VAKFICHE EXAMENCOMMISSIE SECUNDAIR ONDERWIJS

Transcriptie

1 N_3_2_ZC VAKFICHE EXAMENCOMMISSIE SECUNDAIR ONDERWIJS VAK: NEDERLANDS Dit is de vakfiche NEDERLANDS voor de volgende studierichtingen van de derde graad bso: Kantoor / Kantooradministratie en Gegevensbeheer Let op: de inhoud van een vakfiche wordt jaarlijks aangepast. Deze vakfiche is geldig van: 1 januari 2015 t.e.m. 31 december INHOUDSOPGAVE Leerdoelen... 2 Leerinhouden... 3 A en B Luisteren en lezen... 3 C Schrijven: zakelijke communicatie... 5 D Spreken... 6 E. Gesprekken voeren... 7 F Literaire competentie... 9 Leermiddelen Handboeken en methodes die courant gebruikt worden in het secundair onderwijs in Vlaanderen Taaltijdschriften Cultuur en actualiteit Opdrachten, taken, werkjes Lectuuropdracht Sollicitatiegesprek Verloop en evaluatie van de examens Wat breng je mee naar de examens? Hoe verlopen de examens? Met welke beoordelingscriteria evalueren de examinatoren het examen? Hoe wordt het totale aantal punten van het examen berekend? Bijlage Kies één boek uit één van deze twee lijsten om je lectuuropdracht voor te bereiden Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 1

2 LEERDOELEN Een brede beheersing van het Nederlands maakt het mogelijk om optimaal te functioneren en te participeren in onze maatschappij en jezelf te ontplooien. Zij is een belangrijke sleutel tot maatschappelijk succes op het vlak van scholing en arbeid. Hoe doeltreffender je kan communiceren in het Nederlands, hoe meer deuren voor je opengaan. Afhankelijk van de communicatiesituatie worden boodschappen anders geformuleerd. Om doeltreffend te communiceren, moet je daarom een boodschap kunnen begrijpen vanuit een bepaalde context en kunnen overbrengen in functie van een bepaalde context en een bepaald publiek. Hoe beter je daarop inspeelt en je taal daarop afstemt, hoe doeltreffender je communiceert. Eenzelfde boodschap - bijvoorbeeld dat je iets niet weet - formuleer je inderdaad op een andere manier voor vrienden dan voor een onbekende volwassene die aan een infobalie werkt. Om je beheersing van het Nederlands te verdiepen, moet je dus bewust leren inspelen op je publiek in verschillende communicatiesituaties. Globaal zijn er dat vier. Je doet iets... communicatiesituaties in de privésfeer als lid van de samenleving voor je opleiding voor je werk. Bij de Examencommissie verwachten we dat je voor elk van deze communicatiesituaties boodschappen kan begrijpen en doeltreffend overbrengen. Op onze examens moet je aantonen dat je dit doel bereikt. De vakfiches Nederlands van de Examencommissie sluiten nauw aan bij de eindtermen van de Vlaamse overheid. Die eindtermen vind je op deze website: Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 2

3 LEERINHOUDEN Op het examen toetsen we vijf vaardigheden en je literaire competentie leerinhouden A B C D E F luisteren lezen schrijven spreken gesprekken voeren literaire competentie In de volgende tabellen vind je wat je voor elke leerinhoud moet kunnen en wat je moet doen op het examen om te bewijzen dat je dat kan. In de eerste blauwe tabellen staan de leerinhouden zelf, in de volgende groene tabellen, enkele concrete voorbeelden. Die voorbeelden zijn geen volledig overzicht. Ze zijn enkel bedoeld om je een beter idee te geven van de teksttypes die op het examen aan bod kunnen komen. Voor de literaire competentie nemen we alleen de blauwe tabel op. Verderop vind je concrete leermiddelen die je kunnen helpen om deze leerinhouden onder de knie te krijgen. Ook voor het onderdeel schrijven: zakelijke communicatie, vind je daar enkele suggesties. Voor de zakelijke communicatie gelden immers bepaalde conventies, normen en beleefdheidsformules die je moet beheersen om doeltreffend te communiceren. A en B Luisteren en lezen Je moet boodschappen kunnen begrijpen zowel uit geschreven teksten (bijv. een krantenartikel) als uit gesproken teksten (bijv. een reclamespot). Deze teksten richten zich vooral tot volwassenen. Voor luisteren kan je zowel audiofragmenten als videofragmenten krijgen op het examen. Wat moet je kunnen? begrijpen Wat moet je doen? het onderwerp van een tekst bepalen de hoofdgedachte van een tekst weergeven de gedachtegang van een tekst volgen relevante informatie uit een tekst selecteren de tekststructuur en -samenhang herkennen analyseren en structureren vergelijken en evalueren de inhoud van een tekst op een overzichtelijke manier ordenen een oordeel vormen over een tekst Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 3

4 De volgende tabel geeft een paar concrete voorbeelden van gesproken en geschreven teksten in een bepaalde communicatiesituatie die je moet kunnen begrijpen. Dit is geen volledige opsomming, enkel een illustratie, daarom zijn er ook lege vakjes in deze tabel. Je beluistert of leest een tekst voorbeelden van gesproken teksten voorbeelden van geschreven teksten 1. in de privésfeer. een gesprek tussen volwassenen over muziek, dans, mode, film een trailer van een film een liedje 2. als lid van de samenleving. een informatieve videofilm een televisie-of radiobericht een reclamefilm een instructie van een dokter voor het innemen van medicijnen 3. voor je opleiding. een instructie zoals een bladzijde en een oefening zoeken in je boek kranten- en tijdschriftartikels de bijsluiter van een geneesmiddel tabellen informatiepanelen in openbare gebouwen geschreven instructies in openbare ruimtes (liften, toiletten, vlieghavens, banken) een gebruiksaanwijzing een informatief advertentiebericht de inhoudsopgave van een leerboek 4. voor je werk. een uitleg over veiligheid hygiënevoorschriften de handleiding van een nieuwe printer een zakelijke brief Voor je een tekst beluistert of leest, is het belangrijk dat je je afvraagt wat je al weet over het onderwerp van de tekst en de tekstsoort. Daarna neem je best aandachtig de vragen door. Zo bereid je je goed voor op je luister- of leestaak omdat je dan bewust de geschikte luister- of leesstrategie kan toepassen om te antwoorden op de vragen. Als je bepaalde passages niet zo goed begrijpt, kan je proberen om gebruik te maken van eventuele visuele ondersteuning zoals beelden bij een luisterfragment of een tekening bij een leestekst. Ze kunnen je veel informatie geven. Als er woorden zijn die je niet begrijpt, kan je proberen om hun betekenis af te leiden uit de context, je voorkennis of uit de manier waarop een woord is gevormd. Misschien is het een afleiding of een samenstelling. Soms kan je ook gebruik maken van je kennis van vreemde talen. Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 4

5 C Schrijven: zakelijke communicatie Je moet een boodschap die bestemd is voor volwassenen, doeltreffend kunnen overbrengen. Schrijven doe je zowel in formele als informele situaties Het spreekt voor zich dat je je taalgebruik afstemt op die situaties en telkens de gepaste omgangsvormen en beleefdheidsformules gebruikt. Bij zakelijke communicatie zorg je er ook voor dat je de NBN-normen (BIN-normen) nauwgezet toepast. Daarnaast is het belangrijk dat je je tekst logisch opbouwt en dat je steeds voor ogen houdt wat het doel van de opdracht is. Voor schrijven doe je dat in de vorm van een (beargumenteerd) verslag, een brief of een Uiteraard verzorg je je taal, spelling, handschrift en lay-out. Wat moet je kunnen? informatie uitwisselen rapporteren zaken uitleggen zaken regelen argumenteren Wat moet je doen? informatie over een product of een dienst geven en vragen, ontvangen en doorgeven aanwijzingen en instructies vragen en opvolgen een sollicitatiebrief schrijven verslag uitbrengen zaken uitleggen en toelichten voorstellen doen op voorstellen reageren je mening geven en voorstellen doen - om problemen op te lossen en/of - praktische beslissingen te nemen een klacht uiten en opvolgen reageren op een klacht en een klacht doorgeven een afspraak en/of een reservering maken en bevestigen een standpunt verwoorden met argumenten en voorbeelden De volgende tabel geeft een paar concrete voorbeelden van opdrachten die je moet kunnen uitvoeren in een bepaalde communicatiesituatie. Dit is geen volledige opsomming, enkel een illustratie. Je schrijft voorbeelden van geschreven teksten 1. in de privésfeer. een brief schrijven om een bestelling te plaatsen een mail schrijven om informatie over een dienst aan te vragen 2. als lid van de samenleving. een schrijven met een uitnodiging om deel te nemen aan een liefdadigheidsactie een enquête invullen 3. voor je opleiding. een mail schrijven om een probleem op je stageplaats te melden een mail schrijven met een concreet voorstel om een werkverdeling op te stellen Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 5

6 Je schrijft voorbeelden van geschreven teksten 4. voor je werk. een brochure opstellen een uitnodiging voor een werkvergadering opstellen een sollicitatiebrief en cv opstellen een begeleidende tekst bij een grafiek of een tabel schrijven Om je schrijfopdracht voor te bereiden, lees je eerst goed de opdracht om precies te weten wat je moet doen en hoe je daarbij moet inspelen op de communicatiesituatie. Is die formeel of informeel? Pas je taalgebruik aan aan je publiek: de lezer voor wie je tekst bedoeld is. Probeer eerst een schrijfplan te maken om je ideeën te ordenen. Ze geven je houvast om je opdracht beter uit te voeren. Soms zal je misschien even vastzitten en niet goed weten hoe je iets best formuleert om je doel te bereiken. Laat je dan niet ontmoedigen en blijf je concentreren op je taak. Maak voor schrijfopdrachten eerst een kladversie. Lees die goed na om na te gaan of je je doel op deze manier doeltreffend kan bereiken. Pas je tekst eventueel aan en schrijf hem dan pas over in het net. D Spreken Je moet een boodschap die bestemd is voor volwassenen, doeltreffend kunnen overbrengen. Voor spreken moet je daarbij kunnen communiceren in formele situaties, Het spreekt voor zich dat je je taalgebruik afstemt op die situaties en telkens de gepaste omgangsvormen en beleefdheidsformules gebruikt. Daarnaast is het belangrijk dat je je tekst logisch opbouwt en dat je steeds voor ogen houdt wat het doel van de opdracht is. Uiteraard spreek je enkel Standaardnederlands en gebruik je bij alle gesprekken gepaste omgangsvormen en beleefdheidsformules. Wat moet je kunnen? beschrijven vertellen presenteren informatie uitwisselen Wat moet je doen? informatie geven en vragen instructies geven uitnodigen of oproepen om deel te nemen aan een activiteit iets of iemand beschrijven een spontane mening of reactie geven of beschrijven echte of verzonnen situaties, gebeurtenissen, ervaringen en interesses beschrijven vertellen over je dromen, verwachtingen en ambities informatie presenteren echte of verzonnen situaties, gebeurtenissen, ervaringen en interesses presenteren aanwijzingen en instructies vragen en opvolgen Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 6

7 Wat moet je kunnen? uitleggen rapporteren argumenteren Wat moet je doen? gevoelens uitdrukken zaken uitleggen en toelichten verslag uitbrengen gevoelens of een waardering toelichten een standpunt verwoorden met argumenten en voorbeelden De volgende tabel geeft een paar concrete voorbeelden van opdrachten die je moet kunnen uitvoeren in een bepaalde communicatiesituatie. Dit is geen volledige opsomming, enkel een illustratie. Je spreekt voorbeelden van gesproken teksten 1. in de privésfeer. informatie doorgeven een anekdote vertellen 2. als lid van de samenleving. bij een dokter de aard van een klacht beschrijven een telefoongesprek voeren met de kapper om een afspraak te maken 3. voor je opleiding. uitleggen hoe een huistaak moet gemaakt worden 4. voor je werk. beschrijven hoe je werkplaats eruitziet een sollicitatiegesprek voeren Om je spreekopdracht voor te bereiden lees je eerst goed de opdracht om precies te weten wat je moet doen en hoe je daarbij moet inspelen op de communicatiesituatie. Pas je taalgebruik aan aan je publiek: de luisteraar of lezer voor wie je tekst bedoeld is. Probeer eerst een spreekplan te maken om je ideeën te ordenen. Het geeft je houvast om je opdracht beter uit te voeren. Soms zal je misschien even vastzitten en niet goed weten hoe je iets best formuleert om je doel te bereiken. Laat je dan niet ontmoedigen en blijf je concentreren op je taak. Vergeet ook niet dat je bij het spreken gebruik kan maken van lichaamstaal om je boodschap beter over te brengen of te ondersteunen. E. Gesprekken voeren Je moet een face-to-facegesprek of een telefonisch gesprek met een volwassene kunnen beginnen, aan de gang houden en afsluiten. Je moet dus zelf het gesprek kunnen leiden en de examinator in het gesprek betrekken. Het spreekt voor zich dat je enkel Standaardnederlands spreekt en bij alle gesprekken gepaste omgangsvormen en beleefdheidsformules gebruikt. Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 7

8 Wat moet je kunnen? informele gesprekken voeren informatie uitwisselen Wat moet je doen? een spontane mening of voorkeur geven en op een spontane mening of voorkeur van anderen reageren een waardering en gevoelens uiten en op een waardering en gevoelens van anderen reageren een discussie voeren over een algemeen onderwerp informatie geven en vragen aanwijzingen en instructies vragen en opvolgen een sollicitatiegesprek voeren zaken regelen voorstellen doen en op voorstellen reageren je mening geven en voorstellen doen - om problemen op te lossen en/of - praktische beslissingen te nemen je uit de slag trekken in alledaagse situaties een klacht uiten en opvolgen reageren op een klacht en een klacht doorgeven De volgende tabel geeft een paar concrete voorbeelden van gesprekken die je moet kunnen voeren in een bepaalde communicatiesituatie. Dit is geen volledige opsomming, enkel een illustratie. Je voert een gesprek een gesprek waarin je 1. in de privésfeer. je mening geeft over de nieuwe kleren van een vriend of vriendin reageert op een onverwacht verjaardagsgeschenk 2. als lid van de samenleving. uitlegt dat je geen identiteitskaart kunt tonen 3. voor je opleiding. klaagt over de vele deadlines die je moet halen voorstelt hoe je een bepaalde taak gaat aanpakken 4. voor je werk. uitlegt dat je morgen niet zal kunnen komen werken informeert wat je moet doen als je s avonds als laatste naar huis gaat Je gesprek bereid je op dezelfde manier voor als je opdracht(en) voor spreken. Soms kan je de indruk hebben dat je gesprekspartner jou niet begrijpt. Je kan dan gedeeltelijk herhalen wat je net hebt gezegd om na te gaan of je gesprekspartner je volgt. Eventueel kan je ook proberen om je boodschap op een andere manier te formuleren. Probeer altijd in te spelen op wat je gesprekspartner zegt zodat er een echte interactie ontstaat. Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 8

9 Vergeet ook niet dat je bij het spreken gebruik kan maken van lichaamstaal om je boodschap beter over te brengen of te ondersteunen. Ook moet je tijdens het gesprek de lichaamstaal van je gesprekspartner proberen in te schatten om er doeltreffend op te reageren. Als je weet wat je wil zeggen, denk dan ook nog even na hoe je het gesprek gaat beginnen en afsluiten. Noteer daar eventueel wat sleutelwoorden voor. Probeer daarnaast enkele woorden op te schrijven om het gesprek gaande te houden. Die woorden kunnen je helpen als er een stilte valt. F Literaire competentie Je moet één boek kiezen uit de lectuurlijst die je vindt als bijlage. Van dat boek moet je de inhoud kennen en je leeservaring kunnen beschrijven. Wat moet je kunnen? beschrijven uitleggen Wat moet je doen? de inhoud van het boek beschrijven: het onderwerp, de hoofdgedachte, de personages, de voornaamste gebeurtenissen een spontane mening of reactie geven over de inhoud van het boek persoonlijke situaties, gebeurtenissen, ervaringen en interesses beschrijven die je in verband kan brengen met de inhoud van het boek gevoelens uitdrukken die de lectuur van het boek bij je oproepen Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 9

10 LEERMIDDELEN De Examencommissie stelt zelf geen leermiddelen ter beschikking. Je kan ze kopen in een (online of tweedehands-) boekhandel of ontlenen en raadplegen in een bibliotheek. De bibliotheken van de lerarenopleiding aan de universiteit of de hogeschool bieden heel wat leermiddelen aan in hun collectie. Aangezien cursussen door het gebruik van audio, video, cd en dvd erg duur geworden zijn, verwijzen we verder nog naar websites waar je, vaak gratis, studie- en oefenmateriaal kan vinden. Een aantal websites veranderen echter wel eens van naam en/of worden aangepast. Daarom kunnen wij onmogelijk de juistheid van al deze websites op elk moment garanderen. Als je niet onmiddellijk op de juiste website terechtkomt, kan je die proberen te vinden via een goede zoekmachine, zoals Google. Hoewel we bij elke nieuwe editie van de vakfiche deze bibliografie actualiseren, blijft ze een momentopname. Het is dus best mogelijk dat ze op een bepaald ogenblik werken vermeldt die niet meer verkrijgbaar zijn of dat nieuwe werken die reeds op de markt zijn, nog niet zijn opgenomen. Bovendien maken we bewust een selectie van leermiddelen die ons op dit ogenblik het meest aangewezen lijken om je voor te bereiden op onze examens. Door een selectie te maken, willen we je helpen om je studie efficiënter aan te pakken. Je kan echter ook andere werken, cursussen of audiovisuele middelen gebruiken bij je voorbereiding op het examen. Let wel, leermiddelen zijn enkel een middel om je taalvaardigheid te vergroten en geen doel op zich. Niet de leermiddelen zelf vergroten je slaagkansen maar wel de manier waarop je ze gebruikt. ALGEMEEN NASLAGWERK NEDERLANDS VAN DEN WIJNGAERDE, C.-J., e.a., Helder Nederlands, De Boeck, 2010, ISBN In dit boek vind je informatie over het communicatieproces, de vaardigheden lezen, luisteren, spreken en schrijven, efficiënt taalgebruik en de spellingconventies. Daarnaast biedt het boek ook een overzicht van taalkundige en literaire termen, met veel voorbeelden. Het boek is een goede leidraad om je voorbereiding te starten. LET OP Het boek kan een handige ondersteuning zijn, maar is geen weerspiegeling van het examen. Bekijk daarom goed de leerinhouden in de vakfiche en vertrek daarvan om je voor te bereiden op het examen. Enerzijds moet je niet alles wat in het boek staat kennen voor het examen, anderzijds volstaat het ook niet om enkel dit boek te studeren om je op het examen voor te bereiden. Handboeken en methodes die courant gebruikt worden in het secundair onderwijs in Vlaanderen Handboeken kunnen houvast bieden door hun didactische opbouw en samenhang en zorgen voor een afwisseling in thema s waarbij je verschillende vaardigheden ontwikkelt. Bovendien wijden handboeken meestal een apart deel aan de taalbeschouwing en de literaire competentie. Deze elementen zorgen ervoor dat je het gevoel krijgt je zelfstudie beter te kunnen plannen en concreter te kunnen opvolgen. Daarom vind je in dit deel van de bibliografie enkele handboeken die je voldoende ondersteuning bieden om zelfstandig de leerstof van het handboek te verwerken dankzij de elektronische hulpmiddelen zoals oefeningen die de uitgever aanbiedt bij het handboek. De volgende handboeken worden courant gebruikt in de les Nederlands. Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 10

11 methode uitgeverij website contactgegevens van de klantendienst Nedweb 5 Nedweb 6 Van In 03 / uitgeverij@vanin.be Om conventies zoals de NBN-normen (BIN-normen) en het juiste taalregister op een zelfstandige manier onder de knie te krijgen, vind je in de onderstaande tabel enkele handboeken die nadrukkelijk ingaan op de zakelijke communicatie. handboek uitgeverij website contactgegevens van de klantendienst Nedweb 5 Zakelijke communicatie Van In 03 / uitgeverij@vanin.be Nedweb 6 Zakelijke communicatie Puur Zakelijk Vaardig werkwijzers zakelijke communicatie De Boeck 03 / bestellingen@uitgeverijdeboeck.be LEERMIDDELEN DIE JE KUNNEN HELPEN OM JE TAALBEHEERSING TE VERGROTEN Misschien merk je dat je je niet voldoende vlot kan uitdrukken en/of heb je moeite met het begrijpen van teksten. Mogelijk heb je de kennis die je nodig hebt om doeltreffend te communiceren onvoldoende verankerd. Vooral voor het formele taalgebruik en het Standaardnederlands kan dat het geval zijn. In dat geval is het aangewezen om leermiddelen te zoeken die direct inspelen op jouw kennisbehoefte. Daarom vind je hieronder een beperkte selectie van leermiddelen die je daarbij kunnen helpen. WOORDENSCHAT EN WOORDENBOEKEN 1. APELDOORN, C.G.L., e.a., Prisma Spreekwoorden verklaard, Houten: Het Spectrum, 2011, ISBN MATHEESEN, R., e.a., Schooltaalwoordenboek, Pelckmans, 2010, ISBN VAN DEN BELT, e.a., Stoomcursus woordenschat, Deviant Amersfoort, 2000, ISBN VERBURG, M., Van Dale Basiswoordenboek, VBK Media, 2009, ISBN SPELLING 1. BECKING, M., e.a., Spellingwijzer Nederlands, Amsterdam: Intertaal, 2010, ISBN COOREMAN, A., Als spelling een kwelling is, boek 2, de Boeck, 2012, ISBN Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 11

12 3. DE SCHRYVER, J., e.a., Handboek spelling, Mechelen: Wolters Plantyn, 2005, ISBN ; Oefenboek 1 ISBN ; Oefenboek 1 Sleutel ISBN ; Oefenboek 2 ISBN KUSTERMANS, P., e.a., Nieuw werkschrift voor spelling 2, De Boeck, 2005, ISBN KUSTERMANS, P., e.a., Nieuw werkschrift voor spelling 2, handleiding en dictees (modeloplossingen), De Boeck, 2006, ISBN Zo spel je Zoo, vademecum, Van In, ISBN Oefenboek 1, ISBN Oefenboek 2, ISBN Oefenboek 3, ISBN GRAMMATICA EN OEFENINGEN 1. Handboek spraakkunst, Plantyn, 2007, ISBN HOUET, H., Grammatica Nederlands, Prisma, 2011, ISBN VERBETEREN OF VERMIJDEN VAN FREQUENTE TAALFOUTEN 1. DE BOER, T., Taalhandboek Nederlands Gebruiksaanwijzing van de Nederlandse taal, Van Dale Uitgevers, 2011, ISBN GOOSSENS, M., Zonder fout!, WPG-uitgeverij, 2008, ISBN PAK, D., Vlekkeloos Nederlands (+antwoorden), uitgeverij Pak, 2008, ISBN TIGGELER, E., Vraagbaak Nederlands, Sdu Uitgevers, 2005, ISBN UITSPRAAKPROBLEMEN 1. BLOMME, I., e.a., Nu versta ik je!, Acco, 2009, ISBN HEEMSKERK, J., e.a., Uitspraakwoordenboek, Het Spectrum, 2000, ISBN PAARDEKOOPER, P.C., ABN-uitspraakgids, Heideland-Orbis, 1987, ISBN VAN VEEN, CH., Uitspraaktrainer in de les + cd-rom, Boom, 2009, ISBN WEBSITES website Hoe kan deze site je helpen? Wat vind je hier? leestrainer.nl/index.html Zeer uitgebreide site met theorie en oefeningen voor alle aspecten van de Nederlandse taal. online-oefeningen grammatica, spelling, stijl, woordenschat en taalspelletjes; betalend abonnement online-oefeningen woordenschat, spelling, zinsontleding, lezen en luisteren Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 12

13 website Hoe kan deze site je helpen? Wat vind je hier? nl/cursus/solliciteren/sollicitatiebrief online-oefeningen woordenschat, spelling, woordsoorten, zinsontleding Test je kennis van de Nederlandse taal op het vlak van spelling, grammatica, woordenschat en stijl. Taaladvies op maat en de onlineversie van het Groene boekje en van de volledige Nederlandse grammatica. Voorbeelden van sollicitatiebrieven, nuttige tips en een checklist. Hier vind je alles om een goede sollicitatiebrief te schrijven voor welke job dan ook. Bij de rubriek: Zie ook worden nog een aantal goede websites vermeld. Alles over de NBN-normen (BIN-normen) Taaltijdschriften Taaltijdschriften spelen vaak in op actuele onderwerpen en bieden oefeningen aan die je kunnen helpen om je leesvaardigheid verder te ontwikkelen. taaltijdschrift uitgeverij website contactgegevens van de klantendienst Yo! Averbode 013/ Cultuur en actualiteit Door regelmatig te lezen, kan je jezelf verrijken. Daarnaast versterk je je taalbeheersing. Bovendien verruim je je blik op het socio-culturele leven in het Nederlandstalige cultuurgebied. Daardoor zal je doeltreffender kunnen communiceren met Nederlandstaligen. Op de volgende websites vind je teksten die aansluiten bij het niveau dat je zou moeten bereiken voor het examen: 1. nl.metrotime.be Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 13

14 OPDRACHTEN, TAKEN, WERKJES Lectuuropdracht Voor het mondelinge examen bereid je thuis een lectuuropdracht voor. Je moet daarvoor één boek kiezen uit de lectuurlijst die je vindt als bijlage. Van dat boek moet je de inhoud kennen en je leeservaring kunnen beschrijven. De volgende tabel vat samen wat we van jou verwachten. Wat moet je doen op het examen? Wat breng je mee naar het examen? Wat moet je thuis doen om het examen voor te bereiden? Hoe pak je dat best aan? Goed om te weten. Op het mondelinge examen zullen de examinatoren een gesprek met je voeren over je boek. In dat gesprek komen twee aspecten aan bod. 1. De inhoud: kan je bijvoorbeeld de inhoud van het boek op een overzichtelijke manier weergeven? 2. Je persoonlijke verwerking: kan je bijvoorbeeld vertellen waarom het boek je (niet) heeft geraakt? Een volledige opsomming van wat je moet kunnen doen op het examen vind je bij de leerinhouden onder het punt F bij de literaire ontwikkeling. Je brengt enkel het boek dat je gelezen hebt mee in een papieren of elektronische versie. Je boek actief lezen Lees je boek niet in één keer uit maar onderbreek regelmatig je lectuur om de leerinhouden (zie F) op je boek toe te passen, zoals je dat ook op het examen zal moeten doen. Zo lees je je boek op een actieve manier. Eventueel kan je voor jezelf enkele sleutelwoorden noteren. Let wel, op het examen mag je geen notities gebruiken. Kies een boek dat je aanspreekt omwille van het thema, het genre, de auteur.. Over een boek dat je met plezier hebt gelezen, zal je beter kunnen praten. Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 14

15 Sollicitatiegesprek Voor het mondelinge examen bereid je thuis ook een sollicitatiegesprek voor. De volgende tabel vat samen wat we van jou verwachten. Wat moet je doen op het examen? Wat breng je mee naar het examen? Wat moet je thuis doen om het examen voor te bereiden? Hoe pak je dat best aan? Goed om te weten een sollicitatiegesprek voeren aan de hand van 1. jouw cv 2. een door de examinatoren aangeboden werkaanbieding 1 je cv in 2 exemplaren 1. je cv opstellen 2. het sollicitatiegesprek voorbereiden Op deze websites vind je naast heel wat werkaanbiedingen - veel informatie om een goed cv op te stellen en het sollicitatiegesprek voor te bereiden. Je vindt er bijvoorbeeld ook vragen die de examinatoren je kunnen stellen tijdens het gesprek: Het spreekt voor zich dat als je echt gaat solliciteren, je een waarheidsgetrouw cv opstelt. Voor het mondelinge examen mag je cv echter fictief zijn. Je mag ervaringen, opleidingen of eigenschappen vermelden die niet de jouwe zijn. Je hoeft dus niet de waarheid te vertellen. Op het examen zal je een keuze moeten maken uit 3 verschillende werkaanbiedingen. Je wordt niet beoordeeld op de inhoud van je cv of je keuze van de werkaanbieding, maar wel op de doeltreffendheid waarmee je een sollicitatiegesprek voert. Je moet dus kunnen uitleggen waarom jij de meest geschikte kandidaat voor dit werk bent. Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 15

16 examen Nederlands 3 bso kantoor Vakfiche N_3_2_ZC VERLOOP EN EVALUATIE VAN DE EXAMENS Het examen Nederlands bestaat uit twee delen: een schriftelijk en een mondeling. Op elk van die examens toetsen we verschillende aspecten van het Nederlands. In de volgende tabel vind je de belangrijkste informatie over het verloop en de evaluatie van de examens. Meer uitleg vind je verder in dit hoofdstuk. examen gewicht vaardigheden duur opmerking vragen schriftelijk 60 % 1. luisteren 150 min geen giscorrectie bij meerkeuzevragen 2. lezen 3. schrijven: zakelijke communicatie Je mag geen woordenboek gebruiken. gesloten en/of open vragen opdrachten mondeling 40 % 1. spreken 2. gesprekken voeren 3. literaire competentie 40 min 20 min voorbereidingstijd boek meebrengen cv meebrengen in 2 exemplaren Let op, op het platform worden de punten van het schriftelijke en het mondelinge examen apart weergegeven op 100. Beide examens hebben echter een verschillend gewicht. In het totaal moet je 50% behalen om te slagen. Wat breng je mee naar de examens? Je brengt enkel een blauwe of zwarte balpen mee. schriftelijk examen Je brengt enkel dit mee: 1. een blauwe of zwarte balpen 2. het boek dat je gelezen hebt LET OP mondeling examen 3. Je cv in twee exemplaren. 1. Op de examens Nederlands mag je geen woordenboek gebruiken. 2. Als je je boek en cv niet bij jou hebt op het mondelinge examen zelf, dan kan je geen mondeling examen afleggen. Je verliest dan een examenbeurt. Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 16

17 Hoe verlopen de examens? HOE LANG DUREN DE EXAMENS? voorbereiding 20 min schriftelijk examen 150 min mondeling examen 40 min examen 20 min HOE VERLOPEN DE EXAMENS? Op het schriftelijke examen leg je eerst een luistertest af. De examinator bepaalt het ritme van deze test. Hij speelt de fragmenten af en bepaalt de tijd die je krijgt om de vragen te beantwoorden. Je volgt de instructies van de examinator. Je volgt de volgende vier stappen: stap 1 - Je leest eerst de vragen bij het eerste fragment om goed te weten wat je met dat fragment moet doen. Daarna mag je het eerste fragment tweemaal beluisteren. Tijdens het luisteren mag je schrijven. stap 2 - Je antwoordt op de vragen bij het eerste fragment. luisteren De examinator geeft aan dat hij het volgende fragment zal afspelen. stap 3 - Je herneemt stap 1 en stap 2 voor de volgende fragmenten. stap 4 - Je noteert al je antwoorden op het antwoordenblad. Daarna kan je op je eigen ritme verder werken binnen de toegemeten tijd. Het mondelinge examen wordt afgenomen door twee examinatoren en bestaat uit verschillende opdrachten. Die opdrachten bereid je eerst voor. Je mag daarvoor een aantal sleutelwoorden noteren die je kan gebruiken terwijl je het examen aflegt bij de examinatoren. Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 17

18 WELKE SOORTEN VRAGEN MOET JE BEANTWOORDEN? Voor schrijven, spreken en gesprekken voeren krijg je opdrachten. Die bestaan uit een korte situatiebeschrijving en een globale omschrijving van wat je moet doen en hoe je dat moet doen. De andere onderdelen van de examens bestaan uit gesloten en/of open vragen. De volgende figuur verduidelijkt waaruit deze twee vraagtypes bestaan en hoe je ze moet beantwoorden. gesloten vragen Bij gesloten vragen formuleer je zelf geen antwoord. Je kiest een antwoord uit een aantal mogelijkheden of combineert gegeven elementen om een antwoord samen te stellen. De meest voorkomende soorten gesloten vragen in onze examens zijn meerkeuzevragen, combinatievragen en ordeningsvragen. Voor de meerkeuzevragen moet je de juiste mogelijkheid kiezen om de vraag te beantwoorden of een zin aan te vullen. Je krijgt daarvoor telkens drie of vier mogelijkheden. Er is altijd maar één juist antwoord. Open vragen zijn vragen waarop je het antwoord zelf formuleert. Dat antwoord kan erg kort zijn maar ook vrij lang. Soms moet je elementen uit de tekst letterlijk citeren, soms moet je de tekst samenvatten of herformuleren. open vragen Een combinatievraag is een vraag waarbij je de juiste combinatie maakt tussen twee of meer groepen elementen. Je krijgt telkens meer elementen dan je nodig hebt om de vraag te beantwoorden. Er blijven dus altijd elementen over. Bij ordeningsvragen moet je elementen in een chronologische of andere logische volgorde zetten. Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 18

19 Met welke beoordelingscriteria evalueren de examinatoren het examen? Voor alle open vragen en opdrachten is het erg belangrijk om je antwoord goed te structureren. Dit is een beoordelingscriterium waar we veel belang aan hechten. Daarnaast weegt je taalverzorging zwaarder door bij het bepalen van je resultaat voor het vak Nederlands dan voor de moderne vreemde talen. BEOORDELING LUISTEREN EN LEZEN Meerkeuzevragen beoordelen we zonder giscorrectie: voor elk juist antwoord krijg je punten, voor een foutief antwoord of een vraag die je niet beantwoordt, krijg je geen punten. Bij open vragen beoordelen we enkel de inhoud van de antwoorden. We houden geen rekening met taalfouten. Het antwoord moet echter wel duidelijk geformuleerd zijn. Als taalfouten het antwoord onbegrijpelijk maken, geven we geen punten voor dat antwoord, ook al heb je bepaalde inhoudelijke aspecten wel correct vermeld. BEOORDELING SCHRIJVEN (ZAKELIJKE COMMUNICATIE), SPREKEN, GESPREKKEN VOEREN EN LITERAIRE COMPETENTIE Voor de opdrachten die je maakt, geldt dat je voldoende schrijfdurf of spreekdurf aan de dag legt om je opdrachten uit te voeren. Als je niets of veel te weinig zegt of schrijft, kunnen de examinatoren je taalvaardigheid niet beoordelen. Het mondelinge examen zullen ze dan beëindigen zonder je punten toe te kennen. Je zal dan het mondelinge examen op een ander moment opnieuw moeten afleggen. De beoordelingscriteria leggen de nadruk op de doeltreffendheid van de communicatie. Dat wil zeggen dat je erin slaagt om de juiste inhoud zorgvuldig te communiceren in functie van een bepaalde context en een bepaald publiek. Een boodschap kan je maar doeltreffend overbrengen als je goed inspeelt op de situatie, je taal daarop afstemt en bovendien voldoende taalverzorging nastreeft. Doe je dat niet, dan loop je het risico dat je gesprekspartner je boodschap niet begrijpt. Bij het beoordelen van je opdrachten bekijken we dus niet alleen of je de opdracht volledig uitvoert maar vooral ook hoe je dat doet. Daarom houden we uitdrukkelijk rekening met de volgende criteria: de taalcorrectheid, de rijkdom van je taal en, voor het mondelinge examen, je uitspraak. Bovendien is het belangrijk dat je je boodschap voldoende structuur en samenhang geeft zodat degene tot wie je je richt, jouw boodschap onmiddellijk begrijpt. Ten slotte spreekt het voor zich dat je beleefdheidsconventies respecteert en het juiste taalregister gebruikt. Je formuleert een boodschap niet op dezelfde manier voor je beste vriend als voor een onbekende. Ook voor deze criteria kan je punten krijgen of verliezen. Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 19

20 Hoe wordt het totale aantal punten van het examen berekend? Op het platform worden de punten van het schriftelijke en het mondelinge examen apart weergegeven op 100. Beide examens hebben echter een verschillend gewicht. schriftelijk examen 60 % mondeling examen 40 % 30% luisteren 30% lezen 40% schrijven De spreek- en gespreksvaardigheid worden samen beoordeeld met de literaire competentie. Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 20

21 BIJLAGE Kies één boek uit één van deze twee lijsten om je lectuuropdracht voor te bereiden. LEESLIJST VOOR JONGEREN Balthazar Nic Beerten Els Bracke Dirk Niets was alles wat hij zei Lopen voor je leven Als de olifanten vechten Het engelenhuis Franck Ed Provoost Anne van der Kolk Anton van Leeuwen Joke Vanhoeck Roger Van Ranst Do Vreeswijk Helen Het huis van eb en vloed Vallen Amira, prinses van Marokko Bezoekjaren Het rattenjong Mombakkes Leugens LEESLIJST VOOR VOLWASSENEN Abdolah Kader Aspe Pieter Brusselmans Herman Het huis van de moskee Tango Zijn er kanalen in Aalst? Vrouwen met een IQ Büch Boudewijn Geeraerts Jef De kleine blonde dood De coltmoorden Dossier K Krabbé Tim Lanoye Tom Vertraging Kartonnen dozen Alles moet weg Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 21

22 Meijsing Doeschka Mennes Paul Naegels Tom Noort Saskia den Tex Charles Ruyslinck Ward van Beijnum Kees Verbeke Annelies Verhulst Dimitri Vuijsje Robert Robinson Het konijn op de maan Los De eetclub Cel Wierook en tranen Oesters van Nam Kee Slaap De verveling van de keeper Alleen maar nette mensen Derde graad bso: Kantoor/Kantooradministratie en Gegevensbeheer 22