APD NIEUWS. jaargang 27, nr. 4 december Bulletin van: VERON, afdeling 05, Apeldoorn.

Transcriptie

1 APD NIEUWS jaargang 27, nr. 4 december 2004 Bulletin van: VERON, afdeling 05, Apeldoorn. 1

2 2

3 Afdeling Apeldoorn (05) Afdelingsbestuur Voorzitter: Hans van Binsbergen, PE1GPV (055) Houttuinen-Zuid 62, 7325 RL Apeldoorn Secretaris: Dennis Jansen, PD4R (055) J. Wagenaarlaan 46, 7333 EB Apeldoorn. Penningmeester: Hans Boon, PA2HBN, (0571) giro: H.W. Iordensweg 78-b, 7391 KG Twello. Lid van bestuur: Ben Seller, PA1BS (055) Broeklanderweg 9-a, 7341 PJ Beemte-Broekland. Lid van bestuur: Lex Kupper, PA3CDM (055) Arnhemseweg 212, 7335 EH Apeldoorn Redactie APD-nieuws Eindredactie: Hans Boon, PA2HBN (0571) Techniek: Wim A. Noomen, PA0WAN (055) Layout: Jacqueline Boon (0571) Kopij: Redactie APD-nieuws, of H.W. Iordensweg 78-b, 7391 KG Twello. Afdelingsstation PI4APD Station manager: Hans Boon, PA2HBN (0571) H.W. Iordensweg 78-b, 7391 KG Twello. Operators: Leen de Boer, PA2LDB Coördinatie Hans van Binsbergen, PE1GPV Lex Kupper, PA3CDM Afdelingsuitzending: zondagavond 20h15 Kopij aan: pa2ldb Vossenjacht commissie Lid: Adri Wagenvoort, PD5A Erik Bergsma, PE1LVX Stuurgroep Apeldoorn (PI2APD / PI3APD) Voorzitter: Klaas Dijkstra, PE1OAP (055) k_dijkstra2@hotmail.com Akkerwinde 55, 7322 DG Apeldoorn Penningmeester: Hans Boon, PA2HBN (0571) pa2hbn@amsat.org giro: H.W. Iordensweg 78-b, 7391 KG Twello. Leden: Hans Zadelhof, PE1FCP Guido de Vries, PE1MHY Herre Niessink, PE1MTT Erik Bergsma, PE1LVX Leo Duursma, PA0LMD Gert Uyttenboogaart, PA5TS QSL manager regio 05 Ad van Tilborg, PA0ADT (055) pa0adt@zonnet.nl Schepenenveld 141, 7327 DB Apeldoorn. Kaarten zelf afhalen / brengen: op werkdagen van 18:00-19:00 Internet Website: Algemeen adres: pi4apd@amsat.org OVERNAME VAN ARTIKELEN EN SCHEMA S IS SLECHTS TOEGESTAAN MET BRONVERMELDING 3

4 Inhoud Agenda... 4 Kopij voor het APD-nieuws...4 Van de afdelingsvoorzitter... 5 RADAR... 6 Wereldberoemde Uitvinders... 8 Ohm zonder weerstand! What s all this in put impedance stuff, anyhow? Convocatie Koopt bij onze adverteerders De afdelingsbibliotheek Agenda De afdelingsavonden zijn in principe iedere derde vrijdag van de maand in de Kayersheerdt te Apeldoorn. Luister voor de laatste gegevens naar de uitzendingen van PI4APD, iedere zondagavond om 20h15 via PI3APD ( MHz) Januari Huishoudelijke vergadering 18 Februari Bijeenkomst 18 Maart Bijeenkomst 15 April Behandeling voorstellen VR 20 Mei Bijeenkomst 17 Juni Bijeenkomst Kopij voor het APD-nieuws Graag zo spoedig mogelijk inleveren maar uiterlijk: Jaargang 2005 Nummer 1 1 februari 2005 Nummer 2 1 mei 2005 Nummer 3 1 augustus 2005 Nummer 4 1 november

5 Van de afdelingsvoorzitter Beste OM s, en andere leden. Het jaar nadert zijn einde dus tijd voor een beschouwing ten aanzien van het APD nieuws. De vorige jaarvergadering was het APD nieuws al onderwerp van gesprek. De komende jaarvergadering zullen we als bestuur ook weer het APD nieuws opvoeren, daar de kosten de pan uitrijzen. De advertenties in het APD nieuws zijn bijzonder belangrijk als bron van inkomsten. Het is dan ook moeilijk het blad in zijn huidige vorm en verspreidingswijze te handhaven zonder de bodem van de afdelingskas in zicht te krijgen. De oplettende lezer kan zien, de advertenties lopen terug en de kosten stijgen. De belangrijkste kosten stijging zijn de porto kosten. Het lijkt het bestuur dan ook belangrijk om met de leden van gedachte te wisselen hoe en in welke vorm het APD nieuws behouden kan worden. Dus graag uw visie op de komende jaar vergadering! De vossenjacht ontvanger De bouw van de 11 ontvangers voor de afdeling is begonnen, dit om de gestolen ontvangers te vervangen. Voor de zelfbouwers zijn er op dit moment nog 9 bouwpakketten beschikbaar, voor de leden van VRZA en VERON regio Apeldoorn en omstreken. Inschrijving voor degenen, die zelf een ontvanger willen bouwen, is nog mogelijk: maar op = op. De prijs van een bouwpakket is: Euro In het bouwpakket vind je alle onderdelen voor de ontvanger, het kastje, de dubbel-zijdige print en de bouwbeschrijving. Inschrijven kan door het overmaken van het bovenstaande bedrag op de girorekening van de afdeling, met vermelding van naam, call, adres gegevens. Giro: tnv. Penningmeester VERON te Twello. De volgorde van uitgifte is strikt op datum van betaling (op de afrekening van de postbank). De afdeling Het komend jaar wil het bestuur meer lezingen gaan organiseren op de afdelingsavonden het programma voor de eerste helft van 2005 wordt zo spoedig mogelijk ingevuld. Tot ziens op een van de volgende afdelingsavonden. 17 december 2004 Afdelingsbijeenkomst onderling QSO, hapje en drankje 21 januari 2005 Jaarvergadering met o.a. het bepalen van de voorstellen van de afdeling voor de Verenigingsraad en de bestuursverkiezing Tot ziens bij een verenigingsactiviteit of tot horens op een van de frequenties. Tevens wens ik mede namens het bestuur een ieder een goede gezondheid voor het komend jaar en fijne feestdagen toe. 73 van Hans van Binsbergen PE1GPV. 5

6 RADAR 100 jaar en ouder dan RAdio Detecting And Ranging. Andre, ON7UM In Nederland herdacht de Stichting Centrum voor Duitse Verbindingen en aanverwante Technologieën het ontstaan van de radar via een tentoonstelling in de Gemeentebibliotheek te Rotterdam, Hoogstraat 110, met als thema 100 jaar radar. Waarom? Omdat er op 9 juni 1904 een geslaagde demonstratie plaatsvond van de radar werking door Christiaan Hülsmeyer op persoonlijke uitnodiging van de president-directeur Wierdsma van de Holland- Amerika Lijn met zijn Telemobiloskop-apparaat in het kader van de eerste wetenschappelijke Nautische Conferentie van 8 tot en met 10 juni Hülsmeyer hield een voordracht over de werking van zijn Vorrichtung zur Verhüttung von Schiffszusammenstössen (scheepsaanvaringen verhinderen of vermijden) en kon tevens zijn Laboratoriumgerät al varende demonstreren. De enigen die schijnbaar niet onder de indruk waren bleken de Engelsen te zijn. Zij zouden later de indruk wekken dat de radar een vondst was van de Schotse fysicus Robert Watson-Watt van het Nationial Physical Laboratory nabij Slough. Werking: een zend- en ontvangsysteem dat voldoende van elkaar afgeschermd is zodat de ontvanger de zender niet kan waarnemen. Indien er toch een signaal opduikt. Herkent dit dat de elektromagnetische golf door de radar zender uitgezonden een of ander groot voorwerp, bijvoorbeeld een boot, gereflecteerd wordt. Hij neemt er een octrooiaanvraag op. Zelf bedacht hij tevens de afstandsmetingmethode door middel van zogenaamde diëlektrische lenzen, een gevolg van Maxwells vergelijkingen en Hertz zijn onderzoek, waaruit bleek dat licht zich net ook als een elektromagnetisch verschijnsel gedraagt. Licht gedraagt zich immers als radiogolven, bijgevolg kunnen elektromagnetische golven net als licht worden gebundeld. Op deze manier dacht hij de afstand te kunnen meten. Alles werd door Hülsmeyer met een klein experimenteel toestel uitgetest, de rest met betrekking tot een installatie stond enkel op papier. Hoe komt het dat hij in de vergeethoek geraakte? Hij was een slim technicus en geen ingenieur wat betreft HF-technologie en ontbeerde het selektivi- 6

7 teitspatent waardoor hij diende te werken met de reeds achterhaalde gedempte golven en niet-afgestemde kringen in de ontvanger. De octrooien die hem hinderden waren van Ferdinad Braun (1898) en Guglielmo Marconi (1900 het octrooi is tevens gekend als 7777 Syntony patent) en zij vonden hem te min om een licentie hierop te laten verwerven. Daardoor kwam de droom een firma Telemobiloskop Gesellschaft Hülsmeyer & Mannheim voor het Keulse handelsregister - tot een goed eind te brengen niet uit omdat zelfs Telefunken hun octrooien niet zag zitten. Info:URL: Dit artikel is eerder gepubliceerd in De Antenne van de Radio Club Leuven. 7

8 Wereldberoemde Uitvinders Bijeengesprokkeld door Ivo, ON6UM Georg Simon Ohm werd geboren in Erlangen in Zuid Duitsland. Reeds als kind was het zijn grootste wens om geleerde te worden en te werken aan een van de grote Duitse universiteiten. Zijn vader, die technicus was, bracht hem de praktische basiskennis bij, die later bij zijn proefnemingen van onschatbare waarde bleek te zijn. Hij moedigde het enthousiasme van zijn zoon voor de wetenschap aan. Maar de familie was arm en had geen invloedrijke vrienden. Ohm slaagde er niet in een baan bij een universiteit te bemachtigen. Tenslotte nam hij een aanstelling aan als leraar en trok zich terug om onderzoek te verrichten. In plaats van wetenschappelijk werk te doen, wilde hij naam maken door het doen van een belangrijke ontdekking. Zijn grootste belangstelling had elektriciteit. De opwekking van elektriciteit was sinds kort verbeterd door de uitvinding van de batterij door Alessandro Volta. Het was de eerste constante bron van elektriciteit. Aangezien Ohm zich de aanschaf van de nodige apparatuur niet kon veroorloven om zijn experimenten te doen, maakte hij gebruik van wat hij van zijn vader had geleerd. De apparatuur die hij nodig had, maakte hij zelf. Ohm was op de hoogte van enige belangrijke ontdekkingen op het gebied van de warmte overbrenging. Ohm had het gevoel, dat dezelfde ideeën van toepassing moesten zijn op elektrische stroom. Bij warmte-overdracht tussen twee punten, wordt deze overdracht veroorzaakt door temperatuur verschillen tussen de twee punten, maar ook door het geleidingsgedrag van het materiaal tussen die twee punten. Ohm redeneerde, dat elektrische stroom wel eens zou kunnen worden opgewekt door het verschil in de spanning tussen twee punten (tegenwoordig algemeen uitgedrukt in Volts) en de geleiding van het materiaal tussen die twee punten. Hij testte zijn stelling door stroom te laten lopen door de draden van diverse dikten en lengten. Zo verzamelde hij nauwgezet een enorme hoeveelheid gegevens. Hij ontdekte, dat voor een gegeven soort metaal, de 8

9 hoeveelheid stroom anders was bij verschillende lengte en dikte van de draad. De eenvoudige logica hierachter was, dat naarmate er meer metaal gebruikt werd, het moeilijker was voor de elektriciteit om zich een weg door de draad te banen, zodat er meer spanning nodig was om die weg te kunnen afleggen. Ohm gebruikte zijn bevindingen voor het omschrijven van een waarde, die hij elektrische weerstand noemde. In 1817 was Ohm zover, dat hij kon aantonen, dat er een eenvoudig verband bestaat tussen weerstand, stroomsterkte en voltage (spanning). De beroemde Wet van Ohm zegt, dat de stroomsterkte (in Amperes) direct evenredig is met de spanning (in Volts) en omgekeerd evenredig met de weerstand. Door gebruik te maken van deze wet kon men voor het eerst de hoeveelheden stroom, de spanning van die stroom en de weerstand in elektrische leidingen berekenen, aismede de daarin optredende veranderingen. Door wijzigingen in de stroomkring aan te brengen b.v. door een weerstand erbij te plaatsen, kon men stroomkringen ontwerpen, die voldeden aan speciale eisen. De Wet van Ohm betekende niet alleen een belangrijke vooruitgang in de elektriciteitsleer, maar werd ook een hoeksteen van de elektrotechniek. Ohm wist dat hij een zeer belangrijke ontdekking had gedaan. Hij was vast besloten dit te gebruiken om een aanstelling te krijgen aan een universiteit. Ohm was bang, dat de wetenschappelijke wereld zijn ontdekking niet zou erkennen, omdat deze slechts op proeven berustte. Toen maakte Ohm de rampzalige fout door zijn wet in de theorie vast te leggen. Toen hij zijn ontdekking publiceerde, vermelde hij zijn briljante proefnemingen alleen maar terloops. Het grootste deel van wat hij geschreven had, kwam onder ogen van weifelende wiskundigen. In plaats van zijn reputatie voor eens en voor altijd te vestigen, bracht de publicatie zijn reputatie onuitsprekelijke schade toe. De Duitse wetenschapsmensen gingen volledig voorbij aan het wezenlijk belang van zijn ontdekking. Gaandeweg kwam de erkenning van zijn ontdekking als een belangrijke doorbraak. Tot zijn verrukking ontving Ohm brieven met gelukwensen van geleerden uit verschillende delen van Europa. En in 1842 liet de Royal Society in Londen hem toe als lid. In heel Europa begonnen geleerden de principes, die voortvloeiden uit de proefnemingen van Ohm opnieuw te bestuderen. Langzamerhand raakte men overtuigd van het grote belang van de ontdekking van Ohm. Hij kreeg meer erkenning, dan hij zelf ooit had durven hopen. In 1849, vijf jaar voor zijn dood, ging de droom van Ohm in vervulling: hij werd benoemd tot hoogleraar in de natuurkunde aan de Universiteit van München. Tot op de dag van vandaag worden elektrische weerstanden uitgedrukt in Ohms. Dit artikel is eerder gepubliceerd in De Antenne van de Radio Club Leuven. 9

10 10

11 Ohm zonder weerstand! Andre, ON7UM Spanning is gelijk aan stroomsterkte maal weerstand Op 6 juli 1854, 150 jaar geleden, stierf Georg Simon Ohm. Hij werd geboren op 16 maart 1789 als kind van kleine lui. In 1827 zou met de heruitgave van zijn boek Grundlagen Für die mathematische Erfassung der empirisch ermittelten Zusammenhänge zwischen Stromstärke, Spannung und Widerstand zijn werk toegankelijk gemaakt worden. Pas in 1833, hij was toen 44 jaar, werd hij tot het Professur für Physik aan het Koniglich-Bayerischen Pölytechnickum in Nürnberg, de huidige Georg-Simon-Ohm-Fachhochschule, toegelaten. In 1894 werd hij professor aan de universiteit van München. In 1881 zou men op het International Elektrisch Congres of was het in 1893 op het Elektrisch Wereldcongres de naam Ohm tot internationale eenheid voor elektrische weerstand verklaren. Radioamateurs zullen er zich minstens één of andere vraag over herinneren, net als iedereen die middelbaar, hoger of technisch onderwijs heeft doorlopen. Via internet kun je dankzij de Java applets een reeks proeven dynamisch uitvoeren zonder daarvoor een spanningsbron, weerstand en draad te gebruiken. De waarden voor spanning, stroomsterkte en weerstand kan je met een klik van de muis instellen en de resultaten waarnemen.: Zie URL Bronnen: Tony Smith, Georg Simon Ohm (Names from the past). In: Practical Wireless, March 1987, p. 30 en Siegried Scheffczyk. Die galvanische Kette, mathematisch bearbeitet. Georg Simon Ohm. In: CQ-DL, , p Dit artikel is eerder gepubliceerd in De Antenne van de Radio Club Leuven. 11

12 What s all this in put impedance stuff, anyhow? A young teacher went to Temple. Several priests and Pharisees asked him questions. They asked trick questions to try to fool him. The teacher very sweetly and correctly answered their many tricky questions. All those present were amazed at the teachers wisdom in answering these difficult questions. Then a Pharisee asked him another trick question. He drew a circuit in the dirt. Look at this op-amp circuit. It is often used as an example of a well-balanced circuit. Have you heard of this? The teacher agreed that he had seen this circuit and that it is a well known, well balanced circuit (see the figure). Then the crafty Pharisee asked, But what is the input impedance at the negative input that A1 has to drive? That is R1, right? Such as 1 kω The teacher nodded. But the impedance at (the positive input, which A2 must drive, is RI + R2. That is 101 kω. right? The teacher nodded. Therefore. because these input impedance s are grossly unequal, this is a sorely imbalance circuit and not capable o of doing good linear work The Pharisee rested his case. The teacher stroked his beard. He questioned the Pharisee. So you are concerned that A2 can easily drive a light load, but A1 cannot easily drive a heavy load? The Pharisee jabbed that this was exactly the terrible problem. More beard stroking. Then the teacher pointed, But what if both inputs are driven together to 10V dc? Both A1 and A2 have to drive the same 101-kΩ common-mode load. That does not sound like a poorly balanced circuit. The Pharisee was stunned. He had not thought of this. He said nothing. Much silence. He was beginning to suspect that he was in trouble. The teacher thought, and went on, If the output impedance of A1 or A2 was perhaps 1Ω. you are still concerned that the gain would be different for the positive channel, and the gain for the negative channel would be lower. That is your concern? The Pharisee gulped and nodded. The teacher said, if you put a millivolt into the negative input, and you want the gain to be 100, and you want the output to be -100 mv, the 1 will cause the output to be about 0.1% low, or actually % low, because 12

13 The 1 Ω won t be able to drive the 1 kωinput impedance with perfect gain, right? The output signal will only be mv, right? The Pharisee gulped and nodded. And if A2 has to drive the positive input, the 1Ω will cause negligible error when driving 101kΩ, right? The Pharisee nodded. But the teacher poked at the drawing in the dirt and made his point: If the positive input moves mv, and the positive input of A3 moves exactly µv, that s a very minor attenuation error caused by the 1Ω, right? The Pharisee thought and thought and nodded nervously. The teacher observed, But the 1Ω in series with the A1 output will cause the gain for the positive input to be hurt. The gain for the signal at the positive input of A3 won t be 101. but will be right? Nod. And the µv X equals mv. Despite the alleged difference in input impedance s, the gain for signals at the positive and negative inputs are exactly the same. If that were not true, the CMRR would not be so good, relying on the symmetry, the teacher said. Go, my son, and sin no more. The Pharisee slunk away. And all who were attending were stunned by the wisdom of the teacher s answer. 13

14 Convocatie U wordt van harte uitgenodigd uw stem te laten horen op de huishoudelijke vergadering van uw afdeling Apeldoorn, A05, op 21 januari Als VERON-lid van de afdeling Apeldoorn hebt u het recht en, in feite, de plicht om éénmaal per jaar uw stem te laten horen in deze officiële vergadering, zodat de door u gekozen bestuurders weer weten, dat zij het niet voor niets doen. Aftredend en herkiesbaar zijn: Hans, PE1GPV Dennis, PD4R Mocht u zich kandidaat willen stellen voor een bestuursfunctie, dan kunt u zich hiervoor schriftelijk bij het bestuur aanmelden tot 15 minuten voor aanvang van de huishoudelijke vergadering. Verder kunt u natuurlijk de verslagen van de secretaris, de penningmeester en de vossenjacht commissie aanhoren. Voorstellen voor de VR in april kunnen ruim voor 21 januari worden ingediend bij de secretaris, PD4R. De voorstellen moeten duidelijk omschreven zijn en voorzien van een gefundeerde motivatie. Op de Huishoudelijke Vergadering wordt dan besloten of de voorstellen worden ingediend voor de VR. U bent van harte welkom op de huishoudelijke vergadering op vrijdag 21 januari 2005 om 20:00 uur in de Kayersheerdt, waar de koffie dan al op u wacht. De huishoudelijke vergadering is uitsluitend toegankelijk voor leden van de afdeling Apeldoorn van de VERON. 14

15 Koopt bij onze adverteerders Conrad Electronica... 2 De Weerd Elektronika van Essen Electronica De afdelingsbibliotheek Wil je iets inzien of lenen of heb je iets om op te nemen in de afdelingsbibliotheek, neem dan even contact op met: Jacqueline Boon, H.W. Iordensweg 78-b, 7391 KG Twello. Tel.: (0571) Inventarislijst bibliotheek afdeling A05 titel schrijver uitgever jaar Agrar technik, Elextronik Box Anleitungbuch Vogel verlag jaar VERON, 100 jaar radio D.W. Rollema, pa0se VERON 1995 Cursus zendexamen VRZA 1972 Communicatie in SSB en ISB techniek Horst Pelka Kluwer 1978 Specialized communication techniques ARRL 1977 Leerboek telecommunicatie G.P. de Jong Educaboek 1982 Zenden als hobby Jan Schaap, pa0hh Kluwers 1980 Electriciteitsleer BE3 W.P.A. Lazeroms Stam Techniek 1996 Vijftig jaar VERON Apeldoorn Veron A Circuit Handbook G-QRP Club 1983 Technical topics Scrapbook RSGB 1993 Hinte & Kinks ARRL 1993 QRP Notebook ARRL 1986 Moderne Netvoedingen Otmar Kilgenstein Kluwer 1984 VHF Manual ARRL 1972 Single Sideband vor the radioamateur ARRL 1970 Zenders en ontvangers voor de 70 cm band Joseph Reithofer Kluwer 1976 Relecties deel II Om Rollema, pa0se VERON 1987 Electuur HF Spedial II Electuur (kopie) 0 Bedieningshandboek RT-3600 en Rt3610 KL 1969 CD lezing feb (pa6z) pa5ca 2003 The white noise book M.J. Tant Marconi 1974 UKW sender und empfänger baubuch für Amateure H.F. Steinhauser Franzis-verlag München 1955 Die elektriache Gundlagen der Radiotechniek Kurt Leucht Franzis Verlag München 1956 Radiotechniek 1 Zepler / Punnet Prisma Technica 1969 Radiotechniek 2 Zepler / Punnet Prisma Technica 1969 Moderne Netvoedingen Otmar Kilgenstein Kluwer 1981 Zenders en ontvangers voor de 70 cm-band Josef Reithofer Kluwer 1976 Transistors Vervangingsschema s Gray Prisma Technica 1970 De transistor als schakelaar J.M. Hille Kluwer 1968 Elementaire Elektriciteitsleer H.W. De Wijn Wolters-Noordhof

16 16