Jaarverslag Netwerk Palliatieve Zorg regio s-hertogenbosch-bommelerwaard

Transcriptie

1 Jaarverslag 2012 Netwerk Palliatieve Zorg regio s-hertogenbosch-bommelerwaard Netwerk Palliatieve Zorg Postbus DG s-hertogenbosch Tel Website:

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Communicatie... 3 Contactpersonen overleg Netwerk Palliatieve Zorg... 3 Nieuwsbrief... 4 Website... 4 Individueel overleg contactpersonen... 5 Overleg bemiddelingsbureaus thuiszorg... 5 Begeleiding uit AWBZ naar WMO Activiteiten... 5 Ad 1. Verzorgen van deskundigheidsbevordering... 6 Ad 2. Organiseren openbare casuïstiekbesprekingen... 7 Ad 3. Implementatie signaleringskaart... 7 Ad 4. Deskundigheidsbevordering gesprek in de laatste levensfase... 8 Ad 5. Palliatieve zorg door verzorgenden... 9 Ad 6. Organiseren van regionaal symposium Ontmoeten is Leren Ad 7. Organiseren werkconferentie Doodgewoon Ad 8. Organiseren informatieve bijeenkomst Heb het hart te praten over hartfalen Ad 9. Inventariseren huidige en benodigde capaciteit terminale bedden regio s-hertogenbosch - Bommelerwaard Regionale Consultatievoorziening Palliatieve Zorg Tot slot

3 1. Inleiding Al vanaf begin 2000 is in de een Netwerk Palliatieve Zorg actief. Het Netwerk werd in 2012 bemenst door een netwerkcoördinator, een beleidsmedewerker en een secretaresse. De coördinatie van de regionale consultatievoorziening palliatieve zorg is ondergebracht bij het Integraal Kankercentrum Zuid (IKZ). De samenwerking tussen het Netwerk Palliatieve Zorg en de regionale consultatie voorziening palliatieve zorg wordt intensief vorm gegeven. De activiteiten binnen het Netwerk en de coördinatieactiviteiten worden enerzijds betaald door VWS uit een landelijke subsidieregeling (de regeling Palliatieve Terminale Zorg/Netwerken palliatieve zorg) en anderzijds worden de activiteiten voortkomend uit het werkplan 2012 betaald uit subsidiegelden van zowel de Provincie Noord Brabant als het IKZ. Voor de uitvoering van de activiteiten werkt het Netwerk nauw samen met de zorginstellingen in de regio, met de huisartsen, met de organisaties van vrijwilligers en mantelzorg en met Robuust locatie Rose-Phoenix, de regionale ondersteuningsorganisatie voor de eerste lijn in de regio van het Netwerk. De activiteiten in 2012 zijn voor een deel een voortzetting van de activiteiten die in voorgaande jaren in de regio s-hertoegnbosch-bommelerwaard op het gebied van Palliatieve Zorg (PZ) in gang zijn gezet, daarnaast zijn er nieuwe onderwerpen opgepakt in Communicatie Contactpersonen overleg Netwerk Palliatieve Zorg, In 2012 is drie keer groot overleg gevoerd met de contactpersonen van alle bij het Netwerk PZ aangesloten organisaties. In 2012 is Cello, organisatie voor mensen met een verstandelijke beperking, aangesloten bij het Netwerk. De volgende organisaties participeren in 2012 in dit regionale contactpersonenoverleg: 1. Van Neynselgroep 2. Zorggroep Elde 3. BrabantZorg 4. Stichting Vughterstede 5. Stichting Vivent 6. Zorgcentrum De Annenborch 7. Stichting Protestants Christelijk Zorgcentrum t Slot 8. Stichting Woonzorgcentrum De Vaste Burcht (STMR) 9. Zorggroep Dorus Schijndel 10. Stichting Thuiszorg en Maatschappelijk Werk Rivierenland (STMR) 11. Jeroen Bosch Ziekenhuis 12. Stichting Vrijwilligers Terminale Zorg s-hertogenbosch e.o. 13. Stichting Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg Bommelerwaard 14. Van Mens tot Mens, stichting voor palliatief spirituele zorg s-hertogenbosch e.o. 15. Nabij (Palliatief Spirituele Zorg) Boxtel 16. Reinier van Arkelgroep 17. Thuiszorgcentrale IVT 18. Buurtzorg Nederland 19. Hospice De Duinsche Hoeve 20. Cello 3

4 Binnen het contactpersonenoverleg wordt informatie uitgewisseld over palliatieve zorg en wordt gesproken over afstemming en optimalisatie van deze zorg. Daarnaast worden er vanuit dit overleg activiteiten/projecten op het terrein van palliatieve zorg geïnitieerd. Met de huisartsen in de regio is de afspraak gemaakt dat zij, indien gewenst, actief betrokken worden bij de diverse projectgroepen. Ook in 2012 hebben huisartsen weer actief meegewerkt aan de lopende projecten in de regio. Nieuwsbrief De digitale nieuwsbrief is in 2012, volgens planning, 4x verschenen. In deze nieuwsbrief wordt ingegaan op de voortgang in de verschillende regionale projecten op het terrein van palliatieve zorg. Daarnaast wordt kopij voor de nieuwsbrief aangeleverd vanuit de deelnemende organisaties aan het Netwerk en worden van belang zijnde landelijke nieuwtjes in de nieuwsbrief opgenomen. Op deze manier kan informatie snel worden doorgespeeld aan alle deelnemende organisaties. Vanuit het Netwerk wordt de nieuwsbrief aangeleverd aan de contactpersonen van de deelnemende organisaties. De contactpersonen zorgen voor verspreiding van de nieuwsbrief binnen de eigen organisatie. Daarnaast wordt de nieuwsbrief verspreid onder andere geïnteresseerden, zoals de zorgverzekeraars, het zorgkantoor, medewerkers van Rose-Phoenix, coördinatoren van de andere Netwerken in het IKZ werkgebied. De digitale nieuwsbrief werd in 2012 ook op de website Netwerk Palliatieve Zorg / regio s-hertogenbosch - Bommelerwaard, geplaatst zodat belangstellenden de informatie altijd terug konden lezen. Website Het Netwerk Palliatieve Zorg s-hertogenbosch-bommelerwaard is tot 1 januari 2013 bestuurlijk onder gebracht bij Rose-Phoenix. Via de button Netwerk Palliatieve Zorg op de homepage van de website kwam men in 2012 bij de informatie over het Netwerk Palliatieve zorg regio s-hertogenbosch - Bommelerwaard. De informatie op deze website is met name bedoeld voor professionals. De gemaakte regionale samenwerkingsafspraken over palliatieve pijnbestrijding, palliatieve sedatie en terminaal hartfalen evenals de scholingsmogelijkheden vanuit het Netwerk zijn bijvoorbeeld onderdelen op deze site. Ook de nieuwsbrieven, actuele richtlijnen en voortgangsrapportages van de verschillende projecten worden op deze site geplaatst. De website is in 2012 regelmatig geactualiseerd. Door professionals uit de regio is regelmatig aangegeven dat de informatie vanuit het Netwerk Palliatieve Zorg slecht was terug te vinden op de website van Robuust. Het is voor niet alle professionals logisch om de informatie te zoeken onder genoemde website. Dit is de reden dat eind 2012 een nieuwe, eigen website is ontwikkeld te weten Deze website is eind 2012 in de lucht gegaan. Om de informatie voor patiënten toegankelijk te maken maakt het Netwerk ook gebruik van de website van Agora. Met name voor het invullen van de sociale kaart is op de website van Agora een goed format ontwikkeld. Deze website is in 2012 regelmatig geactualiseerd. 4

5 Individueel overleg contactpersonen Ook in 2012 zijn veelvuldig individuele gesprekken gevoerd met medewerkers van de bij het Netwerk aangesloten organisaties. Onderwerp van gesprek tijdens deze contacten zijn onder meer de ontwikkelingen op het gebied van palliatieve zorg binnen de eigen organisaties, deskundigheidsbevordering, opstellen en implementatie beleidsplan palliatieve zorg, capaciteit terminale bedden. Aan een aantal organisaties is direct ondersteuning geboden bij het opstellen van het beleidsplan palliatieve zorg en het implementatietraject. Daarnaast is ondersteuning geboden bij de borging van beleid. Overleg bemiddelingsbureaus thuiszorg In 2012 is samen met het Netwerk Palliatieve Zorg regio Oss-Uden-Veghel overleg gestart met de bemiddelingsbureaus thuiszorg in de regio. Er is een brainstormende bijeenkomst geweest met als doelstelling wederzijdse kennismaking en brainstormen over gezamenlijke onderwerpen. Dit alles met als doelstelling de kwaliteit van de palliatieve zorg in de regio verder te verhogen. Omdat deze organisaties niet meer met personeel in loondienst maar met ZZP-ers werken, is het voor de Netwerken zoeken op welke manier met genoemde organisaties tot kwaliteitsafspraken gekomen kan worden. In 2013 worden de gesprekken met de bemiddelingsbureaus voortgezet. Begeleiding uit AWBZ naar WMO Omdat in 2012 de transitie van de extramurale begeleiding vanuit de AWBZ naar de WMO een actueel onderwerp is geweest, heeft het Netwerk Palliatieve Zorg regio s-hertogenbosch Bommelerwaard specifieke aandacht voor de doelgroep terminale patiënten gevraagd. Begeleiding binnen de palliatieve zorg is niet gericht op herstel en actief meedoen. Hiermee is de begeleiding voor deze specifieke doelgroep dus afwijkend van het grootste gedeelte van de begeleiding die wordt overgeheveld naar de WMO. Er zijn door de coördinator van het Netwerk gesprekken gevoerd met de projectleider WMO in de regio van het Netwerk en er is input geleverd voor de regionale visie met betrekking tot dit onderwerp. Daarnaast hebben alle wethouders zorg van de gemeenten in de regio van het Netwerk een schrijven ontvangen over het aspect begeleiding binnen de terminale indicatie. Dit heeft ertoe geleid dat terminale zorg specifiek aandacht heeft in het regionale visietraject transitie AWBZ regio s-hertogenbosch-bommelerwaard. 3. Activiteiten Zoals al eerder is vermeld in dit jaarverslag zijn er in voorgaande jaren in de regio veel activiteiten in gang gezet. De volgende taken, functies en werkzaamheden ten behoeve van het Netwerk zijn in 2012 door de medewerkers van het Netwerk uitgevoerd: - Het blijven werken aan de kwaliteitsverbetering van de palliatieve zorg. - De netwerkcoördinator en de beleidsmedewerkers onderhouden in principe met alle organisaties, die zich op professionele dan wel op vrijwillige basis met deze zorg bezig houden, contact; functies hiervan zijn onder meer: signaleren, initiëren, oplossen en uitvoeren. - Het kritisch blijven volgen van landelijke, regionale en lokale ontwikkelingen op het terrein van palliatieve zorg, en hier op inspelen. Te denken valt aan WMO, CIZ, HOV, IKZ, IKNL, KNMG, Agora, Stichting Fibula, e.a. Functies hiervan zijn onder meer: signaleren, faciliteren, coördineren, informeren, initiëren, oplossen en uitvoeren. 5

6 - Het signaleren van zaken met betrekking tot palliatieve zorg op beleidsniveau bij diverse instanties. - Coördinatie- en communicatiepunt zijn voor de palliatieve zorg in de regio s- Hertogenbosch Bommelerwaard. - Het verzorgen van publieksvoorlichting over palliatieve zorg in algemene zin en meer specifiek de mogelijkheden voor palliatieve zorg in de regio s-hertogenbosch - Bommelerwaard. Er zijn ook in 2012 een aantal grote activiteiten vanuit het Netwerk Palliatieve Zorg geïnitieerd, te weten: 1. Verzorgen van de basisscholing palliatieve terminale zorg en van de scholing pijn; 2. Organiseren van openbare casuïstiekbesprekingen; 3. Implementatie signaleringskaart; 4. Deskundigheidsbevordering met als thema gesprek in de laatste levensfase ; 5. Start project palliatieve zorg door verzorgenden; 6. Organiseren van regionaal symposium Ontmoeten is Leren, eerste regionale symposium palliatieve zorg; 7. Organiseren werkconferentie Doodgewoon, palliatieve zorg bij de Reinier van Arkel groep; 8. Organiseren informatieve bijeenkomst Heb het hart te praten over hartfalen; 9. Inventariseren huidige en benodigde capaciteit terminale bedden. Hierna volgt per activiteit een korte weergave van de activiteiten in De totale rapportages over de verschillende onderwerpen zijn terug te vinden op de website (regio s-hertogenbosch -Bommelerwaard). Ad 1. Verzorgen van de basisscholing palliatieve terminale zorg, de scholing pijn en themabijeenkomst Inleiding Deskundigheidsbevordering op het terrein van palliatieve zorg blijft een belangrijke activiteit voor het Netwerk. Omdat medewerkers die vanuit het Netwerk Palliatieve Zorg scholingen verzorgen in 2011 allen zijn geregistreerd in het register Centraal Register Kort Beroepsonderwijs zijn scholingen die verzorgd worden vanuit het Netwerk Palliatieve Zorg ook in 2012 tegen kostprijs verzorgd en vrijgesteld van BTW. Basisscholing Palliatieve Zorg Er is door het Netwerk Palliatieve Zorg regio s-hertogenbosch -Bommelerwaard in samenspraak met Netwerk Palliatieve Zorg regio Oss-Uden-Veghel een basisscholing palliatieve terminale zorg ontwikkeld. Deze scholing wordt in beide regio s verzorgd. Deze basisscholing bestaat uit 4 dagdelen. De scholing is bedoeld voor verzorgenden en verpleegkundigen. Er is een groepsgrootte van personen gewenst. Voor de scholing worden alleen de kosten van de docent en van het benodigde materiaal in rekening gebracht. In 2012 zijn vanuit de Netwerken Palliatieve Zorg s-hertogenbosch-bommelerwaard en Oss-Uden-Veghel gezamenlijk 7 basisscholingen palliatieve zorg verzorgd voor medewerkers. In totaal hebben afgelopen jaar in beide genoemde de regio s ± 90 personen aan deze basisscholing deelgenomen. De scholingen zijn zowel incompany als op basis van open inschrijving verzorgd. 6

7 Scholing pijn en palliatieve sedatie De scholing pijn en palliatieve sedatie is in keer vanuit het Netwerk georganiseerd. In 2012 hebben in totaal ± 50 mensen uit de beide regio s de scholing pijn en palliatieve zorg gevolgd. Ook deze scholingen zijn zowel incompany als op basis van open inschrijving verzorgd. Ad 2. Organiseren openbare casuïstiekbesprekingen In de regio s-hertogenbosch - Bommelerwaard zijn door het Netwerk Palliatieve Zorg in 2012 twee openbare casuïstiekbesprekingen georganiseerd in samenspraak met de regionale consultatievoorziening palliatieve zorg. De openbare casuïstiekbesprekingen worden georganiseerd voor verschillende doelgroepen, zoals specialisten ouderengeneeskunde, huisartsen, verpleegkundigen, verzorgenden, medisch specialisten, geestelijk verzorgers en andere belangstellenden werkzaam binnen de palliatieve zorg. Het thema voor de openbare casuïstiekbespreking in juni 2012 was gesprek in de laatste levensfase. Cliënten en hulpverleners vinden het vaak lastig om het gesprek over de laatste levensfase aan te gaan. Om de cliënt in staat te stellen goed geïnformeerd zijn/haar eigen keuzes te maken en dit te bespreken met diens naasten en hulpverleners is het van belang het gesprek over de laatste levensfase en het sterven aan te gaan. Daarmee wordt een bijdrage geleverd aan de kwaliteit van leven van palliatieve patiënten. Tijdens deze casuïstiekbespreking hebben deelnemers handreikingen aangeboden gekregen om tijdig en op een duidelijke manier de wensen van de patiënt en diens naasten bespreekbaar te maken. Als thema voor de tweede openbare casuïstiekbespreking in november 2012 is COPD in de palliatieve fase gekozen. COPD Chronisch obstructief longlijden Chronic Obstructive Pulmonary Disease is een van de meest voorkomende chronische ziekten. Patiënten met COPD ervaren in de laatste 6 maanden van hun leven een matige tot slechte kwaliteit van leven. 98% ervaart kortademigheid, moeheid en algemene malaise. Daarnaast ervaart driekwart van de patiënten angst en neerslachtigheid. Het verloop van COPD is in grote lijnen onvoorspelbaar. Perioden van snelle achteruitgang kunnen afgewisseld worden met stabielere fasen. Er is erg veel belangstelling en waardering voor de openbare casuïstiekbesprekingen in de regio. Gemiddeld nemen ± 90 personen uit de regio deel aan deze besprekingen. Ad 3. Implementatie signaleringskaart In 2011 is in de regio Oss-Uden-Veghel een signaleringskaartje ontwikkeld in de vorm van een zakkaartje. De inhoudsopgave van dit kaartje is: 1. Ademhaling 2. Psychisch/ sociaal 3. Uitscheiding 4. Voeding 5. Overige symptomen In ieder hoofdstuk worden de interventies bij de meest voorkomende symptomen besproken en toegelicht. Tevens worden de te gebruiken richtlijnen en hulplijsten vermeld. Deze signaleringskaart dient als geheugensteuntje waar op te letten binnen de palliatieve zorg met de daarbij behorende interventies. Bij een aantal symptomen zijn hulplijsten beschikbaar welke via de website van het Netwerk te downloaden zijn: 7

8 Voor meer achtergrondinformatie, in goed leesbare taal beschreven, wordt verwezen naar de box signalering in de palliatieve zorg die in 2011 is uitgebracht door het IKNL. Tevens wordt verwezen naar de richtlijnen palliatieve zorg van de VIKC. Deze zijn ook te raadplegen op genoemde website van het Netwerk. Deze in de regio Oss-Uden-Veghel ontwikkelde signaleringskaart is tijdens het contactpersonenoverleg besproken. Omdat de kaart als zeer bruikbaar wordt gezien is de digitale versie, na toestemming van het Netwerk Palliatieve Zorg regio Oss-Uden-Veghel, ter beschikking gesteld aan de regio s-hertogenbosch Bommelerwaard. Implementatie De implementatie van de signaleringkaart is in 2012 door een aantal organisaties in de regio s- Hertogenbosch -Bommelerwaard opgepakt, soms met ondersteuning van het Netwerk. Voor de implementatie is door het Netwerk een toelichting op het doel en gebruik van de signaleringskaart gemaakt welke de organisaties kunnen gebruiken bij de implementatie. De meeste organisaties hebben ervoor gekozen de implementatie te laten verlopen via de aandachtsvelders palliatieve zorg. De aandachtsvelders hebben in een bijeenkomst de toelichting van het Netwerk ontvangen en hebben de signaleringskaart geïntroduceerd bij hun collega s. De signaleringskaart is tevens opgenomen binnen de scholingen palliatieve zorg van het Netwerk. Ad 4. Deskundigheidsbevordering gesprek in de laatste levensfase In 2011 is door de Provincie Noord Brabant aan alle Netwerken in Noord Brabant, subsidie gegeven voor het project Gesprek in de Laatste Levensfase (GLL). Het IKZ is penvoerder en projectleider voor dit project, de coördinatoren van de Netwerken Palliatieve Zorg in Noord Brabant vormen de projectgroep. In 2012 zijn in de regio s-hertogenbosch -Bommelerwaard binnen de subsidiegelden 12 deskundigheidsbevorderende bijeenkomsten verzorgd bij verschillende aan het Netwerk deelnemende organisaties. 8

9 Ad 5. Palliatieve zorg door verzorgenden Uit diverse onderzoeken blijkt dat de palliatieve zorgverlening, verleend door verzorgenden, aandacht behoeft. Sinds palliatieve zorg een formele status heeft gekregen is veel aandacht besteed aan de invulling door artsen en verpleegkundigen. Hierbij valt te denken aan onderzoek, kwaliteitsprojecten en deskundigheidsbevordering. De aandacht voor zorg door verzorgenden is hier in achter gebleven. Zij vormen echter veelal de handen aan het bed bij mensen in de laatste levensfase. Als bewoners in de verzorgings- en verpleeghuizen ongeneeslijk ziek blijken te zijn, wordt de zorg door de zorgverleners verleend, die ook in een eerdere fase al bij de zorg voor deze cliënten betrokken waren. Vanwege het voorgaande hebben de Netwerken Palliatieve Zorg regio Noord-Brabant en Noord-Limburg samen met het Integraal Kankercentrum Zuid de krachten gebundeld en het meerjarig project palliatieve zorg door verzorgenden opgezet. De Netwerken Palliatieve Zorg en het Integraal Kankercentrum Zuid hebben zich met het project Palliatieve zorg door verzorgenden twee hoofddoelstellingen gesteld, te weten: Structurele kwaliteitsverbetering van zorg voor de palliatieve patiënt/cliënt door verzorgenden, door middel van verbetering van kennis, vaardigheden en houding voor het verlenen van palliatieve zorg en de zorg door de verzorgenden. Ondersteunen van organisaties in het faciliteren van verzorgenden om de palliatieve zorg structureel beter te kunnen geven en versterken van de multidisciplinaire samenwerking. Als startschot voor het project zijn in de maand juni 2012 in iedere regio van de Netwerken Palliatieve Zorg startbijeenkomsten georganiseerd. Deze bijeenkomsten waren bedoeld voor verzorgenden en zetten het thema palliatieve zorg en het project op de kaart. In de regio s-hertogenbosch -Bommelerwaard is deze bijeenkomst op 21 juni in Vught geweest. Naast plenaire voordrachten konden de deelnemers een keuze maken uit een aantal workshops. Er hebben ±100 verzorgenden deelgenomen aan dit symposium. In 2012 is door de projectgroep, bestaande uit medewerkers van het IKZ en de andere Netwerken Palliatieve Zorg in de IKZ regio, besloten de basisscholing en de scholing pijn van de Netwerken s-hertogenbosch-bommelerwaard en Oss-Uden-Veghel om te bouwen naar een nieuw concept, te weten Blended-learning. 9

10 Dit is een combinatie van E-learning en contactmomenten. Door enkele docenten verbonden aan de Netwerken Palliatieve Zorg en Oss-Uden-Veghel is deze omzetting gerealiseerd. De kosten hiervoor zijn betaald door het IKZ. Alle Netwerken in de IKZ regio kunnen vanaf 2013 tegen kostprijs gebruik maken van deze nieuwe opzet van de scholingen. Verzorgenden hebben een belangrijke rol bij de signalering in de palliatieve zorg. Om verzorgenden hierin de te ondersteunen is door het IKNL de Box Signalering in de palliatieve fase ontwikkeld. De box geeft verzorgenden concrete handvatten voor signalering, uitvoering en evaluatie van de palliatieve zorgverlening. De box Signalering in de palliatieve fase is een onderdeel van het project Palliatieve zorg voor verzorgenden. Organisaties krijgen vanuit het project een handreiking aangeboden voor de implementatie van de box. Hiervoor zijn door het ZonMw Verbeterprogramma Palliatieve Zorg subsidiegelden beschikbaar gesteld. Het project met als belangrijk onderdeel de implementatie van de box Signalering in de palliatieve fase zal in 2013 verder vervolg krijgen. Ad 6. Organiseren van regionaal symposium Ontmoeten is Leren, eerste regionale symposium palliatieve zorg Op 2 oktober is door het Jeroen Bosch Ziekenhuis, in samenspraak met het Netwerk Palliatieve Zorg regio s-hertogenbosch Bommelerwaard en het IKZ het symposium Ontmoeten is leren georganiseerd. Het eerste regionale symposium palliatieve zorg voor de doelgroep verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en praktijkondersteuners huisartsen. De behandelingsmogelijkheden en begeleiding van patiënten in de palliatieve fase is intensief en blijft een uitdaging. Tijdens dit symposium is een podium geboden voor in de regio werkzame verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en praktijkondersteuners van huisartsen om elkaar te treffen. Diverse thema s binnen de palliatieve zorg zijn aan de orde gekomen. Naast plenaire voordrachten over o.a. het zorgpad stervensfase en kwetsbare ouderen met pijn zijn workshops georganiseerd waarin de mogelijkheid wordt geboden om dieper in te gaan op diverse onderwerpen binnen de palliatieve zorg. Leren van elkaar door uitwisseling van kennis en ervaring stond daarbij centraal. Er was een grote belangstelling voor dit symposium, ± 125 medewerkers hebben het symposium bezocht. 10

11 Ad 7. Organiseren werkconferentie Doodgewoon Palliatieve zorg bij de Reinier van Arkel groep Op 1 november heeft de Reinier van Arkel groep, in samenspraak met het Netwerk Palliatieve Zorg regio s-hertogenbosch Bommelerwaard de werkconferentie Doodgewoon georganiseerd. Een werkconferentie voor alle medewerkers binnen de Reinier van Arkel groep die met terminale zorg te maken krijgen. Daarnaast voor teamleiders, behandelcoördinatoren, managers en directeuren. Tevens zijn de verschillende raden (waaronder de cliëntenraad en de familieraad) en de patiëntvertrouwenspersonen aanwezig geweest op deze werkconferentie. Binnen de Reinier van Arkel groep is de module terminale zorg uitgewerkt en goedgekeurd door het management. Doelstelling van deze werkconferentie was creëren van bewustwording van het feit dat terminale zorg een onderdeel is van de zorg van cliënten die zijn opgenomen bij de Reinier van Arkel groep. Er is informatie gegeven over de inhoud van de module terminale zorg en de rol van de zorgconsulenten palliatieve zorg. Ter ondersteuning van medewerkers die te maken krijgen met terminale patiënten zijn binnen de Reinier van Arkel groep zorgconsulenten palliatieve zorg aangesteld, dit zijn medewerkers met een verpleegkundige achtergrond. Zij kunnen zorgverleners op de werkvloer adviseren, ondersteunen en coachen. Tijdens workshops is met de deelnemers aan de werkconferentie in gesprek gegaan om input te krijgen over de randvoorwaarden waaraan voldaan moet worden om de module terminale zorg op een goede manier te kunnen implementeren binnen de organisatie. De theatervoorstelling Theater van de laatste dagen, een voorstelling speciaal gemaakt voor werkende in de palliatieve zorg, is erg goed gewaardeerd door de aanwezigen. De voorstelling is een pleidooi voor integere aandacht voor de patiënt en zijn naasten. Ongeveer 70 deelnemers hebben de werkconferentie bezocht. 11

12 Ad 8. Organiseren informatieve bijeenkomst Heb het hart te praten over hartfalen Onder deze titel heeft Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg Bommelerwaard, in samenspraak met het Netwerk Palliatieve Zorg regio s-hertogenbosch Bommelerwaard, op 2 november een informatieve bijeenkomst georganiseerd over hartfalen. De avond is gestart met plenaire presentaties door een ambulancemedewerker, een cardioloog en een huisarts. Na de pauze is met de sprekers, aangevuld met een ethicus en de coördinator van het netwerk Palliatieve Zorg, met de zaal een forumdiscussie gevoerd. Ruim 150 mensen hebben de bijeenkomst bezocht. Onder hen professionals, vrijwilligers en inwoners uit de Bommelerwaard. Alle bezoekers hebben aan het einde van de bijeenkomst een informatief boekje uitgereikt gekregen met daarin informatie over het thema van de avond en aanvullende informatie over Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg Bommelerwaard. Ad 9. Inventariseren huidige en benodigde capaciteit terminale bedden regio s-hertogenbosch - Bommelerwaard De aanleiding om deze inventarisatie uit te voeren is tweeledig. Bij het Netwerk Palliatieve Zorg komen regelmatig initiatieven binnen van mensen die een hospice willen starten. Deze mensen vragen om informatie maar ook of er behoefte is aan een hospice in de regio. Daarnaast is men voor de bekostiging van de coördinator van vrijwilligers binnen een hospice aangewezen op subsidie van VWS. Initiatiefnemers van een hospice leggen hun vragen voor subsidie soms rechtstreeks bij VWS neer. VWS heeft daarom in de subsidievoorwaarden van de Netwerken opgenomen dat Netwerken inzicht moeten kunnen geven in het aantal bedden en de bezetting / wachtlijsten. Voor productieafspraken over de te leveren zorg is een high care hospice aangewezen op afspraken met het Zorgkantoor. In een low care hospice (bijna-thuis-huis) loopt de productie via de reguliere eerstelijns voorzieningen. Door het Netwerk is een inventarisatie uitgevoerd bij de aan het Netwerk deelnemende organisaties en zijn gesprekken gevoerd met het Zorgkantoor. De resultaten van deze activiteiten zijn hierna weergegeven. 12

13 Inhoudelijk beleid Zorgkantoor en Netwerk Palliatieve Zorg s-hertogenbosch - Bommelerwaard De meeste mensen geven er de voorkeur aan te overlijden op de plaats waar men voor de terminale fase verblijft. Dit betekent dat het beleid van zowel het Zorgkantoor als het Netwerk erop gericht is alle sectoren te versterken zodat men voldoende deskundigheid en vaardigheid heeft om ook de zorg in de laatste fase van iemands leven op een kwalitatief verantwoorde manier te leveren. Patiënten dienen immers de gelegenheid te hebben om te sterven op de plaats van voorkeur. Zij moeten daarbij verzekerd zijn van goede kwaliteit van zorg in deze laatste levensfase! Inventarisatie ZZP 10 afspraken in de regio Door het Zorgkantoor wordt aangegeven dat zij het aantal gelabelde ZZP 10 bedden in de regio als voldoende ervaart, er zijn in 2011 in de regio voor 13 gelabelde ZZP 10 bedden productieafspraken gemaakt met verschillende organisaties. De bedden zijn verspreid is de regio gesitueerd ( s-hertogenbosch, Bommelerwaard en Boxtel). Daarnaast is er een diversiteit in het aanbod: hospice, bedden in of gekoppeld aan een verpleeghuis en 1 gelabeld bed in een zorgcentrum. Daarnaast maakt het Zorgkantoor met instellingen die voldoen aan de kwaliteitsafspraken flexibele afspraken over de productie ZZP 10. De kwaliteitsafspraak wordt door het Zorgkantoor jaarlijks vastgelegd in de inkoopvoorwaarden. Bij het Zorgkantoor komen geen signalen binnen over wachtlijsten voor ZZP 10 plaatsen. Bij de aan het Netwerk Palliatieve Zorg deelnemende organisaties die ZZP 10 productie kunnen leveren, is een inventarisatie uitgevoerd om inzicht te krijgen in de ZZP 10 productie 2011 en de eventuele wachtlijsten. In 2011 is in Rosmalen Hospice De Duinsche Hoeve geopend met een capaciteit van 9 bedden. 4 Januari 2013 wordt Hospice Acacia in Boxtel geopend, een hospice voorziening gelieerd aan verpleeghuis Liduina van Zorgrgoep Elde, met een capaciteit van 3 bedden. In 2012 is hard gewerkt aan de realisatie van de bouw en het kwaliteitsbeleid voor dit hospice. In de regio Bommelerwaard loopt een onderzoek naar de wenselijkheid van het realiseren van een hospice in de Bommelerwaard. Dit onderzoek is geïnitieerd door Zorgcentrum t Slot in samenspraak met Stichting De Samaritaan. De resultaten van dit onderzoek zijn eind 2012 nog in behandeling bij de initiatiefnemers. De coördinator van het Netwerk Palliatieve Zorg heeft gesprekken gevoerd met de onderzoekers en de initiatiefnemers. Conclusie inventarisatie De regio s-hertogenbosch Bommelerwaard is een regio met ruim inwoners. Voor het plannen van de benodigde capaciteit ZZP 10 bedden is geen harde planningsnorm voorhanden. De projectgroep Integratie Hospicezorg (PIH) heeft, in opdracht van het ministerie van VWS een scenario-instrument, ontwikkeld om een schatting te maken van het benodigde aantal palliatieve terminale plaatsen (dit omvat alle vormen van hospicezorg: van Bijna-thuis-huis tot highcare units bij verpleeghuizen). Er wordt door hen uitgegaan van een benodigde capaciteit van 4 6 bedden per inwoners. Dit scenario-instrument dateert van Er is geen recenter instrument voorhanden. Voor de regio s-hertogenbosch zou voorgaande een benodigde capaciteit van ± bedden betekenen. Een groot deel van deze capaciteit is inmiddels gerealiseerd in de vorm van gelabelde bedden (13 plaatsen). 13

14 Daarnaast biedt het Zorgkantoor aan organisaties de mogelijkheid, als wordt voldaan aan de kwaliteitsafspraak, om ZPP 10 productie te leveren op basis van een flexibele productieafspraak. Er zijn geen signalen uit de regio dat er wachtlijsten zijn voor terminale patiënten. Voorgaande betekent dat aanvragen voor nieuwe initiatieven voor hospices in de regio met zeer veel terughoudendheid zullen worden beoordeeld. In 2012 heeft de coördinator van het Netwerk met enige regelmaat gesprekken gevoerd met initiatiefnemers voor een nieuw te starten hospice (anders dan het initiatief in de Bommelerwaard). Met hen is voorgaande besproken en er is aangeraden geen nieuw initiatief voor een hospice te starten. Voor zover bekend bij het Netwerk is in 2012 geen nieuwe aanvraag bij VWS of het Zorgkantoor gedaan. 4. Regionale Consultatievoorziening Palliatieve Zorg Consultatie is voor zorgverleners één van de mogelijkheden om advies en ondersteuning te krijgen bij vragen en problemen op het gebied van de palliatieve zorg. De organisatie, het beheer en de kwaliteitsborging van de consultatiefunctie is op regionaal niveau toegewezen aan de Integrale Kankercentra. Binnen de regio van het IKZ zijn twee grotere regionale consultatievoorzieningen actief, consultenten van het team zijn dagelijks van uur telefonisch bereikbaar voor professionals. Het IKZ heeft, conform het VIKC kwaliteitskader, de consultatievoorziening vormgegeven in multidisciplinair verband. Het consultatieteam bestaat uit zes verpleegkundige consultenten uit zowel de extra- als intramurale setting en zes medisch consulenten, waaronder huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde. Het team heeft een teamcoördinator. Het Netwerk Palliatieve Zorg s-hertogenbosch -Bommelerwaard valt onder het team Noord-West, een regio met circa inwoners. De ondersteuning vanuit de regionale consultatievoorziening is bedoeld voor professionele zorgverleners uit alle sectoren van de gezondheidszorg en coördinatoren van de vrijwilligers palliatieve zorg in de IKZ regio. De ondersteuning is specifiek gericht voor de zorg rondom patiënten, ongeacht hun verblijfplaats, die niet langer curatief of levensverlengend behandeld worden. In 2012 heeft het consultatieteam Noord-West 215 consultvragen gehad. Dit is een kleine afname in vergelijking met 2011 toen het team 225 consultvragen heeft gehad. De consultatieproblematiek betreft met name sedatie, farmacologie, onrust/delier en er is steeds meer behoefte aan ondersteuning van de consultvrager zelf. Er is een toename van verpleegkundige consultvragers te zien. Voor het uitvoeren van PR activiteiten van de consultatieteams richting de regio s kan het IKZ uitgaan van medewerking van het Netwerk Palliatieve Zorg regio s-hertogenbosch - Bommelerwaard. Inzet van consulenten in casuïstiekbesprekingen en bij scholingen is zowel een belangrijke vorm van deskundigheidsbevordering als een manier om de regionale consultatievoorziening Palliatieve Zorg meer bekendheid te geven. Om de bekendheid van het consultatieteam te vergroten in de regio is door het Netwerk Palliatieve Zorg s-hertogenbosch -Bommelerwaard in samenspraak met de coördinator van het consultatieteam in 2011 gestart met het inzetten van een consulent van het team als gastdocent bij alle basisscholingen palliatieve zorg. Door alle partijen, cursisten, docenten en de consulent wordt deze inzet erg goed gewaardeerd. In 2012 is de inzet van een consulent van de regionale consultatievoorziening in de basisscholingen dan ook gecontinueerd. Daarnaast worden de consulenten, net als in het verleden, betrokken bij de invulling van de openbare casuïstiekbesprekingen. 14

15 5. Tot slot Netwerk Palliatieve Zorg regio s-hertogenbosch Bommelerwaard is sinds enkele jaren ondergebracht bij Robuust, locatie Rose-Phoenix, de regionale ondersteuningsorganisatie voor de eerste lijn in Noord-Oost Brabant. De rossen in Zuid Nederland hebben in 2012 een grote organisatorische verandering ondergaan. Vanaf 1 januari 2013 hebben zij geen huisvesting meer in s-hertogenbosch en verandert het takenpakket van de ros. De meerwaarde voor het Netwerk Palliatieve Zorg om ook in 2013 aan de ros gekoppeld te blijven werd daarmee veel minder dan tot heden het geval was. Het ontbreken van huisvesting in s-hertogenbosch, vanaf 2013, maakt dat de samenwerking tevens niet praktisch meer is. Na overleg en oriëntatie in de regio is het mogelijk gebleken het Netwerk vanaf 1 januari 2013 onder te brengen bij Stichting Kwaliteit en Integratie. Een stichting die van oorsprong gericht is op het kwaliteitssysteem voor spoedeisende zorg maar inmiddels een bredere scope in de eerste lijn heeft. Deze stichting is gehuisvest in s-hertogenbosch, het is geen zorgorganisatie en daarmee een onafhankelijke partij. Er wordt door de stichting veel ondersteuning geboden aan de huisartsen in de regio. Huisartsen zijn vanzelfsprekend ook binnen de palliatieve zorg een belangrijke partij. Wij zijn blij dat het Netwerk Palliatieve Zorg regio s-hertogenbosch - Bommelerwaard vanaf bij genoemde stichting ondergebracht kan worden en verheugen ons op een samenwerking met hen. Voorgaande betekent dat de gegevens van het Netwerk Palliatieve Zorg per 1 januari 2013 zijn geworden: Netwerk Palliatieve Zorg regio s-hertogenbosch - Bommelerwaard Postbus DG s-hertogenbosch Tel info@netwerkpalliatievezorg.info Website: De motivatie, samenwerking en betrokkenheid bij de verschillende disciplines en organisaties in de regio s-hertogenbosch- Bommelerwaard om de palliatieve zorg kwalitatief goed neer te zetten is groot te noemen. Er zijn in de regio veel activiteiten geweest om de kwaliteit van de palliatieve zorg verder te verbeteren. Met elkaar mogen we trots zijn op de behaalde resultaten en kan er met vertrouwen naar 2013 gekeken worden. Februari 2013 Mw. H. ter Braak Coördinator Netwerk Palliatieve Zorg Mw. M. van den Broek Beleidsmedewerker Netwerk Palliatieve Zorg Mw. S. van t Westeinde Secretaresse Netwerk Palliatieve Zorg 15