Module Oriënteren en Organiseren

Transcriptie

1 Module Oriënteren en Organiseren 1

2 2

3 Inhoud van deze module De module Oriënteren en Organiseren bestaat uit twee delen: Deel I Oriënteren Deel II Organiseren In deel I krijgt de GGD handreikingen om te verkennen of er draagvlak bestaat voor invoering van de Gezonde School, bij de GGD zelf, de gemeente, de scholen en de preventiepartners. U krijgt onder meer informatie over: de belangrijke spelers binnen deze organisaties; onderwerpen voor een oriënterend gesprek; de meerwaarde van de Gezonde School voor de verschillende partijen; manieren om de Gezonde School aan te kaarten bij scholen. Deel II geeft informatie over het opzetten van een projectorganisatie voor de Gezonde School, met aandacht voor: de interne organisatie binnen de GGD; de samenwerking met de preventiepartners; de organisatie op de school; het communicatieplan. 3

4 4

5 Inhoud Module Oriënteren en organiseren Deel I Oriënteren 1 Inleiding 7 2 Oriënteren binnen de GGD 11 3 Oriënteren met de gemeente 15 4 Oriënteren met de preventiepartners 19 5 Oriënteren met de school 23 Deel II Organiseren 30 1 Inleiding 31 2 De projectorganisatie binnen de GGD 33 3 Het organiseren van samenwerking met de preventiepartners 37 4 De projectorganisatie in de school 39 5 Taakverdeling 47 6 Communicatie 51 7 Aanbevelingen voor succes 57 Literatuur 58 Module Oriënteren en Organiseren april

6 6 Deel I Oriënteren

7 1 Inleiding Doel Met de handreikingen uit deel I van deze module kunnen professionals van de GGD de mogelijkheden van het werken met de Gezonde School verkennen bij de GGD, de gemeente, de scholen en de preventiepartners. Het doel van deel I is: de GGD, de gemeente, de scholen en de preventiepartners nemen een weloverwogen besluit over het al dan niet invoeren van de Gezonde School. Verwachte resultaten Na het doorlopen van deel I van deze module, kunt u de volgende resultaten verwachten: Verwacht resultaat voor de school De school kent de mogelijkheden van de Gezonde School en de meerwaarde ten opzichte van de huidige inspanningen voor gezondheidsbevordering. Ook weet de school in grote lijnen hoe de taakverdeling zal zijn bij invoering van de Gezonde School en hoeveel tijd en geld de school moet inzetten. Op basis daarvan heeft de school een weloverwogen besluit genomen over de invoering van de Gezonde School en de eventuele voorwaarden. Verwacht resultaat voor de GGD De afdelingen binnen de GGD hebben gezamenlijk de voor- en nadelen van de Gezonde School besproken en zijn tot een gedeelde visie gekomen. Op hoofdlijnen is helder welke taken en rollen de verschillende afdelingen vervullen bij de invoering van de Gezonde School. Het management heeft op basis daarvan een weloverwogen besluit genomen over de invoering van de Gezonde School. Verwacht resultaat voor de gemeente De gemeente is op de hoogte van de mogelijkheden en de meerwaarde van de Gezonde School. Er is een duidelijk beeld over de manier waarop de Gezonde School het lokale gezondheidsbeleid kan versterken en op hoeveel scholen invoering zou kunnen plaatsvinden. Eventueel is helder welke thema s aanbod komen op de scholen en welk aanbod op scholen door de gemeente gefinancierd wordt. De gemeente en de GGD weten welke rol de gemeente kan spelen bij de structurele gezondheidsbevordering. Op basis hiervan heeft de gemeente een weloverwogen besluit genomen over het invoeren van de Gezonde School en de eventuele voorwaarden die daarbij gelden. Verwacht resultaat voor de preventiepartners De preventiepartners hebben gezamenlijk de voor- en nadelen van de Gezonde School besproken en een gedeelde visie ontwikkeld over de invoering van deze werkwijze. De partners weten hoe ze kunnen samenwerken aan de Gezonde School en welke bijdragen ieder kan leveren. Op basis daarvan hebben de verschillende partners besloten of zij meedoen aan de Gezonde School. Module Oriënteren en Organiseren deel 1 april

8 Stap voor stap De Gezonde School is bij lang niet alle partijen een bekend fenomeen. Wie zich gaat oriënteren op mogelijke samenwerking in de Gezonde School, zal aandacht moeten besteden aan verschillende stadia in de motivatie: 1. Informeren. De eerste stap is in gesprek komen en informatie verstrekken. Passende strategieën zijn passieve verspreiding van informatie, het aanbieden van educatieve materialen en het organiseren van didactische educatieve bijeenkomsten. 2. Enthousiasmeren. De tweede stap is mensen enthousiast maken en ervan overtuigen dat de Gezonde School een goede innovatie is. Bezoeken van deskundigen, de inzet van opinieleiders en interactieve bijeenkomsten kunnen daaraan bijdragen. 3. In beweging brengen. Voor de invoering van de Gezonde School moet u mensen werkelijk tot ander gedrag aanzetten. Dat stimuleert u bijvoorbeeld door betrokkenen mee te laten denken en door geschikte financiële en organisatorische voorwaarden te creëren. Meer informatie over het invoeren van innovaties en het motiveren van mensen vindt u in Moulding et al. (1999) en Prochaska en DiClemente (1983). Voorwaarden voor effectief draagvlak creëren Rogers (1995) geeft enkele basisprincipes voor het succesvol implementeren van innovaties, die ook op het implementeren van de Gezonde School van toepassing zijn: toon het voordeel aan: laat de school de voordelen van het werken met de Gezonde School zien. zorg voor inpasbaarheid, sluit aan bij bestaande activiteiten en projecten: verdiep je van tevoren in activiteiten die een school uitvoert, zodat er meteen een concreet aanknopingspunt in het gesprek is. wees helder over de moeilijkheid: benoem hoeveel tijd en geld de school moet inzetten. bied mogelijkheid tot uitproberen: meedoen aan Ga voor Gezond! of een themaweek kan stimulerend werken. maak de Gezonde School zichtbaarheid met heldere doelen en resultaten: maak een goed communicatieplan, vier de resultaten en successen. Goede sturing door de projectleider heeft grote invloed op het uiteindelijke resultaat en effect van een project. 8

9 Samenhang De handleiding Gezonde School bestaat uit vier modules die op elkaar aansluiten. U kunt de modules in iedere volgorde aanpakken, afhankelijk van de specifieke situatie in de regio, gemeente of school. Het is wel aan te raden alle modules te doorlopen. De module Oriënteren en Organiseren legt de basis voor de andere drie modules. De activiteiten van deze module zijn nuttig bij de start van een Gezonde Schooltraject. Voor professionals die al met de Gezonde School werken biedt de module handige achtergrondinformatie, ook voor de uitvoering van de andere modules. Een logische vervolgstap na Oriënteren en Organiseren is de module Schoolprofiel. Die geeft handreikingen om de gezondheid van leerlingen en leraren en de bestaande activiteiten voor gezondheidsbevordering op de school in kaart te brengen. Met de module Activiteiten kiezen en uitvoeren kunt u prioriteiten in gezondheidsthema s bepalen en activiteiten kiezen. De module Evaluatie geeft zicht op wat goed werkt, wat beter kan en in hoeverre de verwachtingen zijn waargemaakt. Module Oriënteren en Organiseren deel 1 april

10 10

11 2 Oriënteren binnen de GGD Belang van draagvlak De Gezonde School vereist intensieve samenwerking binnen de GGD. De keuze voor het invoeren van de Gezonde School kunt u dan ook niet alleen maken. Het management en verschillende afdelingen moeten de meerwaarde ervan inzien. U gaat daarom intern een discussie aan over twee vragen: Willen we scholen stimuleren aan gezondheidsbevordering te werken volgens de aanpak Gezonde School? Zo ja: welke afdelingen en personen van de GGD vervullen daarbij een rol? De oriëntatie op het werken via de Gezonde School kan binnen de GGD starten, maar ook met een gesprek met de gemeente, de preventiepartners of een school. Met al deze partners moet u overleg voeren, maar de volgorde kan van situatie tot situatie verschillen. Ook samenwerkingspartners kunnen het initiatief voor de Gezonde School nemen. Doelgroep van deze handleiding zijn alle professionals die basisscholen ondersteunen bij het integraal en structureel werken aan gezondheidsbevordering. In deze paragraaf kunt u waar GGD staat uw eigen organisatie invullen. Belangrijke spelers Binnen de GGD zijn de volgende personen en afdelingen relevant voor samenwerking aan de Gezonde School: Afdeling Gezondheidsheidsbevordering (GB/GBO): functionaris gezondheidsbevordering. De functionarissen gezondheidsbevordering hebben brede kennis over gezondheidsbevordering. Ze kennen het werkveld en weten snel lijnen te leggen tussen de verschillende aanbieders van gezondheidsbevorderende activiteiten op scholen. De functionarissen gezondheidsbevordering zijn opgeleid om vragen van scholen planmatig aan te pakken en in te passen in structureel schoolgezondheidsbeleid. Afdeling Jeugdgezondheidszorg (JGZ): de sociaal verpleegkundige JGZ 1. De sociaal verpleegkundige is het eerste aanspreekpunt voor de school over gezondheidsbevordering en opvang van individuele kinderen met gezondheidsproblemen. De sociaal verpleegkundige JGZ heeft goede kennis van de gezondheidssituatie op scholen en in de wijk en kan scholen ondersteunen bij integraal en structureel 1 De sociaal verpleegkundige JGZ voert in groep 2 en 7 periodieke gezondheidsonderzoeken uit (PGO s) of is betrokken bij de triage (het selecteren van kinderen die begeleiding nodig hebben). Hij of zij neemt deel aan het zorgteam op de basisschool en mogelijk ook in het buurtnetwerk. De sociaal verpleegkundige JGZ of de JGZ-arts hebben vaak zitting in het bovenschoolse Zorg- en Adviesteam (ZAT). Vanaf 1 januari 2011 stelt de Wet op Passend onderwijs Zorg- en Adviesteams verplicht in het primair onderwijs, voortgezet onderwijs, VMBO en opvang van nul- tot vierjarigen (zie bijlage 2, beleidskader). Module Oriënteren en Organiseren deel 1 april

12 werken aan gezondheidsbevordering. Daarnaast kan de doktersassistente uit het JGZ-team 2 als ambassadeur voor de Gezonde School optreden via het contact met de school. Afdeling Algemene gezondheidszorg (AGZ). Deze afdeling biedt vaak programma s op school aan over seksuele gezondheid. Het is goed om te verkennen welke producten de GGD aan scholen aanbiedt en daar afstemming mee te zoeken. Overige afdelingen, bijvoorbeeld Beleid en Onderzoek, Medische Milieukunde. De epidemioloog kan zorg dragen voor goede afstemming tussen onderzoek, beleid en uitvoering en een rol spelen bij het verzamelen en analyseren van gegevens (zie de modules Schoolprofiel en Evaluatie). Directie van de GGD. De directie besluit over de invoering van de Gezonde School en de taakverdeling binnen de GGD. In overleg met uw manager kiest u de strategie: eerst draagvlak zoeken bij de afdelingen of eerst een dialoog met de directie. De bijlage over samenwerking geeft aanknopingspunten om bijvoorbeeld de externe factoren in kaart te brengen die bepalend zijn voor de werkzaamheden en beleid van de diverse afdelingen (paragraaf 3.2) en om opvattingen en intenties van betrokkenen en afdelingen in kaart te brengen (paragraaf 3.6). Gezamenlijke workshop voor GGD en gemeente We hebben een inhoudelijke bijeenkomst georganiseerd voor de directie van de GGD Rotterdam én alle wethouders van de stad. Zo werd duidelijk hoe de GGD op een planmatige en structurele manier aan de slag kan met de gezondheidsthema s en speerpunten van de gemeente. Deze gezamenlijke bijeenkomst heeft de invoering van de Gezonde School sterk bevorderd en het draagvlak binnen de GGD vergroot. Zo sla je twee vliegen in een klap. Oriënterend gesprek U gaat in gesprek met verschillende afdelingen van de GGD, het management en de directie om een beeld te vormen van de mogelijke meerwaarde van de Gezonde School. Als basis voor het gesprek verdiept u zich in de manier waarop de GGD de scholen tot nu toe ondersteunt bij de gezondheidsbevordering. In de bijlage Samenwerking vindt u aanknopingspunten om de bestaande werkwijze in beeld te brengen (bijlage 3, paragraaf 3). 2 Het JGZ-team bestaat uit een doktersassistente, een JGZ-arts en een JGZ-verpleegkundige. 12

13 Ga in het gesprek ook na welke opvattingen en wensen de betrokkenen binnen de GGD over gezondheidsbevordering op basisscholen hebben. Denk bijvoorbeeld aan de volgende vraagstukken: Willen we de Gezonde School in alle gemeenten en op alle scholen in het werkgebied invoeren of ligt het accent bijvoorbeeld op achterstandswijken en risicogroepen? Richten we ons eerst op gemotiveerde scholen en gemeenten of juist op de moeilijk bereikbare scholen en gemeenten? Werken we aan alle gezondheidsthema s of alleen aan de speerpunten van het gemeentelijk gezondheidsbeleid? Welke andere randvoorwaarden zijn van belang? Deze vraagstukken komen ook in het gesprek met de gemeente aan bod. Bespreek ook de mogelijke bijdrage van de verschillende afdelingen. De bijlage Samenwerking geeft handreikingen om belemmerende en bevorderende factoren voor samenwerking in kaart te brengen (bijlage 3). Vraaggerichte aanpak Essentieel voor het welslagen van de Gezonde School is vraaggericht werken: inspelen op de wensen en voorwaarden van met name de scholen en de gemeenten. Veel GGD en, en ook lokale en landelijke organisaties, werken nu nog aanbodgericht. Het resultaat is dat scholen uit het grote aanbod van activiteiten op ad-hocbasis keuzes maken. De omslag van aanbodgericht naar vraaggericht vereist een verandering in de denk- en werkwijze bij de lokale en landelijke gezondheidsbevorderaar. Meerwaarde voor de GGD De meerwaarde van de Gezonde School ten opzichte van de huidige werkwijze zal een belangrijk onderwerp in het overleg zijn. De meerwaarde is niet zozeer dat scholen meer doen op het gebied van Gezondheidsbevordering, want veel scholen doen al veel. De meerwaarde is wel dat tijd en aandacht op een effectievere manier worden ingezet, door een structurele en integrale aanpak van gezondheidsbevordering. Andere voorbeelden van de meerwaarde voor de GGD staan in het volgende kader. Module Oriënteren en Organiseren deel 1 april

14 Meerwaarde van de Gezonde School voor de GGD Gezondheidsbevordering is een wettelijke taak van de GGD, in het kader van de Wet Publieke gezondheid (zie bijlage 2, Beleidskader). Met een structurele en integrale aanpak kan de GGD daar beter invulling aan geven. Met een planmatige aanpak kunnen schoolondersteunende organisaties beter aansluiten bij de vraag van de school en daardoor meer kwaliteit leveren. Schoolondersteunende organisaties kunnen hun activiteiten verdelen en zo efficiënter werken. Via evaluaties krijgen professionals inzicht in de verbetering van de leefstijl en gezondheid van leerlingen en leerkrachten. Een planmatige aanpak past binnen het beleid van de GGD en bij de bestaande samenwerking met ketenpartners. Schoolondersteunende organisaties worden zichtbaarder voor het onderwijs: scholen weten beter bij wie zij moeten zijn. Ook de meerwaarde van de Gezonde School voor de school, gemeente en preventiepartners kan relevant zijn voor de visie van de GGD. Informatie daarover vindt u in de volgende paragrafen. Besluit over Gezonde School Uiteindelijk neemt de directie het besluit om de Gezonde School al dan niet verder vorm te geven. Als de directie ervoor kiest de Gezonde School in te voeren, wordt ook de taakverdeling binnen de GGD op hoofdlijnen vastgelegd. 14

15 3 Oriënteren met de gemeente Belang van draagvlak De gemeente is verantwoordelijk voor lokaal gezondheidsbeleid en opdrachtgever en financier van de GGD en andere relevante lokale partijen. De GGD is verantwoording schuldig aan de gemeente over de uitvoering van de taken. Daarom is het noodzakelijk overleg te voeren met de gemeente over de invoering van de Gezonde School. De gemeente kan daar ook zelf initiatief voor nemen. Belangrijke spelers Het contact met de gemeente kan via verschillende ingangen verlopen: via beleidsmedewerkers van een van de betrokken sectoren, wethouders of portefeuillehouders. Ga na welke collega s van de GGD al contact hebben met de gemeenten waar u aan de slag wilt en bespreek samen hoe u te werk gaat. Bij de gemeente zijn meerdere sectoren betrokken bij jeugdgezondheid: Volksgezondheid, Jeugd en Onderwijs, Juridische en Veiligheidstaken en Sport. Om voldoende draagvlak voor de Gezonde School te krijgen is het raadzaam met meerdere sectoren in gesprek te gaan. Verschillende GGD-ers kunnen daaraan meewerken: (account)managers, beleidsmedewerkers die gemeenten adviseren en de jeugdgezondheidszorg. Ook medewerkers van lokale en regionale preventiepartners kunnen een rol spelen. De nota volksgezondheidsbeleid of de voorbereidingen daarvoor, de resultaten van de lokale jeugdgezondheidsmonitor of het schoolprofiel kunnen aanleidingen zijn om het gesprek over de Gezonde School aan te gaan. Oriënterend gesprek In een gesprek met de gemeente gaat u na waar de gemeente het gezondheidsbeleid, het jeugdbeleid en het onderwijsbeleid op richt en hoe het beleid doorwerking krijgt op scholen. Ook de gemeentelijke regie bij de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de aanpak van sociaaleconomische gezondheidsverschillen bieden aanknopingspunten voor de Gezonde School (zie bijlage 2, Beleidskader). U bespreekt de opvattingen en wensen van de verschillende betrokkenen binnen de gemeente. De bijlage Samenwerking geeft aanknopingspunten voor dit gesprek (paragraaf 3). Op basis van deze informatie kan de gemeente zich een beeld vormen van de mogelijke meerwaarde van de Gezonde School. Module Oriënteren en Organiseren deel 1 april

16 Enthousiasme bij de gemeente De gemeente Smallingerland werd door een beleidsmedewerker van de GGD Fryslân geïnformeerd over de Gezonde School. De gemeente was meteen enthousiast en zag goede mogelijkheden voor deze aanpak binnen de gemeente: met de Gezonde School zou de gemeente structureel en planmatig aandacht kunnen besteden aan de gemeentelijke speerpunten en gezondheidsthema s. De verantwoordelijke wethouder maakte een rondje langs de scholen om de gemeentelijke speerpunten te bespreken en het draagvlak voor de Gezonde School te peilen. Ook de scholen bleken enthousiast. Hiermee was de basis gelegd. De projectleider Gezonde School van de GGD Fryslân heeft de werkwijze in een vervolgbijeenkomst nader toegelicht aan de scholen en de gemeente. De gemeente heeft besloten te beginnen op acht scholen. De GGD heeft financiering gekregen om het traject gedurende vier jaar te begeleiden. Als de gemeente geïnteresseerd is in de Gezonde School, bespreekt u ook de voorwaarden, de mogelijke (financiële) bijdrage en het traject van invoering. Ga bijvoorbeeld in gesprek over de volgende vragen: Wil de gemeente de Gezonde School op alle scholen invoeren of ligt het accent op bepaalde scholen of wijken? Geeft de gemeente prioriteit aan gemotiveerde scholen of juist aan moeilijk bereikbare scholen? Kunnen alle gezondheidsthema s onderdeel van de Gezonde School zijn of alleen de speerpunten van het gemeentelijk gezondheidsbeleid? Welke andere randvoorwaarden zijn van belang? Welke rol ziet de gemeente voor de GGD, andere preventiepartners of overige organisaties bij de ondersteuning aan basisscholen? Voordelig voor de gemeente De kern van de aanpak is dat scholen en gemeenten samen de thema s kiezen die de komende vier jaar voorrang verdienen, vindt een beleidsadviseur van de gemeente Heusden. Er komt een gezamenlijk plan, waarbij elke school zijn eigen kleur behoudt. Wij benaderen de scholen door samenwerking met de GGD Hart voor Brabant. Een andere meerwaarde van het project is voor ons de samenwerking tussen schooldirecties, GGD en gemeente. Door dit contact kunnen we ideeën uitwisselen. We verwachten bovendien dat we met de Gezonde School meer effect met minder inspanning zullen bereiken. De directeur van basisschool t Palet in Vlijmen vult hem aan: Het is een aanpak die goed uitgelijnd en op maat gesneden is. Ook de financiën die de gemeente beschikbaar stelt, zijn een pré. 16

17 Meerwaarde voor de gemeente De Gezonde School biedt de gemeente verschillende voordelen. Zo geven schoolprofielen en evaluatieresultaten inzicht in de gezondheidsproblemen op de scholen en de inzet op gezondheidsbevordering. Daarmee krijgt de gemeente een duidelijk beeld van kansen en prioriteiten op het gebied van gezondheid. De gemeente kan gericht sturen op gezondheidsbevordering door bepaalde scholen en bepaalde activiteiten financieel te ondersteunen. Meerwaarde van de Gezonde School voor de gemeente Door invoering van de Gezonde School neemt het effect van gezondheidsbevordering naar verwachting toe. De Gezonde School maakt inzichtelijk waar kansen voor gezondheidsbevordering liggen. Via de Gezonde School kunnen de speerpunten van het gemeentelijk gezondheidsbeleid planmatig en structureel aandacht krijgen. De Gezonde School kan de positie van allochtone kinderen en kinderen van ouders met een lage sociaaleconomische status (SES) versterken. Hiermee kunnen gemeenten invulling geven aan de opdracht van het Rijk om gelijke kansen te creëren voor allochtone en autochtone kinderen. De Gezonde School geeft aanknopingspunten om met collectieve preventie in te spelen op individuele signalen. De gemeente krijgt beter zicht op de gezondheidsbevordering op scholen en kan beter sturen op belangrijke activiteiten en thema s. Besluit over Gezonde School Aan het eind van de oriëntatiefase besluit de gemeente of zij de Gezonde School wil invoeren en ondersteunen. De gemeente en de GGD maken op hoofdlijnen afspraken over de uitgangspunten, onder meer over het aantal scholen waar de Gezonde School in de eerste periode wordt ingevoerd. Module Oriënteren en Organiseren deel 1 april

18 18

19 4 Oriënteren met de preventiepartners Belang van draagvlak Verschillende lokale en landelijke organisaties ondersteunen scholen bij gezondheidsbevordering. De Gezonde School vereist goede samenwerking tussen deze preventiepartners. Als zij hun initiatieven onderling goed afstemmen en aansluiting zoeken bij de prioriteiten van de school, wordt het voor de school gemakkelijker de planmatige inzet op gezondheidsbevordering vol te houden. Ook voor gemeenten wordt de Gezonde School aantrekkelijker als het contact met lokale preventiepartners via één aanspreekpunt kan lopen. Gezonde School bespaart tijd Directeur Basisschool Zuiderlicht: We werden bedolven onder mails, brieven en telefoontjes van aanbieders van leermethoden, projecten en bijscholingen. Gek werd ik ervan. Sinds we met de Gezonde School werken, kan ik veel in de prullenbak gooien. De GGD biedt tegenwoordig alleen projecten en activiteiten aan die bij onze speerpunten passen en dat scheelt een hoop werk. Belangrijke spelers Tot de lokale preventiepartners behoren bijvoorbeeld de GGZ, bureau Halt, welzijnswerk, de onderwijsbegeleidingsdiensten, verslavingszorg, thuiszorgorganisaties, organisaties voor eerstelijns zorg, Sportservice en de politie. De samenwerking en afstemming met preventiepartners moet behapbaar blijven en dat vraagt een weloverwogen selectie van partijen. Houd bij de keuze van uw partners bijvoorbeeld rekening met de inzet van de preventiepartners: bieden zij alleen activiteiten aan, of nemen zij ook begeleiding van scholen op zich? En gaat eventuele samenwerking ten koste van andere belangrijke gezondheidsdoelen? Oriënterend gesprek Samen met de preventiepartners brengt u de bestaande inzet voor gezondheidsbevordering en de doelstellingen van de verschillende partijen in kaart. U maakt gezamenlijk inzichtelijk welke samenwerkingsrelaties al bestaan, welke opvattingen de preventiepartners hebben over samenwerking en welke mogelijkheden er zijn voor versterking. U verkent of de partners bereid zijn samen te werken aan de Gezonde School en wat hun bijdragen zouden kunnen zijn. De bijlage Samenwerking geeft handreikingen voor dit gesprek (paragraaf 3). Module Oriënteren en Organiseren deel 1 april

20 Gezonde Schooladviseur Als de partijen kiezen voor de Gezonde School, is het raadzaam dat zij uit hun midden Gezonde Schooladviseurs kiezen die namens de preventiepartners als contactpersoon optreden voor de scholen. De Gezonde Schooladviseur speelt onder meer een belangrijke rol bij de afstemming van initiatieven en activiteiten. In deze oriënterende fase verkennen de organisaties wie deze rol op zich kan nemen. De Gezonde Schooladviseur kan afkomstig zijn van de GGD (bijvoorbeeld de sociaal verpleegkundige JGZ) of van een van de preventiepartners. In deze handleiding is ervan uitgegaan dat de GGD de Gezonde Schooladviseur levert. Preventiepartner als Gezonde Schooladviseur In Zuid-Limburg kunnen ook preventiepartners de rol van Gezonde Schooladviseur vervullen (schoolslagadviseur). De verschillende adviseurs van de GGD en de preventiepartners stemmen de advisering in een werkgroep onderling af. Twee keer per jaar vindt intervisie plaats om de kwaliteit van de advisering te versterken. De adviseurs bespreken hoe zij handelen in een specifieke situatie. Zo kaartte een adviseur het probleem aan dat hij onvoldoende ouders bij elkaar kon krijgen voor een workshop over prioriteiten in de gezondheidsbevordering. Op basis van de voorstellen van anderen ontstond het idee de workshop te koppelen aan een algemene informatiebijeenkomst van de school. Zo dacht uiteindelijk een grote groep ouders mee over de prioriteiten. Meerwaarde voor de preventiepartners Preventiepartners kunnen hun krachten bundelen in de Gezonde School, elkaar aanvullen en het aanbod toespitsen op de vraag van de school. Hierdoor kunnen zij de beschikbare middelen efficiënter inzetten. Signalen van individuele leerlingen, wijken of scholen kunnen zij in onderling overleg koppelen aan collectieve preventie. De Gezonde School levert alle partners bovendien inzicht in de leefstijl en de gezondheid van leerlingen, ouders en leerkrachten. 20

21 Meerwaarde Gezonde School voor preventiepartners Met een structurele aanpak kunnen preventiepartners beter aansluiten bij de vraag van de school en daardoor meer kwaliteit leveren. Preventiepartners kunnen hun activiteiten verdelen en zo efficiënter werken. Via evaluaties krijgen de preventiepartners inzicht in de verbetering van de leefstijl en gezondheid van leerlingen en leerkrachten. Een structurele aanpak past bij de bestaande samenwerking tussen de ketenpartners. Preventiepartners worden zichtbaarder voor het onderwijs: scholen weten beter bij wie zij moeten zijn. De preventiepartners hebben meer kans op financiering als zij de gemeente benaderen met een gezamenlijk plan. De preventiepartners kunnen van elkaar leren en elkaar aanvullen Besluit over Gezonde School Op basis van de verzamelde informatie en de gesprekken kunnen de GGD en de preventiepartners besluiten welke organisaties hun inzet bundelen in de Gezonde School en welke partijen optreden als Gezonde Schooladviseur. De partijen hebben een gedeelde visie op samenwerking en gezondheidsbevordering opgesteld. Module Oriënteren en Organiseren deel 1 april

22 22

23 5 Oriënteren met de school Belang van draagvlak Zonder enthousiaste en structurele inzet van scholen maakt de Gezonde School geen kans. Draagvlak verkrijgen bij scholen is een stap die aandacht vraagt. Nog meer dan bij de andere partijen zijn hier de drie motivatiestappen uit de inleiding relevant: eerst informeren, dan enthousiasmeren en ten slotte in beweging brengen. Gun scholen de tijd om overtuigend ja te kunnen zeggen tegen deelname aan de Gezonde School. Een telefonische wervingsactie, waarbij scholen een keuze maken zonder de consequenties te overzien, leidt bij alle partijen tot teleurstellingen. Geef de school gelegenheid om de mogelijkheden goed door te spreken en de werkwijze op kleine schaal uit te proberen. Ook timing is relevant: kies een gunstig moment om het onderwerp aan te kaarten, bijvoorbeeld aansluitend aan een activiteit of themaweek. In dit hoofdstuk vindt u daar verschillende ideeën voor. Belangrijke spelers U kunt het onderwerp Gezonde School op twee niveaus aankaarten: op het bovenschoolse niveau van een samenwerkingsverband of schoolbestuur of op een individuele school. De ideale ingang is iemand op de school die al enthousiast is over de Gezonde School en invloed heeft op de teamleden van de school. Dat kan bijvoorbeeld de interne begeleider, zorgcoördinator of directeur zijn. Het is aan te raden bestaande contacten met de school te benutten om een gesprek aan te gaan over een structurele en integrale aanpak van gezondheidsbevordering. Vaak is dat de sociaal verpleegkundige JGZ of de functionaris gezondheidsbevordering. U kunt ook de contacten van andere preventiepartners met de school gebruiken. Het is raadzaam snel meerdere teamleden te betrekken, zodat het proces niet afhankelijk is van één enthousiasteling. Goede start De eerste gesprekken met een school over de Gezonde School zijn essentieel voor het vervolg. Houd er rekening mee dat scholen bedolven worden onder aanbiedingen van projecten en vaak niet meteen de voordelen van de Gezonde School herkennen. U moet daarom het doel en de meerwaarde voor de school helder kunnen verwoorden. Bereid u goed voor op deze gesprekken, ook als het slechts om een telefonische afspraak gaat. Zorg dat u op de hoogte bent van de leerlingenpopulatie (bijvoorbeeld allochtonen, rugzakleerlingen of kinderen van ouders met een lage sociaaleconomische status (SES) en de specifieke gezondheidskenmerken die daarbij horen. Verdiep u in de meerwaarde van de Gezonde School voor de betreffende school. Module Oriënteren en Organiseren deel 1 april

24 Goede timing U kunt verschillende gebeurtenissen aangrijpen om het gesprek over de Gezonde School te starten.het kan voordelig zijn aansluiting te zoeken bij een andere activiteit op het gebied van samenwerking of gezondheid. Hieronder volgen enkele voorbeelden. Gezamenlijk schoolbeleid Steeds vaker zetten (bovenschoolse) schoolbesturen gezamenlijk schoolbeleid uit, bijvoorbeeld in het kader van weer samen naar school of passend onderwijs. Dit biedt mogelijkheden om de Gezonde School te introduceren en de voordelen voor de school te benadrukken. Elk bestuur heeft wel scholen die ervaring hebben met gezondheidsthema s en dat kan gunstig zijn voor de meningsvorming (zie bijlage 2, Beleidskader). Toelichting in bovenschools directeurenoverleg De projectleider Gezonde School van de GGD Fryslân kreeg de gelegenheid de werkwijze toe te lichten tijdens een bovenschools directeurenoverleg. De projectleider gaf een inhoudelijke presentatie. Een van de directeuren verwoordde vervolgens wat de Gezonde School voor hen in de praktijk kon betekenen. De andere directeuren konden kritische vragen stellen en gingen vervolgens met hun schoolteam in gesprek over de Gezonde School. Een aantal raakte zeer gemotiveerd. Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) De start van een centrum voor Jeugd en Gezin in de regio kan een aanleiding vormen om de structurele en integrale aanpak van gezondheidsbevordering voor kinderen op de agenda te plaatsen (zie bijlage 2, Beleidskader). Brede school, VVE of fusie Bij de reorganisatie van een school bespreken alle betrokkenen de visie en het beleid. Ook het schoolklimaat, de veiligheid en de gezondheid zullen aan de orde komen. De GGD kan zelf initiatief nemen om hierover mee te praten, bijvoorbeeld via de afdeling Jeugdgezondheidszorg, of de gemeente neemt het initiatief. Een brede school biedt nieuwe mogelijkheden voor gezondheidsbevordering omdat meerdere partijen onder één dak komen, zoals peuterspeelzaal, kinderopvang, school, bibliotheek en gezondheidsorganisaties. Ook de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) biedt mogelijkheden om de Gezonde School te introduceren en samen op te trekken met basisscholen, peuterspeelzaalinstellingen en kinderopvang (zie bijlage 2, Beleidskader). 24

25 Gezonde Brede School De Gezonde School sluit goed aan bij de aanpak van een Brede school. Veel brede scholen zijn dan ook gemotiveerd om mee te doen. Zo heeft een brede school in de provincie Fryslân de volgende doelstelling geformuleerd: een doorgaande lijn in de ontwikkeling van kinderen van -9 maanden tot 12 jaar realiseren. De school wil dit bereiken door met de onderdelen van de brede school een integrale aanpak te ontwikkelen die het kind centraal stelt. In deze brede school participeren twee basisscholen, een peuterspeelzaal en de kinderopvang. De gezamenlijke aanpak bereikt daarmee maar liefst 1177 kinderen. De Gezonde School was een agendapunt voor een bijeenkomst voor de tachtig personeelsleden. Deze bijeenkomst was het gezamenlijke startpunt voor de Gezonde Brede School: alle partijen raakten gemotiveerd. De brede school heeft een werkgroep geïnstalleerd waarin alle partijen vertegenwoordigd zijn. Zo heeft de Gezonde Schooladviseur een goede ingang bij alle participanten. Signaal van de school Scholen richten zich soms tot de GGD of een preventiepartner met een specifieke vraag over gezondheid. Een gesprek over dergelijke specifieke vragen kunt u benutten om ook het onderwerp Gezonde School ter sprake te brengen, omdat de school daarmee op een structurele manier aan gezondheidsproblemen kan werken. Inspelen op een signaal Een leerkracht van groep 2 neemt contact op met de jeugdverpleegkundige van de GGD. Doktertje spelen tussen een paar kinderen in de poppenhoek had tot onrust geleid bij ouders. Tijdens een themabijeenkomst voor ouders en leerkrachten over seksualiteit waren de emoties hoog opgelopen. De leerkracht vroeg hulp bij het benaderen van de ouders en het omgaan met seksueel getint gedrag van haar kleuters. Een dergelijk signaal kan een goed aanknopingspunt zijn voor een gesprek over de structurele aanpak van een thema en de Gezonde School. Gezondheidsgegevens over kinderen Scholen hebben behoefte aan gegevens over de gezondheid, de leefstijl en het welbevinden van de leerlingen. Een schoolprofiel voorziet daarin (module Schoolprofiel). U kunt een schoolprofiel met de school opstellen voordat de school besloten heeft de Gezonde school in te voeren. Op basis van de uitkomsten kunt u de dialoog over de Gezonde School aangaan. Module Oriënteren en Organiseren deel 1 april

26 26

27 Themaweek Veel scholen bieden thematisch onderwijs aan of werken met projecten en themaweken. GGD en en andere preventiepartners zijn daar vaak bij betrokken als het om gezondheidsthema s gaat. Dergelijke activiteiten kunnen een goede aanleiding zijn om met de school in gesprek te gaan over planmatige en structurele aanpak van gezondheidsbevordering. Ga voor Gezond! Met de nationale scholenactie Ga voor gezond! zet het NIGZ gezondheid en veiligheid op de agenda van het basisonderwijs ( Scholen die meedoen besteden tijdens een projectweek of gedurende het schooljaar aandacht aan deze thema s. De scholen worden gestimuleerd erkende interventies en andere (les)materialen te gebruiken om de thema s te verdiepen. Deze ervaring kan het draagvlak voor de Gezonde School vergroten. De GGD en ontvangen aan het begin van het schooljaar een overzicht van basisscholen die zich hebben ingeschreven 3. Het is aannemelijk dat deze scholen open staan voor inzet op gezondheidsbevordering, maar veel scholen maken niet uit zichzelf de stap naar de Gezonde School en blijvende implementatie. Dat geeft aanknopingspunten om in gesprek te gaan met de school over een structurele aanpak via de Gezonde School gedurende of na afronding van de Ga voor gezond!-actie. De GGD kan hierin een actieve en begeleidende rol spelen. Oriënterende gesprekken en activiteiten Als een school geïnteresseerd is om verder te spreken over gezondheidsbevordering, kunt u samen met de school op een rijtje zetten hoe de school nu al werkt aan gezondheid. U bespreekt de doelstellingen van de school, de werkwijze en de structurele inbedding. Ook vraagt u naar specifieke problemen die aandacht vragen en de wensen op het gebied van gezondheidsbevordering. Samen met de school brengt u de meerwaarde van de Gezonde School in kaart en de mogelijke invoering. Geef daarbij ook aan hoeveel tijd en geld de school moet inzetten om van de Gezonde School een succes te maken. Deel II van deze module geeft daar informatie over. De Gezonde School gaat voor scholen vaak pas echt leven als school in de praktijk kan ervaren wat structurele inzet op gezondheidsbevordering inhoudt. U kunt bijvoorbeeld een bezoek organiseren aan een school die al volgens de Gezonde School werkt of een gezondheidsbevorderende activiteit organiseren. 3 Het NIGZ werft aan het einde van een schooljaar telefonisch scholen voor de Ga voor gezond!-actie. Het NIGZ stemt de werving van scholen vooraf af met de betreffende GGD en maakt met de GGD afspraken over wat het NIGZ en eventueel de GGD doen. Module Oriënteren en Organiseren deel 1 april

28 Schoolbezoek aan een andere school De GGD kan een school laten kennismaken met de praktijk van de Gezonde School door een bezoek te organiseren aan een andere school die daar al mee werkt. De beide schoolteams gaan bijvoorbeeld in gesprek of een leerkracht woont een les van een collega bij over gezondheid. Organiseer een nabespreking om verder op de praktijkervaringen in te gaan en betrek daar zo mogelijk ook directieleden, de interne begeleider en ouders bij. Na het schoolbezoek bespreekt het schoolteam de nieuwe inzichten en leerpunten en vertaalt die naar de praktijk op de eigen school. Als een bezoek aan een andere school niet haalbaar is, kan een video-opname een geschikt alternatief zijn. Op basis van deze gesprekken en ervaringen kan de school een beeld vormen over de wenselijkheid van de Gezonde School, de eigen voorwaarden en de manier waarop de Gezonde School vorm kan krijgen. Meerwaarde voor de school Om de school te overtuigen van het belang van de Gezonde School moet u de meerwaarde voor de school goed kunnen verwoorden. U kunt er onder meer op wijzen dat een structurele en planmatige aanpak minder tijd kost en effectiever is dan op ad-hocbasis projecten en activiteiten uitvoeren. Benadruk dat de Gezonde School aan kan sluiten bij de bestaande aanpak op de school. 28

29 Meerwaarde Gezonde School voor de school Met de Gezonde School geeft de school invulling aan een van de kerndoelen van het basisonderwijs: het bevorderen van gezondheid (zie bijlage 2, Beleidskader). Via de Gezonde Schooladviseur krijgt de school één aanspreekpunt voor vragen rond preventie op het gebied van gezondheid. Dat bespaart overleg. Hoewel de werkwijze arbeidsintensief lijkt, levert de Gezonde School uiteindelijk tijdwinst op, omdat de school duidelijke keuzes maakt. De Gezonde School kan een positieve invloed hebben op studieresultaten: gezonde leerlingen in een gezonde schoolomgeving verzuimen minder en presteren beter. De scholen stellen heldere prioriteiten en kunnen daardoor beter kiezen uit het grote aanbod van activiteiten en interventies. Scholen hebben inzicht in het succes van interventies en kunnen daardoor beter het kaf van het koren scheiden. De school krijgt inzicht in de gezondheidstoestand op school en kan daardoor structureel en effectief werken aan een betere gezondheid van leerlingen en schoolpersoneel. Met het Vignet Gezonde School laat de school zien structureel aandacht te besteden aan gezondheid. Besluit over Gezonde School Op basis van de oriënterende gesprekken en de praktijkervaringen besluit het schoolbestuur of de directie van de specifieke school of zij verder wil gaan met de Gezonde School. U maakt afspraken over de voorwaarden en het vervolgtraject. Module Oriënteren en Organiseren deel 1 april

30 30 Deel II Organiseren

31 1 Inleiding Doel Deel II van de module Oriënteren en Organiseren geeft informatie, aanbevelingen en praktische tips voor het organiseren van de Gezonde School. Het doel is: gezondheidsbevordering op basisscholen op een praktische manier organiseren, binnen de GGD en met de gemeente, de preventiepartners en de scholen. Verwachte resultaten Na het doorlopen van deel II van deze module, kunt u de volgende resultaten verwachten: Verwacht resultaat voor de GGD De verschillende afdelingen van de GGD werken samen aan de Gezonde School. Er ligt een projectplan met een heldere omschrijving van ieders rollen en taken. Ook met de andere preventiepartners en scholen zijn heldere afspraken over de samenwerking gemaakt en vastgelegd in convenanten. Het is bekend hoeveel geld en capaciteit de verschillende partijen inzetten. Verwacht resultaat voor de school De school heeft een werkgroep Gezonde School ingesteld en een Contactpersoon Gezonde School aangewezen. Er is tijd en geld vrijgemaakt voor het werk aan de Gezonde School. De school weet wie de Gezonde Schooladviseur is en op welke manier die kan ondersteunen bij de gezondheidsbevordering. Verwacht resultaat voor de gemeente De gemeente heeft een duidelijk aanspreekpunt voor de Gezonde School bij de GGD, de preventiepartners en de scholen. De gemeente kent de projectorganisatie en ondersteunt die eventueel met financiële middelen. Deze resultaten zijn voor de gemeente een waarborg dat de Gezonde School goed van de grond komt. Verwacht resultaat voor de preventiepartners De preventiepartners hebben een gezamenlijke visie ontwikkeld op de Gezonde School en het preventieaanbod onderling afgestemd. Ze weten van elkaar en van de GGD wie welke bijdrage levert en hoeveel tijd en geld er beschikbaar is. Ook is afgesproken welke partij de rol van Gezonde Schooladviseur vervult. Module Oriënteren en Organiseren deel 2 april

32 Samenhang De handleiding Gezonde School bestaat uit vier modules die op elkaar aansluiten. U kunt de modules in iedere volgorde aanpakken, afhankelijk van de specifieke situatie in de regio, gemeente of school. Het is wel aan te raden alle modules te doorlopen. De module Oriënteren en Organiseren legt de basis voor de andere drie modules. De activiteiten van deze module zijn nuttig bij de start van een Gezonde Schooltraject, maar bieden ook bij andere modules houvast. Een logische vervolgstap na Oriënteren en Organiseren is de module Schoolprofiel. Die geeft handreikingen om de gezondheid van leerlingen en leraren en de bestaande activiteiten voor gezondheidsbevordering op de school in kaart te brengen. Met de module Activiteiten kiezen en uitvoeren kunt u prioriteiten in gezondheidsthema s bepalen en activiteiten kiezen. De module Evaluatie geeft zicht op wat goed werkt, wat beter kan en in hoeverre de verwachtingen zijn waargemaakt. 32

33 2 De projectorganisatie binnen de GGD In de oriëntatiefase heeft de GGD intern een visie geformuleerd op het ondersteunen van scholen bij structurele gezondheidsbevordering (zie deel I van deze module). Als de GGD en de andere partijen besloten hebben gezondheidsbevordering aan te pakken volgens de methode van de Gezonde School, zijn afspraken nodig over de manier waarop de GGD de visie gaat reali-seren. Hoe organiseren we ons werk zo dat we op scholen succesvol kunnen werken aan gezondheidsbevordering? Welke rol nemen de verschillende afdelingen op zich en wie is verantwoordelijk voor welke taken? De organisatie van de Gezonde School moet aansluiten bij de vraag van de school, de mogelijkheden van de GGD (capaciteit, budget), de opdracht van de gemeente en de mogelijkheden van de preventiepartners. De organisatie vraagt aandacht voor de volgende vragen: a. Hoe kunnen we de omslag maken van aanbodgericht naar vraaggericht werken aan gezondheidsbevordering? Wat betekent dat voor onze organisatie en de communicatie met scholen? b. Hebben we voldoende capaciteit en budget om alle basisscholen in de regio vraaggericht te ondersteunen? c. Welke interne organisatie is nodig om de Gezonde Schooladviseurs te ondersteunen bij hun werk voor de basisscholen (als de GGD de Gezonde Schooladviseurs levert)? d. Hoe kan de GGD de samenwerking met de preventiepartners versterken? e. Wat is de rol van de gemeente(n)? Adviezen voor de interne projectorganisatie Benoem een projectleider Een projectleider met een helder takenpakket is een voorwaarde voor succesvol verloop van de Gezonde School. Zij of hij draagt zorg voor de interne afstemming en is de contactpersoon binnen de organisatie. Ook het opbouwen en onderhouden van samenwerkingsrelaties met externe betrokkenen is de taak van de projectleider. Vorm een projectteam Het is raadzaam een team samen te stellen met vertegenwoordigers van de afdelingen jeugdgezondheidszorg, gezondheidsbevordering en algemene gezondheidszorg. Het doel is dat de deelnemers van het projectteam deskundigheden, kwaliteiten en ervaringen uitwisselen en elkaar informeren en inspireren. Het projectteam maakt afspraken over: - leiderschap (bijlage Samenwerking, paragraaf 3.4); - projectmatig samenwerken (bijlage Samenwerking, paragraaf 3.5); - draagvlak verkrijgen (bijlage Samenwerking, paragraaf 3.6c). Module Oriënteren en Organiseren deel 2 april

34 * Maak een gezamenlijk plan Het projectteam vertaalt de gezamenlijke visie op gezondheidsbevordering in een concreet projectplan met SMART geformuleerde doelen. Hierin staat op welke manier de GGD de verschillende scholen zal ondersteunen bij gezondheidsbevordering en hoe de GGD vraaggericht werken in praktijk brengt. Ook geeft het projectplan aan wat dit betekent voor de eigen organisatie en de communicatie met scholen. De werkwijze moet aansluiten bij de vraag en de mogelijkheden van de school: - Wat doet de school aan gezondheidsbevordering en leerlingenzorg en is verbetering nodig en gewenst? - Hoe wil de school te werk gaan: meteen gedegen aan gezondheid werken door alle modules op te pakken of klein starten met één module of enkele onderdelen en vervolgens opnieuw de mogelijkheden en wensen bekijken? - Welke (start)module sluit het beste aan bij de school? Als de GGD de Gezonde Schooladviseur levert, gaat het projectplan ook in op de ondersteuning van deze adviseur bij zijn of haar werk. Zorg voor een duidelijke taakverdeling In de oriëntatiefase is op hoofdlijnen besloten welke afdelingen een bijdrage leveren aan de Gezonde School (deel 1). In de organisatiefase worden de bijdragen van de afdelingen preciezer omschreven, rekening houdend met de taken en deskundigheden. De bijlage Samenwerking geeft aanknopingspunten om belemmerende en bevorderende factoren voor samenwerking in kaart te brengen en de samenwerking op basis daarvan te verbeteren (bijlage 3). Bespreek met het projectteam welke taken de projectleider en de Gezonde Schooladviseur krijgen en welke competenties dat vereist. Het schriftelijk vastleggen van taken en verantwoordelijkheden helpt het team goed te functioneren. De teamleden weten dan wat ze van elkaar kunnen verwachten. Hoofdstuk 5 geeft een overzicht van mogelijke taken en compe-tenties van de projectleider en de Gezonde Schooladviseur. Zorg voor capaciteit en budget Voldoende capaciteit en budget zijn randvoorwaarden voor het slagen van de Gezonde School. Maak duidelijke afspraken, onder meer met de gemeente, over het aantal basisscholen dat de GGD gaat ondersteunen en welke rollen de GGD op zich neemt (bijvoorbeeld projectleiding, Gezonde Schooladviseur, ondersteuning bij de uitvoering). Verken of de GGD de mogelijkheid heeft alle basisscholen in de regio vraaggericht te ondersteunen: kan de GGD iedere basisschool helpen met een schoolprofiel, begeleiding bij alle modules en begeleiding bij activiteiten? Ook de taken en rollen van de preventiepartners zijn daarbij van belang. Op vindt u informatie over de tijd die in het eerste jaar nodig is voor de projectorganisatie van de Gezonde School, binnen de GGD en bij de preventiepartners. Deze schatting is gebaseerd op ervaringen van verschillende GGD en. 34

35 Geef bekendheid aan het project Kies een duidelijk startmoment waarop het team zich presenteert: binnen de GGD, bij de preventiepartners en op de scholen. Geef helder aan wat het doel van het projectteam is en wat de meerwaarde voor scholen is. Evalueer het werkproces Door regelmatig het werkproces binnen de GGD te evalueren, krijgt u zicht op wat goed gaat en wat verbetering behoeft. Zo wordt het mogelijk de projectorganisatie en de werkwijze bij te sturen. De evaluatie geeft bijvoorbeeld inzicht in de volgende punten: - Zijn de stappen van het projectplan uitgevoerd zoals bedoeld? Waarom wel of niet? - Hoe is taakverdeling binnen de GGD georganiseerd en hoe is die ervaren? - Zijn de resultaten teruggekoppeld aan de betrokken partijen? - Zijn de communicatiedoelen behaald? - Hebben alle afdelingen en collega s zich aan de afspraken gehouden? Handreikingen voor het evalueren van het interne werkproces vindt u in de module Evaluatie. Module Oriënteren en Organiseren deel 2 april

36 36

37 3 Het organiseren van samenwerking met de preventiepartners Tijdens de oriëntatiefase heeft de GGD (of een andere preventiepartner) verkend welke preventiepartners bereid zijn tot samenwerking bij de Gezonde School. In deze vervolgfase worden de intenties omgezet in afspraken, zodat duidelijk is welke bijdragen de verschillende preventiepartners leveren aan de Gezonde School. De samenwerking tussen preventiepartners vormgeven Organiseer een overleg Ga met vertegenwoordigers van de verschillende partners in overleg en inventariseer de initiatieven en activiteiten die al op basisscholen worden georganiseerd. Breng ook de activiteiten van landelijke en regionale organisaties in beeld. Verken vervolgens de mogelijkheden voor een gezamenlijk plan voor gezondheidsbevordering op scholen. Het doel is tot een gezamenlijk activiteitenprogramma van goede kwaliteit te komen, waar de school een passende keuze uit kan maken. Het programma bestaat uit activiteiten die een positieve beoordeling hebben gekregen en opgenomen zijn in het interventieoverzicht ( Daarnaast heeft het overleg tot doel overeenstemming te bereiken over de kernpunten van de Gezonde School. Iedere partner is verantwoordelijk voor zijn eigen taak; de groep als geheel is verantwoordelijk voor de gezondheid van de leerlingen. Breng de kaders in beeld Breng gezamenlijk de beleidskaders en externe factoren voor gezondheidsbevordering in kaart (bijlage Samenwerking, paragraaf 3.2 ): - Wat zijn relevante beleidsnotities en kaders op lokaal, regionaal en nationaal niveau (zie bijlage Beleidskader)? - Welke financiële bronnen zijn er voor preventie en ge-zondheidsbevordering? - Wat zijn de belangrijkste maatschappelijke waarden van de Gezonde School (voorbeeldfunctie docenten, verantwoordelijkheidsgevoel, welzijn en veiligheid van kinderen als voorwaarde voor ontwikkeling en leren in de school)? Maak concrete afspraken over samenwerking Leg met de preventiepartners concrete afspraken vast over de volgende vragen (zie bijlage Samenwerking, paragraaf 3.5): - Welke inbreng leveren de verschillende partners, uitgedrukt in menskracht, financiële middelen en projectondersteuning (zie ook hoofdstuk 5)? - Wie vervult (vervullen) de rol van Gezonde Schooladviseur 1? - Hoe overleggen de partijen en wie stemt af met de school? - Welke prioriteiten stelt de gemeente (met het oog op financiering)? - Wat betekent de samenwerking voor de school en hoe wordt daarover gecommuniceerd? 1 De handleiding Gezonde School gaat ervan uit dat de GGD de Gezonde Schooladviseur levert, maar ook de preventiepartners kunnen deze rol vervullen. Module Oriënteren en Organiseren deel 2 april