Ondernemersopleiding / AOV Financiering. voor het mkb. Uitwerkingen NEDERLANDS ONDERWIJS INSTITUUT

Transcriptie

1 Ondernemersopleiding / AOV Financiering voor het mkb Uitwerkingen NEDERLANDS ONDERWIJS INSTITUUT

2 OPLEIDING ONDERNEMEN / AOV ONDERNEMER MKB UITWERKINGEN LEERBOEK EN WERKBOEK FINANCIERING voor het mkb Bij de 6 e druk, 4 e oplage ISBN NEDERLANDS ONDERWIJS INSTITUUT BV

3 Copyright: NOI Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, database, computerbestand, internet of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het NOI. Omslagontwerp: Ronald Meij

4 INHOUD ANTWOORDEN VERWERKINGSVRAGEN LEERBOEK blz. 1. KOSTEN EN CALCULATIES 1.1 Kosten Het exploitatieoverzicht Prijsberekening detailhandel Prijsberekening ambacht en dienstverlening ONDERNEMINGSVORMEN 2.1 Natuurlijke personen en rechtspersonen Ondernemingen zonder rechtspersoonlijkheid Ondernemingen met rechtspersoonlijkheid Ondernemingsvorm en exploitatieoverzicht BELASTINGEN 3.1 Inkomstenbelasting (IB) Aftrekposten voor ondernemingen Omzetbelasting (btw) Belastingen van gemeente en provincie FINANCIERING EN FINANCIEEL BELEID 4.1 Vermogensbehoefte en vermogensverkrijging De liquiditeit van een onderneming De solvabiliteit van een onderneming Cashflow De rentabiliteit van vermogen Bankkrediet Leverancierskrediet Leasing Consumptief krediet BEDRIJFSCONTROLE 5.1 Begroten en budgetteren Bedrijfsvergelijking Verzekeringen Het bedrijfsminimum Overname van een bedrijf... 42

5 ANTWOORDEN OPDRACHTEN, MEERKEUZE- EN JUIST-ONJUISTVRAGEN WERKBOEK blz. 1. KOSTEN EN CALCULATIES 1.1 Kosten Het exploitatieoverzicht Prijsberekening detailhandel Prijsberekening ambacht en dienstverlening ONDERNEMINGSVORMEN 2.1 Natuurlijke personen en rechtspersonen Ondernemingen zonder rechtspersoonlijkheid Ondernemingen met rechtspersoonlijkheid Ondernemingsvorm en exploitatieoverzicht BELASTINGEN 3.1 Inkomstenbelasting (IB) Aftrekposten voor ondernemingen Omzetbelasting (btw) Belastingen van gemeente en provincie FINANCIERING EN FINANCIEEL BELEID 4.1 Vermogensbehoefte en vermogensverkrijging De liquiditeit van een onderneming De solvabiliteit van een onderneming Cashflow De rentabiliteit van vermogen Bankkrediet Leverancierskrediet Leasing Consumptief krediet BEDRIJFSCONTROLE 5.1 Begroten en budgetteren Bedrijfsvergelijking Verzekeringen Het bedrijfsminimum Overname van een bedrijf MODELEXAMEN VAKGEBIED FINANCIERING... 85

6 Antwoorden leerboek 1 Kosten en calculaties AFDELING LEERBOEK AFDELING 1 - KOSTEN EN CALCULATIES 5

7 1.1 KOSTEN Directe kosten en bedrijfskosten (blz. 14) 1. Meel, suiker e.d. 2. Ze worden gemaakt voor het leveren van een bepaald product of een bepaalde dienst. 3. Om het totale bedrijf in stand te houden. 4. Exploitatiekosten of indirecte kosten Personeelskosten; - huisvestingskosten; - afschrijvingskosten; - overige kosten; - rentekosten geldleningen Personeel en huisvesting, overige kosten en rente (blz. 14) 6. Kostenvergoedingen voor reizen, studie, kleding en maaltijden, een pensioenverzekering en een kerstpakket. 7. Energie- (gas, elektra) en waterverbruik, brand- en inbraakverzekering, schoonmaak, onderhoud en gemeentelijke belastingen zoals onroerende-zaakbelasting en reinigings- en rioolrecht. 8. Kantoorkosten voor administratie, telefoon, computer en accountant, verzekeringskosten voor WA- en bedrijfsschade, verkoopkosten, autokosten enz. 9. Een hypotheeklening, een familielening, een bankkrediet enz Afschrijvingskosten (blz. 14) 10. Gebouwen, machines, inventaris (vloerbedekking, verlichting enz.) bedrijfsauto's enz. 11. Dat er meerdere jaren gebruik van wordt gemaakt. 12. Jaarlijkse afschrijvingskosten = aanschafprijs bedrijfsmiddel gebruiksduur in jaren a = 7.000,. 6 b ( ) = ,. 14. De verwachte gebruiksduur. 15. Door de afschrijving. 16. a 20% van = 3.200,. b 100% 20% =5jaar. 17. a 100% =20% b = 700,. 5 6 LEERBOEK AFDELING 1 - KOSTEN EN CALCULATIES

8 9 c x 700 = 525,. 12 d = 2.975,. 18. Als de aanschafprijs beneden 500, ligt. 1.2 HET EXPLOITATIEOVERZICHT (blz. 18) 1. Hoeveel omzet, brutowinst en nettowinst een bedrijf heeft behaald en welke kosten het daarvoor moest maken Berekening van de nettowinst (blz. 18) 2. De opbrengst van geleverde producten en/of diensten. 3. Directe kosten. 4. Door de omzet te verminderen met de directe kosten. 5. Bedrijfskosten, exploitatiekosten of indirecte kosten. 6. Door de brutowinst te verminderen met de bedrijfskosten. 7. Met de rentekosten van het vreemd vermogen Nettowinst en gewaardeerde kosten (blz. 18) 8. - De eigen arbeid van de ondernemer; - het vermogen dat de ondernemer in de zaak heeft gestoken; - het ondernemersrisico. 9. a Het gewaardeerd loon. b De gewaardeerde rente. c Het economisch resultaat. d De nettowinst. 1.3 PRIJSBEREKENING DETAILHANDEL De brutowinstopslag (blz. 22) 1. Een overzicht van omzet, kosten en winst (of verlies) die de ondernemer voor het komende jaar verwacht. 2. De begrote brutowinst. 3. Dan wordt een te lage brutowinst behaald Prijsberekening met een opslagpercentage (blz. 22) 4. inkoopprijs 188, brutowinstopslag 120% - 225,60 verkoopprijs excl. btw 413,60 btw 21% - 86,86 verkoopprijs 500,46 afgerond 500, LEERBOEK AFDELING 1 - KOSTEN EN CALCULATIES 7

9 5. Als een artikel bijvoorbeeld bijzonder in trek is en niet bij de concurrent te koop is. 6. Als de detaillist een minder vlotte verkoop verwacht of het artikel voor minder bij de concurrent te koop is. 7. De eerste stap is de inkoopprijs verhogen met een percentage voor brutowinst en btw. De tweede stap is het bijstellen van de voorlopige verkoopprijs Prijsberekening met omrekenfactor (blz. 22) 8. Een opslagpercentage voor de brutowinst en een percentage voor btw. 9. Door de inkoopprijs te vermenigvuldigen met de omrekenfactor vind je in één keer de voorlopige verkoopprijs. 10. a inkoopprijs van het artikel 100,0% brutowinstopslag 40% 40,0% verkoopprijs excl. btw 140,0% btw 6% van 140% 8,4% voorlopige verkoopprijs incl. btw 148,4% van de inkoopprijs De omrekenfactor is 1,48. b Verkoopprijs: 12 x 1,48 = 17,76 afgerond 17, Adviesprijzen (blz. 23) 11. Een door de fabrikant geadviseerde consumentenprijs. 12. Omdat zijn prijs dan hoger ligt dan bij de concurrent. 13. Het kan een bekend merk zijn dat niet in zijn assortiment mag ontbreken. 1.4 PRIJSBEREKENING AMBACHT EN DIENSTVERLENING (blz. 32) 1. Ze gebruiken een uurtarief. 2. Een loodgieter, hovenier enz Het uurtarief (blz. 32) 3. De uren waarvoor de medewerkers loon ontvangen. 4. Door vakantie, ziekteverzuim, werkoverleg en leegloop. 5. 'Verloren' uren waarin geen productief werk wordt verricht. 6. De uren die voor werkzaamheden bij klanten in rekening kunnen worden gebracht. 7. Directe arbeidsuren. 8. Uurtarief = brutowinst inzetbare uren De offerteprijs (blz. 32) 9. Dat de ondernemer de opdracht misloopt. 10. Dat de ondernemer verlies lijdt op de order. 8 LEERBOEK AFDELING 1 - KOSTEN EN CALCULATIES

10 1.4.3 Differentiële kostprijs (blz. 32) 11. Het uurtarief lager stellen (met een differentiële kostprijs werken) Hij kan om werk zitten te springen; - hij kan met deze opdracht een belangrijke nieuwe klant winnen Voor- en nacalculatie (blz. 32) 13. Voordat met een opdracht wordt begonnen. 14. Voor het berekenen van de aanbiedingsprijs. 15. Nadat het werk is voltooid. 16. Om het werkelijke verbruik van materiaal en arbeidsuren en de werkelijk betaalde prijzen vast te stellen. 17. Efficiency- en prijsverschillen. 18. Doordat materialen of grondstoffen goedkoper worden ingekocht. 19. Slechte werkvoorbereiding, onvoldoende begeleiding, slordig materiaalverbruik, weinig teamgeest enz. 20. Doordat er minder materiaal of arbeidsuren nodig waren dan in de voorcalculatie was berekend. 21. a Voordelig. b Een prijsverschil. c Een efficiencyverschil Het machine-uurtarief (blz. 33) 22. Bedrijven die hun omzet hoofdzakelijk behalen uit het gebruik van machines. 23. Om voor elke machine een eigen uurtarief vast te stellen. 24. Op basis van bekende gegevens als aanschafprijs, levensduur en energieverbruik. 25. a Een verdeelsleutel. b Het aantal m 2 dat voor een machine in gebruik is. 26. Het aantal uren dat een machine onder normale omstandigheden per jaar in bedrijf is. 27. begrote kosten normale bezetting 28. Uit de uurkostprijs verhoogd met een winstopslag. 29. a machine I = 150, machine II = 200, 800 b machine I machine II uurkostprijs 150, 200, winstopslag 20% - 30, - 40, machine-uurtarief 180, 240, LEERBOEK AFDELING 1 - KOSTEN EN CALCULATIES 9

11 30. Om een prijsopgave te doen. 31. a Drie (op alle kostenposten). b De btw. 32. Omdat in de kosten van de machine de kosten voor de hele afdeling (de plaats) zijn opgenomen. 10 LEERBOEK AFDELING 1 - KOSTEN EN CALCULATIES

12 2 Ondernemingsvormen AFDELING LEERBOEK AFDELING 2 - ONDERNEMINGSVORMEN 11

13 2.1 DE RECHTSVORM VAN DE ONDERNEMING Natuurlijke personen en rechtspersonen (blz. 39) 1. Mensen. 2. Een rechtspersoon is een onderneming of instelling die door het recht gelijkgesteld is aan een natuurlijk persoon. Ook een rechtspersoon heeft dus rechten en plichten. 3. Een rechtspersoon kan kopen, verkopen, huren, verhuren, leningen sluiten enz. 4. Een onderneming is een organisatie die als doel heeft het winstgevend vervaardigen of voortbrengen van goederen en/of diensten Ondernemingsvormen (blz. 39) 5. - De eenmanszaak; - de stille maatschap en de openbare maatschap; - de vennootschap onder firma (VOF); - de commanditaire vennootschap (CV) De besloten vennootschap (BV); - de naamloze vennootschap (NV); - de coöperatie (coöp) Het handelsregister (blz. 39) 7. Ondernemersplein.nl 8. De Kamer van Koophandel De handelsnaam van de onderneming; - de ondernemingsvorm (eenmanszaak, VOF, BV enz.); -hetadres; - de aard van het bedrijf; - een aantal persoonlijke gegevens van de ondernemers/eigenaren, echter geen privé-adressen); - tot welk bedrag de ondernemer handelingsbevoegd is De volledige handelsnaam; - het btw-nummer; - het inschrijvingsnummer in het handelsregister; - de ondernemingsvorm De volledige handelsnaam; - de naam en het adres van de klant; - het inschrijvingsnummer in het handelsregister; - het btw-nummer; - de hoeveelheid en de aard van de geleverde goederen of de omvang en de aard van de verrichte diensten; - de prijs exclusief omzetbelasting; - het te betalen bedrag aan omzetbelasting; - factuurdatum; - een uniek factuurnummer. 12 LEERBOEK AFDELING 2 - ONDERNEMINGSVORMEN

14 12. a De Handelsnaamwet. b Een naam te kiezen die zo veel op de naam van een bestaande onderneming lijkt, dat verwarring kan ontstaan. 2.2 ONDERNEMINGEN ZONDER RECHTSPERSOONLIJKHEID De eenmanszaak (blz. 50) 1. Een eenmanszaak is een onderneming waarbij de leiding in handen is van één persoon, die ook de eigenaar is. Zaakvermogen en privé-vermogen zijn bovendien niet gescheiden. 2. Een zelfstandige zonder personeel. 3. De ondernemer/eigenaar is persoonlijk aansprakelijk voor alle schulden van het bedrijf. Die aansprakelijkheid geldt voor zijn hele vermogen, dus niet alleen voor het vermogen dat in de zaak zit, maar ook voor zijn privé-bezittingen. 4. De Kamer van Koophandel, de Belastingdienst (via de KvK) en de gemeente. 5. Ondernemersinkomen. 6. Inkomstenbelasting. 7. Het percentage belasting dat betaald moet worden, wordt hoger naarmate het inkomen stijgt. 8. De eigenaar kan besluiten zijn bedrijf om te zetten in een BV De ondernemer kan zelfstandig alle beslissingen nemen. Daardoor is een snelle besluitvorming en een slagvaardige, flexibele bedrijfsvoering mogelijk; - de eigenaar-ondernemer bepaalt zelf hoeveel winst hij zal opnemen voor privé en hoeveel hij voor het bedrijf zal gebruiken De ondernemer moet 'van alle markten thuis zijn'; - de afhankelijkheid van één persoon maakt het bedrijf kwetsbaar; - de aansprakelijkheid voor de bedrijfsschulden geldt ook voor de privé-bezittingen van de ondernemer De maatschap (blz. 51) 11. Financieel voordeel behalen, bv. door kostenbesparing. 12. Dat elke maat aansprakelijk is voor een gelijk deel van de schulden van de maatschap. 13. Als de gedeelde aansprakelijkheid aan de zakenrelatie bekend is. Is die gedeelde aansprakelijkheid niet bekend gemaakt, dan geldt de hoofdelijke aansprakelijkheid. 14. In het geval van hoofdelijke aansprakelijkheid kan de schuldeiser zelf bepalen bij welke maat hij zijn vordering opeist. 15. Verdeling van bepaalde bedrijfskosten, onderlinge uitwisseling van kennis en ervaring en de mogelijkheid om in bepaalde gevallen verkregen opdrachten aan elkaar door te geven. 16. a De aansprakelijkheid voor eventuele verplichtingen die een maat is aangegaan. Een nadeel is ook dat een slecht functionerende maat een negatieve uitwerking kan hebben op het samenwerkingsverband. LEERBOEK AFDELING 2 - ONDERNEMINGSVORMEN 13

15 b Bij de stille maatschap mogen de maten niet onder een gemeenschappelijke naam zaken doen Kenmerken vennootschap (blz. 51) Elke vennootschap heeft een afgescheiden vermogen; - iedere vennoot is automatisch besturend vennoot, tenzij hier andere afspraken over zijn gemaakt De vennootschap onder firma (VOF) (blz. 51) 18. Een onderneming met twee of meer eigenaren die onder een gemeenschappelijke handelsnaam een bedrijf uitoefenen. 19. Voor privé-schulden van de medevennoot en voor rechtshandelingen die buiten de in het handelsregister genoemde bevoegdheden staan. 20. Omdat zakenrelaties er dan kennis van kunnen nemen De naam van het bedrijf; - de bedrijfsactiviteit(en); - de financiële inbreng van elke vennoot; - de taakomschrijving en de handelingsbevoegdheid van elke vennoot; - de winstverdeling; - afspraken over uittreding; - afspraken over beëindiging. 22. Een notariële akte biedt meer rechtszekerheid dan een onderhandse akte omdat de echtheid niet hoeft te worden bewezen Een vast bedrag, ook wel ondernemersloon genoemd; - een rentevergoeding voor het ingebrachte kapitaal; - een deel van de resterende winst. 24. Inkomstenbelasting. 25. Een man-vrouwvennootschap biedt een aantal fiscale voordelen boven de eenmanszaak De vennoten kunnen hun bedrijf efficiënter leiden als gevolg van de mogelijkheid van werk- en taakverdeling; - er is een grotere kapitaalinbreng mogelijk; - er is een grotere spreiding van risico aanwezig Elke vennoot is ook hoofdelijk aansprakelijk voor de handelstransacties van zijn medevennoten; - meningsverschillen tussen de vennoten kunnen een snelle besluitvorming in de weg staan en tot een minder slagvaardig beleid leiden. 28. Om bij ziekte of overlijden van een vennoot met de uitkering diens aandeel in het bedrijf te kunnen kopen De commanditaire vennootschap (CV) (blz. 52) 29. Een VOF heeft alleen beherende vennoten terwijl een CV ook commanditaire vennoten heeft. 14 LEERBOEK AFDELING 2 - ONDERNEMINGSVORMEN

16 30. Een vennoot die belast is met de dagelijkse leiding van de CV. 31. Een vennoot die slechts optreedt als financier van de CV. 32. De beherend vennoot is hoofdelijk aansprakelijk. 33. De commanditaire vennoot is uitsluitend aansprakelijk tot het bedrag van zijn kapitaaldeelname in de CV. 34. Als de commandiet zich als beherend vennoot gedraagt dan loopt hij het risico dat ook hij hoofdelijk aansprakelijk kan worden gesteld. 35. De namen van de commanditaire vennoten worden niet in het handelsregister opgenomen. Wel wordt het aantal commanditaire vennoten vermeld en het totaalbedrag van hun deelname. 36. Uit een afgesproken rentepercentage over het bedrag van hun deelname en een klein deel van de winst. 37. Inkomstenbelasting (dezelfde belasting als bij de VOF en eenmanszaak). 38. IB-ondernemers. 2.3 ONDERNEMINGEN MET RECHTSPERSOONLIJKHEID De besloten vennootschap (BV) (blz. 66) 1. De namen van de aandeelhouders en het aantal aandelen dat zij bezitten. 2. Dat er toestemming nodig is van andere aandeelhouders voor de verkoop van aandelen. 3. Uit aandelen. 4. De aandeelhouder(s). 5. De directeur(en). 6. Bedrijfsresultaten van het afgelopen jaar, winstverdeling, plannen voor de komende jaren, benoeming of ontslag van de directeur(en), uitgifte van nieuwe aandelen enz. 7. Als hij meer dan 50% van de aandelen bezit. 8. De BV zelf Als de directeur zich privé medeaansprakelijk (garant) heeft gesteld tegenover de bank; - als de directeur van wanbeheer kan worden beschuldigd; - als de directeur te laat meldt dat het bedrijf zijn belastingen en premies niet meer kan betalen. 10. Het oprichten van een BV verloopt als volgt: - in overleg met deskundigen (accountant, notaris, jurist) stellen de oprichters statuten vast. Deze bevatten o.a. de naam, het doel en de vestigingsplaats van de BV, de grootte van het aandelenkapitaal en de eventuele blokkeringsregeling; - de BV wordt ingeschreven in het handelsregister. Het spreekt vanzelf dat ook de BV over de benodigde vestigingsvergunning(en) moet beschikken en moet worden aangemeld bij de Belastingdienst (via de KvK) en de gemeente. 11. De naam, het doel en de vestigingsplaats van de BV, de grootte van het aandelenkapitaal en de eventuele blokkeringsregeling. LEERBOEK AFDELING 2 - ONDERNEMINGSVORMEN 15

17 12. Vennootschapsbelasting % voor de eerste , winst en 25% voor de winst daarboven. 14. Op een gedeelte van de winst. 15. Dividend. 16. Omdat door winstreservering het eigen vermogen toeneemt waardoor het bedrijf kapitaalkrachtiger wordt en het beter in staat is om toekomstige groei te financieren. Winstreservering heeft voor de aandeelhouders als voordeel dat ook de waarde van hun aandelen toeneemt. 17. Het eigen vermogen. 18. Om de jaarstukken toe te zenden aan het handelsregister van de Kamer van Koophandel. 19. Een beperkte balans met toelichting. 20. a Balans met toelichting, winst- en verliesrekening met toelichting en een jaarverslag van de directie. b Een accountantsverklaring in de publicatie op te nemen De eigenaren zijn niet persoonlijk aansprakelijk voor de schulden van de BV; - de directeur is slechts aansprakelijk bij wanbeheer; - de BV heeft in het zakelijk verkeer een hogere status; - het voortbestaan van de onderneming is beter gewaarborgd De hogere oprichtingskosten; - de jaarlijkse publicatieplicht m.b.t. de balans en/of resultaten De naamloze vennootschap (NV) (blz. 67) 23. Een rechtspersoon waarvan het vermogen is verdeeld in aandelen die vrij verhandelbaar zijn De NV geeft aandelen 'aan toonder' uit. De BV geeft uitsluitend aandelen 'op naam' uit; - het totale vermogen van de gemiddelde NV is vele malen groter dan van de gemiddelde BV; - van grote beursgenoteerde NV's kan het aantal aandeelhouders zeer groot zijn. Bij een BV is het aantal aandeelhouders gering; - ofschoon de aandeelhouders van een NV in beginsel 'naamloos' zijn, heeft een aandeelhouder met meer dan 5% kapitaalsbelang een meldingsplicht bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM); - de NV heeft niet het besloten karakter van de BV; - de NV heeft meestal een meerhoofdige directie, terwijl een BV dikwijls slechts een directeur kent. 25. Aandelen 'aan toonder' zijn vrij verhandelbaar, van aandelen 'op naam' is overdracht alleen mogelijk door in- en uitschrijving van de aandeelhouder in het aandeelhoudersregister. 26. Het voorrecht op een bepaald vastgesteld dividendbedrag en het voorrecht op voorrang bij uitbetaling bij liquidatie van de onderneming. 27. Het voorrecht dat verband houdt met de benoeming van directieleden. 16 LEERBOEK AFDELING 2 - ONDERNEMINGSVORMEN

18 2.3.3 De coöperatieve vereniging (coöp) (blz. 67) 28. Een vereniging met rechtspersoonlijkheid die als doel heeft de materiële belangen van de leden te behartigen. 29. Verzekeringen, woningonderhoud, inkoop, verkoop en productie. 30. De hoofddoelstelling is anders. De coöperatie wil door samenwerking de kosten beperken. Alle andere ondernemingsvormen willen winst behalen uit geïnvesteerd kapitaal en/of arbeid. 31. De leden. 32. De algemene ledenvergadering. 33. Het bestuur of de directie. 34. Wettelijke aansprakelijkheid (WA), beperkte aansprakelijkheid (BA) en uitgesloten aansprakelijkheid (UA). 35. Wettelijke aansprakelijkheid (WA). 36. Uitgesloten aansprakelijkheid (UA). 37. De aansprakelijkheid blijft voortduren tot één jaar na opzegging. 38. De oprichting moet bij notariële akte gebeuren. 39. De doelstelling en de vorm van aansprakelijkheid. 40. De winst kan aan het eigen vermogen worden toegevoegd of aan de leden worden uitgekeerd. 41. Vennootschapsbelasting De vereniging (blz. 68) 42. Een rechtspersoon waarvan de leden gezamenlijk eenzelfde doel steunen. 43. Door het betalen van contributie door de leden. 44. De dagelijkse leiding van een vereniging berust bij het bestuur. 45. Omdat de bestuurders anders hoofdelijk aansprakelijk zijn en de vereniging dan geen registergoederen (gebouwen of schepen) kan aanschaffen. 46. Omdat de bestuurders anders aansprakelijk zijn voor de schulden. 47. Als de statuten dat aangeven, als gevolg van een faillissement of als als de alv daartoe besluit De stichting (blz. 68) 48. Een rechtspersoon die geen leden kent en die is opgericht om met behulp van een bepaald vermogen een in de statuten vermeld doel te realiseren. 49. Door bijdragen van donateurs. 50. De macht ligt volledig bij het bestuur. 51. Een stichting moet worden opgericht bij notariële akte of testament. Een stichting kan door een of meer natuurlijke of rechtspersonen worden opgericht. 52. Als de stichting een bedrijf heeft opgericht Het bestuur van grote ondernemingen (blz. 68) 53. Tantième, aandelen of opties. LEERBOEK AFDELING 2 - ONDERNEMINGSVORMEN 17

19 54. Dat het optierecht wordt uitgeoefend; de aandelen worden gekocht tegen de vooraf vastgestelde prijs. 55. Toezicht houden op de Raad van Bestuur. Bovendien moet zij ook adviezen verstrekken aan de RvB. 56. Door de algemene vergadering van aandeelhouders (ava). 57. Een structuurvennootschap is een grote NV of BV met: - een eigen vermogen groter dan , ; - ten minste 100 medewerkers die in Nederland werkzaam zijn; - een wettelijk voorgeschreven ondernemingsraad (OR). 58. De ondernemingsraad Informatierecht; - adviesrecht; - instemmingsrecht. 60. Een OR is wettelijk verplicht als de onderneming ten minste 50 medewerkers telt. 2.4 ONDERNEMINGSVORM EN EXPLOITATIEOVERZICHT (blz. 71) 1. Hoeveel omzet, brutowinst en nettowinst het bedrijf heeft behaald en welke kosten het daarvoor moest maken. 2. Door een accountant Het exploitatieoverzicht van de eenmanszaak (blz. 72) 3. a Privé-opnamen en winstreserve. b Voor inkomstenbelasting, verzekeringspremies en huishoudelijke uitgaven. 4. Omdat bij beide ondernemingsvormen de ondernemers vergoedingen ontvangen voor loon en rente eigen vermogen Het exploitatieoverzicht van de BV (blz. 72) 5. a Bij de BV is het salaris van de directeur in de personeelskosten begrepen, bij de eenmanszaak niet. b Het bedrijfsresultaat ligt als gevolg daarvan bij de BV lager. 6. Vennootschapsbelasting (VpB). 7. Nettowinst. 8. Dividend en winstreserve. 18 LEERBOEK AFDELING 2 - ONDERNEMINGSVORMEN

20 3 Belastingen AFDELING LEERBOEK AFDELING 3 - BELASTINGEN 19

21 3.1 INKOMSTENBELASTING (IB) (blz. 81) 1. Met een aangifteprogramma De drie boxen van de Wet op de Inkomstenbelasting (blz. 81) 2. Box Eigenaren van een eenmanszaak, VOF of CV. 4. Als je 5% of meer van de aandelen bezit. 5. Dividend en koerswinst van de aandeelhouder die 5% of meer van de aandelen van één bedrijf bezit. 6. Rente op spaarrekeningen en obligaties, dividend op een aandelenbelang van minder dan 5% en huuropbrengst van een bedrijfspand of tweede huis. 7. Vermogensrendementsbelasting Het belastingtarief van box 1 (blz. 82) 8. Dat het IB-tarief stijgt naarmate het belastbaar inkomen hoger is. 9. Vier. 10. Voornamelijk uit premies volksverzekeringen en een klein deel inkomstenbelasting. 11. Een wettelijk vastgesteld bedrag of percentage dat bij de inkomsten moet worden opgeteld of daarvan mag worden afgetrokken. 12. Met het autokostenforfait ,75% van de WOZ-waarde van de eigen woning. 14. Doordat de renteaftrek groter is dan de bijtelling van het eigenwoningforfait. 15. De reisaftrek openbaar vervoer Het belastingtarief van box 2 (blz. 82) 16. Een grootaandeelhouder. 17. Een directeur die een aanmerkelijk belang in een BV bezit. 18. a 25%. b AB-tarief. 19. a 15% dividendbelasting. b 10% Het belastingtarief van box 3 (blz. 82) 20. Saldi op spaarrekeningen, uitgeleend geld, beleggingen in aandelen en obligaties en onroerende zaken (behalve de eigen woning). 21. a 4%. b 30%. c 4% van 30% = 1,2%. 20 LEERBOEK AFDELING 3 - BELASTINGEN

22 22. - Het eigen huis dat door de belastingplichtige wordt bewoond; - de AB-aandelen in een BV; - roerende zaken. 23. nettovermogen , vrij van rendementsheffing , belastbaar vermogen , fictief rendement 4% van = 8.000, VrB 30% van = 2.400, of 1,2% van = 2.400, Overzicht inkomensboxen en tarieven (blz. 83) 24. Inkomen uit werk en eigen woning. 25. Inkomen uit aanmerkelijk belang in een BV. 26. Inkomen uit privé-vermogen Persoonsgebonden aftrekposten en heffingskortingen (blz. 83) 27. a Aan Nederlandse instellingen met een ideëel doel. b Artsen zonder Grenzen, Amnesty International, De Zonnebloem, kerken. 28. Als ze in totaal meer bedragen dan 1% van het totale belastbaar inkomen uit de drie boxen. 29. De algemene heffingskorting. 30. Alleenstaande ouders die voor een of meer kinderen zorgen en ouderen Voorheffing loonbelasting (blz. 83) 31. Over arbeidsinkomsten (loon, uitkering en pensioen). 32. De werkgever of uitkeringsinstantie houdt de loonbelasting in op het loon en draagt deze af aan de Belastingdienst. 33. a Van de hoogte van het loon. b Met de algemene heffingskorting en voor werkenden ook de arbeidskorting. 34. Als de werknemer geen eigen huis en geen inkomsten in box 2 of 3 heeft Aangifte IB en aanslag IB (blz. 83) 35. Op het inkomen van het voorgaande jaar. 36. Als je na afloop van het jaar aangifte doet van het werkelijke inkomen. 37. Binnen zes weken. 38. Een beroepschrift indienen bij het gerechtshof. LEERBOEK AFDELING 3 - BELASTINGEN 21

23 3.2 AFTREKPOSTEN VOOR ONDERNEMINGEN Aftrekposten voor alle ondernemingsvormen (blz. 87) 1. Met vennootschapsbelasting (VpB) Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek; - energie-investeringsaftrek. 3. Door maximaal 1,2% van het totale fiscale loon daarvoor te gebruiken of door gerichte vrijstellingen binnen de werkkostenregeling (WKR) te benutten. 4. Een verlies mag verrekend worden met de winst van de drie voorgaande jaren (eenmanszaak) of van het voorgaande jaar (BV) en met de komende negen jaar (beide) Extra aftrekposten voor IB-ondernemers (blz. 87) 5. - Fiscale oudedagsreserve; - ondernemersaftrek; - mkb-winstvrijstelling. 6. Ruim 8.600,. 7. De ondernemersaftrek mag worden verhoogd met een startersaftrek van 2.123, voor de eerste drie jaar dat iemand ondernemer is. 8. Als het IB-tarief voor de ondernemer hoger is dan het tarief dat zijn partner moet betalen. 9. a Man-vrouwfirma. b - De partner moet werkelijk mede-ondernemer zijn en niet alleen ondersteunend werk verrichten. - Beide partners moeten elk meer dan uur in het bedrijf werkzaam zijn. c De partners profiteren ieder afzonderlijk van de verschillende aftrekken en kunnen in een lagere IB-schijf vallen De keuze eenmanszaak of BV (blz. 87) Box 1 van de Wet IB (progressief tarief over salaris BV); - vennootschapsbelasting (over winst BV); - box 2 van de Wet IB (aanmerkelijk belangbelasting over dividend BV). 11. Vanwege de extra aftrekposten. 12. De BV. 3.3 OMZETBELASTING (BTW) Directe en indirecte belastingen (blz. 93) 1. Ze worden direct geheven van de persoon die de belasting moet betalen. 2. De loonbelasting, inkomstenbelasting. 3. Vennootschapsbelasting. 4. Btw wordt niet direct van de belastingplichtige geheven. 5. Invoerrechten, overdrachtsbelasting en accijnzen. 22 LEERBOEK AFDELING 3 - BELASTINGEN

24 6. Van de leveranciers van goederen en diensten. 7. De verbruiker (de consument) Hoe wordt de omzetbelasting geheven? (blz. 93) 8. Aan al zijn afnemers. 9. Aan zijn leveranciers %. 11. a 126,. b 84,. c Belasting over de toegevoegde waarde (btw). d Dat moet hij afdragen aan de Belastingdienst. 12. Levensmiddelen, tijdschriften, toegangskaarten voor museum- en bioscoopbezoek enz. 13. Bankdiensten, verzekeringen, gezondheidszorg en onderwijs. 14. Voor exportgoederen. 15. Ondernemers die goederen en diensten aan consumenten leveren, zijn verplicht in advertenties de verkoopprijs duidelijk en inclusief btw te vermelden. Dat geldt ook voor de prijsaanduiding in winkels en showrooms. 16. De prijs exclusief btw, het btw-percentage, het btw-bedrag en het factuurbedrag inclusief btw Het aangiftebiljet (blz. 94) 17. Bij levering aan bedrijven wordt de btw apart op de factuur vermeld. Na boeking van de verkoopfacturen blijkt hoeveel btw over de afgelopen periode zal worden ontvangen. 18. Het ontvangen btw-bedrag wordt berekend uit ontvangsten per kas en bank van de afgelopen periode. 19. De door ondernemers aan leveranciers betaalde btw. 20. van klanten ontvangen btw aan leveranciers betaalde btw aan belastingdienst af te dragen (voorbelasting) btw (afdracht) De kleineondernemersregeling (blz. 94) 21. Ondernemers die minder dan 1.800, aan btw hoeven af te dragen aan de Belastingdienst. 22. a De ondernemer kan dan een verzoek indienen om ontheffing van het voeren van een btw-boekhouding. b Omdat hij op zijn facturen geen btw vermeldt, kunnen zijn klanten geen btw aftrekken. LEERBOEK AFDELING 3 - BELASTINGEN 23

25 3.4 BELASTINGEN VAN GEMEENTE EN PROVINCIE Rechten, leges, heffingen (blz. 95) 1. Voor het afvoeren van huisvuil. 2. Voor het gebruik van het riolenstelsel. 3. a Voor het gebruik van openbaar terrein. b Caféterras, uitstalling op een trottoir of een uithangbord. 4. Voor het verstrekken van bijvoorbeeld een paspoort, een rijbewijs of een bouwvergunning. 5. Voor de kosten van zuivering van het water. 6. Zowel de eigenaar als de gebruiker van het bedrijfspand. 7. De eigenaar van de woning. 24 LEERBOEK AFDELING 3 - BELASTINGEN

26 4 Financiering en financieel beleid AFDELING LEERBOEK AFDELING 4 - FINANCIERING EN FINANCIEEL BELEID 25

27 4.1 VERMOGENSBEHOEFTE EN VERMOGENSVERKRIJGING Eigen en vreemd vermogen (blz. 102) 1. Een constructiebedrijf met 100 werknemers, grote bedrijfsruimte en kostbare machines heeft meer vermogen nodig dan een eenpersoons schildersbedrijf met een kleine opslagruimte zonder machines. 2. Eigen vermogen en vreemd vermogen. 3. Het eigen vermogen is de basis voor de financiering van het bedrijf. 4. Krediet. 5. Kort vermogen en lang vermogen. 6. Eigen vermogen en lang vreemd vermogen Vormen van vreemd vermogen (blz. 102) 7. Ontvangen leverancierskrediet, belastingschuld en bankkrediet. 8. Doordat goederen niet direct bij aflevering worden betaald. 9. Omdat het leverancierskrediet binnen een of enkele maanden moet worden betaald. 10. Loonbelasting, btw, belasting over de winst. 11. Dat de ondernemer naar behoefte geld kan opnemen en terugstorten. 12. a Als de bank het eigen vermogen te laag vindt. b - de Borgstelling mkb-kredieten; - het Besluit bijstandverlening zelfstandigen. 13. Hypothecaire lening en particuliere lening. 14. Een geldlening waarvoor een onroerende zaak als zekerheid (onderpand) wordt gegeven. 15. Omdat de looptijd meestal meer dan tien jaar bedraagt. 16. Een lening van familie of vrienden. 17. Dat de lening bij faillissement pas wordt terugbetaald als alle andere schulden zijn voldaan. 18. Met eigen vermogen Samenvatting (blz. 103) 19. Passiva, vermogensbronnen. 20. Activa, bedrijfsmiddelen. 21. a ,. b eigen vermogen ,. hypotheek , lening , lang vreemd vermogen , 26 LEERBOEK AFDELING 4 - FINANCIERING EN FINANCIEEL BELEID

28 crediteuren , bank , overige schulden , kort vreemd vermogen , 4.2 DE LIQUIDITEIT VAN EEN ONDERNEMING Liquiditeit en werkkapitaal (blz. 107) 1. a Een onderneming is liquide als ze haar schulden op tijd kan betalen. b Het bedrijf moet over voldoende werkkapitaal beschikken. 2. Vaste en vlottende bedrijfsmiddelen. 3. Als het geld in deze bedrijfsmiddelen voor lange tijd vastzit. 4. Als het geld in deze bedrijfsmiddelen na korte tijd weer vrijkomt. 5. Lang en kort vermogen. 6. Eigen vermogen, hypotheek, lening. 7. Bankkrediet, crediteuren, overige schulden. 8. Omdat lang vermogen langer dan één jaar beschikbaar is en het geld dat in vaste activa is geïnvesteerd niet binnen één jaar volledig vrijkomt. 9. Als het lang vermogen groter is dan het bedrag dat voor de vaste activa nodig is. 10. Dat de liquiditeit goed is De current ratio (blz. 108) 11. a Door middel van de current ratio. vlottende bedrijfsmiddelen b kort vermogen 12. Er kunnen betalingsmoeilijkheden ontstaan omdat er geen werkkapitaal is De quick ratio (blz. 108) 13. In de formule voor het berekenen van de quick ratio wordt de goederenvoorraad niet opgenomen. 14. vorderingen + betaalmiddelen kort vermogen 15. Voor het beoordelen van de liquiditeit en het vergelijken van de liquiditeit met voorgaande jaren en met andere bedrijven in dezelfde branche. 16. Bij het beoordelen van een kredietaanvraag Kernen in de vlottende bedrijfsmiddelen (blz. 108) 17. De goederenkern. 18. De debiteurenkern. 19. Met het werkkapitaal (het 'overschot' aan lang vermogen). LEERBOEK AFDELING 4 - FINANCIERING EN FINANCIEEL BELEID 27

29 4.2.5 Samenvatting (blz. 109) 20. a Met de current ratio en de quick ratio. b Op de kernen in de vlottende bedrijfsmiddelen. 21. a = , b =1, c =0, DE SOLVABILITEIT VAN EEN ONDERNEMING Wat verstaan we onder solvabiliteit? (blz. 114) 1. Als een onderneming in staat is het vreemd vermogen volledig terug te betalen. 2. De verhouding tussen het eigen vermogen en het totale vermogen Het kengetal van de solvabiliteit (blz. 114) eigen vermogen 3. totaal vermogen x 100%. 4. Voor welk percentage de eigenaar deelneemt in het totale vermogen van de onderneming %. 6. Betrouwbaarheid ondernemer, winstgevendheid van het bedrijf, de ontwikkeling van de branche. 7. Als je percentages met elkaar vergelijkt. 8. a 10% van 20% = 2%; 20% + 2% = 22%. b 20% + 10% = 30% Bewaken van de solvabiliteit (blz. 114) 9. a Uit de balans van een bedrijf. b De balans is slechts een momentopname van de financiële situatie. 10. De kengetallen moeten van tijd tot tijd met elkaar worden vergeleken. 11. Het eigen vermogen als percentage van het totale vermogen zal groeien, waardoor de solvabiliteit ook verbetert. 12. Wanneer alles duurder wordt, is er meer vermogen nodig om de bedrijfsmiddelen te financieren. Als de winstreserve daarvoor niet toereikend is, moet er meer vreemd vermogen worden aangetrokken, waardoor de solvabiliteit achteruit gaat. 13. Als de winst onvoldoende is voor de noodzakelijke privé-opnamen, daalt het eigen vermogen (en daardoor de solvabiliteit) a x 100% = 30% LEERBOEK AFDELING 4 - FINANCIERING EN FINANCIEEL BELEID

30 b x 100% = 22% c Dat de solvabiliteit is verslechterd met 8 procentpunt. 4.4 CASHFLOW Opdracht blz. 119 (blz. 122) KASSTROOMOVERZICHT EENMANSZAAK Berekening van de cashflow nettowinst , afschrijvingen , (+) cashflow , Besteding van de cashflow vaste activa , vlottende activa , aflossingen (lang + kort VV) , privé-opnamen , , ( ) mutatie liquide middelen , 1. Voor de groei van het bedrijf en voor het opvangen van eventuele tegenvallers. 2. Uit de nettowinst en de afschrijvingen. 3. Kasstroom. 4. Voor investeringen in vaste activa, verhoging van vlottende activa, aflossingen, privé-opnamen (bij een eenmanszaak) of dividenduitkeringen (bij een BV) Cashflow bij de eenmanszaak (blz. 122) 5. In het exploitatieoverzicht. 6. Omdat afschrijvingen wel als kosten worden geboekt maar het bedrag niet wordt uitgegeven. 7. De linkerkant of debetkant van de balans. 8. De rechterkant of creditkant van de balans. 9. Voor privé-opnamen. 10. Een samenvatting van de berekening en de besteding van de cashflow. 11. Door de toe- of afname van de liquide middelen te vergelijken met het kas-banksaldo van de begin- en eindbalans. LEERBOEK AFDELING 4 - FINANCIERING EN FINANCIEEL BELEID 29

31 4.4.2 Cashflow bij de BV (blz. 123) 12. Nettowinst. 13. Nettowinst + afschrijvingen. 14. Bij de BV is het eigen vermogen opgedeeld in aandelenvermogen en winstreserve. 15. Bij een BV staat dividend in plaats van privé-opnamen Vergelijking cashflow eenmanszaak en BV (blz. 123) 16. De nettowinst van de BV en de eenmanszaak zijn niet gelijk. 17. Omdat de BV zelfstandig belasting (VpB) betaalt en omdat de personeelskosten hoger zijn (salaris directeur). 18. De ondernemer van een eenmanszaak heeft een groot bedrag nodig omdat hij geen salaris ontvangt en omdat hij privé over de winst van het bedrijf belasting moet betalen. 19. Omdat er bij een VOF meer eigenaren zijn. 4.5 DE RENTABILITEIT VAN VERMOGEN De opbrengst van belegd vermogen (blz. 127) 1. In aandelen, obligaties of edele metalen. 2. De jaaropbrengst van het vermogen uitgedrukt in een percentage. 3. Aan de creditkant van de balans. 4. Het vermogen dat door de eigenaren beschikbaar is gesteld. 5. Het vermogen dat beschikbaar is gesteld door de kredietgevers zoals banken en leveranciers De rentabiliteit van het totale vermogen (RTV) (blz. 128) 6. Met het kengetal van de rentabiliteit van het totale vermogen. 7. RTV = bedrijfsresultaat gemiddeld totale vermogen x 100%. 8. Uit het exploitatieoverzicht. 9. Door het totale vermogen van begin- en eindbalans bij elkaar op te tellen en door twee te delen. 10. Door het percentage te vergelijken met het rentepercentage van staatsobligaties. 11. De rente van staatsobligaties staat vast. 12. De terugbetaling van het vermogen is door de staat gegarandeerd De rentabiliteit van het eigen vermogen (REV) (blz. 128) 13. De eigenaren (aandeelhouders). 30 LEERBOEK AFDELING 4 - FINANCIERING EN FINANCIEEL BELEID

32 14. REV = nettowinst gemiddeld eigen vermogen x 100% Rentabiliteit en ondernemingsvorm (blz. 128) 15. Omdat bij de eenmanszaak het ondernemersloon niet tot de kosten wordt gerekend. 4.6 BANKKREDIET Rekening-courantkrediet (blz. 131) 1. Op een rekening-courant worden doorlopend bedragen bij- en afgeboekt. 2. De rekeninghouder heeft dan een schuld aan de bank. 3. De vergoede rente is laag, de in rekening gebrachte rente is hoog. 4. Een overeenkomst. 5. Hoe hoog het krediet mag zijn Zekerheidstelling (blz. 132) 6. Een krediet zonder onderpand. 7. Gebouwen, inventaris en machines, auto's, vorderingen op debiteuren enz. 8. Het onderpand moet een overwaarde bezitten % van = ,. 10. Aan de ondernemer. 11. Iemand stelt zich dan persoonlijk garant voor het terugbetalen van een bankkrediet. 12. a De Borgstelling mkb-kredieten. b De staat. 13. Bij een bank Factoring (blz. 132) 14. Verkoop van vorderingen op debiteuren aan een factor. 15. Omdat de factormaatschappij alle risico's van wanbetaling of overschrijding van betalingstermijnen voor haar rekening neemt. 16. Zodat de factormaatschappij niet het risico loopt dat een bedrijf alleen zijn 'moeilijke' vorderingen verkoopt en de probleemloze zelf gaat incasseren. 17. De ondernemer. 4.7 LEVERANCIERSKREDIET Leverancierskrediet ontstaat automatisch (blz. 137) 1. Doordat de goederen niet direct bij aflevering worden betaald. De leverancier zendt een factuur die pas later wordt voldaan. LEERBOEK AFDELING 4 - FINANCIERING EN FINANCIEEL BELEID 31

33 2. Betaling binnen de periode dat het leverancierskrediet kosteloos is (bijvoorbeeld binnen acht dagen). 3. Bij betaling na de periode dat het leverancierskrediet kosteloos is. 4. Korting voor contante betaling en kredietbeperkingstoeslag Korting voor contante betaling (blz. 138) 5. Derentekostenzijnindeprijzenvandeartikelenverrekend dagen Kredietbeperkingstoeslag (blz. 138) 7. De kosten van het krediet. 8. Als de afnemer na de kosteloze kredietperiode gebruikmaakt van het leverancierskrediet. 9. De werkelijke inkoopprijs en de kredietkosten staan afzonderlijk op de factuur Kosten van leverancierskrediet (blz. 138) 10. De leverancier. 11. Geen overeenkomst en geen onderpand nodig. 12. De werkelijke kosten van het leverancierskrediet kunnen per leverancier variëren x 2% = 32,7% x 2% = 24% Met de kosten van rekening-courantkrediet Leverancierskrediet en afnemerskrediet (blz. 138) 16. Vorderingen op debiteuren. 17. Door vooruitbetaling van de afnemer. 18. Omdat zowel de debiteuren als de ondernemer zelf vooruit kunnen betalen. 4.8 LEASING Twee vormen van leasing (blz. 141) 1. Als de ondernemer de aanschaf van een bedrijfsmiddel voor 100% wil financieren. 2. Huren. 3. De kosten van rente, afschrijving en administratie. 4. De kosten van onderhoud, reparatie, verzekering enz. 5. De leasemaatschappij (de verhuurder). 6. De ondernemer. 32 LEERBOEK AFDELING 4 - FINANCIERING EN FINANCIEEL BELEID

34 7. De bank krijgt als zekerheid 'stil pandrecht' op het bedrijfsmiddel. 8. Financiële lease is een koopovereenkomst met de leverancier, gecombineerd met een kredietovereenkomst met de bank Leasing en financiering (blz. 141) 9. Het bedrijfsmiddel wordt gehuurd en daarom veranderen de balansposten niet. 10. Het bedrijfsmiddel wordt eigendom van het bedrijf, daardoor nemen zowel de activa als het vreemd vermogen toe. 4.9 CONSUMPTIEF KREDIET Gespreide betaling (blz. 143) 1. Met gespreide betaling. 2. Consumptief krediet. 3. De kredietkosten uitdrukken in een percentage van het gemiddelde krediet. 4. Door van de contante prijs de aanbetaling af te trekken. 5. Door het totaalbedrag van de termijnbetalingen te verminderen met het verleende krediet en dit bedrag te delen door het aantal kredietmaanden en te vermenigvuldigen met krediet bij eerste termijn + krediet bij laatste termijn 2 7. kredietkosten per jaar x100%. gemiddeld krediet 8. a contante prijs 3.250, aanbetaling - 750, kredietbedrag 2.500, b 18 x 160 = 2.880,. c totaal termijnbedragen 2.880, kredietbedrag , kredietkosten voor 18 maanden 380, Kredietkosten per jaar 380 x 12/18 = 253, ,89 d = 1.319, ,33 e x 100% = 19,2% ,45 LEERBOEK AFDELING 4 - FINANCIERING EN FINANCIEEL BELEID 33

35 34 LEERBOEK AFDELING 4 - FINANCIERING EN FINANCIEEL BELEID

36 5 Bedrijfscontrole AFDELING LEERBOEK AFDELING 5 - BEDRIJFSCONTROLE 35

37 5.1 BEGROTEN EN BUDGETTEREN De exploitatiebegroting (blz. 151) 1. Hoeveel de omzet, de directe kosten, de bedrijfskosten en de winst in een bepaalde periode zijn geweest. 2. Je kunt er de bedrijfsresultaten van voorgaande jaren mee beoordelen en je kunt het gebruiken bij het maken van een exploitatiebegroting voor de komende periode. 3. Een overzicht van de te verwachten opbrengsten en kosten voor de komende periode. 4. Omzetprognose Op de omzetontwikkeling van de voorgaande jaren; - op de toekomstige ontwikkelingen in de markt; - op geplande eigen activiteiten. 6. Budgetteren. 7. Een budget is een bedrag dat voor een bepaald doel is bestemd. 8. Het inkoopbudget en het kostenbudget. 9. De inkoop van grondstoffen of handelsgoederen De gegevens van voorgaande jaren; - de omzetprognose voor het komend jaar; - wijziging in het personeelsbestand en een eventuele stijging van de loonkosten; - stijging van energiekosten en van gemeentelijke belastingen; - extra uitgaven aan verbouwing, uitbreiding, reclame, marktonderzoek enz. 11. In deelbudgetten. 12. a Personeelskosten, huisvestingskosten, afschrijvingskosten en reclamekosten. b Afdeling administratie, afdeling service en reparatie en de afdeling verkoop. 13. In een exploitatiebegroting De liquiditeitsbegroting (blz. 152) 14. Een begroting van het verwachte banksaldo en van de verwachte ontvangsten en uitgaven in de komende periode. 15. De liquiditeitspositie aan het einde van de maand. 16. Als het negatief kas-banksaldo lager is dan de kredietlimiet die de ondernemer met zijn bank heeft afgesproken. 17. Een exploitatiebegroting bevat de geschatte omzet en kosten voor het komende jaar. Bij de liquiditeitsbegroting gaat het om de de te verwachten ontvangsten en uitgaven. 18. Een spreadsheet Investeringsbegroting en financieringsplan (blz. 152) Als hij zijn bedrijf start; - als het bedrijf sterk groeit; - als het bedrijfsbeleid ingrijpend wordt gewijzigd. 36 LEERBOEK AFDELING 5 - BEDRIJFSCONTROLE

38 20. Een overzicht waaruit blijkt welke financiële bronnen de ondernemer wil gebruiken om bepaalde investeringen te betalen. 21. Leverancierskrediet, crowdfunding, een hypothecaire lening, bankkrediet Planning en doelstelling (blz. 153) 22. De doelstelling moet duidelijk, meetbaar en haalbaar zijn Je kunt dan achteraf vaststellen of je het beoogde doel ook hebt bereikt; - je kunt tussentijds controleren of je op de goede weg bent. 24. a Langetermijndoelen en kortetermijndoelen. b Dat de kortetermijndoelen in strijd zijn met de langetermijndoelen. 5.2 BEDRIJFSVERGELIJKING Interne en externe bedrijfsvergelijking (blz. 157) 1. Door bedrijfsvergelijking. 2. Als de behaalde resultaten per maand, per kwartaal of per jaar worden vergeleken met de begrotingscijfers of met de resultaten van voorafgaande perioden. 3. Als de eigen resultaten worden vergeleken met die van andere ondernemers in de branche. 4. Bij zijn bank en commerciële samenwerkingsvormen zoals in- en verkoopcombinatie, vrijwillig filiaalbedrijf en franchisebedrijf Kengetallen (blz. 157) 5. a De verhouding tussen omzet en voorraad. b De verhouding tussen omzet en arbeid. c De verhouding tussen omzet en bedrijfsruimte. 5.3 VERZEKERINGEN Risico (blz. 166) 1. Teruglopende omzet, aanrijding, brand, langdurige ziekte. 2. Onverzekerbare risico's (bv. teruglopende omzet); wettelijk verplicht verzekerde risico's (bv. schade aan anderen in het verkeer) en vrijwillig verzekerde risico's (bv. brand). 3. Het financiële risico van een onzeker voorval overdragen aan een verzekeringsmaatschappij. 4. De verzekeringspremie. 5. In een polis. 6. Uit premie, poliskosten en assurantiebelasting. 7. Bij het afsluiten en bij het wijzigen van de verzekering. 8. Over de som van de premie en de poliskosten. LEERBOEK AFDELING 5 - BEDRIJFSCONTROLE 37

39 9. Organisatorische maatregelen (bv. oefenen met blusmiddelen); bouwkundige maatregelen: (bv. brandveilige bouwmaterialen); elektronische maatregelen (bv. brandmeldinstallaties). 10. a De beslissingen en maatregelen die de ondernemer neemt ten aanzien van risico's en verzekeringen. b Welke risico's hij loopt; hoe groot de kans op schade is; hoe hoog de premie is; hoeveel risico hij zelf kan dragen De schadeverzekering (blz. 166) 11. De financiële schade die door een bepaald voorval kan ontstaan. 12. De verzekerde waarde (het verzekerd bedrag). 13. Door een schade-expert. 14. a De waarde vóór de schade. b Dewaardenádeschade. 15. Door de gezonde waarde te verminderen met de restwaarde. 16. Als het verzekerd bedrag minstens gelijk is aan de gezonde waarde. 17. a Als het verzekerd bedrag hoger is dan de gezonde waarde. b Alleen de werkelijke schade. 18. Als het verzekerd bedrag lager is dan de gezonde waarde x = , De expertisekosten en de bereddingskosten. 21. De kosten van de schade-expert die de schade vaststelt. 22. a De kosten die tijdens of direct na het voorval worden gemaakt om de schade te beperken. b Het schoonmaken en weer bedrijfsklaar maken van het gebouw en de machines. c Salvagebedrijven. d Door de Stichting Salvage. 23. a Dat de uitkering lager is omdat een deel van de schade voor rekening van de verzekerde is. b Een lagere premie Soorten schadeverzekeringen (blz. 167) 24. Brandverzekering; bedrijfsschadeverzekering; goederentransportverzekering; aansprakelijkheidsverzekering; motorrijtuigenverzekering; arbeidsongeschiktheidsverzekering; kredietverzekering; rechtsbijstandsverzekering. 25. a Dat het verzekerde bedrag jaarlijks automatisch wordt aangepast aan een CBSprijsindexcijfer. b Onderverzekering. 26. Dat de volledige kosten van herbouw worden vergoed. 27. Water- en stormschade en schade door vandalisme, inbraak en diefstal. 38 LEERBOEK AFDELING 5 - BEDRIJFSCONTROLE

40 28. a De schade die kan ontstaan door stilstand van het bedrijf bv. als gevolg van brand. b De vaste bedrijfskosten, de extra kosten voor het weer op gang brengen van het bedrijf en de gederfde winst. 29. Omdat de beroepsvervoerder die goederen voor het bedrijf vervoert niet aansprakelijk is voor transportschade als hij kan aantonen dat hij alle goede zorg in acht heeft genomen die redelijkerwijs van hem mag worden verwacht. 30. Voor bedrijven en voor personen vanaf 16 jaar. 31. Schadendieeengevolgzijnvan: - fouten van de ondernemer of zijn personeel tijdens het werk; - gebreken aan geleverde goederen; - gebreken aan het bedrijfspand. 32. De verzekerde zelf, zijn thuiswonende gezinsleden en huisdieren. 33. a De schade die met het verzekerde voertuig aan anderen is toegebracht. b Cascoverzekering. c All-riskverzekering. d De inzittendenverzekering en rechtsbijstandsverzekering. 34. Als de reparatiekosten hoger zullen zijn dan het verschil tussen dagwaarde en restwaarde = 5.500,. 36. Na een of meer schadevrije jaren krijgt de verzekerde een bonus in de vorm van een korting op de premie (no-claimkorting). Een verzekerde die vaak schade claimt moet een toeslag (malus) op de premie betalen. 37. a Maximaal twee jaar. b 70%. c De werknemer valt dan onder de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA). 38. Door een particuliere arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten. 39. Tegen het risico van wanbetaling van zijn afnemers. 40. Rechtsbijstandsverzekering. 5.4 HET BEDRIJFSMINIMUM Vaste kosten (blz. 174) 1. a Afschrijving op gebouwen, inventaris en machines, loonkosten van vast personeel enz. b Ook als de omzet stijgt of daalt, blijven deze kosten gelijk. 2. Vaste kosten zijn kosten die niet afhankelijk zijn van de omvang van de productie of van de omzet. 3. a Dan moet het bedrijf uitbreiden. b Dat gaat met een sprong omhoog ,. LEERBOEK AFDELING 5 - BEDRIJFSCONTROLE 39