Het enthousiasme voor circulair ondernemen groeit onder bedrijven, maar banken aarzelen nog om die ambities te financieren. Wie durft?
|
|
- Elias Goossens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Niets meer weggooien Gepubliceerd op: 02/08/ :00:00 Jeroen Bos Het enthousiasme voor circulair ondernemen groeit onder bedrijven, maar banken aarzelen nog om die ambities te financieren. Wie durft? Een wereld zonder afval. Dat is het ideaalbeeld van een circulaire economie. Net als in de natuur dient elke afgedankte grondstof als basis voor iets nieuws. Een gesloten kringloop, geen verspilling meer en minder uitputting van onze grondstoffenreserves. Het is met nadruk een ideaalbeeld, want een volledig gesloten kringloop bestaat niet, zegt Guido Braam van advies en netwerkorganisatie Circle Economy. Maar je kunt heel ver komen. Dat is wat steeds meer bedrijven proberen. Zij gooien hun verdienmodel om en passen hun producten en diensten aan. Zo biedt Philips klanten de mogelijkheid om verlichting te leasen, zodat het elektronicaconcern de lampen kan terugnemen voor een tweede leven. Orgaworld maakt van organisch afval energie en biobrandstoffen. En Gro Holland haalt koffiedik op bij bedrijven om er eetbare paddenstoelen op te kweken. De paddenstoelen verkoopt het bedrijf in de vorm van snacks weer aan diezelfde ondernemingen terug. De potentiële opbrengsten van circulair ondernemen zijn groot. Adviesbureau McKinsey heeft becijferd dat de Europese industrie tot 2025 jaarlijks $ 630 mrd ( 466 mrd) kan besparen door over te stappen naar een circulaire economie. Bovendien zou er meer bedrijvigheid komen in productontwikkeling, renovatie en herfabricage. Bedrijven die gaan kringloopondernemen doen dat ook niet uit altruïsme, maar omdat zij economische voordelen zien. Ze willen minder afhankelijk worden van onvoorspelbare grondstoffenmarkten of ze zien kansen om te verdienen aan andermans afval. Maar de circulaire economie staat nog in de kinderschoenen. Bedrijven die zich erop richten, behoren tot een enthousiaste voorhoede. Om kringloopondernemen echt van de grond te krijgen, moeten nog tal van obstakels uit de weg worden geruimd. Een belangrijke horde is de financiering. Banken staan niet onwelwillend tegenover de circulaire economie, maar het verstrekken van kringloopkapitaal gaat nog aarzelend en mondjesmaat. Desgevraagd vertellen Nederlandse bankiers dat zij nog in een leerproces zitten. Het is nog niet helemaal duidelijk hoe circulaire verdienmodellen het zullen doen, welke risico s er precies aan kleven en hoe dit zich gaat ontwikkelen, vertelt Richard Kooloos, hoofd duurzaamheid bij ABN Amro. We doen nu kennis op door enkele projecten te financieren. Banken zijn traditioneel ingericht op het financieren van klassieke, lineaire verdienmodellen. Voor een maakbedrijf ziet dat er schematisch grofweg uit als: grondstoffen kopen, product van maken, product verkopen. Bij circulaire bedrijven zijn de verdienmodellen meestal complexer. Wanneer een onderneming haar producten niet verkoopt maar leaset, blijft deze eigenaar van de materialen, soms tientallen jaren.
2 Maar wat als de klant failliet gaat? En wat zijn de grondstoffen nog waard als ze terugkomen bij de onderneming? In zo n model wordt risico dat normaliter is gespreid over een hele keten van bedrijven, geconcentreerd bij één partij. Als wij als bank toch al de hele keten financieren, maakt dat weinig uit, vertelt Eric Saris, directeur corporate clients bij Rabobank. Maar dat is lang niet altijd zo. Bovendien moeten we nu bekijken of het bedrijf die hele keten kan managen. Kunnen ze de stap maken van leverancier naar dienstverlener? Van onze mensen vergt het dat ze de risico s van zo n hele keten moeten kunnen overzien. Vaker maken circulaire bedrijven echter deel uit van een grotere keten van ondernemingen. Een voorbeeld is EcoProFabrics, een initiatief van Dutch awearness voor herbruikbare werkkleding. De vezels van de kleding zijn oneindig inzetbaar. Het project is begin dit jaar gestart en wordt aangestuurd door adviesbureau Royal HaskoningDHV. Hierbij zijn meerdere bedrijven betrokken, vertelt manager duurzaamheid Jan Paul Kimmel. Het gaat om een grondstoffenproducent die de vezels maakt, een wever, een kledingmaker, een partij die de kleding terugneemt en herstelt en een bedrijf dat de stof weer uit elkaar haalt. Om het circulaire model te laten werken, zijn alle schakels nodig. Daarom hebben de bedrijven onderlinge afspraken gemaakt, onder meer over de verdeling van de inkomsten. Er is afgesproken om de winst per onderdeel te limiteren en overwinst in een pot voor innovatie te storten, legt Kimmel uit. Zo n innige verbondenheid is volgens hem lastig voor banken omdat die gewend zijn om afzonderlijke delen van ketens te financieren. Het vergt een andere manier van kijken. Investeringen bij het ene bedrijf kunnen leiden tot besparingen bij andere bedrijven. Dat moet je kunnen inschatten, maar daar zijn de systemen bij de banken niet op berekend. Wanneer bedrijven in een keten bij verschillende banken zitten, wordt het nog ingewikkelder. Ook speelt mee dat de ondernemingen zich op juridisch glad ijs begeven met dergelijke samenwerkingsafspraken. De EU ziet het nu door de vingers om te zien of dit soort modellen toekomst hebben. Maar misschien is zulke innige samenwerking in strijd met mededingingsregels, zegt Kimmel. Voor consumenten betekent de overgang naar een circulaire economie dat zij vaker gaan betalen voor gebruik in plaats van bezit van een product. Vaak gaat dat via een leaseconstructie. Zo blijft de onderneming eigenaar van de materialen, wat nodig is om het product een tweede leven te kunnen geven. Dat heeft gevolgen voor de relatie met de bank. Een onderneming die jarenlang als maakbedrijf klant was, wordt nu deels een leasebedrijf. Dat vergt andere expertise van de bankier. Toen een bouwer van trailers bij ons kwam voor financiering om een leasebedrijf op te zetten, hebben wij de hulp ingeroepen van onze collega s bij De Lage Landen, zegt Saris van Rabo. Zij zijn gespecialiseerd in leasing. Hij wil maar zeggen dat de kennis vaak wel aanwezig is, maar dat het soms even zoeken is waar.
3 Volgens Saris zijn circulaire modellen vaak niet nieuw, maar worden ze op een nieuwe manier toegepast. We moeten onze mensen nu leren hoe ze naar circulaire verdienmodellen kunnen kijken. Die concepten zitten nog niet standaard in onze systemen. Circulaire ondernemers moeten zich realiseren dat de bankier die tegenover ze zit vaak nog niet bekend is met deze nieuwe verdienmodellen. Als een bedrijf zijn producten gaat leasen in plaats van verkopen, verandert het verdienmodel ingrijpend. Waar vroeger de inkomsten in één keer binnenkwamen (bij de verkoop van het product), worden die nu gespreid over een lange periode. Dus niet in één keer 10, maar 0,10 elke maand, voor een lange periode. Omdat het bedrijf zijn product wel eerst moet fabriceren en dus moet voorfinancieren, schiet het werkkapitaal omhoog. Zo n onderneming loopt dan veel betalingsrisico, aldus Kooloos van ABN Amro. Bovendien kunnen ze hun balans niet eindeloos blijven opblazen. Als het bedrijf succesvol is, loopt het tegen een grens aan van wat het zelf kan financieren. Hij ziet daar een rol voor de bank weggelegd. Een bank doet niet anders dan kredietrisico lopen en zou daarom een deel van het risico kunnen overnemen. Maar ook de balans van een bank is eindig. Als wij veel van dit soort kredieten kunnen samenbrengen, kunnen we ermee aankloppen bij pensioenbeleggers, legt Kooloos uit. Dat geeft weer ruimte op onze balans. Samen kunnen we het financieren, individueel niet. Volgens Kooloos denkt ABN Amro nu na over welke diensten de bank moet ontwikkelen om aan te haken bij de circulaire economie. Nu moet een bedrijf zelf de kredietwaardigheid van een klant onderzoeken. Maar misschien moeten wij een dienst ontwikkelen waarbij dat online in een paar minuten kan. Ook zouden we een verhuurbedrijf kunnen opzetten voor mkb ondernemingen die hun producten willen leasen, maar te klein zijn om een eigen leaseafdeling op te zetten. De opkomst van leasing werpt ook andere vraagstukken op, waar de financiële wereld nog geen pasklare antwoorden op heeft. Wat gebeurt er als je een gebouw neerzet waarbij alle leveranciers eigenaar blijven van een onderdeel? werpt Braam van Circle Economy op. Een bank wil wel een hypotheek verstrekken, maar wil ook het gebouw kunnen verpanden. Hoe gaat dat met zoveel eigenaren? En wat gebeurt er als bijvoorbeeld de leverancier en eigenaar van de vloeren failliet gaat? Circle Economy helpt bij het vinden van oplossingen voor dergelijke vraagstukken. Door samen met leden projecten op te zetten, zien we tegen welke praktische barrières we aan lopen, legt Braam uit. Soms zijn de oplossingen al verzonnen maar nog niet toegepast op grote schaal. Bij banken past het nog niet in hun modellen en er zijn nog niet genoeg mensen die het begrijpen. Braam: Daardoor krijgt een ondernemer soms nee te horen, waar het ook ja hadden kunnen zijn, als de bankier meer ervaring op dit gebied had gehad. Dat besef is er ook bij de banken zelf. Zo is Rabobank recentelijk een project gestart waarbij de bank samen met negen ondernemingen onderzoekt hoe zij elkaar kunnen helpen bij hun circulaire ambities. De bedrijven komen uit de auto industrie en de voedsel en landbouwsector. Saris: We hopen dat hier een aantal interessante verdienmodellen uitkomt, waaraan onze medewerkers kunnen zien hoe het in de samenwerking met de klant werkt.
4 ABN Amro werkt samen met Circle Economy om de circulaire mogelijkheden in onder meer de bouwsector te analyseren. Verder proberen wij te leren door een aantal projecten te financieren, vertelt Kooloos. Zo proberen we ons er comfortabel bij te gaan voelen. Bijvoorbeeld als we een inschatting moeten maken van de toekomstige waardeontwikkeling van gebouwen en materialen. Niet elk circulair initiatief is overigens lastig voor banken. Marc van Langen, medeoprichter van Gro Holland, vertelt dat banken zijn bedrijf behandelen als een bestaande business. Dat komt volgens hem doordat Gro Holland een outsourcemodel heeft dat ook bij veel lineaire bedrijven in zwang is. Wij besteden alle stappen uit, zoals het ophalen van het koffiedik, het kweken van de paddenstoelen en het maken van de snacks. Hij gelooft dat de financierbaarheid nog kan verbeteren als Gro Holland hardere afspraken maakt met zijn klanten. Nu nemen bedrijven die ons koffiedik leveren ook de paddenstoelen af die wij daarop kweken. Maar we hebben geen afspraken over levering en afname op papier staan. Als we die wel hebben, wordt het aantrekkelijker voor financiers. Om de circulaire economie op stoom te krijgen, is het belangrijk dat banken met kredieten over de brug komen. Maar daarna moeten ook institutionele beleggers aanhaken. Pensioenbelegger PGGM is ervan overtuigd dat circulaire bedrijven het in de toekomst beter zullen doen dan hun traditionele collega s. Bijvoorbeeld doordat zij beter zijn voorbereid op het schaarser worden van grondstoffen. De moeilijkheid voor indexbeleggers is om bedrijven te vergelijken op basis van hun circulariteit, aldus Piet Klop, adviseur verantwoord beleggen. Dat is wel nodig omdat PGGM belegt in circa 3000 aandelen. Er zijn weinig data en die zijn vaak niet onderling vergelijkbaar. PGGM probeert daarom samen met andere partijen tot internationale standaarden en definities te komen. Een verhaal van de lange adem, maar wij geloven dat het de inspanning waard is. Knelpunten Circulaire bedrijven wijken op belangrijke punten af van traditionele ondernemingen. Dat schept kansen, maar brengt ook risico s met zich mee. 1 Circulair ondernemen betekent voor veel bedrijven dat zij overstappen van verkoop naar leasing van hun producten. Voor financiers roept dat de vraag op of de onderneming daarvoor de expertise heeft. 2 Leasing verlengt de looptijd van het verdienmodel. Het bedrijf moet bovendien veel meer voorfinancieren en wordt afhankelijker van de kredietwaardigheid van zijn klanten. 3 Het sluiten van kringlopen vraagt om hechtere samenwerking in de keten. Bedrijven worden afhankelijker van elkaar. Voor financiers wordt het moeilijker de risico s van een afzonderlijke onderneming in te schatten. 4 Bedrijven in de kringloopeconomie blijven vaak eigenaar van hun grondstoffen. Maar wat zijn die op langere termijn waard? Wat als het later een gevaarlijke stof blijkt, zoals met asbest is gebeurd? 5 Het wordt ook interessant wanneer dit soort bedrijven samen een gebouw neerzet. Met talrijke eigenaren wordt het lastig voor een bank om het gebouw te verpanden en dus om een hypotheek te verstrekken.
5 Gas uit afval Orgaworld uit Den Bosch haalt warmte en biogas uit organisch afval. Te denken valt aan producten van supermarkten die over de datum zijn, of oude plantaardige vetten en oliën. Onder meer in het Amsterdamse havengebied heeft het bedrijf vergistingsinstallaties staan. Daarin breken miljarden bacteriën het organische materiaal af. Dat vergisten duurt ongeveer dertig dagen en daarbij komt biogas vrij. Dat gas wordt omgezet in elektriciteit en CO2 neutrale restwarmte. Het digestaat dat in de tanks achterblijft, wordt gescheiden in water en slib. Van het slib maakt Orgaworld een ingedroogde meststof die onder meer stikstof, fosfor en kalium bevat. Van ton producten kan Orgaworld 5000 ton gedroogde mestkorrels maken. Die kunnen als voeding dienen voor groente en fruitplanten of andere gewassen. Daarmee is de kringloop rond. Leasen van licht E elektronica concern Philips heeft samen met architect Thomas Rau een circulair verdienmodel bedacht om verlichting aan te bieden aan zakelijke klanten. Het project heet Pay per lux. Hierbij betaalt de gebruiker alleen voor de werkelijk verbruikte hoeveelheid licht. Hij wordt geen eigenaar van de verlichtingsinstallatie zelf. Het kantoor van architectenbureau RAU in Amsterdam werd in 2011 als eerste op deze manier verlicht. Maar inmiddels zijn meer gebouwen in het programma opgenomen. Als hoofdaannemer komt zowel de installatie van de verlichting als de energienota voor rekening van Philips. Het bedrijf blijft ook eigenaar van de producten. Na afloop van de contractperiode neemt Philips de verlichtingsproducten weer terug in het productieproces en worden de grondstoffen hergebruikt. Zo wordt er geen onnodig afval geproduceerd en wordt zoveel mogelijk gerecycled. Trailers hergebruikt Schmitz Cargobull is de grootste Europese bouwer van trailers. Het bedrijf heeft een initiatief ontwikkeld om te voorkomen dat afgeschreven trailers op de schroothoop of langs de weg belanden in ontwikkelingslanden. In het verleden werden in Europa afgeschreven trailers daar nog lang gebruikt. Maar deze landen hebben steeds vaker de middelen en mogelijkheden om nieuwe trailers te kopen, waardoor de oude trailers steeds sneller richting de afvalberg gaan. Schmitz neemt afgeschreven trailers nu weer in, om die op te knappen en opnieuw aan te bieden, maar nu alleen voor verhuur. Door de opgeknapte trailers niet te verkopen, houdt het bedrijf grip op de grondstoffen.
6 Schmitz neemt ook gebruikte trailers in om de materialen, zoals metalen en aluminium, te gebruiken voor de bouw van nieuwe trailers. Deze nieuwe trailers worden wel op de markt gebracht voor verkoop.
Hoe festivals de overstap kunnen maken naar een (meer) circulaire drankverpakking. Gumbeer. Marc Breugem & Kayleigh de Ruiter
Hoe festivals de overstap kunnen maken naar een (meer) circulaire drankverpakking Gumbeer Marc Breugem & Kayleigh de Ruiter Leeswijzer Dit document beschrijft hoe festivals de overstap kunnen maken naar
Nadere informatieDe onstuimige groei van as-a-service
6 december 2018 Sector Advisory De onstuimige groei van as-a-service Steven Peters Sector Banker Technologie, Media en Telecom Strategische dialoog, publicaties, presentaties 2 In 30 minuten 1 Rugwind
Nadere informatieLicht als dienst: LAAS, Pay per lux, Philips Lighting Capital en circulaire verlichting.
Licht als dienst: LAAS, Pay per lux, Philips Lighting Capital en circulaire verlichting. Jody Paulus Key Accountmanager Philips Lighting Belux 14-02-2017 1 De klant Ik ben niet geïnteresseerd in het product
Nadere informatieKetenanalyse Papier. Rapportage: KAP 2015 Datum: 21 augustus 2015 Opgesteld door: Rick Arts Versie: 1.1
2015 Ketenanalyse Papier Rapportage: KAP 2015 Datum: 21 augustus 2015 Opgesteld door: Rick Arts Versie: 1.1 Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Ketenanalyse papier... 4 1.1 Keten van papier... 4 2.2 Identificeren
Nadere informatieRotie: Cleaning & Services Amsterdam: Tankstorage Amsterdam: Orgaworld: Biodiesel Amsterdam:
Rotie maakt onderdeel uit van de Simadan Groep. De Simadan Groep is een wereldwijd uniek industrieel ecosysteem waarin bij het verwerken van organische reststromen en frituurvet geen bruikbare energie
Nadere informatieCOUNTRY PAYMENT REPORT 2015
COUNTRY PAYMENT REPORT 15 Het Country Payment Report is ontwikkeld door Intrum Justitia Intrum Justitia verzamelt informatie bij duizenden bedrijven in Europa en krijgt op die manier inzicht in het betalingsgedrag
Nadere informatieCirculair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking. Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar:
Circulair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar: 8-9-2016 Circulair inkopen Alkmaar 8 september 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland
Nadere informatie2016/ Ketenanalyse Papier. Rapportage: KAP 2017 Datum: Opgesteld door: Monique Harmsen Versie: 1.3
2016/ 2017 Ketenanalyse Papier Rapportage: KAP 2017 Datum: 27-11-2017 Opgesteld door: Monique Harmsen Versie: 1.3 Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Ketenanalyse papier... 4 1.1 Keten van papier... 4 2.2 Identificeren
Nadere informatie5 TIPS OM CIRCULAIR TE ONDERNEMEN. Whitepaper
5 TIPS OM CIRCULAIR TE ONDERNEMEN Whitepaper Een duurzame toekomst wacht je niet af, die maak je! In 2025 willen we bij HAVEP dat 90% van de werkkleding die we produceren circulair is. We zetten ons daarom
Nadere informatieVan een lineaire naar een circulaire economie: Kansen en Bedreigingen Prof. dr. Jacqueline Cramer, directeur
Van een lineaire naar een circulaire economie: Kansen en Bedreigingen Prof. dr. Jacqueline Cramer, directeur Aanpak van het USI Vraaggericht expertise mobiliseren om kennis te valoriseren ( integrating
Nadere informatieStadsboeren in Nederland
Stadsboeren in Nederland Door: ir. Rosanne Metaal Directie Europees Landbouwbeleid &Voedselzekerheid DG AGRO, Ministerie Economische Zaken Presentatie Alumni-netwerk, 12 november 2013, Uit Je Eigen Stad
Nadere informatiePLATFORM HERGEBRUIK PRODUCTEN. Een initiatief van Avans Hogeschool, Syntens en de Universiteit van Tilburg
PLATFORM HERGEBRUIK PRODUCTEN Een initiatief van Avans Hogeschool, Syntens en de Universiteit van Tilburg MKB-bedrijven worden geconfronteerd met nieuw beleid met betrekking tot producentenverantwoordelijkheid,
Nadere informatieWinst met Waarde. In 3 stappen de unieke waarde van je bedrijf vergroten
Winst met Waarde In 3 stappen de unieke waarde van je bedrijf vergroten Erwin Meijboom Je hebt de stap genomen om deze e-paper te downloaden! Ben je startend ondernemer, wil je je startup gaan ontwikkelen,
Nadere informatieWaarom doen we het ook alweer?
Apart inzamelen van gft-afval Als Vereniging Afvalbedrijven stimuleren we dat al het afval in Nederland op de juiste manier wordt verwerkt. Hierbij houden we rekening met het milieu en de kosten. De meest
Nadere informatieCirculaire Economie. Keten innovatie als sleutel voor best practices. IJmuiden 8 december 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland
Circulaire Economie Keten innovatie als sleutel voor best practices IJmuiden 8 december 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland Kennis- en netwerkinstelling met meer dan 70 aangesloten brancheorganisaties
Nadere informatieHOE EEN ACCOUNTANT ZIJN DNA VERANDERT
Exact Online CASE STUDY HOE EEN ACCOUNTANT ZIJN DNA VERANDERT www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY HOE EEN ACCOUNTANT ZIJN DNA VERANDERT En daarna dat van ondernemers Onze branche staat
Nadere informatieVoorproefje Cosun MVO-verslag 2011
Voorproefje Cosun MVO-verslag 2011 1 Dit is een voorproefje in druk van het digitale Cosun MVO-verslag over 2011. Wilt u meer gegevens raadplegen over wat wij zoal ondernemen met het oog op onze maatschappelijke
Nadere informatieZeg ook JA tegen afval scheiden.
Zeg ook JA tegen afval scheiden. Elkaar iets beloven. Voor een betere toekomst. Zonder het onnodig verbruiken en weggooien van grondstoffen. Om dat te kunnen realiseren moeten we met elkaar JA zeggen tegen
Nadere informatieABN AMRO Duurzame Ontwikkeling Hoe financieren we de energie transitie
ABN AMRO Duurzame Ontwikkeling Hoe financieren we de energie transitie Wie? Opleiding: Technische Bedrijfskunde (werktuigbouw), Universiteit Twente Werk: ABN AMRO Export financiering Banco Real (AA Brazilie)
Nadere informatieAgriculture Voedselverspilling
Agriculture Voedselverspilling Supermarkt van de toekomst Voedselverspilling? Wat is dat? Wanneer vind jij dat er (meer) sprake is van voedselverspilling 1. Het brood uit de supermarkt dat niet meer vers
Nadere informatieCirculair geld verdienen
Circulair geld verdienen Strategische aanpak en bedrijfseconomisch verdienmodel voor met name producenten MiddagSymposium Circulaire Economie vraagt procesveranderingen 19 februari 2014 Advies Programma-
Nadere informatieDe ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt?
De ONBEKENDE KANT van PLASTIC Waarom worden zoveel producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? PLASTIC IS WAARDEVOL Tijdens de productie en gebruik EEN
Nadere informatieMest: de melkkoe voor de productie van grondstoffen. A. Visser Maart 2015
Mest: de melkkoe voor de productie van grondstoffen A. Visser Maart 2015 André Visser Sinds 1999 bij Royal HaskoningDHV Actief op het vlak duurzaamheid en circulaire economie - energiefabriek - grondstoffenfabriek
Nadere informatieOndernemingsplan. De basis in 10 stappen. Een leidraad om je bedrijf, de markt en jezelf goed in kaart te brengen. Ik ga starten
Ondernemingsplan De basis in 10 stappen Een leidraad om je bedrijf, de markt en jezelf goed in kaart te brengen Ik ga starten Hoe maak je een ondernemingsplan? Een ondernemingsplan is de eerste stap naar
Nadere informatieCompact Plus biogasinstallatie, Lierop, 600 kw
Hoe maak je biogas? Inhoud presentatie Wie en wat is Biogas Plus? Hoe werkt een biogasinstallatie? Voor wie is een biogasinstallatie interessant? Is een biogasinstallatie duurzaam? Zijn subsidies nodig?
Nadere informatievoor de kennisdeelsessie circulaire economie voor accountants en financials
Welkom bij de NBA voor de kennisdeelsessie circulaire economie voor accountants en financials als onderdeel van de Week van de Circulaire Economie i.s.m. RVO 17 januari 2017 Wat we vandaag willen doen:
Nadere informatieInvesteren in de zorg
strikt persoonlijk / vertrouwelijk Investeren in de zorg Zorgobligaties 6 november 2012 JBR Corporate Finance bv Dit rapport is auteursrechtelijk beschermd door JBR Corporate Finance bv en gepubliceerd
Nadere informatieDe week van het financieren Bancaire Financiering
De week van het financieren Bancaire Financiering Rob van Blokland, 16 februari 2017 Doelstelling Na afloop van deze presentatie: Heb je inzicht: - In hoe een bank naar een financieringsaanvraag kijkt
Nadere informatieCASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN
Exact Online CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN MDM accountants & belastingadviseurs uit Den Haag is hard op
Nadere informatieBouw aan de toekomst van je bedrijf met een betaalbare financiering
Bouw aan de toekomst van je bedrijf met een betaalbare financiering Een eenvoudige financiering voor ondernemers zoals jij Inhoud 4 6 7 8 9 10 Waarom vreemd vermogen? Het nieuwe zakelijk lenen Kom je in
Nadere informatieCirculaire economie en de bouw & vastgoed sector
Circulaire economie en de bouw & vastgoed sector Cradle2Cradle Café Geert Dirkse & Irene Samwel 12 april 2018 Irene Samwel Den Haag 6 april 2017 2 2 Circulariteit in de praktijk 1 Circulaire economie:
Nadere informatieAllianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Hypotheekrekening. Beleggen om uw hypotheek terug te betalen.
Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz Hypotheekrekening Beleggen om uw hypotheek terug te betalen. Beleggen om uw hypotheek terug te betalen Kies voor goede fondsprestaties van Allianz met de
Nadere informatieMeer grip op klimaatbeleid
Meer grip op klimaatbeleid Klimaatbeleid voeren is complex. Het is interdisciplinair en omgeven met onzekerheid. Hoe zorg je als overheid dat je klimaatbeleid aansluit bij je ambities? En waarmee moet
Nadere informatieWHITEPAPER VERDIENMODELLEN
WHITEPAPER VERDIENMODELLEN Klantgericht ondernemen met een passend verdienmodel Klantgericht ondernemen met een passend verdienmodel Hoe ga jij geld verdienen met je bedrijf? Het is het onderwerp dat de
Nadere informatieBespaar tijd en geld
Bespaar tijd en geld Brengt financiële mogelijkheden en risico s in kaart Da Vinci Finance voor financiering en financiële vraagstukken. Het is bijna onmogelijk om op alle gebieden de actuele kennis bij
Nadere informatieLight as a Service. Light as a Service: energie besparen zonder investering
Light as a Service Light as a Service: energie besparen zonder investering Light as a Service in de bibliotheek Kortrijk Sinds de uitvinding van het elektrisch licht hebben we dat licht altijd op dezelfde
Nadere informatieDoe je spreekbeurt over afval en Attero COLA
Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA Kinderen die een spreekbeurt willen geven Wat een goed idee! Je wilt je spreekbeurt houden over afval, afvalscheiding of recycling. Een super interessant onderwerp
Nadere informatieDoe je spreekbeurt over afval en Attero COLA
Doe je spreekbeurt over afval en Attero COLA Kinderen die een spreekbeurt willen geven Waar op de wereld wordt het afval nog verwerkt op de manier van vroeger? Wat een goed idee! Je wilt je spreekbeurt
Nadere informatieWONEN MET EEN GROEN WOONT ENERGIE NEUTRAAL COMFORTABEL WONEN EN TOCH GELD BESPAREN. Lodewijk Hoekstra NIEUW! DE ENERGIE-EXPERT Steeds meer
ELEKTRISCH RIJDEN ZONNEPANELEN DE ENERGIE-EXPERT 64 39 26 Steeds meer Kosten, opbrengst & Nul-op-de-meter in betaalbare modellen salderingsregeling een jaren 80-woning NIEUW! Lodewijk Hoekstra WOONT ENERGIE
Nadere informatieWie weet wat Avri doet?
Opdracht 1 Welkom Wie weet wat Avri doet? Opdracht 1 antwoord Welkom Wie weet wat Avri doet? In Rivierenland zamelt Avri afval in. Opdracht 2 Woordweb Als je het woord afval hoort, waar denk je dan aan?
Nadere informatieZorgwonen als beleggingsproduct Het ontwikkelaarsperspectief
Zorgwonen als beleggingsproduct Het ontwikkelaarsperspectief drs. ing. Bert Krikke Conferentie Scheiden van Wonen en Zorg in een vergrijzende samenleving Delft, 12 juni 2012 Introductie Strategie, advies,
Nadere informatieZeefGOUD Van Afvalstoffenverwerker naar Energiefabriek en Grondstoffenfabriek. Marco Kwak Projectontwikkeling
ZeefGOUD Van Afvalstoffenverwerker naar Energiefabriek en Grondstoffenfabriek Marco Kwak Projectontwikkeling Waterschappen en Attero: Gemeenschappelijk doel Grondstoffen en Nutriënten Energie GrondstoffenFabriek
Nadere informatieVerslag kernteam overleg nr. 4 WISE Donderdag 5 juni 2014 10.00 12.00 uur Het Breedhuis, Het Breed 16
Verslag kernteam overleg nr. 4 WISE Donderdag 5 juni 2014 10.00 12.00 uur Het Breedhuis, Het Breed 16 Aan het kernteam worden een aantal vragen voorgelegd naar aanleiding van de adviezen uit de zevende
Nadere informatieExact Online BUSINESS CASE MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING. De 5 tips van Marc Vosse. www.exactonline.
BUSINESS CASE Exact Online MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING De 5 tips van Marc Vosse www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY DE 5 TIPS VAN MARC VOSSE Voor
Nadere informatieNatuurlijk comfortabel -Visie op de afvalwaterketen in de regio Vallei en Veluwe-
Vallei & Eem Veluwe Oost Veluwe Noord WELL DRA Natuurlijk comfortabel -Visie op de afvalwaterketen in de regio Vallei en Veluwe- februari 2015 concept De aanpak handelingsperspectieven Ontwikkelingen maatschappij
Nadere informatieMarkt starters. Trendanalyse. Demografisch. Trendanalyse 14/04/16. 13 april Elles Derrez manager MKB Rabobank Westelijke Mijnstreek.
Markt starters Trendanalyse 13 april Elles Derrez manager MKB Rabobank Westelijke Mijnstreek Trendanalyse 2 1 Aantal starters door de jaren Starters per jaar 160.000 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000
Nadere informatieMedicidesk Rabobank Rijk van Nijmegen
Medicidesk Rabobank Rijk van Nijmegen Samen sterker. Dat is het idee. Rabobank Rijk van Nijmegen De gezondheidszorg is volop in beweging. Toenemende markt - werking, schaalvergroting en professionalisering
Nadere informatieVoor wie doet u het allemaal? Ontdek het met uw eigen Verdienmodel
Voor wie doet u het allemaal? Ontdek het met uw eigen Verdienmodel Voor wie doet u het eigenlijk allemaal? Veel ondernemers werken met passie aan hun product of dienst. Dan komt het weleens voor dat ondernemers
Nadere informatieOver VAXA. Erick Wuestman
Over VAXA Erick Wuestman Strategisch huisvesting plan HAN Hogeschool Arnhem Nijmegen Strat. Hv plan Haagse Hogeschool Stadskantoor Utrecht HNW Provinciehuis Fryslân HNW NSPOH Bruynzeel Storage Systems
Nadere informatieALTERNATIEVE FINANCIERINGSMODELLEN
ALTERNATIEVE FINANCIERINGSMODELLEN Lectoraat Sustainable Finance and Accounting (SFA), presentative Kick-off ESB 30 September 2015 SFA DEFINITIE VAN DUURZAAMHEID Duurzaamheid is het vergroten van de weerbaarheid
Nadere informatieNYSE Euronext Optiecompetitie 2010 Resultaten, statistieken en evaluatie
NYSE Euronext Optiecompetitie 2010 Resultaten, statistieken en evaluatie 47% speelt om te leren beleggen met opties 25% zal meer gaan beleggen in opties 36% zal meer gebruik gaan maken van dagopties Samenvatting
Nadere informatieSamen vooruit. in de circulaire economie. CIRCLES inspireert en ondersteunt u met tools en praktische kennis. Re-creating (y)our environment
Samen vooruit in de circulaire economie Re-creating (y)our environment CIRCLES inspireert en ondersteunt u met tools en praktische kennis Circulaire economie wat moet ik ermee? Circulaire economie: u hoort
Nadere informatieVoorstel 2: Creëer grondstoffenhubs en recycle bedrijfsafval
Gemeenteblad Initiatiefvoorstel voor de raadsvergadering van.. Jaar 2015 Nummer Publicatiedatum Agendapunt initiatiefvoorstel Onderwerp Initiatiefvoorstel van het raadslid
Nadere informatieAllianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Beleggersrekening. Beleggen om uw geld te laten groeien.
Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz Beleggersrekening Beleggen om uw geld te laten groeien. Wilt u beleggen om uw geld te laten groeien? Kies dan voor goede prestaties en flexibiliteit met
Nadere informatieDe grootste financiële beslissing in een mensenleven
De grootste financiële beslissing in een mensenleven 1 520.000.000.000,- ( 520 mrd) Totale hypotheekschuld van Nederlandse huishoudens Bron: NMa 2 170.000,- De gemiddelde grootte van een hypotheek in Nederland
Nadere informatieDe ambtenaar als ambassadeur aan de slag met social business Door: Jochem Koole
De ambtenaar als ambassadeur aan de slag met social business Door: Jochem Koole Sociale media hebben individuen meer macht gegeven. De wereldwijde beschikbaarheid van gratis online netwerken, zoals Facebook,
Nadere informatieQuickscan energie uit champost
Quickscan energie uit champost Paddenstoelenpact 27 juni 2018 Stijn Schlatmann en Erik Kosse Achtergrond Wekelijks 16.000 ton champost Strengere regelgeving in Duitsland Kosten voor afvoer ca 15 per ton
Nadere informatiehiermee bezig te houden. TEKST MIRJAM JANSSEN
Centrum helpt scholen en kinderopvang Nieuw kennis voor bouwen 20 podium maart 2012 om huisvestingszaken goed af te wikkelen centrum en renoveren Mede op aandringen van de PO-Raad krijgen school besturen
Nadere informatieEen toelichting op Circular IQ
Een toelichting op Circular IQ Vereniging Circulair Friesland Roy Vercoulen & Claire Teurlings Founders Circular IQ 14 Februari 2017 Een slim interactief platform dat duurzaamheidsinformatie verandert
Nadere informatiePhilips Circular lighting
Lighting Circular lighting Philips Circular lighting Direct geld besparen met de hoogste vorm van duurzaamheid Wat is Philips Circular lighting? De toekomst van verlichting is nu! Steeds meer bedrijven
Nadere informatieWelkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen. Week 5: grip op geld Les 2: waarde
Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen Week 5: grip op geld Les 2: waarde Pen en papier? Kosten versus waarde Hoe zou het zijn om echt het geld te verdienen wat past bij de waarde die je levert? Om niet
Nadere informatieDuurzaamheid en Circulaire Economie in de zorg. Elsemieke Meurs Projectmanager Duurzaamheid ElderCare
Duurzaamheid en Circulaire Economie in de zorg Elsemieke Meurs Projectmanager Duurzaamheid ElderCare Wat is duurzaam ondernemen? Green Deal zorg 2.0 Routekaart Care & Cure 164 ondertekenaars Mogelijk
Nadere informatieNederland Circulair in 2050
Nederland Circulair in 2050 Het Rijksbrede programma circulaire economie en de betekenis voor het Nederlandse afvalbeleid NVRD Themadag Afval en Grondstoffen 24 november 2016 Marc Pruijn Directie Duurzaamheid
Nadere informatieStartbijeenkomst keten innovatieprogramma. Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur
Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur Utrecht, 21 oktober 2015 Inhoud Introductie 3 Zij waren er bij! 4 Circulaire economie 5 RACE programma 6 Sectoranalyse
Nadere informatieFootprint eerste helft 2014:
September 2014 Vanaf vorig jaar november is Pilkes door TÜV gecertificeerd voor niveau 3 van de CO 2-Prestatieladder. Met deze nieuwsbrief houden wij u graag op de hoogte van de vorderingen. Pilkes heeft
Nadere informatieVerpakking en voedselverspilling
Verpakking en voedselverspilling Presentatie NVVL Hester Klein Lankhorst, directeur In deze presentatie Een korte introductie: Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV). Welke kennis vraagt optimaliseren
Nadere informatieAntwoord op uw opgave. Circulair aanbesteden
Antwoord op uw opgave Circulair aanbesteden Inhoudsopgave Inleiding: over ons Korte enquête Waarom? Ambities Circulair aanbesteden hoe doe je dat Aan de slag! Afsluiting en vragen Over ons 10 jaar 115
Nadere informatiehet arrangement voor sportinstellingen
het arrangement voor sportinstellingen Altijd maatwerk Veel kennis en ervaring Snel en persoonlijk zaken doen Bij een financiering maken we afspraken die naadloos aansluiten bij uw sportinstelling. samenwerking
Nadere informatieLeiden is een typische studentenstad en heeft dus veel kamerbewoners.
EC 01. EEN KAMER HUREN IN LEIDEN. Leiden is een typische studentenstad en heeft dus veel kamerbewoners. Vermoedelijk blijft het aanbod van kamers achter bij de vraag, waardoor er gemakkelijk prijsopdrijving
Nadere informatieZakelijk krediet. Een financiering die past bij uw plannen
Zakelijk krediet 1 Zakelijk krediet. Een financiering die past bij uw plannen In deze algemene brochure leest u wat de twee belangrijkste zakelijke kredieten van ABN AMRO zijn, en wat de kenmerken en risico
Nadere informatieVoorwaarden Vermogensbeheer ABN AMRO
Voorwaarden Vermogensbeheer ABN AMRO Inhoudsopgave Begrippenlijst 1. Inleiding 1.1. Hoe moet ik de Voorwaarden Vermogensbeheer ABN AMRO lezen? 1.2. In welke documenten van de bank staan de regels die gelden
Nadere informatieMobiliteit in Amsterdam Zuidoost Mobiliteit wordt beleid als de pijn voelbaar is
Mobiliteit in Amsterdam Zuidoost Mobiliteit wordt beleid als de pijn voelbaar is Bij mobiliteit denken we vaak aan auto s. Nog altijd. Maar is het niet meer dan dat? Werknemers verplaatsen zich voor hun
Nadere informatieCONCEPT SOLARIS HERBESTEMMING VAN BRAAM HOUCKGEESTKAZERNE
CONCEPT SOLARIS HERBESTEMMING VAN BRAAM HOUCKGEESTKAZERNE INHOUDSOPGAVE 1. WIE ZIJN WIJ 2. CONCEPT 3. IMPRESSIE WIE ZIJN WIJ. Wij zijn vier 2e jaars Kunst en Economie studenten van de HKU (Hogeschool voor
Nadere informatieSamen kunnen meer met afval
Samen we kunnen meer met In 2020 willen we in heel Nederland 75% van ons afval scheiden. Samen kunnen we meer met afval Afval, we hebben er dagelijks mee te maken. Niet alleen thuis, maar ook op het werk,
Nadere informatieEEN DUIM VOOR DELEN. ik deel INFOFICHE. daar wordt iedereen beter van
daar wordt iedereen beter van EEN DUIM VOOR DELEN INFOFICHE 1 1.1 DEFINITIE Delen is een vorm van consuminderen (minder verbruiken) en consumanderen (anders verbruiken). Bij delen ligt het accent op gebruiken
Nadere informatieDaarom kiest u voor RegioBank
Daarom kiest u voor RegioBank Bij u in de buurt U bent geen rekeningnummer. U wordt altijd geholpen door iemand die u kent. Een complete bank Wij zijn een bank waar u terecht kunt voor betalen, sparen,
Nadere informatieFacilitair & afvalbeheer
Facilitair & afvalbeheer Per week gooien we gemiddeld vijf kilo afval per persoon weg. Een groot deel hiervan komt terecht in de werkomgeving. Dit is voor de afdeling facilitair management een belangrijk
Nadere informatieRijksbrede aanpak. Minisymposium: Circulaire Economie en Werkgelegenheid. Marc Pruijn Directie Duurzaamheid. Ministerie van IenM
Rijksbrede aanpak Minisymposium: Circulaire Economie en Werkgelegenheid Marc Pruijn Directie Duurzaamheid Ministerie van IenM Wat wil het kabinet bereiken? 100% circulaire economie in 2050 50% minder eindige
Nadere informatieDutch Spirit: Passie voor duurzame maatpakken
Dutch Spirit: Passie voor duurzame maatpakken DutchSpirit vervaardigt duurzame maatpakken en richt zich op de doorontwikkeling van circulaire stoffen voor werkkleding. Met een vernieuwend businessconcept
Nadere informatieSocial Trade Organisation: Het NieuweGeld. symposium Alles zullen we eerlijk delen, 30 november 2013
Social Trade Organisation: Het NieuweGeld symposium Alles zullen we eerlijk delen, 30 november 2013 Inhoud Social Trade Organisation Crisis huidig geldsysteem Nieuw Geld: vele vormen Nieuw Geld: praktijk
Nadere informatieHand-out digiboard presentatie
Hand-out digiboard presentatie Bij werkboekje Groepen 6, 7 en 8 basisonderwijs Wie weet wat AVRI doet? Opdracht 1 In Rivierenland zamelt AVRI afval in. Wie weet wat AVRI doet? Opdracht 1 Opdracht 2 Woordweb
Nadere informatieDagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?
Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je
Nadere informatieWord een Meesterlijk Merk!
Word een Meesterlijk Merk! Word een Meesterlijk Merk! Personal branding voor ambitieuze advocaten Catriona Ravelli Catriona Ravelli-Kuper, 2017 Alle rechten voorbehouden Omslagontwerp: Karien Ravelli-Turkenburg
Nadere informatieNederlands bedrijfsleven hecht aan mensenrechten
SAMR. en Schuttelaar & Partners maken kansen duidelijk Nederlands bedrijfsleven hecht aan mensenrechten Onderzoek in opdracht van de ABN AMRO Bank Conclusies Conclusies Ondernemers vinden mensenrechten
Nadere informatieWelkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen. Week 2: je bedrijf op orde Les 2: een goed businessmodel
Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen Week 2: je bedrijf op orde Les 2: een goed businessmodel Pen en papier? Wat is een businessmodel? Jouw businessmodel is de manier waarop jij in business bent Twee
Nadere informatieMaterial Value Circle
Material Value Circle Meerwaarde in de circulaire waarde keten Lonneke de Graaff Materials 2014 l.graaff@dpivalucentre.nl Inhoud DPI Value Centre Wat is de Value Circle? Waarom kijken naar de Value Circle?
Nadere informatieLes Biomassa. Werkblad
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne-energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%
Nadere informatieVerpakkingen. Karen van de Stadt Marc Reijnders
Verpakkingen Karen van de Stadt Marc Reijnders Het KIDV Opgericht op 1 januari 2013: Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 2022 Vermindering milieudruk verpakkingsketen Kennisfunctie inzetten om bij te dragen
Nadere informatieMasterclass reeks Circulair Ontwerpen & Bouwen voor Architecten
Masterclass reeks Circulair Ontwerpen & Bouwen voor Architecten ALGEMENE DOELSTELLINGEN Na het volgen van deze masterclass reeks: Kan ik de waarde onderschrijven van de circulaire economie Ken ik de definitie
Nadere informatieKlimaatsystemen. Circle Scans. augustus 2016
Klimaatsystemen Circle Scans augustus 2016 Pilot projecten Klimaat voor Verandering Klimaat voor Verandering is één van de sector-transitieprogramma s die eind 2015 zijn gestart als onderdeel van het progamma
Nadere informatieInitiatiefvoorstel SP & PvdA. Van groot belang voor de kleine ondernemer. Voorstellen ter ondersteuning van ZZP ers en kleine ondernemers
Initiatiefvoorstel SP & PvdA Van groot belang voor de kleine ondernemer Voorstellen ter ondersteuning van ZZP ers en kleine ondernemers Inleiding Vandaag de dag komen er steeds meer ZZP ers (zelfstandige
Nadere informatieFISCALE TIPS & BLUNDERS. 2016 1e druk Copyright Finovion
FISCALE TIPS & BLUNDERS 2016 1e druk Copyright Finovion Wij heten u van harte welkom. WELKOM Dit handzame boekje met financiële blunders en fiscale tips ontvangt u van Finovion. Wij zijn een ondernemend
Nadere informatie"Traditionele ketens maken plaats voor nieuwe productievormen
"Traditionele ketens maken plaats voor nieuwe productievormen Jos Kleiboer Directeur Beleid van Koninklijke Metaalunie "De metaalsector beslaat een enorm breed terrein, waarbinnen elk aspect z n eigen
Nadere informatiewww.begreenenergy.nl
www.begreenenergy.nl Fueling the future Steeds meer consumenten en ondernemers zijn zich ervan bewust dat het tegengaan van klimaatverandering een verantwoordelijkheid is voor iedereen. De wereldwijde
Nadere informatieCirculaire woning- en utiliteitsbouw
Transitieagenda Circulaire woning- en utiliteitsbouw Overijssel Pioneering Café 6 november 2018 Jan Straatman, Balance & Result Jan Straatman j.straatman@balance-result.nl; 06-27014879 www.balance-result.nl
Nadere informatieArtificial Intelligence in Business
2-daagse training Artificial Intelligence in Business Voeg met AI waarde toe aan uw organisatie Initiatief en organisatie In samenwerking met Wat leert u in deze training? De verschillende vormen van AI
Nadere informatieMEMO Crowdfunding Algemeen
MEMO Crowdfunding Algemeen Introductie Door middel van deze memo willen wij u graag nader informeren over (de mogelijkheden van) crowdfunding. Crowdfunding heeft zich de afgelopen jaren in Nederland ontwikkeld
Nadere informatieCIRCULAR ECONOMY IN THE CITY CASE: De Nieuwe Dokken Gent 18/11/2016 Brussel
CIRCULAR ECONOMY IN THE CITY CASE: De Nieuwe Dokken Gent 18/11/2016 Brussel Wouter Demuynck (Sustainable Urban Development bvba) CEO Inleiding Van lineaire benadering naar circulaire stadsdelen A nation
Nadere informatieDoe veilig zaken het is gedekt!
Doe veilig zaken het is gedekt! Vooruitgang brengt altijd risico s met zich mee Frederick B. Wilcox Waar ligt u s nachts wakker van? Zorgen over niet betaald worden? Geen bankkrediet verkrijgen? Cashflow
Nadere informatieAlphenaren krijgen gas uit de schillen van bananen
Alphenaren krijgen gas uit de schillen van bananen Door Tessa de Wekker - 25-4-2014, 12:37 (Update 25-4-2014, 12:37) bron: Foto Ton Stanowicki ALPHEN AAN DEN RIJN - Nu is het terrein van Indaver Afvalverwerking
Nadere informatie