Voorzittersoverleg Technische Geneeskunde DE COMMISSIES De commissie Tandheelkunde

Transcriptie

1 VOORWOORD De Dr G.J. van Hoytema Stichting heeft in het jaar 2013 een grote verandering doorgemaakt voor wat betreft de organisatie op het bureau. De directeur, Ineke ten Bokkel Huinink, heeft per 1 mei de stichting verlaten om van haar pensioen te gaan genieten. Zij is ruim tien jaar werkzaam geweest voor de stichting en we zijn haar veel dank verschuldigd voor haar diensten. Op 25 april hebben wij onder het genot van een hapje en een drankje afscheid van haar genomen bij Buitenplaats De Houtmaat in Hengelo onder fantastische weersomstandigheden. Gedurende het jaar is er een paar keer overleg geweest met het management van de Twents Medische Coöperatie. Dit is een samenwerking van het Medisch Spectrum Twente en de Ziekenhuis Groep Twente, locaties Almelo en Hengelo, en heeft als doel het behouden van topklinische en complexe medisch specialistische zorg in Twente. Een onderdeel hiervan is ook de samenwerking van de Medical School van het MST en de ZGT Academie. De intentie is uitgesproken om tot een samenwerking te komen op het gebied van bij- en nascholing. En tevens wordt er naar gestreefd om een hoogwaardig regionaal scholings- en onderzoekscentrum te realiseren, dat een bovenregionale uitstraling zal hebben en waarin de Medical School Twente, de ZGT Academie participeren in TMCverband samen mede de Dr G.J. van Hoytema Stichting. Dit is een positieve ontwikkeling voor ons en de gesprekken zullen naar aanleiding van deze intentie een vervolg krijgen in 2014 om het in de praktijk vorm te gaan geven. In het kader van de op handen zijnde samenwerking met TMC heeft het bestuur gemeend voorlopig geen opvolger te benoemen voor de vertrekkende directeur. Haar werkzaamheden worden waargenomen door de huidige bureaumedewerkers totdat de organisatie en de profilering van die functionaris in overeenstemming gebracht kunnen worden met de eisen die het nieuwe instituut stelt. Het aantal cursisten is gedaald ten opzichte van het jaar ervoor. Er werden in totaal 3 cursussen minder gegeven dan in 2012, een vergelijkbaar aantal met Er moesten 6 cursussen worden 1

2 geannuleerd vanwege te weinig aanmeldingen. Er bestaat zorg over de aanmeldingen in zijn algemeenheid. Er valt een trend waar te nemen dat steeds minder medisch specialisten en huisartsen onze na- en bijscholing bezoeken. De specialisten werken steeds specialistischer en adequate nascholing voor deze groepen is voor ons moeilijk te realiseren en wordt vaak gezocht op internationaal niveau. Tevens is het scholingsaanbod groot, er is veel concurrentie en dat geldt zeker ook voor de huisartsen, die vaak ook de nascholing in eigen hand houden. Het blijft een punt van aandacht voor de medisch specialisten commissie. In de samenstelling van het bestuur is er één wisseling geweest. De zittingstermijn van Geert Boenk, die namens de tandartsencommissie in het bestuur zat, is verstreken en hij is opgevolgd door Judith ten Dolle, ook werkzaam als tandarts. Wij willen Geert hierbij hartelijk danken voor zijn inbreng en de plezierige samenwerking. Alhoewel hij nu geen bestuurslid meer is, blijft hij wel voorzitter van de commissie Tandheelkunde. Voorzittersoverleg Op 5 februari werd er een voorzittersoverleg gehouden. Voorafgaande aan dit overleg heeft Martha Riemsma van bureau Twinkeling een korte presentatie gehouden over het onderwerp marketing. Het ligt in de bedoeling dat dit onderwerp ook verder besproken zal worden in de verschillende commissies en dat het punt in een volgend overleg verder uitgediept zal gaan worden. Technische Geneeskunde In 2013 is er overleg gevoerd met Technische Geneeskunde over de na- en bijscholing. Er is gebleken dat in de praktijk dit heel anders is gelopen dan aanvankelijk werd gedacht. De scholingen van Technische Geneeskunde zijn vaak voor kleine groepen, de organisatie daarvan kunnen zij dan goed zelf regelen en bovendien is een samenwerking met de Dr G.J. van Hoytema Stichting dan relatief duur. Bovendien vraagt het in de markt zetten van het scholingsaanbod een hele andere strategie en netwerk dan dat van ons. Op grond daarvan is in goed overleg besloten dat TG de organisatie van hun cursussen in eigen beheer zal gaan doen, voor grotere bijeenkomsten maken zij graag gebruik van de diensten van de van Hoytema Stichting. De contacten zullen warm worden gehouden in die zin dat er jaarlijks twee maal een overleg zal worden gepland om elkaar op de hoogte te houden van elkaars activiteiten DE COMMISSIES De commissie Tandheelkunde Als vanouds nam het aanbod van de cursussen tandheelkunde een groot deel in van het totale cursusaanbod van de stichting. Naast de verschillende praktische cursussen voor assisterenden werden er twee grote congressen gehouden. In het voorjaar met het thema Geriatrie in de tandheelkunde en op vrijdag 13 december werd het congres Vrijdag de 13 e gehouden : wat er fout kan gaan in de tandartsenpraktijk en hoe het op te lossen. Gezien het feit dat er op deze datum forse concurrentie was van andere congresorganisaties en daardoor relatief gezien grote opkomst bij dit congres en ook de goede evaluatie is besloten om dit congres te herhalen op vrijdag de 13 e juni Het traditionele COBIJT-congres in het laatste weekend van september was een succes met 173 deelnemers en wederom mooi weer en had als thema Bijzondere tandheelkunde op de kaart. Het 2

3 feest werd gehouden bij Buitenplaats De Houtmaat in Hengelo en aan de bij dit congres behorende traditionele problemen met het vervoer werd ook dit jaar een vervolg gegeven. Moest de kleine endocursus van twee dagen in 2012 nog worden geannuleerd vanwege te weinig aanmeldingen, nu werd de cursus overboekt. Er konden echt niet meer deelnemers dan 30 worden geplaatst en er werd zelfs een korte wachtlijst opgesteld van mensen die pas in 2014 kunnen gaan deelnemen. HBO-commissie Helaas heeft de HBO-commissie geen cursus georganiseerd in Wel hadden zij eind cursussen en staat voor begin 2014 het symposium Verloskunde en Neonatologie op stapel. Commissie Geriatrie De commissie Geriatrie heeft in november het symposium Dementie en Euthanasie georganiseerd in De Broeierd waar ruim 50 deelnemers aanwezig waren, de meesten werkzaam in de verpleeg- en verzorgingshuizen in de regio, maar ook vanuit de regio Noord-Brabant en Groningen hadden enkelen de reis naar Twente gemaakt. Het symposium werd beoordeeld met een 8. Apothekerscommissie De apothekerscommissie heeft in cursussen georganiseerd, in februari over Social Media. Moeten we wel of niet gebruik maken van Facebook, Twitter en LinkedIn in de apotheek? Volgens Jaap Hof is het nu het moment om er aan te gaan beginnen, nu mag je en kun je nog fouten maken, over een paar jaar heb je misschien de boot gemist. Bij de apothekers is het niet anders dan bij andere beroepsgroepen, je hebt er die gelijk enthousiast zijn en er zijn ook altijd degenen die het helemaal niet zien zitten. Maar het blijft interessant om toch op de hoogte te zijn van de ontwikkelingen op het gebied van Social Media. Deze cursus heeft er onder andere toe geleid dat de bureaumedewerkers in het najaar ook een cursus Social Media zijn gaan volgen om op deze manier de Van Hoytema Stichting duidelijker op de kaart te zetten en om onze volgers en likers snel van ons cursusaanbod op de hoogte te brengen. Op 3 juni werd de cursus Highlights in de farmacie georganiseerd over een 3-tal onderwerpen, 3

4 antistolling, diabetes en over het anticholinergicum glycopyrronium. De apothekers beoordeelden deze cursus met een 7,9. Helaas hebben we in november de cursus moeten annuleren vanwege te weinig deelnemers en omdat 1 van de sprekers in verband met grote drukte op zijn werk liever afzag van het geven van zijn presentatie voor een zo kleine groep. Commissie Verpleging en Verzorging In de zomer hebben we afscheid genomen van commissielid Nanny Bartelink. Zij heeft vanaf de start deel uitgemaakt van de commissie en vond het nu tijd voor andere dingen. Naar een opvolger vanuit het Roessingh wordt nog gezocht. Er is een start gemaakt met bezoeken aan de opleiders van de grote zorginstellingen in de regio om te peilen wat de behoeften zijn op scholingsgebied en om ze te informeren over de stichting. In het voorjaar hebben Dorothe Derksen en Ada Marres een bezoek gebracht aan Livio, Carint Reggeland en Zorggroep Sint Maarten en bij alle drie organisaties werd de mening van de commissie bevestigd dat het aanbod voor deze beroepsgroep moet bestaan uit vakoverstijgende onderwerpen geschikt voor alle werkgebieden, de meer vakinhoudelijke scholing wordt door de organisaties zelf geregeld. In juni werd de avond Je ziet het pas als je het gelooft georganiseerd, een avond over de nieuwe meldcode betreffende ouderenmishandeling en ontspoorde zorg. Zelfs dit actuele onderwerp bracht niet het verwachte aantal deelnemers, het lijkt er op dat de beschikbare budgetten voor scholing van de beroepsgroep Verpleging en Verzorging niet toereikend zijn om veel mensen dergelijke bijeenkomsten te laten bijwonen. Een ander bijkomend punt is dat de deelnemers vaak niet worden gecompenseerd in de tijd door hun werkgever. Verder is er overleg geweest met vertegenwoordigers van de commissie Zorgtechnologie en de commissie Geriatrie over het gezamenlijk organiseren van een bijeenkomst over de risico s van het gebruik van technologie in de zorg waarvan het de bedoeling is dat die in 2014 wordt gehouden. Commissie Zorgtechnologie Door deze commissie zijn in 2013 geen concrete dingen georganiseerd, maar wel is er gewerkt een de voorbereidingen van een drietal activiteiten voor 2014: - Avond over Extracorporale Shockwave Therapie voor fysiotherapeuten - Congres over Zitten in samenwerking met ISPO Nederland voor revalidatieartsen, fysio-en ergotherapeuten - Het gebruik van technologie om de bewegingsvrijheid te vergroten zonder de veiligheid te verlagen, dit in samenwerking met de commissie Verpleging en Verzorging en de commissie Geriatrie. Wieke van Vuuren heeft dit jaar afscheid genomen van de commissie vanwege een verhuizing naar Utrecht. Een opvolger wordt niet direct gezocht, er wordt gewacht tot een geschikt persoon zich aandient. Medisch specialisten commissie Er werd dit jaar afscheid genomen van Ineke ten Bokkel Huinink als vertegenwoordiger van het bureau voor deze commissie, Ada Marres zal haar taak in dezen overnemen. Activiteiten van de commissie: 4

5 - Nieuwe voorzetten in de oncologie, werd voor de derde keer georganiseerd. Helaas voor de laatste keer in de Grolsch Veste, dit is voor de sponsoren niet meer toegestaan vanwege het recreatieve karakter van deze accommodatie. Voor 2014 moeten we dus op zoek naar een andere congreslocatie. Een dag voorafgaande aan de bijeenkomst liet de Belgische keynotespeaker tot zijn grote spijt weten dat hij niet kon komen vanwege ziekte. Gelukkig kon op het laatste moment vervanging worden gevonden in de persoon van Machteld Wymenga, internist-oncoloog in het MST, die een goed verhaal hield over de kosten van de behandeling van oncologiepatiënten, een onderwerp dat tijdens de borrel na afloop nog genoeg gesprekstof opleverde. - Medisch café: Minimaal invasieve procedures van de wervelkolom. Deze avond werd voornamelijk bezocht door fysiotherapeuten. - Medisch café Hoe lang ga je door met behandelen moest worden geannuleerd, er waren slechts 5 aanmeldingen. Hieruit blijkt weer dat de artsen toch liever een keuze maken voor vakinhoudelijke onderwerpen. - Congres Thoraxchirurgie, na aanvankelijk een moeizame start qua aanmeldingen waren er gelukkig nog 78 deelnemers, wel iets minder dan gehoopt, maar een heel acceptabel aantal. Ook voor dit congres werd enkele dagen afgezegd door een belangrijke spreker uit Amerika, die twee voordrachten zou houden, wegens een sterfgeval. Door hard werken van de leden van de programmacommissie werden de opengevallen tijden opgevuld en waren de deelnemers tevreden over de geboden oplossingen. Dit jaar werd voor de veertiende keer de basiscursus ECG gegeven. EN VERDER ALS-congres Op 13 november werd het 10-jarig bestaan gevierd van het ALS-centrum met een congres in de Jaarbeurs te Utrecht, waarbij ruim 250 deelnemers aanwezig waren. De deelnemers maken vooral deel uit van de ALS-behandelteams van de verschillende revalidatiecentra in het land. Als publiekstrekker was daar: Ammar Al Chalabi, neuroloog in King s College te London met zijn presentatie Risk factors and ALS; nature, nurture, age and luck waarin werd verteld wat er bekend is over de risicofactoren bij het ontstaan van ALS. De geheel vernieuwde zalen in de Jaarbeurs, het grote aantal sponsoren en de enthousiaste deelnemers hebben bijgedragen tot een feestelijk en succesvol congres, dat al voor de derde keer door ons werd georganiseerd in opdracht van het ALS-centrum met als stuwende kracht dr. Leonard van den Berg en niet te vergeten verpleegkundig specialist Nienke de Goeijen als spin in het web. 5

6 Eindconferentie Verpleegkundig leiderschap van uit Best Practice Units, Sta voor je vak! Op 28 november werd deze conferentie georganiseerd in samenwerking met het MST en Saxion als afsluiting van een tweejarig durend veranderingsproject, waarbij de verpleegkundige rechtstreeks invloed uitoefent op het verbeteren van de kwaliteit van zorg en veiligheid van de patiënt met als resultaat excellente en onderbouwde patiëntenzorg, en dit leidt tot inhoudelijke inspiratie en stimuleert innovatief gedrag bij verpleegkundigen. De eindconferentie werd gehouden in het Muziekcentrum in Enschede. In het ochtendprogramma namen vooraanstaande sprekers de deelnemers mee op hun weg die zij hebben bewandeld om van ideeën te komen tot daadkracht of van verpleegkundige tot evidence based handelen, maar ook de weg van verpleegkundige tot hoogleraar Verplegingswetenschap. Tijdens de middagsessie presenteerden verpleegkundigen hun eigen verbetertraject op diverse manieren. Al met al werd het voor de aanwezigen een inspirerende dag die goed gewaardeerd is. PROMOTIECURSUSSEN Promotiecursus 26 april In het voorjaar werd naar aanleiding van de promotie van Nienke Nijhof het symposium Dementie en Technologie georganiseerd, waar we bijna 100 deelnemers mochten verwelkomen in gebouw Waaier op het terrein van de Universiteit Twente. De deelnemers kwamen uit het hele land en hierbij zagen we een groot aantal vanuit het management van verpleeg- en verzorgingshuizen. Ook verplegenden en verzorgenden waren goed vertegenwoordigd. Duidelijk een onderwerp dat leeft binnen deze beroepsgroepen. 6

7 De andere twee promotiecursussen hadden helaas wat minder belangstelling. Medicatiebeoordeling bij de oudere patiënt trok 25 belangstellenden en de avond met de titel Internet en de zorg: empower patiënten via ehealth moest worden geannuleerd vanwege te weinig aanmeldingen. De toekomst Wat de toekomst betreft wordt er verder gewerkt aan de samenwerking met de ziekenhuizen. Er zal een intentieverklaring worden ondertekend en een projectgroep in het leven worden geroepen die zich bezig gaat houden met de verdere invulling van de samenwerking. In ieder geval is de sfeer in het overleg tussen de verschillende partijen uitermate plezierig. Daarnaast blijft de stichting haar activiteiten voortzetten zoals voorheen. Gezien de dalende trend van het aantal deelnemers en het aantal cursussen wordt er extra inspanning gevraagd van medewerkers en vrijwilligers van de stichting. In het kader hiervan wordt er gewerkt aan het creëren van een grotere naamsbekendheid en profilering van de stichting door het toenemend gebruik van social media en door contacten te leggen en te vernieuwen met organisaties in de regio die op de een of andere manier betrokken zijn bij de zorg. 7

8 Personeel en vrijwilligers Personeel Mevr. W.P.M. ten Bokkel Huinink-Pelser, directeur, tot 1 mei 2013 Mevr. M.G. Brandenbarg-Kalwij, cursuscoördinator Mevr. A.A. Marres-de Boer, medewerker algemene zaken Mevr. H.P. van der Veer, cursuscoördinator Mevr. J. Voogsgeerd-Meijer, administrateur Vrijwilligers Bestuur Mr. drs. C. Boom, oud bestuurslid Saxion Hogescholen, voorzitter Drs. F. Steenhuisen, manager FEAZ-controller, secretaris/penningmeester Mevr. drs. J.M. ten Dolle, tandarts Dr. C. Terleth, medisch directeur Revalidatiecentrum Het Roessingh Dr. L. van Bergeijk, internist n.p. Mevr. drs. W. Koning-Mulder, internist n.p. Prof. dr. ir. E. W. Hans, hoofddocent Zorglogistiek aan de Universiteit Twente Commissie Tandheelkunde Drs. G.H. Boenk, tandarts, voorzitter Drs. H.F.J. de Bont, tandarts Drs. K. van Aken, tandarts Drs. H.J. Arke, tandarts Mevr. drs. J.M. ten Dolle, tandarts Mevr. J. Ponsioen, mondhygiëniste Mevr. M. Kroep, mondhygiëniste Drs. R. Horsthuis, kaakchirurg Mevr. drs. N. Yilmaz, tandarts Commissie Geriatrie Mevr. drs. H. Berger, psycholoog Mevr. drs. B.W. de Geus, klinisch neuropsycholoog Mevr. drs. R. Dingenouts, specialist ouderengeneeskunde Mevr. drs. R. Vedders, geestelijk verzorger Drs. P. Dubbeld, klinisch geriater Mevr. drs. M. Meuwissen, ouderenpsychiater n.p. Apothekerscommissie Mevr. drs. E. Geers, apotheker, voorzitter Mevr. drs. R. Jurgens, apotheker Mevr. drs. C. Jansen-Olimulder, apotheker Drs. P.M. Komduur, apotheker Drs. H.L. Hoge, ziekenhuisapotheker i.o. 8

9 Medisch specialistencommissie Drs. J.J.W. Prick, neuroloog, voorzitter Dr. B. Mulder, microbioloog Mevr. dr. M. Smeets, oncologisch hematoloog Dr. W. Luijsterburg, klinisch fysicus Mevr. dr. G.A. Meins, orthopedisch chirurg Mevr. drs. S. Lunter, psychiater Drs. M. Lutke Holzik, chirurg Mevr. dr. J. Fleuren, revalidatiearts Drs. E. Hermans, chirurg i.o. Drs. P. Marinus, huisarts Mevr. drs. E. van der Ziel, huisarts HBO-commissie Drs. P. Nijhof, bewegingswetenschapper en fysiotherapeut, voorzitter Mevr. M.J. de Groot-Bos, verloskundige Mevr. W. de Groot-Wevers, kinderverpleegkundige Mevr. C. te Winkel, logopedist Dhr. S. Peters, fysio-/manueeltherapeut Mevr. R. Huurneman, fysiotherapeut Mevr. I. Podt, logopedist Commissie Zorgtechnologie Dr. J. Reenalda, senior onderzoeker Ir. W.M. Kleine, biomedisch technoloog Ir. A. Bergsma, biomedisch technoloog Ir. K.J. Snijders, biomedisch technoloog Commissie Verpleging en Verzorging Mevr. D. Derksen, voormalig stafmedewerker zorg, voorzitter Dhr. C.J.H. van den Berg, opleider verpleegkundige en verzorgende beroepen Mevr. drs. M. van Dort-Methorst, beleidsmedewerker zorgopleidingen Mevr. drs. T. Takens, docent opleiding verpleegkunde Mevr. N. Bartelink, CVA-nazorgverpleegkundige Mevr. A.M.A. ter Haar-Franke, Intensive Care verpleegkundige Mevr. N. Zieverink-Wardenburg, locatiehoofd Commisie Technische Geneeskunde Ir. R. Burie, biomedisch werktuigbouwkundige, manager ECTM Drs. B. van Driel, chirurg n.p. Mevr. Y.E.T. Reeuwijk, MSc Technische Geneeskunde Commissie JGZ Overijssel Mevr. drs. P.J. Jonker, arts M&G, jeugdarts Mevr. drs. E. de Gauw, jeugdarts Drs. I.W.M. Eijsink, jeugdarts Regionaal Sociaal Geneeskundigen Oost Drs, J.W. van Zadelhoff, verzekeringsarts, Drs. D.W. Seyfert, verzekeringsarts Drs. J.G.F. Beens, bedrijfsarts Dr. A.N.H. Weel, bedrijfsarts 9

10 CURSUSOVERZICHT 2013 JANUARI Themadag Elektrochirurgie OP VII RSGO: cardiologische problematiek en arbeidsparticipatie medisch specialisten, TG-ers, BMT-ers en klinisch fysici tandartsen bedrijfs- en verzekeringsartsen FEBRUARI Radiologie voor assistenten tandartsassistenten Social media in business apothekers JGZ. Ouders een complexe cliënt jgz artsen MAART Locale anesthesie tandarts assistenten Radiologie voor assistenten tandartsassistenten Patiëntenparticipatie multidisciplinair APRIL Laparoscopiecursus Medisch specialist i.o. Endo Holtweijde tandartsen Protocollair werken en mondhygiene-instructie tandartsassistenten COST-congres MIAS-event Zitadvies Geriatrie in de tandheelkunde Seminar Zitten Bengt Engström revalidatieartsen en meer multidisciplinair paramedici tandartsen paramedici RSGO: communicatie: niet alles is wat het lijkt bedrijfs- en verzekeringsartsen fysio's, sociaal geneeskundigen, En ze leefden en werkten nog lang en gezond arbeidsdeskundigen huisartsen, specialisten Promotie Dementie en Technologie ouderengeneeskunde e.a. MEI JGZ: diagnoses a vue jgz artsen Communicatie en social media Nieuwe voorzetten in de oncologie Supragingivale ultrasone gebitsreiniging tandartsen medisch specialisten en verpleegkundig specialisten tandarts assistenten JUNI Highlights in de farmacie apothekers Laparoscopiecursus medisch specialist i.o. Minimaal invasieve procedures wervelkolom medisch specialisten en fysiotherapeuten Je ziet het pas als je het gelooft verpleging en verzorging SEPTEMBER Medicatiebeoordeling bij de oudere patiënt multidisciplinair Lokale anesthesie tandarts assistenten Obesitascongres Dordrecht paramedici en verpleegkundigen Cobijt: Bijzondere Tandheelkunde op de kaart tandartsen en assisterenden OKTOBER CASH-3-vasculair vaatchirurgen i.o. RSGO: Wat is er aan de hand? bedrijfs- en verzekeringsartsen Basiscursus ECG huisartsen en arts-assistenten 1 0

11 Competentiescreening preventieassistent tandartsassistenten NOVEMBER Dementie en euthanasie geriatrie Zitadvies paramedici Radiologie voor assistenten tandarts assistenten Preventiecursus tandartsassistenten ALS-congres multi disciplinair JGZ: Lichamelijke opvoeding en sportadvies jgz artsen Verpleegkundig leiderschap verpleegkundigen en medisch managers Vervolgcursus preventie assistent tandartsassistent DECEMBER Ergonomie bij minimaal invasieve chirurgie Thoraxchirurgie Vrijdag de 13e medisch specialisten en okassistenten chirurgen, longartsen tandartsen 1 1

12 KERNCIJFERS OVER 2013 OVERZICHT AANTAL CURSISTEN OVERZICHT AANTAL CURSUSSEN Tandheelkunde Geriatrie Apothekers Medisch specialisten Huisartsen Sociale geneeskunde HBO V en V Gedragsdeskundigen Technische Geneeskunde Promoties Overigen TOTAAL

13 BALANS PER 31 DECEMBER 2013 (in euro's) 31-dec dec dec dec-12 VASTE ACTIVA EIGEN VERMOGEN Materiële vaste activa Inventaris Tandartsencommissie KORTLOPENDE SCHULDEN VLOTTENDE ACTIVA Crediteuren Belastingen en sociale lasten Voorraden Overige schulden Kortlopende vorderingen Debiteuren Belastingen en sociale lasten Overige vorderingen Liquide middelen

14 EXPLOITATIEREKENING Begroot Opbrengsten Cursusgerelateerde bijdragen: Bijdragen deelnemers Overige bijdragen Totale opbrengsten Uitgaven Wetenschappelijk onderzoek/ publicatie Kosten Directe cursuskosten Afschrijvingen Bureaukosten Exploitatiesaldo Financiële baten en lasten Exploitatieresultaat