluitvorming in de 22 colleges van b en w worden de gemeenteraden geïnformeerd. Evaluatie/verantwoording