Monitor Wonen. Keizer Karel V Singel PE Eindhoven. T : I : E :

Transcriptie

1 Keizer Karel V Singel PE T : I : E : info@sre.nl 106 SRE Asten, Bergeijk, Best, Bladel, Cranendonck, Deurne, Eersel,, Geldrop-Mierlo, Gemert-Bakel, Heeze-Leende,, Laarbeek, Nuenen c.a., Oirschot, Reusel-De Mierden, Someren, Son en Breugel, Valkenswaard, Veldhoven, Waalre Monitor Wonen 2011

2 Colofon Het Samenwerkingsverband Regio (SRE) is het regionaal bestuurlijk orgaan in de regio Zuidoost-Brabant waarin de gemeenten Asten, Bergeijk, Best, Bladel, Cranendonck, Deurne, Eersel,, Geldrop-Mierlo, Gemert-Bakel, Heeze-Leende,, Laarbeek, Nuenen c.a., Oirschot, Reusel-De Mierden, Someren, Son en Breugel, Valkenswaard, Veldhoven en Waalre deelnemen. In figuur 1 is het SRE te zien met daarin de gemeenten en de subregio s. Opgesteld door Samenwerkingsverband Regio (SRE) Keizer Karel V Singel 8 Postbus AZ Oirschot Best Son en Breugel Laarbeek Gemert-Bakel Auteur Ron Hensen Nuenen c.a. Deurne Fotografie Bouwfonds Ontwikkeling Heidi Verbruggen Maarten van Loosbroek wocom Reusel-De Mierden Bladel Eersel Veldhoven Waalre Geldrop-Mierlo Heeze-Leende Someren Asten Opmaak MAX, marketing-communicatie & vormgeving Drukwerk Creanza Print Datum September 2011 Bergeijk Valkenswaard Cranendonck Subregio s SRE Randgemeenten De Kempen De Peel Website Figuur 1: Subregio s en gemeenten SRE Stedelijk gebied =, en Randgemeenten Landelijk gebied = De Kempen en De Peel Het SRE geeft vorm aan de bestuurlijke samenwerking van de 21 gemeenten in Zuidoost-Brabant en ondersteunt deze gemeenten bij de uitoefening van een aantal van hun taken. Het werkterrein van het SRE is voor een groot deel gericht op ontwikkelingen die gemeentegrenzen overschrijden en die om een bovenlokale afstemming en aanpak vragen. Drie belangrijke pijlers binnen het programma Wonen zijn het Regionaal Woningbouwprogramma, de Regionale Woonvisie en het Regionaal Woningmarktonderzoek. 2 3

3 Hoofdstuk 1 Inleiding Aanleiding Doelstelling Leeswijzer 6 Hoofdstuk 2 Bevolking Bevolkingsontwikkeling Leeftijdsopbouw en vergrijzing Natuurlijke bevolkingsaanwas Migratie Regionale migratiestromen 22 Hoofdstuk 3 Huishoudens Huishoudensontwikkeling Eenpersoonshuishoudens Huishoudensgrootte Leeftijdsopbouw Huishoudensinkomen 39 Hoofdstuk 4 Woningvoorraad Ontwikkeling woningvoorraad Verwachte ontwikkeling woningvoorraad Bestaande woningvoorraad: vraag en aanbod volgens NVM Woningvoorraad woningcorporaties WOZ-waarde 62 Hoofdstuk 5 Woningbouwafspraken Regionaal Woningbouwprogramma Bouwtempo Realisatie woningbouwprogramma per gemeente Realisatie woningbouwprogramma per subregio Plancapaciteit Bestuurscommissie Stedelijk Gebied (BSGE) 49 Nader bekeken: Verhuisgedrag 24 Huishoudensverdunning 36 Kredietcrisis 56 Bijlage 1 Regionale Begrippenlijst Wonen 78 Bijlage 2 Migratiestromen (verhuisde personen) 2000 t/m Bijlage 3 Verwachte ontwikkeling woningvoorraad subregio s 82 4 Hoofdstuk 1 Inleiding

4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De verlaging van de overdrachtsbelasting en de Europese beschikking die woningcorporaties opgelegd hebben gekregen: twee voorbeelden van actuele ontwikkelingen waarvan onduidelijk is wat nu exact de gevolgen zijn voor de woningmarkt. Wat wel duidelijk is, is dat de bevolkingssamenstelling, huishoudenssamenstelling en woningvoorraad door de jaren heen veranderen. Verschillende partijen in Zuidoost-Brabant hebben aangegeven behoefte te hebben aan inzicht in deze ontwikkelingen. Monitoring kan daar een bijdrage aan leveren. Artikel 10 in het Regionaal Convenant Wonen laat zien dat 250 woningmarktpartijen in de regio dit onderschrijven. Het belang van monitoring is nog eens onderstreept door de gezamenlijke woningmarktpartijen in het Regionaal Woningbouwprogramma , dat op 17 december 2009 is vastgesteld door de Regioraad. 1.2 Doelstelling Doel van de SRE Monitor Wonen is het in kaart brengen van de ontwikkelingen op het gebied van wonen in de regio. Jaarlijks wordt gepeild hoe bevolking, huishoudens en woningvoorraad zich in de afgelopen periode ontwikkeld hebben. Ook de verwachte ontwikkelingen van deze aspecten worden in dit rapport beschreven. Deze monitor kan een hulpmiddel zijn voor gemeenten, corporaties en andere woningmarktpartijen in de regio om woon beleid en woning bouw programma s te evalueren en waar nodig bij te stellen. Op basis van de gepresenteerde gegevens in de monitor kunnen woningmarktpartijen met elkaar in gesprek gaan over gemaakte afspraken en behaalde resultaten. 1.3 Leeswijzer De SRE Monitor Wonen 2011 is opgebouwd uit vijf hoofdstukken, met elk een verschillend onderwerp. Per hoofdstuk worden de gegevens over dat betreffende onderwerp in grafieken, figuren en/of tabellen gepresenteerd. Deze presen taties zijn op regionaal, subregionaal (,, Randgemeenten, De Kempen en De Peel) of gemeentelijk niveau. Aan het begin van elk hoofdstuk worden de belangrijkste punten uit het betreffende hoofdstuk kort samengevat. Hoofdstuk 2 geeft inzicht in de bevolkingsontwikkeling, onder andere wat betreft de vergrijzing en de migratie in de regio Zuidoost-Brabant. De verhuisbewegingen binnen en tussen regiogemeenten worden er in dit hoofdstuk apart uitgelicht. De ontwikkeling van één- en meerpersoonshuishoudens komt in hoofdstuk 3 aan bod, met speciale aandacht voor de huishoudensverdunning. Vervolgens wordt in hoofdstuk 4 de ontwikkeling van de woningvoorraad geschetst, ook in relatie tot de kredietcrisis. In hoofdstuk 5 wordt de realisatie van de gemaakte afspraken in het Regionaal Woningbouwprogramma geanalyseerd. Voor het opstellen van deze SRE Monitor Wonen 2011 is vooral gebruik gemaakt van gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS: statline.cbs.nl) 1, de provinciale Bevolkings- en Woningbehoefteprognose (actualisering 2008: 2, de monitor Bevolking en Wonen van de provincie Noord-Brabant ( en opgaven van gemeenten en corporaties zelf. 6 Hoofdstuk 2 1 In deze rapportage zijn voorlopige CBS-cijfers gebruikt van bevolking (stand per 1 januari 2011), huishoudens (stand per 1 januari 2010), woningvoorraad (stand per 1 januari 2011) en nieuwbouw (2010). De definitieve cijfers worden pas na publicatie van de SRE Monitor Wonen 2011 bekend gemaakt. 2 In 2011 wordt de provinciale Bevolkings- en Woningbehoefteprognose, actualisering 2011 gepubliceerd. Deze gegevens waren echter nog niet bekend bij het ter perse gaan van deze SRE Monitor Wonen. Bevolking

5 Hoofdstuk 2 Bevolking 2.1 Bevolkingsontwikkeling Dit hoofdstuk geeft een beeld van de bevolkingsontwikkeling in de afgelopen jaren en, door middel van prognoses, een vooruitblik naar 2030 of Ook worden de ontwikkelingen op het gebied van leeftijdsopbouw (vergrijzing), natuurlijke bevolkingsaanwas en migratie in dit hoofdstuk in beeld gebracht. Speciale aandacht is er voor het verhuisgedrag van de inwoners van deze regio. Per 1 januari 2011 heeft de regio bijna inwoners. Volgens prognoses groeit het aantal inwoners in Zuidoost-Brabant tot maximaal in Daarna zal het aantal inwoners in de regio afnemen tot ongeveer in In de gemeenten Gemert-Bakel en is het bevolkingsaantal de laatste zes jaren het sterkst gegroeid (+3,6%); Nuenen c.a. krimpt in die periode het meest (-4,1%). In 2010 is het bevolkingsaantal in vijf gemeenten teruggelopen; de gehele regio groeide het afgelopen jaar met bijna inwoners. Waalre, Son en Breugel, Heeze-Leende en Valkenswaard zijn de meest grijze gemeenten. De vergrijzing in Zuidoost-Brabant bereikt haar hoogtepunt in De regio heeft een positief buitenlands migratiesaldo in 2010, maar wel al vijf jaar achter elkaar een negatief binnenlands migratiesaldo. Tussen De Peel en De Kempen en tussen en De Kempen vinden relatief weinig verhuisbewegingen plaats. Bijna inwoners voor Zuidoost-Brabant op 1 januari 2011 Op 1 januari 2011 wonen er in de regio bijna mensen. De bevolking is vanaf 2005 toegenomen met ruim mensen, waarvan in 2010 met Binnen Zuidoost-Brabant woont 29% van de bevolking in de gemeente en 12% in. Het landelijke gebied huisvest ruim 32% van de inwoners van de regio. De regio omvat 30% van de inwoners van de provincie Noord-Brabant. In 2029 bereikt regio maximaal aantal van inwoners Volgens de provinciale Bevolkings- en Woningbehoefteprognose zal in 2030 het totaal aantal inwoners in de regio gegroeid zijn naar ruim Vanaf 2011 is dat een groei van 1,7%. Als dit wordt vergeleken met de groei in de afgelopen jaren, zal de omvang van de bevolking in de regio de komende jaren minder sterk groeien. Van 2000 tot 2010 is het aantal inwoners in Zuidoost-Brabant bijvoorbeeld gegroeid met 3,7%. De prognose laat zien dat rond 2029 het maximaal aantal inwoners van bijna bereikt zal worden. Daarna zal het aantal inwoners in de regio afnemen tot ongeveer inwoners in In het landelijk gebied vindt vanaf 2015 al een lichte krimp plaats. Tot 2029 is de groei van het stedelijk gebied echter groter dan de krimp van het landelijk gebied, waardoor de bevolkingsomvang van de regio zal blijven stijgen. Deze ontwikkelingen zijn in lijn met die van de provincie Noord-Brabant als totaal. Randgemeenten De Peel De Kempen Stedelijk gebied Landelijk gebied SRE Figuur 2.1a: Bevolkingsontwikkeling per subregio SRE en provinciale prognose Figuur 2.1b: Bevolkingsontwikkeling stedelijk en landelijk gebied SRE en provinciale prognose 9

6 Aantal inwoners relatief het sterkst gegroeid in Gemert-Bakel en In de gemeenten Gemert-Bakel (landelijke gemeente!) en is het aantal inwoners de afgelopen zes jaar relatief het sterkst gegroeid. Ook in Son en Breugel en is het bevolkingsaantal met meer dan 3% gegroeid vanaf In acht gemeenten heeft er krimp plaatsgevonden van 2005 tot Met name Nuenen c.a. (-4,1%) is een opvallende krimpgemeente geweest. De lage woningbouwproductie in de afgelopen jaren lijkt één van de oorzaken van de bevolkingsdaling in deze gemeente. Oirschot Best Son en Breugel Nuenen c.a. Laarbeek Geldrop- Mierlo Gemert-Bakel Deurne Veldhoven Reusel- Bevolking 2005 Bevolking 2011 Groei absoluut % groei De Mierden Bladel Eersel Waalre Heeze-Leende Someren Asten Gemert-Bakel ,6% ,6% Bergeijk Valkenswaard Cranendonck Bevolkingsontwikkeling % groei -4 tot -2 Son en Breugel ,4% -2 tot ,2% Reusel-De Mierden ,4% Veldhoven ,9% Figuur 2.1c: Bevolkingsgroei SRE Cranendonck ,7% Geldrop-Mierlo ,4% Bladel ,3% Someren ,0% Heeze-Leende ,5% Asten ,2% Regio groeit met bijna inwoners in 2010; vijf gemeenten krimpen De totale bevolking in Zuidoost-Brabant is in 2010 met inwoners toegenomen. De groei zit met name bij de gemeente. In Best en Valkenswaard is de bevolking absoluut gezien het sterkst afgenomen in Bij de gemeente Best is dit voornamelijk te wijten aan het negatieve vestigingsoverschot: per saldo zijn er relatief veel mensen vertrokken uit deze gemeente. Valkenswaard heeft ook nog een negatieve natuurlijke aanwas (samen met de gemeente Oirschot): dat betekent dat er in deze gemeenten in 2010 meer mensen gestorven zijn, dan dat er geboren zijn. Waalre ,1% Bergeijk ,1% Oirschot ,3% Best ,4% Laarbeek ,5% Eersel ,7% Deurne ,0% Valkenswaard ,4% Nuenen c.a ,1% 10 SRE ,7% 11 Tabel 2.1a: Bevolkingsontwikkeling SRE

7 Groei 2010 Natuurlijke aanwas waarvan Valkenswaard Vestigingsoverschot Overig 3 Asten Bergeijk Best Bladel Cranendonck Deurne Eersel Geldrop-Mierlo Gemert-Bakel Heeze-Leende Laarbeek Nuenen c.a Oirschot Reusel-De Mierden Someren Son en Breugel Valkenswaard Veldhoven Waalre SRE Tabel 2.1b: Bevolkingsontwikkeling SRE Laarbeek heeft hoogste bevolkingsdichtheid van landelijke gemeenten Zoals verwacht, zijn de stedelijke gemeenten het meest dichtbevolkt, met als koploper. Na de negen stedelijke gemeenten, heeft Laarbeek met 384 inwoners per vierkante kilometer de hoogste bevolkingsdichtheid van de landelijke gemeenten. Aantal inwoners per km Veldhoven Geldrop-Mierlo Best 823 Waalre 750 Nuenen c.a. 654 Son en Breugel 602 Valkenswaard 547 Laarbeek 384 Deurne 268 Cranendonck 261 Bladel 258 Gemert-Bakel 235 Asten 229 Someren 226 Eersel 219 Bergeijk 179 Oirschot 175 Reusel-De Mierden 162 Heeze-Leende 146 SRE 510 Bladel Oirschot Eersel Bergeijk Best Veldhoven Son en Breugel Waalre Geldrop- Mierlo Nuenen c.a. Laarbeek Reusel- De Mierden Heeze-Leende Cranendonck Someren Gemert-Bakel Asten Deurne Bevolkingsdichtheid 2011 Aantal inwoners per km² Overig: Saldo administratieve correcties plus overige correcties. Saldo administratieve correcties zijn administratieve opnemingen in de gemeentelijke bevolkingsregisters min de administratieve afvoeringen uit de gemeentelijke bevolkingsregisters. Overige correcties zijn verschillen in de bevolkingsomvang en samenstelling tussen twee opeenvolgende jaren die niet kunnen worden verklaard uit de door de gemeenten gedurende het jaar doorgevoerde wijzigingen in de bevolkingsregisters. Tabel 2.1c: Bevolkingsdichtheid SRE 2011 Figuur 2.1d: Bevolkingsdichtheid SRE

8 Leeftijdsopbouw en vergrijzing Aandeel jarigen behoorlijk afgenomen sinds 2000 Sinds 2000 is het aantal personen in alle leeftijdsgroepen boven 45 jaar in de hele regio toegenomen. In het landelijk gebied is deze stijging relatief groter dan in het stedelijk gebied. Daarnaast is het opvallend dat het aandeel jarigen in Zuidoost-Brabant behoorlijk is afgenomen sinds Blijkbaar is het lastig om deze doelgroep te binden aan deze regio. Hoewel onderzoek 4 uitwijst dat een behoorlijk aandeel van de voormalige studenten in met name toch uitstroomt naar de rest van de regio. Het aandeel inwoners tot en met 14 jaar in het landelijk gebied is sinds 2000 met bijna 3% afgenomen. Dit kan duiden op een lichte ontgroening van het landelijk gebied. vnf75jr 65-74jr 55-64jr 45-54jr 35-44jr 25-34jr 15-24jr tm14jr % 5% 10% 15% 20% Figuur 2.2a: Ontwikkeling leeftijdsopbouw stedelijk gebied SRE vnf75jr 65-74jr 55-64jr 45-54jr 35-44jr 25-34jr 15-24jr tm14jr % 5% 10% 15% 20% 25% Figuur 2.2b: Ontwikkeling leeftijdsopbouw landelijk gebied SRE Dubbele vergrijzing: babyboom en stijgende levensverwachting De vergrijzing van de bevolking in de westerse landen wordt veroorzaakt door een combinatie van factoren. In de eerste plaats kenden veel westerse landen vlak na de Tweede Wereldoorlog een babyboom. De komende decennia zal deze naoorlogse geboortegolf de leeftijd van 65 jaar en ouder bereiken. Een andere, meer structurele oorzaak van de vergrijzing is de stijging in de levensverwachting. Dit is grotendeels het resultaat van verbeteringen in volksgezondheid, geneeskunde en voeding. Dit fenomeen wordt ook wel dubbele vergrijzing genoemd: er komen niet alleen meer ouderen bij, maar zij leven gemiddeld ook steeds langer. Om de vergrijzing in beeld te brengen, is in deze monitor onderscheid gemaakt in 65-plussers en 75-plussers. In tabel 2.2 zijn de gemeenten gerangschikt op het aandeel 75-plussers in In figuren 2.2c en 2.2d is de groei van het aandeel 65- en 75-plussers per gemeente in een kaartbeeld weergegeven. Waalre, Son en Breugel, Heeze-Leende en Valkenswaard meest grijze gemeenten Gemeente Waalre en gemeente Son en Breugel hebben in 2011 het grootste aandeel 65-plussers én 75-plussers. Samen met Heeze-Leende en Valkenswaard zijn dit ook de meest grijze gemeenten., Best, Reusel- De Mierden en Gemert-Bakel zijn het minst vergrijsd. Vanaf 2005 hebben Eersel en Nuenen c.a. de sterkste procentuele groei doorgemaakt voor wat betreft het aandeel 75-plussers; in beide gemeenten is het aantal 75-plussers met meer dan 50% toegenomen. Nuenen c.a. is ook de enige gemeente waar het aandeel 65-plussers met meer dan 30% is gegroeid. Aandeel % groei vanaf 2005 Aandeel % groei vanaf 2005 Waalre 9,7% 27,9% 21,0% 13,3% Son en Breugel 9,5% 46,6% 20,3% 18,9% Valkenswaard 8,7% 35,4% 20,2% 22,1% Heeze-Leende 8,6% 35,6% 19,5% 18,6% Eersel 8,1% 58,2% 18,3% 24,3% Geldrop-Mierlo 7,6% 29,8% 17,6% 18,6% 7,6% 13,7% 15,9% 7,1% Oirschot 7,4% 24,7% 16,3% 17,9% Veldhoven 7,2% 47,4% 17,1% 25,3% Cranendonck 7,1% 28,5% 17,7% 26,9% Someren 7,0% 46,8% 16,5% 25,5% Laarbeek 6,9% 29,7% 16,5% 21,9% Nuenen c.a. 6,8% 52,1% 18,8% 35,6% Deurne 6,8% 33,6% 16,5% 18,6% Bergeijk 6,7% 36,7% 17,2% 24,5% Bladel 6,6% 40,0% 16,6% 28,5% Asten 6,5% 28,3% 16,6% 28,9% Gemert-Bakel 6,1% 29,1% 14,7% 20,8% Reusel-De Mierden 6,1% 23,1% 14,3% 20,7% Best 6,0% 47,1% 14,6% 24,2% 5,7% 17,1% 13,7% 18,3% SRE 7,2% 26,8% 16,4% 17,4% Tabel 2.2: Aandeel en groei 65-plussers en 75-plussers SRE Risico-analyse demografische ontwikkeling, Companen, 24 juni 2010

9 Reusel- De Mierden Gemert-Bakel Laarbeek Son Best en Breugel Oirschot Nuenen c.a. Geldrop- Deurne Mierlo Veldhoven Waalre Asten Someren Eersel Bladel Heeze-Leende Bergeijk Valkenswaard Cranendonck % groei Aandeel 65-plussers < Reusel- De Mierden Gemert-Bakel Laarbeek Son Best en Breugel Oirschot Nuenen c.a. Geldrop- Deurne Mierlo Veldhoven Waalre Asten Someren Eersel Bladel Heeze-Leende Bergeijk Valkenswaard Cranendonck % groei Aandeel 75-plussers % 30% 25% 20% 15% 10% 5% Stedelijk gebied Landelijk gebied SRE 0% % 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% Stedelijk gebied Landelijk gebied SRE 0% Figuur 2.2c: Groei aandeel 65-plussers SRE Figuur 2.2d: Groei aandeel 75-plussers SRE Vergrijzing op hoogtepunt rond 2040; woonvoorkeuren senioren cruciaal voor nieuwbouwprogramma Rond 2040 en hierin verschilt Zuidoost-Brabant niet of nauwelijks van de landelijke cijfers bereikt de vergrijzing haar hoogtepunt. In figuur 2.2f is te zien dat het aandeel 75-plussers van de totale bevolking in 2000 nog 5% was. In 2040 zal dat bijna 14% zijn. Absoluut gezien betekent dat een stijging van plussers in 2000 naar in Opvallend is dat dit vergrijzingsproces zich in het landelijk gebied (De Peel en De Kempen) relatief sterker zal voordoen dan in het stedelijk gebied. De verklaring voor dit verschil is dat de oudere middengroepen (45-64 jarigen) momenteel relatief sterker zijn vertegenwoordigd in het landelijk gebied. De komende jaren zorgt deze groep hier nog voor een aanzienlijke vergrijzing. In het stedelijk gebied, dat deze leeftijdsgroepen per saldo zag vertrekken, groeit het aandeel ouderen de eerstkomende jaren daarom minder sterk. Woonvoorkeuren senioren Uit onderzoek 5 blijkt dat de verandering in woonvoorkeuren van senioren cruciaal is voor de kwalitatieve samenstelling van een nieuwbouwprogramma. Het is dan ook van belang dat woningmarktpartijen zich een beter beeld vormen van het verhuisgedrag van de (toekomstige) senior. De senior van nu en straks heeft namelijk niet dezelfde wensen als die van twintig jaar geleden. Figuur 2.2e: Ontwikkeling aandeel 65-plussers stedelijk en landelijk gebied SRE en provinciale prognose Figuur 2.2f: Ontwikkeling aandeel 75-plussers stedelijk en landelijk gebied SRE en provinciale prognose 2.3 Natuurlijke bevolkingsaanwas In tabel 2.3 is per gemeente de natuurlijke bevolkingsaanwas voor 2010 en voor de periode 2005 tot en met 2010 weergegeven. In de laatste kolom is de gemiddelde aanwas per jaar sinds 2005 opgenomen. Geboorteoverschot loopt terug In 2010 groeide de bevolking in de regio door natuurlijke aanwas met nog geen inwoners. De natuurlijke aanwas in Oirschot en Valkenswaard was negatief: in 2010 zijn daar meer mensen gestorven dan dat er geboren zijn. De gemiddelde aanwas per jaar over de laatste zes jaar is Net zoals in 2009 is in veel gemeenten (behalve in Gemert-Bakel, Deurne, Cranendonck, Waalre en Heeze-Leende) de natuurlijke aanwas in 2010 lager dan de gemiddelde aanwas per jaar over de periode 2005 t/m Dat bevestigt de trend dat door de jaren heen het geboorteoverschot langzaam terugloopt Risico-analyse demografische ontwikkeling, Companen, 24 juni 2010

10 Natuurlijke aanwas 2010 Natuurlijke aanwas 2005 t/m 2010 Gemiddelde aanwas per jaar Best Veldhoven Gemert-Bakel Laarbeek Deurne Geldrop-Mierlo Asten Reusel-De Mierden Bergeijk Son en Breugel Bladel Nuenen c.a Eersel Cranendonck Someren Waalre Oirschot Heeze-Leende Valkenswaard SRE Tabel 2.3: Natuurlijke bevolkingsaanwas SRE 2005 t/m 2010 heeft grootste natuurlijke bevolkingsaanwas per inwoners heeft veruit de grootste natuurlijke bevolkingsaanwas per inwoners. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat zich in nieuwbouwwijken als Brandevoort en Dierdonk veel jonge gezinnen hebben gevestigd die in de loop der jaren zijn uitgebreid. Over tien jaar gezien, kennen alle subregio s (behalve ) een dalende lijn in de aanwas per inwoners. In was de natuurlijke aanwas vanuit het verleden al lager door het grotere aandeel jongeren. In het stedelijk en landelijk gebied is de ontwikkeling van de natuurlijke bevolkingsaanwas per inwoners ongeveer gelijk sinds In 2007, 2008 en 2009 loopt de natuurlijke aanwas in het landelijk gebied echter sneller terug dan in het stedelijk gebied. Maar in 2010 zit de bevolkingsaanwas in beide gebieden weer op hetzelfde niveau Randgemeenten De Peel De Kempen Figuur 2.3a: Natuurlijke bevolkingsaanwas per inwoners per subregio SRE 2000 t/m Stedelijk gebied Landelijk gebied SRE Figuur 2.3b: Natuurlijke bevolkingsaanwas per inwoners in stedelijk en landelijk gebied SRE 2000 t/m Migratie In figuren 2.4a en 2.4b zijn voor de subregio s en het stedelijk en landelijk gebied de totale migratiesaldi weergegeven. Het migratiesaldo is het aantal mensen dat zich in een (sub)regio vestigt minus het aantal mensen dat vertrekt (inclusief mensen die vanuit het buitenland komen of juist vertrekken naar het buitenland)

11 Ook Randgemeenten en De Kempen hebben een positief migratiesaldo in 2010 In 2010 is het migratiesaldo voor Zuidoost-Brabant als totaal positief. Alleen en De Peel hebben een licht negatief migratiesaldo. Ook het migratiesaldo van de Randgemeenten (voor het eerst sinds 2001) en De Kempen is dus positief (laatste elf jaar niet meer voor gekomen). Sinds 2006 heeft de regio de stijgende lijn te pakken: het migratiesaldo neemt toe van tot bijna in Het migratiesaldo van het stedelijk gebied volgt die lijn min of meer. Ook het migratiesaldo in het landelijk gebied stijgt sinds 2003 gestaag. In 2010 is het migratiesaldo zelfs voor het eerst positief sinds 2000., Gemert-Bakel, Son en Breugel, Cranendonck, Geldrop-Mierlo, Heeze-Leende en Someren hebben over de afgelopen zes jaar een positief migratiesaldo. De overige veertien gemeenten hebben een negatief migratiesaldo over deze periode. Ook de totale regio heeft een negatief migratiesaldo over de periode 2005 t/m Binnenlands migratiesaldo Buitenlands migratiesaldo Totaal migratiesaldo 2010 Gemiddeld 2005 t/m Gemiddeld 2005 t/m Gemiddeld 2005 t/m 2010 Totaal 2005 t/m Randgemeenten De Peel De Kempen Stedelijk gebied Landelijk gebied SRE Gemert-Bakel Son en Breugel Cranendonck Geldrop-Mierlo Heeze-Leende Someren Reusel-De Mierden Veldhoven Bladel Waalre Oirschot Asten Figuur 2.4a: Migratiesaldo per subregio SRE 2000 t/m 2010 Figuur 2.4b: Migratiesaldo stedelijk en landelijk gebied SRE 2000 t/m 2010 Eersel Bergeijk In tabel 2.4 wordt per gemeente het binnenlandse, buitenlandse en totale migratiesaldo weergegeven voor Daarnaast een overzicht van het gemiddelde migratiesaldo over de periode 2005 tot en met Valkenswaard Laarbeek Binnenlands migratiesaldo al sinds 2005 negatief voor de regio In 2010 zijn er vanuit het buitenland per saldo mensen in de regio Zuidoost-Brabant komen wonen. Ongeveer daarvan hebben zich gevestigd in. In de periode 2005 t/m 2010 zijn er netto per jaar gemiddeld 577 mensen vanuit het buitenland in de regio komen wonen. In tegenstelling tot het buitenlands migratiesaldo is het binnenlands migratiesaldo in deze regio de laatste vijf jaar negatief geweest. Er vertrekken dus meer mensen naar andere regio s in Nederland dan dat er zich vanuit de rest van Nederland in deze regio vestigen. Ook in 2010 is dit het geval. Vooral vanuit Cranendonck,, Asten en Best zijn er in 2010 relatief veel mensen vertrokken naar de rest van Nederland. Deurne Best Nuenen c.a SRE Tabel 2.4: Binnenlands, buitenlands en totaal migratiesaldo SRE 2005 t/m

12 Migratiesaldo en arbeidsmigranten Het migratiesaldo wordt berekend op basis van gegevens uit de gemeentelijke basisadministraties (GBA). Veel arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa die (voor een kortere of langere periode) komen werken in deze regio, registreren zich echter niet in de GBA. Deze personen ontbreken dus in bovenstaande cijfers, waardoor een beeld ontstaat van de (buitenlandse) migratiesaldi dat niet helemaal volledig is. 2.5 Regionale migratiestromen In tabel 2.5a is het aantal personen weergegeven dat van de ene subregio naar de andere subregio is verhuisd in de periode 2000 tot en met Een voorbeeld: vanuit zijn er mensen naar verhuisd, terwijl mensen de omgekeerde verhuisbeweging hebben gemaakt. In tabel 2.5b zijn de totale onderlinge migratiesaldi weergegeven voor de periode 2000 tot en met Een voorbeeld: het migratiesaldo van De Peel naar de Randgemeenten is Dat betekent dat er per saldo 205 mensen verhuisd zijn van de Randgemeenten naar De Peel. Aanvullend op beide tabellen geeft de tabel in bijlage 2 de verhuisstromen tussen de verschillende gemeenten onderling weer. In het kader Nader bekeken in dit hoofdstuk leest u meer over de verhuisstromen binnen deze regio. Relatief weinig verhuisbewegingen tussen De Peel/ en De Kempen Als de verhuizingen naar de rest van Nederland buiten beschouwing worden gelaten, dan vindt het grootste deel van de verhuisstromen plaats tussen en de Randgemeenten. Absoluut gezien vestigen de mensen uit overig Nederland zich ook voornamelijk in en de Randgemeenten. heeft een positief migratiesaldo ten opzichte van. Alleen heeft een positief migratiesaldo met overig Nederland: dit betekent dat er in meer mensen van buiten de regio komen wonen, dan dat er vanuit vertrekken naar overig Nederland. De migratiesaldi tussen De Peel en De Kempen houden elkaar in evenwicht. Het verhuisverkeer tussen deze subregio s is dan ook redelijk beperkt. Ook tussen en De Kempen vindt relatief weinig uitwisseling plaats. Van > Naar > Randgemeenten De Kempen De Peel Overig NL Randgemeenten De Kempen De Peel Overig NL Tabel 2.5a: Onderlinge migratiestromen per subregio SRE 2000 t/m 2009 Van > Naar > Randgemeenten De Kempen De Peel Overig NL Randgemeenten De Kempen De Peel Overig NL Tabel 2.5b: Totale onderlinge migratiesaldo per subregio SRE 2000 t/m

13 24 Nader bekeken: Verhuisgedrag Tijdens het opstellen van het Regionaal Woningbouwprogramma werd duidelijk dat er bij verschillende woningmarktpartijen behoefte is aan het intensiever monitoren van het daadwerkelijk verhuisgedrag van de inwoners van deze regio. Daarom heeft het SRE opdracht gegeven voor een onderzoek naar de verhuisstromen van huishoudens binnen, tussen én uit de 21 regiogemeenten. Het onderzoek daadwerkelijk verhuisgedrag geeft inzicht in de in 2008 en 2009 gerealiseerde verhuizingen. De resultaten van dit onderzoek zijn vastgelegd in één regionale rapportage en 21 lokale rapporten. De belangrijkste conclusies van de regionale rapportage (zie worden hier kort toegelicht. Bijna de helft van de huishoudens verlaat de gemeente In 2008 en 2009 zijn bijna huishoudens verhuisd binnen een gemeente in de regio. Nog eens zelfstandig wonende huishoudens en potentiële starters zijn vertrokken uit de gemeente naar een andere SRE-gemeente of een gemeente buiten de regio. Bijna de helft van de verhuizers verlaat dus de gemeente. Hiervan blijft wel 45% binnen de regio wonen. Gezinnen en kleine huishoudens vanaf 55 jaar zijn het meest gebonden aan de eigen gemeenten; hiervan verhuist tweederde binnen de gemeente. Binnengemeentelijk Vertrekkers uit de Vestigers in de gemeenten gemeenten Totaal Starter Klein huishouden Gezin Klein huishouden Totaal Aantal verhuizingen in 2008 en 2009 is nagenoeg gelijk gebleven Het verschil tussen de verhuizingen in de jaren 2008 en 2009 is interessant wordt voor het grootste deel nog gezien als een jaar met een gezonde woningmarkt, terwijl 2009 een echt crisisjaar was. Het blijkt dat in 2009 het aantal verhuizingen slechts gering is afgenomen (met circa 4% ten opzichte van 2008). Vooral gezinnen met kinderen zijn minder verhuisd. Dit heeft waarschijnlijk als oorzaak dat gezinnen met kinderen kwaliteitszoekers zijn en niet per se hoeven verhuizen. Omdat de verkoop van de eigen woning stagneerde, konden zij minder gemakkelijk een stap op de woningmarkt maken in Opvallend is dat de kansen voor starters zijn toegenomen. In 2009 hebben meer starters de woningmarkt betreden dan in Dit is mogelijk veroorzaakt door de afnemende druk op de woningmarkt Starter Gezin Klein huishouden 55- Klein huishouden 55+ Huishoudens tot 55 jaar gedragen zich anders dan ze wensen Het daadwerkelijke verhuisgedrag is vergeleken met de geuite verhuiswensen in het woonbehoeftenonderzoek van Als gekeken wordt naar drie doelgroepen (starters, huishoudens tot 55 jaar en de huishoudens van 55 jaar en ouder), dan wijkt vooral bij de huishoudens tot 55 jaar het werkelijke verhuisgedrag flink af van de woonwensen. Deze doelgroep is veel vaker in een huur woning terecht gekomen dan van te voren aangegeven. Een sluitende verklaring voor de discrepantie tussen wens en werkelijkheid ontbreekt. Het zou kunnen dat deze doelgroep de eigen mogelijkheden heeft overschat in het woonwensenonderzoek; maar het is ook mogelijk dat het aanbod in 2008 en 2009 niet aansloot bij de wensen van deze huishoudens. Doorstroomstrategie voor starters werkt niet altijd Enkele van de landelijke gemeenten beschikken over een duur woningbestand; minder dan 5% van de woning voorraad is een koopwoning met een waarde tot Bij verhuizing komt dan ook niet vaak een goedkope koopwoning vrij. Een doorstroomstrategie om starters te helpen, zal in die gemeenten daarom weinig zoden aan de dijk zetten. In deze gemeenten verdient het aanbeveling om vooral direct voor starters te bouwen. Het aanbod van goedkope koopwoningen kan ook verruimd worden door bijvoorbeeld sociale huurwoningen te verkopen. 25 Tabel A: Aantal verhuisde huishoudens SRE 2008 en 2009 Bron: Onderzoek daadwerkelijk verhuisgedrag, Companen 2011 Figuur A: Verschil aantal verhuisde huishoudens SRE 2008 en 2009 Bron: Onderzoek daadwerkelijk verhuisgedrag, Companen 2011

14 26 Hoofdstuk 3 Huishoudens

15 Hoofdstuk 3 Huishoudens In dit hoofdstuk wordt een beeld geschetst van de huishoudensontwikkeling in de afgelopen jaren. Ook wordt aan de hand van prognosecijfers weergegeven wat de te verwachten huishoudensontwikkelingen tot en met 2030 zijn. Verder komen in dit hoofdstuk onderwerpen als huishoudensgrootte en huishoudensinkomen aan de orde. Oorzaken en gevolgen van de huishoudensverdunning worden in dit hoofdstuk nader bekeken. Op 1 januari 2010 kende de regio huishoudens. Tot 2030 zal het aantal huishoudens nog toenemen tot ongeveer De huishoudensverdunning zet door: de relatieve groei van het aantal huishoudens (+9,2%) was in de afgelopen 10 jaren veel groter dan de groei van de bevolking (+3,7%). Het aantal huishoudens in de periode 2005 tot 2010 is het hardst gegroeid in de gemeenten Gemert-Bakel en Reusel-De Mierden. Op 1 januari 2010 is meer dan 34% van de huishoudens een eenpersoonshuishouden. Volgens de prognoses bestaat in 2030 ongeveer 37% van alle huishoudens uit één persoon. De gemiddelde huishoudensgrootte in deze regio is 2,29 personen. heeft de minste personen per huishouden (2,0); Reusel-De Mierden de meeste (2,59). De gemeenten Waalre (15,7%) en Son en Breugel (15,4%) hebben het grootste aandeel 75-plus huishoudens in de regio. Het gemiddelde besteedbare inkomen is in Waalre het hoogste en in het laagste. Inzicht in de huishoudensontwikkeling is van belang aangezien hier een directe relatie ligt met de woningbehoefte. De provinciale Bevolkings- en Woningbehoefteprognose geeft aan dat voor de periode tot 2030 nog een redelijk sterke groei van het aantal huishoudens verwacht wordt (tot huishoudens). Het bevolkingsaantal zal nog maar licht groeien tot 2030 en daarna zelfs krimpen. Oorzaken van de zogenaamde huishoudensverdunning (afname van het aantal personen per huishouden) en de bijbehorende toename van het aantal huishoudens, zijn te vinden in demografische (onder andere vergrijzing) en maatschappelijke aspecten (zoals toename van het aantal relaties dat beëindigd wordt). Meer over deze huishoudensverdunning in het kader Nader bekeken in dit hoofdstuk Randgemeenten De Peel De Kempen bevolking SRE huishoudens SRE 3.1 Huishoudensontwikkeling huishoudens per 1 januari 2010; huishoudensverdunning zet door Op 1 januari 2010 kende de regio huishoudens. Dat is een stijging van meer dan huishoudens ten opzichte van 1 januari 2000 en een stijging van huishoudens ten opzichte van 1 januari In diezelfde periode (2000 tot 2010) is de omvang van de bevolking gestegen met tot inwoners. Het aantal huishoudens is in de afgelopen tien jaren in absolute zin dus sterker gegroeid dan de bevolking. Ook relatief is het aandeel huishoudens veel sterker gegroeid: met 9,2% ten opzichte van een groei van de bevolking van 3,7%. Wordt de toename van het aantal huishoudens vergeleken met de toename van de woningvoorraad, dan blijkt dat het aantal huishoudens iets harder groeit dan dat de woningvoorraad toeneemt. De woningvoorraad is in de periode 2000 tot 2010 namelijk met woningen gegroeid, ten opzichte van de stijging van meer dan huishoudens in dezelfde periode Figuur 3.1a: Huishoudensontwikkeling per subregio SRE en provinciale prognose Figuur 3.1b: Bevolkings- en huishoudensontwikkeling SRE en provinciale prognose Aantal huishoudens groeit hardst in Gemert-Bakel en Reusel-De Mierden en minst hard in Waalre In alle gemeenten in de regio is het aantal huishoudens gegroeid in de periode 2005 tot Met name de landelijke gemeenten hebben de grootste groei doorgemaakt. Dit komt enerzijds doordat zij in staat zijn geweest om de bouwproductie op peil te houden. Anderzijds is de gezinsverdunning in het landelijk gebied aan een inhaalslag bezig ten opzichte van het stedelijk gebied, waar van oudsher de gemiddelde huishoudensgrootte al wat kleiner is. In Gemert-Bakel en Reusel-De Mierden is het aantal huishoudens het meest toegenomen in de afgelopen jaren; in Nuenen c.a. en Waalre het minst

16 Huishoudens 2005 Huishoudens 2010 Groei absoluut % groei Gemert-Bakel ,3% Reusel-De Mierden ,5% Bladel ,9% Someren ,8% Eersel ,6% Asten ,3% Heeze-Leende ,1% Veldhoven ,0% Cranendonck ,0% ,8% ,8% Geldrop-Mierlo ,1% Bergeijk ,8% Laarbeek ,6% Oirschot ,5% Valkenswaard ,8% Deurne ,8% Son en Breugel ,4% Best ,2% Nuenen c.a ,2% Waalre ,7% SRE ,4% Bladel Oirschot Eersel Bergeijk Best Veldhoven Waalre Geldrop- Mierlo Valkenswaard Son en Breugel Figuur 3.1c: Huishoudensgroei SRE Nuenen c.a. Laarbeek Reusel- De Mierden Heeze-Leende Cranendonck Someren Gemert-Bakel Asten Deurne Huishoudensontwikkeling % groei < 2,5 2, ,5 7,5-10 Tabel 3.1: Huishoudensontwikkeling SRE

17 3.2 Eenpersoonshuishoudens Huishoudensgroei voor het grootste deel door sterke groei eenpersoonshuishoudens; afname van categorie samenwonenden met kinderen Het aantal eenpersoonshuishoudens in de regio is de laatste jaren sterk gestegen. Op 1 januari 2000 waren van de huishoudens alleenstaand. Op 1 januari 2010 waren dat er van de ; een stijging van 29,5% naar 33,6%. Tot 2030 is een groei van ruim eenpersoonshuishoudens voorspeld ten opzichte van het aantal eenpersoonshuishoudens op 1 januari Het aantal alleenstaande huishoudens komt dan volgens prognoses uit op net geen ; ongeveer 37% van alle huishoudens. Het totaal aantal huishoudens groeit van 2010 tot 2030 met huishoudens. De groei van het totale aantal huishoudens zit dus voor een aanzienlijk deel in de groei van het aantal eenpersoonshuishoudens. Bijna 46% van se huishoudens bestaat uit één persoon Het aandeel eenpersoonshuishoudens in de regio ligt tussen 23% en 46%. De gemeente heeft zowel absoluut als procentueel het grootste aandeel eenpersoonshuishoudens. Dit is niet verwonderlijk aangezien deze gemeente van oudsher al een groot aandeel eenpersoonshuishoudens kent (mede door de aanwezigheid van universiteit en hogeschool). In vergelijking met universiteitssteden in de Randstad, waar het aandeel eenpersoonshuishoudens ruim boven de 50% ligt, is het aandeel in echter nog relatief beperkt. Tussen de landelijke gemeenten zijn geen grote verschillen te ontdekken. Het aandeel alleenstaanden ligt daar tussen de 23 en 26%. Aantal Eenpersoonshuishoudens Aandeel ,7% Het aantal eenpersoonshuishoudens groeit volgens de provinciale prognose relatief het sterkst in de Randgemeenten. In, maar vooral is de groei minder sterk. De gemeenten in De Kempen, De Peel en de Randgemeenten maken als het ware een inhaalslag in het aantal eenpersoonshuishoudens. Maar ook in deze subregio s zwakt de groei richting 2030 af. Opvallend is dat volgens de prognose in alle subregio s (behalve ) het aantal huishoudens in de categorie samenwonenden met kinderen fors afneemt tot In de Peelgemeenten gemiddeld met bijvoorbeeld 8% en in De Kempen zelfs met 11% ,0% Valkenswaard ,7% Geldrop-Mierlo ,6% Veldhoven ,9% Waalre ,6% Asten ,3% Randgemeenten De Peel De Kempen alle huishoudens eenpersoonshuishoudens Someren ,9% Eersel ,8% Deurne ,7% Gemert-Bakel ,5% Cranendonck ,5% Son en Breugel ,5% Oirschot ,4% Best ,4% Heeze-Leende ,3% Bladel ,3% Laarbeek ,0% Nuenen c.a ,2% Bergeijk ,1% Reusel-De Mierden ,3% 33 Figuur 3.2a: Ontwikkeling eenpersoonshuishoudens per subregio SRE en provinciale prognose Figuur 3.2b: Ontwikkeling huishoudens totaal en eenpersoonshuishoudens SRE en provinciale prognose SRE ,6% Tabel 3.2: Eenpersoonshuishoudens SRE 2010

18 3.3 Huishoudensgrootte se huishoudens zijn gemiddeld het kleinst; in Reusel-De Mierden het grootst De huishoudensgrootte in de regio is in de afgelopen tien jaar gedaald van 2,40 naar 2,28. De gemiddelde huishoudensgrootte is met 2,00 veruit het kleinste in de gemeente. Toch ligt dit cijfer nog aanmerkelijk hoger dan in andere universiteitssteden als Amsterdam (1,82) of Utrecht (1,91). In Reusel-De Mierden zijn er gemiddeld nog 2,59 personen per huishouden. Huishoudensgrootte Absolute afname ,08 2,00 0,08 Valkenswaard 2,40 2,25 0,15 Geldrop-Mierlo 2,39 2,31 0,08 2,35 2,31 0,04 Veldhoven 2,51 2,36 0,15 Waalre 2,44 2,38 0,06 Cranendonck 2,59 2,41 0,18 Nuenen c.a. 2,61 2,41 0,20 Son en Breugel 2,51 2,47 0,04 Best 2,56 2,49 0,07 Heeze-Leende 2,68 2,49 0,19 Asten 2,74 2,51 0,23 Bladel 2,73 2,51 0,22 Eersel 2,75 2,51 0,24 Bergeijk 2,71 2,52 0,19 Deurne 2,72 2,52 0,20 Gemert-Bakel 2,73 2,52 0,21 Laarbeek 2,72 2,53 0,19 Oirschot 2,73 2,55 0,18 Someren 2,76 2,57 0,19 Reusel-De Mierden 2,88 2,59 0,29 34 SRE 2,40 2,28 0,12 35 Tabel 3.3: Ontwikkeling huishoudensgrootte SRE

19 Nader bekeken: Huishoudensverdunning 2,8 2,7 2,6 2,5 2,4 2,3 2,2 2,1 Randgemeenten De Peel De Kempen bevolking huishoudens eenpersoonshuishoudens 36 Het aantal personen per huishouden in Nederland wordt steeds kleiner. Huishoudensverdunning wordt dat ook wel genoemd. Was het gemiddelde aantal personen per huishouden begin twintigste eeuw nog 4,5; inmiddels is dat gehalveerd. En de verwachting is dat in 2030 een gemiddeld huishouden in Nederland uit 2 personen zal bestaan. Een belangrijke oorzaak van deze daling is de sterke groei van het aantal een- en tweepersoonshuishoudens, onder meer doordat mensen vaker een latrelatie aangaan, vaker scheiden en het krijgen van kinderen uitstellen. Jongeren gaan eerder dan vroeger zelfstandig wonen. Ook de vergrijzing speelt een belangrijke rol: in de nabije toekomst zullen vooral ouderen ervoor zorgen dat het aantal kleine huishoudens toeneemt. Huishoudensverdunning zet door In 2005 heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) het rapport Scenario s voor huishoudensontwikkelingen in Nederland uitgegeven. Aan de hand van een viertal scenario s beschrijft dit rapport hoe de omvang en samenstelling van de huishoudens in Nederland in de komende veertig jaar mogelijk zullen veranderen. In al deze scenario s zal het proces van huishoudensverdunning tot 2040 doorgaan. De sterkste daling van de gemiddelde huishoudensgrootte vindt plaats in het zogenaamde Global Economy scenario naar 1,93 personen per huishouden. En de minst sterke daling in het Regional Communities scenario naar 2,19 personen. In 2010 was de gemiddelde huishoudensgrootte in deze regio 2,28 personen. Dit is lager dan het cijfer voor Noord-Brabant (2,31), maar hoger dan het Nederlandse gemiddelde van 2,24. In De Peel en De Kempen is de huishoudensgrootte met meer dan 0,2 personen afgenomen sinds 2000, terwijl in de stedelijke subregio s de afname 0,1 persoon of minder is Figuur B: Ontwikkeling huishoudensgrootte per subregio SRE In 2040 is 39% van de regionale huishoudens een eenpersoonshuishouden Volgens hoogleraar Demografie Jan Latten woont in Nederland over 25 jaar achter elke tweede deur een alleenstaande. Nederland wijkt daarin niet af van andere Europese landen. Volgens de provinciale prognose neemt in deze regio het aantal eenpersoonshuishoudens de komende 30 jaar met bijna toe. In figuur C is te zien dat de een persoonshuishoudens veel sterker en langer blijven groeien dan het totaal aantal huishoudens. Gemiddeld is in 2040 ongeveer 39% van alle huishoudens een eenpersoons huishouden, met als uitschieter de gemeente met 46%. Maar ook in De Peel en De Kempen zal bijna één op de drie huishoudens een eenpersoonshuishouden zijn. Opvallend is dat eenpersoons huishoudens onder alle leeftijden voorkomen. De tijd dat voornamelijk jongeren (nog) en senioren (weer) alleen door het leven gingen is Figuur C: Ontwikkeling bevolking, huishoudens totaal en eenpersoonshuishoudens SRE en provinciale prognose voorbij. Uiteraard zijn bij jong en oud de singles nog steeds het sterkst vertegenwoordigd, maar in vergelijking met 25 jaar geleden is er een opvallende verschuiving opgetreden. Meer dan de helft van alle alleenstaanden is nu tussen de 35 en 70 jaar oud volgens het WoON uit Hebben kleinere huishoudens andere woonwensen? Betekent deze toename van kleinere huishoudens dat er een heel ander soort woningen gebouwd moet worden? Of op een andere locatie wellicht? Hebben deze kleinere huishoudens significant andere wensen dan een meerpersoonshuishouden? Eind 2011, begin 2012 worden de eerste resultaten van het Regionaal Woonbehoeften onderzoek 2011 bekend gemaakt. Dan verwachten we een eerste antwoord te krijgen op deze vragen. Wat in ieder geval duidelijk is, is dat door de huishoudensverdunning ook in de komende jaren nog een behoorlijke woningproductie nodig is. Ook al loopt het bevolkingsaantal in sommige gemeenten al terug. 37

20 3.4 Leeftijdsopbouw Grootste aandeel 75-plus huishoudens in Waalre en Son en Breugel In de gemeenten Waalre en Son en Breugel is zowel het aandeel 65-plus als 75-plus huishoudens het grootst van alle gemeenten in de regio. Van meer dan 15% van alle huishoudens in deze gemeenten is de hoofdbewoner 75 jaar of ouder. In de gemeenten Best (9,9%) en (9,6%) is het aandeel 75-plus huishoudens het kleinst, zoals is op te maken uit tabel 3.4. In figuur 3.4a is te zien dat met name in de Randgemeenten, De Kempen en De Peel het aandeel 65-plus huishoudens flink is toegenomen vanaf 2000: gemiddeld met ongeveer 6%. In is het aandeel met ongeveer 2% toegenomen, terwijl dit in gelijk is gebleven. Figuur 3.4b laat ongeveer eenzelfde beeld zien: flinke toenames van het aandeel 75-plus huishoudens in Randgemeenten, De Kempen en De Peel en een lichte toename in en ook. 29% 27% 25% 23% 21% Randgemeenten De Peel De Kempen 13% 12% 11% 10% 9% Randgemeenten De Peel De Kempen 38 Aandeel 75+ huishoudens Aandeel 65+ huishoudens Waalre 15,7% 32,1% Son en Breugel 15,4% 32,0% Heeze-Leende 13,8% 29,5% Valkenswaard 13,3% 29,4% Eersel 12,6% 28,1% Geldrop-Mierlo 12,5% 27,0% Oirschot 12,4% 25,9% Veldhoven 12,1% 26,1% Bergeijk 11,9% 27,5% Someren 11,8% 26,9% Deurne 11,6% 26,4% Nuenen c.a. 11,6% 28,6% 11,1% 21,8% Cranendonck 11,1% 26,3% Laarbeek 10,8% 25,2% Asten 10,7% 25,9% Gemert-Bakel 10,7% 23,1% Bladel 10,5% 25,4% Reusel-De Mierden 10,2% 22,9% Best 9,9% 22,9% 9,6% 21,3% SRE 11,4% 24,5% 19% 17% 15% Figuur 3.4a: Ontwikkeling aandeel 65-plus huishoudens per subregio SRE % 7% 6% Figuur 3.4b: Ontwikkeling aandeel 75-plus huishoudens per subregio SRE Huishoudensinkomen Het gemiddelde gestandaardiseerde huishoudensinkomen is volgens het CBS het besteedbaar inkomen gecorrigeerd voor verschillen in grootte en samenstelling van het huishouden. Dit wordt gecorrigeerd om inkomens van huishoudens van verschillende grootte en samenstelling vergelijkbaar te maken. Waalre heeft hoogste gemiddelde huishoudensinkomen; het laagste De inwoners van de gemeente Waalre hebben het hoogste gestandaardiseerde huishoudensinkomen van deze regio. Het laagste gemiddelde inkomen hebben de huishoudens binnen de gemeente. De gegevens over de inkomens stammen uit 2008; dit zijn de meest recente cijfers die beschikbaar zijn. Het gemiddelde gestandaardiseerde huishoudensinkomen in Zuidoost-Brabant ligt op Het inkomensniveau in Zuidoost-Brabant ligt exact op het gemiddelde van Noord-Brabant, maar boven dat van Nederland ( ). 39 Tabel 3.4: Aandeel 65-plus en 75-plus huishoudens SRE 2010