INHOUDSTAFEL. Inhoudstafel... 2

Transcriptie

1 Onderzoeksrapport: Resultaten van de basisregistratie en de uitgebreide registratie uitgevoerd bij de erkende instellingen schuldbemiddeling in Vlaanderen, JANUARI 2009

2 Onderzoeksrapport: Resultaten van de basisregistratie en de uitgebreide registratie uitgevoerd bij de erkende instellingen schuldbemiddeling in Vlaanderen, INHOUDSTAFEL Inhoudstafel... 2 Hoofdstuk 1: Onderzoeksaanpak Inleiding Methodologie Basisregistratie Basisregistratieformulier Respons Uitgebreide registratie Vragenlijst Steekproefbepaling en respons...11 Hoofdstuk 2 Basisregistratie Cijfers budgethulpverlening zonder schulden vlaanderen (per provincie) Cijfers schuldhulpverlening Vlaanderen (per provincie) Enkele provinciale en Vlaamse kencijfers Detail collectieve schuldenregeling Conclusies Hoofdstuk 3 Uitgebreide registratie Individuele karakteristieken van mensen die schuldhulpverlening aanvragen Socio-demografisch Geslacht Leeftijd Nationaliteit Gezinssamenstelling Gezinsgrootte Personen ten laste Scholingsgraad Socio-economisch Arbeidssituatie Arbeidscontract Personen die bijdragen aan het inkomen Inkomsten uit arbeid...22 Opmerking i.v.m. loonoverdracht of beslag Vervangingsinkomsten en bron Aanvullende inkomsten en bron Schuldenlast Totaal bedrag van uitstaande schulden Soorten schulden Aantal schuldeisers Aantal gerechtsdeurwaarderdossiers

3 2.5. Aantal incassodossiers Zelf schuldvorderingen lopen? Leefgeld Schuldoorzaken...28 Er konden door de schuldbemiddelaar in totaal vijf belangrijke oorzaken aangeduid worden in eenzelfde dossier Meest voorkomende schuldoorzaken Belangrijkste schuldoorzaken...28 Belangrijkste oorzaak Geboden dienstverlening Looptijd dossier Ervaren moeilijkheden Hoe de dienst leren kennen Conclusies

4 HOOFDSTUK 1: ONDERZOEKSAANPAK 1. Inleiding Het doel is de schuldenproblematiek in Vlaanderen cijfermatig in kaart brengen De schuldenproblematiek in Vlaanderen groeit. Dat is de ervaring van alle diensten schuldbemiddeling. Maar tot op heden kan deze vaststelling niet of weinig onderbouwd worden met systematisch en wetenschappelijk cijfermateriaal. Evenmin kenden we het profiel van de aanvragers van een vorm van schuldhulpverlening. Deze gegevens zijn nochtans nodig om op basis van een diepgaande analyse het beleid en de acties op de oorzaken en doelgroepen af te stemmen. Met de wijziging van 28 april 2006 van het decreet houdende de regeling tot erkenning van de instellingen voor schuldbemiddeling in de Vlaamse Gemeenschap wilde het Vlaams Parlement aan deze tekortkoming verhelpen. Er zijn 331 erkende diensten schuldbemiddeling in Vlaanderen. Daarvan zijn er 305 OCMW s, 23 CAW s en 3 intergemeentelijke diensten schuldbemiddeling. Bij de CAW s is er een langere traditie in het verzamelen van cijfermateriaal. Maar nieuw voor Vlaanderen is nu het uniforme registratiemodel voor budget- en schuldhulpverlening dat in een besluit van de Vlaamse regering werd vastgelegd. Daardoor zijn alle erkende diensten voor schuldbemiddeling gehouden om jaarlijks gegevens aan het Vlaams Centrum Schuldbemiddeling over te maken. De registratie bestaat uit twee delen: de basisregistratie en de uitgebreide registratie. Via de invoering van een uniform registratiemodel, de basisregistratie genoemd, dienen alle erkende diensten schuldbemiddeling het aantal dossiers van het jaar 2007 te registreren inzake budgethulpverlening (zonder schulden) en schuldhulpverlening (schuldbemiddeling en collectieve schuldenregeling). Deze basisregistratie wordt jaarlijks herhaald en zal in het jaarverslag van de diensten schuldbemiddeling opgenomen worden vanaf het jaarverslag Derhalve is de basisregistratie van het jaar 2007 een nulmeting en dus tevens een referentiejaar voor de metingen van de volgende jaren. Aanvullend aan de basisregistratie werd er vanaf 2008 gestart met een tweejaarlijkse uitgebreide registratie. Deze bevraging zal bij wijze van steekproef gebeuren en heeft als doel een analyse te maken van het profiel van het cliënteel van de diensten schuldbemiddeling. 2. Methodologie 2.1. Basisregistratie De basisregistratie houdt in dat het VCS jaarlijks kwantitatieve gegevens verzamelt over de dossiers budgethulpverlening en schuldhulpverlening in Vlaanderen. Budgethulpverlening houdt in dat mensen nog niet in schulden zitten, maar naar een OCMW of CAW stappen om hulp te vragen bij het beheren van hun budget. 4

5 Naast de budgethulpverlening is er dan de schuldhulpverlening. Hier wordt het onderscheid gemaakt tussen de volgende categorieën: eenmalige bemiddeling, schuldbemiddeling an sich, schuldbemiddeling met budgetbegeleiding, schuldbemiddeling met budgetbeheer en collectieve schuldenregeling Basisregistratieformulier Registratie dossiers budgethulpverlening zonder schulden Soort budgethulpverlening Budgetbegeleiding (zonder schuldbemiddeling) Budgetbeheer (zonder schuldbemiddeling) Totale aantal / soort Totaal aantal dossiers 0 Registratie dossiers schuldhulpverlening Soort schuldhulpverlening Subtotaal Totale aantal / soort Eenmalige bemiddeling Schuldbemiddeling Schuldbemiddeling + budgetbegeleiding Schuldbemiddeling + budgetbeheer Collectieve schuldenregeling 0 Enkel verzoekschrift Verzoekschrift + 0 Aanstelling als schuldbemiddelaar Aanstelling als schuldbemiddelaar + budgetbeheer Enkel budgetbeheer (bij externe aanstelling) Geen verzoekschrift, maar 0 Aanstelling als schuldbemiddelaar Aanstelling als schuldbemiddelaar + budgetbeheer Enkel budgetbeheer (bij externe aanstelling) Totaal aantal dossiers Respons Het Vlaams Centrum Schuldbemiddeling heeft de cijfers ontvangen van 326 van de 331 erkende diensten schuldbemiddeling in Vlaanderen. Dit komt neer op een respons van 98% Uitgebreide registratie Vragenlijst Aan de hand van onderstaande vragenlijst werd nieuwe en nuttige informatie verzameld over het profiel van de cliënten van de erkende diensten schuldbemiddeling: leeftijd, geslacht, gezinssamenstelling, onderwijsniveau, gezinsinkomen, schuldenlast, aantal schuldeisers, schuldsoorten en schuldoorzaken. De uitgebreide registratie gebeurt in de regel 5

6 tweejaarlijks. De eerste keer had plaats in 2008 en uitzonderlijk zal er in 2009 een tweede keer gevraagd worden de vragenlijst in te vullen. Dit maakt het mogelijk sneller een eerste vergelijking te maken met de gegevens uit Daarna wordt de uitgebreide registratie dus pas om de twee jaar hernomen. Deel 1. gegevens van de dienst schuldbemiddeling Deel 2. sociaaldemografische gegevens van de aanvrager of het gezin 1. postcode van de woonplaats van de aanvrager 2. geslacht van de aanvrager a. mannelijk b. vrouwelijk c. beide partners vragen aan 3. gezinssamenstelling 4. geboortejaar aanvrager en eventuele partner 5. nationaliteit 6. aantal personen in het gezin (die onder hetzelfde dak leven) 7. aantal personen die financieel ten laste zijn van het gezin a. tot en met 5 jaar (geboren na 2002) b. van 6 tot 11 jaar (geboren ) c. van 12 tot 17 jaar (geboren ) d. vanaf 18 jaar (geboren voor 1991) e. andere volwassenen 8. hoogst behaalde diploma van de aanvrager en de eventuele partner a. geen diploma b. lager onderwijs c. buitengewoon lager onderwijs d. lager secundair onderwijs of 2e graad / ASO e. lager secundair onderwijs of 2e graad / TSO f. lager secundair onderwijs of 2e graad / KSO g. lager secundair onderwijs of 2e graad / BSO h. lager secundair onderwijs of 2e graad / onbekend i. hoger secundair onderwijs of 3e graad / ASO j. hoger secundair onderwijs of 3e graad / TSO k. hoger secundair onderwijs of 3e graad / KSO l. hoger secundair onderwijs of 3e graad / BSO m. hoger secundair onderwijs of 3e graad / onbekend n. deeltijds beroepsonderwijs/leercontract o. buitengewoon secundair onderwijs p. hoger onderwijs of universitair onderwijs q. onbekend of andere, specifieer: 6

7 Deel 3. sociaaleconomische gegevens van de aanvrager of het gezin 1. Huidige situatie van de aanvrager en de eventuele partner a. werkloos b. werknemer c. ambtenaar d. zelfstandige e. gepensioneerd f. student g. huisman/-vrouw h. permanent werkonbekwaam 2. Type arbeidscontract van de aanvrager en de eventuele partner a. niet van toepassing contract onbepaalde duur b. contract bepaalde duur c. OCMW-contract (atikel 60, ) d. Interimcontract e. studentencontract f. ander type arbeidscontract g. statutair 3. aantal personen (aanvrager en partner niet inbegrepen) dat bijdraagt aan het inkomen van het gezin (vb. kindergeld, studietoelage, ) a. tot en met 5 jaar (geboren na 2002) b. van 6 tot 11 jaar (geboren ) c. van 12 tot 17 jaar (geboren ) d. vanaf 18 jaar (geboren voor 1991) e. andere volwassenen 4. maandelijks nettobedrag van de inkomsten uit arbeid waarover het gezin beschikt (nettobedrag, vermeld op loonbriefje) a. geen inkomen uit arbeid b euro c euro d euro e euro f euro g euro h euro i euro j euro k euro l euro 5. maandelijks nettobedrag van het vervangingsinkomen waarover het gezin beschikt a. geen vervangingsinkomen b euro c euro d euro e euro f euro g euro h euro i euro j euro k euro 7

8 l euro 6. Inkomensbron van dit vervangingsinkomen (maximaal 3 belangrijkste bronnen) a. werkloosheidsuitkering b. tegemoetkoming mindervaliden c. ziekte of invaliditeitsuitkering d. leefloon e. pensioen f. andere vervanginsinkomsten 7. maandelijks nettobedrag van het aanvullend inkomen waarover het gezin beschikt a. geen vervangingsinkomen b euro c euro d euro e euro f euro g euro h euro i euro j euro k euro l euro 8. inkomensbron van dat aanvullend inkomen (maximaal 3 belangrijkste bronnen) a. inkomsten uit roerende en onroerende goederen b. voorschotten op onderhoudsgeld c. onderhoudsuitkeringen d. kinderbijslagen e. financiële hulp van vrienden, familie, (indien regelmatig) f. terugbetaling bijdragen g. studietoelagen h. andere aanvullende inkomsten 9. Maken de inkomsten van het gezin het voorwerp uit van een loonoverdracht of een loonbeslag? a. ja b. nee 8

9 Deel 4. Schuldenlast van de aanvrager of het gezin 1. Totaal bedrag van de uitstaande schulden van het gezin op dit ogenblik a euro b euro c euro d euro e euro f euro 2. aard van de schulden waaruit het totaalbedrag van de schulden is samengesteld (5 belangrijkste soorten schuld) a. lening op afbetaling b. aankoop op afbetaling c. kredietopening d. financieringshuur e. hypothecair krediet f. huurschulden g. telefoon, gsm h. verzekeringen i. gezondheidsschulden j. alimentatie/onderhoudsgeld k. strafrechterlijke schulden, boetes l. fiscale schulden m. privélening n. school o. OCMW-schulden p. energieschulden/nutsvoorzieningen q. andere schulden 3. aantal schuldeisers op dit ogenblik a. 1 b. 2-5 c d e f g aantal deurwaardersdossiers in kader van gerechtelijke invordering a. 0 b. 1 c. 2-5 d e f g h aantal incassodossiers met inbegrip van gerechtsdeurwaarders en advocaten in kader van een minnelijke invordering a. 0 b. 1 c. 2-5 d e

10 f g h Heeft de aanvrager zelf schuldvorderingen lopen? 7. bedrag dat maandelijks overblijft als leefgeld voor voeding, kleding en ontspanning, na aftrek van alle aflossingen en vaste kosten a. geen b c d e f g h i j k oorzaak van de schulden (volgens u) (maximaal 5 belangrijkste oorzaken) a. geen inkomen b. te laag inkomen c. onregelmatig inkomen d. levenswijze niet in overeenstemming met de inkomsten (moeilijkheden met het beheer)/overbesteding e. ziekte van de aanvrager f. ziekte van de partner g. ziekte van een kind h. ziekte van een ander persoon ten laste i. scheiding (echtscheiding, breuk, ) j. overlijden van de partner k. verlies van job door aanvrager l. verlies van job door partner m. detentie n. borgstelling ten gunste van een vriend, familie, o. opstapeling/verlening van uitstel tot betaling p. grote onvoorziene uitgaven q. faillissement in geval van zelfstandige r. afhankelijkheidsproblemen (alcohol, drugs, ) s. tekort aan administratieve vaardigheden t. andere oorzaak Deel 5. Dienstverlening aan de aanvrager of het gezin 1. datum waarop het dossier werd geopend (minstens jaartal) 2. huidige status van het dossier a. eenmalige bemiddeling b. schuldbemiddeling c. schuldbemiddeling + budgetbegeleiding d. schuldbemiddeling + budgetbeheer e. CSR alleen verzoekschrift f. CSR verzoekschrift + aanstelling als schuldbemiddelaar g. CSR verzoekschrift + aanstelling als schuldbemiddelaar + budgetbeheer h. CSR verzoekschrift + alleen budgetbeheer (bij externe aanstelling) 10

11 i. CSR geen verzoekschrift, maar aanstelling als schuldbemiddelaar j. CSR geen verzoekschrift, maar aanstelling als schuldbemiddelaar + budgetbeheer k. CSR geen verzoekschrift, maar alleen budgetbeheer (bij externe aanstelling) 3. ervaren moeilijkheden door de aanvrager op moment van de vraag/ het contacteren van de dienst schuldbemiddeling (verschillende keuzes mogelijk a. achterstallige betalingen b. aangetekende brief ter herinnering c. ingebrekestelling d. deurwaardersexploot aanmaning tot betaling e. beslag op en/of overdracht van loon f. uitvoering beslag onroerende goederen g. dagvaarding h. afsluiting of begrenzing gas/elektriciteit i. afsluiting of begrenzing telefoon j. andere moeilijkheden 4. hoe heeft de aanvrager de dienst schuldbemiddeling leren kennen a. geschreven of gesproken media b. kredietinstelling c. mond-tot-mond reclame d. consumentenvereniging e. ministerie of politieke wereld f. sociale dienst van OCMW of CAW g. werkgever h. rechterlijke macht i. gerechtsdeurwaarder j. vakbond k. andere Steekproefbepaling en respons In dit onderzoeksrapport analyseren we de gegevens die we verzameld hebben aan de hand van de uitgebreide registratie. Deze uitgebreide registratie bevat de antwoorden op een dertigtal vragen omtrent dossiers schuldhulpverlening. Aan elke erkende dienst schuldbemiddeling werd gevraagd om een bepaald aantal dossiers te registreren. Om dit aantal te berekenen, werd gekeken naar de verhouding van het totale aantal dossiers schuldhulpverlening van de dienst t.o.v. het totale aantal in Vlaanderen. Het totaal aantal dossiers schuldhulpverlening vindt men terug in de basisregistratie. Datzelfde percentage werd toegepast op het vereiste steekproefaantal, wel met een minimum van 1 dossier per dienst. In Vlaanderen werden er in totaal dossiers schuldhulpverlening in 2007 geregistreerd in de basisregistratie. Dit aantal is onze onderzoekspopulatie. Om een representatieve aselecte steekproef te krijgen met een betrouwbaarheidsinterval van 99%, een foutenmarge van 3,5% en een spreiding van 50%, hadden we gegevens nodig uit 1323 dossiers in Vlaanderen. Dat werd ons beoogde 11

12 steekproefaantal. Na het afsluiten van de registratieperiode en het analyseren van het gegevensbestand kwamen we tot een finaal aantal van 1103 bruikbare dossiergegevens. Onze steekproef haalt bijgevolg niet meer het betrouwbaarheidsinterval van 99%, maar wel nog dat van 98%, want daarvoor zijn 1084 dossiergegevens vereist. 12

13 HOOFDSTUK 2 BASISREGISTRATIE 1. Cijfers budgethulpverlening zonder schulden vlaanderen (per provincie) 2007 Antwerpen Limburg Oost- Vlaanderen Vlaams- Brabant West- Vlaanderen Vlaanderen (1) Budgetbegeleiding Budgetbeheer Totaal (1) Inclusief CAW Archipel Brussel) 2. Cijfers schuldhulpverlening Vlaanderen (per provincie) 2007 Antwerpen Limburg Oost- Vlaanderen Vlaams- Brabant West- Vlaanderen Vlaanderen (1) Eenmalige bemiddeling Schuldbemiddeling an sich Schuldbemiddeling + budgetbegeleiding Schuldbemiddeling + budgetbeheer Collectieve schuldenregeling Totaal aantal dossiers (1) zonder CAW Archipel (hebben enkel toestemming om aan schulpverlening te doen op het grondgebied Brussel-19) 13

14 3. Enkele provinciale en Vlaamse kencijfers 2007 Antwerpen Limburg Oost- Vlaanderen Vlaams- Brabant West- Vlaanderen Vlaanderen Aantal inwoners Aantal gezinnen Aantal erkende instellingen SB Percentage gezinnen met 3,2% 3,0% 2,8% 1,9% 3,4% 2,9% budgetproblemen (1) (1) Het betreft het percentage van de gezinnen met budget- of schuldproblemen die een dossier hebben bij een erkende dienst schuldbemiddeling 4. Detail collectieve schuldenregeling 2007 Vlaanderen Enkel verzoekschrift 1235 Verzoekschrift Aanstelling als schuldbemiddelaar 182 Aanstelling als schuldbemiddelaar + budgetbeheer 1812 Enkel budgetbeheer (bij externe aanstelling) 1024 Geen verzoekschrift, maar 1483 Aanstelling als schuldbemiddelaar 293 Aanstelling als schuldbemiddelaar + budgetbeheer 127 Enkel budgetbeheer (bij externe aanstelling) 1063 TOTAAL

15 5. Conclusies Het basisregistratieformulier is een Excelblad dat elektronisch ingevuld werd. Dit gebeurde voor de eerste maal in 2007 dus hebben we te maken met een nulmeting. Hierdoor zijn gegevens nog niet vergelijkbaar en is het moeilijk om conclusies te trekken t.a.v. de bekomen resultaten. Een tweede moeilijkheid is dat de vermelde categorieën in de praktijk soms bepaalde, weliswaar kleinere, interpretatieverschillen meebrengen. Om dit te vermijden in 2008 wordt een handleiding meegestuurd die de begrippen beter verduidelijkt. Het basisregistratieformulier 2008 krijgt ook een gebruiksvriendelijkere lay-out. Ook dient opgemerkt dat dit de cijfers zijn van de erkende diensten schuldbemiddeling. Zij geven nog geen totaal beeld van de schuldbemiddeling in Vlaanderen. Naast de aantallen van de erkende diensten zijn er ook nog de dossiers collectieve schuldenregeling die behandeld worden door de groep van de advocaat-schuldbemiddelaars (en in kleine mate notarissen en gerechtsdeurwaarders). Het totaal uitstaande berichten van collectieve schuldenregeling eind 2008 voor gans België bedraagt Dit is een stijging van 8,8% t.o.v Voor Vlaanderen betekent komt dit neer op dossiers. Het aantal nieuwe berichten van toelaatbaarheid bedraagt voor 2008 op nationaal niveau Om de verdeling te kennen betreffende de toewijzingen aan een erkende dienst dan wel aan advocaat-schuldbemiddelaars worden momenteel de cijfers hieromtrent opgevraagd bij de Vlaamse balies. Verder onderzoek zal noodzakelijk zijn omdat er op het terrein veel samenwerkingsvormen bestaan tussen diensten schuldbemiddeling en advocatenschuldbemiddelaars inzake indienen van een verzoekschrift, het opstellen van een afbetalingsplan, het budgetbeheer enz. De cijfers van toewijzing inzake collectieve schuldenregeling zullen dus wel een indicatie over de aanstelling geven tussen de actoren maar niet omtrent de taakverdeling in al zijn aspecten van een schuldbemiddelingsdossier. 15

16 HOOFDSTUK 3 UITGEBREIDE REGISTRATIE In wat volgt krijgt u een overzicht van de resultaten van de uitgebreide registratie. In de tabellen wordt meestal het percentage dossiers weergegeven. Door afronding zijn sommige totalen niet exact gelijk aan Individuele karakteristieken van mensen die schuldhulpverlening aanvragen 1.1. Sociaaldemografisch Geslacht Geslacht Steekproef (%) Vlaanderen (%) Mannelijk Vrouwelijk Beide partners vragen schuldhulpverlening aan 20 - Totaal % van de aanvragers voor schuldhulpverlening zijn mannen, 35% vrouwen en in 20% van de gevallen vragen beide partners de schuldhulpverlening aan. Bij de Vlaamse bevolking telt men 49% mannen en 51% vrouwen Leeftijd Leeftijd in jaren steekproef aanvragers (%) steekproef partners (%) Steekproef totaal (%) Vlaanderen (%) Totaal Bij de partners gaat het in totaal om gegevens van 339 partners. De leeftijden variëren tussen 18 en 84 jaar in onze steekproef. Wat vooral opvalt, is dat de leeftijd van 30 tot 49 jaar in onze steekproef duidelijk oververtegenwoordigd is, zowel bij de aanvragers als bij de partners. De 65+-ers zijn ondervertegenwoordigd t.o.v. Vlaanderen. Als de gegevens per 5 jaar bekeken worden (i.p.v. per 10 jaar) wijst onderzoek uit dat in de categorie jaar de groep oververtegenwoordigd is in onze steekproef en de groep ondervertegenwoordigd. 16

17 We merken dus dat de groep van 25 tot 54 jaar oververtegenwoordigd is in onze steekproef, waarbij de groep jaar sterker oververtegenwoordigd is dan en jaar Nationaliteit Nationaliteit steekproef aanvragers (%) steekproef partners (%) steekproef totaal (%) Vlaanderen (%) Belgische Europese Unie (niet-belgische) Niet-Europese Unie Totaal Er dient opgemerkt dat in 72% van de dossiers in onze steekproef geen sprake is van een partner. Bij de vergelijking met Vlaanderen valt op dat zowel aanvragers als partners uit een niet-eu land oververtegenwoordigd zijn in onze steekproef ten opzichte van Vlaanderen Gezinssamenstelling Gezinssamenstelling steekproef (%) Vlaanderen (%) Alleenwonenden Gehuwden of samenwonenden zonder kinderen 9 24 Gehuwden of samenwonenden met kinderen Eénoudergezinnen Samenwonend met familie, vrienden of 5 kennissen 7 Andere 3 Totaal Als we kijken naar de gezinssamenstelling in onze steekproef, dan nemen alleenwonenden het merendeel voor hun rekening met 44%. Op de tweede plaats staan de gehuwden of samenwonenden met kinderen met 22% van het totale aantal dossiers schuldhulpverlening. Eénoudergezinnen nemen de derde plaats in met 18%. In vergelijking met Vlaanderen merken we op dat vooral de categorieën alleenwonend en éénoudergezinnen oververtegenwoordigd zijn in onze steekproef. De categorieën gehuwd of samenwonend met en zonder kinderen zijn ondervertegenwoordigd in onze steekproef Gezinsgrootte steekproef Vlaanderen Gemiddelde gezinsgrootte 2,2 2,4 17

18 47% van de gezinnen in onze steekproef bestaat uit 1 persoon. In 20% van de geregistreerde dossiers gaat het om een gezin van 2 personen die onder hetzelfde dak leven. Dossiers met 3 resp. 4 gezinsleden beslaan 14% resp. 10%. Gezinnen met 5 personen nemen 5% voor hun rekening. 2,4% van de gezinnen in onze steekproef telt 6 personen, 0,9% 7 personen, 0,3% 8 personen en 0,4% 9 personen. Dit geeft een gemiddelde gezinsgrootte van 2,2 personen. In Vlaanderen was er in 2007 een gemiddelde gezinsgrootte van 2,4 personen Personen ten laste Er wordt een onderscheid gemaakt tussen kinderen ten laste en andere personen ten laste (volwassenen vb.: ouder, grootouder, vriend ). In de steekproef zijn er 480 dossiers met één of meer personen ten laste. Dit is 43% van de totale steekproef. In onderstaande tabel vindt u een meer gedetailleerde opdeling. De percentages werden berekend op het totaal aantal dossiers met kinderen ten laste. De som van de percentages ligt veel hoger dan 100, aangezien in heel wat gezinnen er kinderen of personen ten laste uit verschillende categorieën aanwezig zijn. Leeftijdscategorie Kinderen t.e.m. 5 jaar Kinderen 6 11 jaar Kinderen jaar Kinderen vanaf 18 jaar Andere personen ten laste 1 persoon Aantal dossiers (%) 2 personen 3 personen 4 personen Totaal aantal dossiers (%) Het kan interessant zijn om hier ook een concreet aantal personen tegenover te zetten. Voor onze steekproef van 1103 gezinnen, betekent dit het volgende: Leeftijdscategorie Aantal personen ten laste Kinderen t.e.m. 5 jaar 310 Kinderen 6 11 jaar 282 Kinderen jaar 246 Kinderen vanaf 18 jaar 102 Andere personen ten laste 57 Totaal

19 Dit betekent dat er gemiddeld 2,1 personen ten laste zijn in dossiers waar er personen ten laste zijn. Gemiddeld zijn er 2 kinderen en 1,7 kinderen jonger dan 18 jaar ten laste in deze dossiers Scholingsgraad Van 778 aanvragers en van 241 partners hebben we gegevens over de scholingsgraad. Hoogst behaalde diploma Steekproef aanvrager (%) Steekproef partner (%) Steekproef totaal (%) Vlaanderen* Geen Lager onderwijs Lager secundair onderwijs Hoger secundair onderwijs - richting onbekend Hoger secundair onderwijs BSO Hoger secundair onderwijs TSO/KSO Hoger secundair onderwijs ASO Hoger of universitair onderwijs / Totaal * Bevolking Vlaams Gewest 20 jaar of ouder. Bron: Doorlopende Enquête naar de Arbeidskrachten (FOD Economie - Algemene Directie Statistiek) We merken geen belangrijke verschillen tussen aanvragers en partners. In de totale steekproef zien we dat de laaggeschoolden duidelijk oververtegenwoordigd zijn en de hooggeschoolden ondervertegenwoordigd. 63% of bijna 2 op 3 van de mensen uit onze steekproef hebben maximum een diploma lager secundair onderwijs. In de Vlaamse bevolking is dit slechts 39 %. Uit de verzamelde gegevens blijkt dat zelfs dat 15 procent van de mensen in de steekproef helemaal geen diploma heeft. Anderzijds heeft in onze steekproef slechts 6% een diploma ASO of hoger onderwijs. In Vlaanderen is dit 37%. Mensen met schulden die een diploma secundair onderwijs hebben, volgden voornamelijk beroeps secundair onderwijs en technisch of kunst secundair onderwijs en in veel mindere mate algemeen secundair onderwijs Sociaaleconomisch Arbeidssituatie Onderstaande tabel geeft de arbeidsituatie weer van de mensen van 18 tot 64 jaar. Om de gegevens uit de steekproef accuraat te vergelijken met de kengetallen in Vlaanderen, wordt de groep van de mensen boven de 65 jaar apart gehouden. In de steekproef heeft de groep van de 65-plussers een aandeel van 5%. 19

20 Arbeidssituatie steekproef aanvragers (%) steekproef partners (%) steekproef totaal (%) Vlaanderen (%) Werkend Niet-werkende werkzoekenden Niet beroepsactief Totaal Bij de partners gaat het om 344 verzamelde gegevens. Als we kijken naar de arbeidssituatie, valt op dat 30% van de aanvragers van schuldhulpverlening niet-werkend werkzoekende is. Bij de partners zijn er iets meer nietberoepsactieven. In de categorie werkend is de grootste groep de werknemers met een aandeel van 46%. De ambtenaren zijn goed voor 1% en de zelfstandigen ook voor 1%. Bij de mensen die niet beroepsactief zijn gaat het om 17% permanent werkonbekwamen, 4% gepensioneerden vóór 65 jaar en 4% huismannen/vrouwen. Wanneer we alle mensen uit de steekproef vergelijken met de Vlaamse bevolking, blijkt dat de niet-werkende werkzoekenden oververtegenwoordigd zijn in onze steekproef en de werkenden ondervertegenwoordigd. Werkloze gezinnen Uit nader onderzoek van de basisgegevens blijkt dat 38% van de gezinnen uit de steekproef werkloze gezinnen zijn (gezinnen waar niemand van de gezinsleden van 18 tot 59 jaar een inkomen uit betaalde arbeid heeft). Onderstaande tabel geeft het aandeel volwassenen (18+) en kinderen (0j - 17j) weer dat in een werkloos gezin leeft. We stellen dus vast dat één op drie van de mensen uit de steekproef, zowel volwassenen als kinderen, leeft in een gezin waar niemand van de gezinsleden van 18 tot 59 jaar een inkomen uit betaalde arbeid heeft. Steekproef (%) Vlaanderen (%) volwassenen 33 8 kinderen Arbeidscontract Arbeidscontract steekproef aanvragers (%) steekproef partners (%) Contract onbepaalde duur Contract bepaalde duur 8 9 Statutair ambtenaar 3 0 Interimcontract OCMW-contract (artikel 60 e.d.) 2 1 Ander type arbeidscontract 4 4 Totaal

21 Binnen onze steekproef is de verdeling van de werkende aanvragers naar soort arbeidscontract als volgt: 68% heeft een arbeidscontract van onbepaalde duur, 15% een interimcontract, 8% een contract bepaalde duur, 4% een ander type arbeidscontract, 3% is statutair ambtenaar, en 2% heeft een OCMW-contract (Artikel 60 e.d.). Bij de werkende partners vertoont de verdeling een gelijklopend patroon. Het betreft hier 155 partnerdata Personen die bijdragen aan het inkomen Personen (andere dan de aanvrager en de eventuele partner) kunnen bijdragen aan het inkomen van een gezin door studietoelagen, kinderbijslagen, onderhoudsgeld e.d. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen kinderen ten laste en andere personen ten laste (volwassenen vb.: ouder, grootouder, vriend ). In de steekproef zijn er 412 dossiers waarin een of meer personen bijdragen aan het inkomen van het gezin. Dit is 37% van de totale steekproef. In onderstaande tabel vindt u een meer gedetailleerde opdeling. De percentages werden berekend op het totaal aantal dossiers met personen die bijdragen aan het inkomen. De som van de percentages ligt hoger dan 100, aangezien in heel wat gezinnen er kinderen of personen ten laste uit verschillende categorieën aanwezig zijn. Leeftijdscategorie 1 persoon Aantal dossiers (%) 2 personen 3 personen 4 personen Totaal aantal dossiers (%) Kinderen t.e.m. 5 jaar Kinderen 6 11 jaar Kinderen jaar Kinderen vanaf 18 jaar Andere personen ten laste Naar analogie met het aantal personen ten laste geven we ook hier een concreet aantal personen per categorie. Voor onze steekproef van 1103 gezinnen, betekent dit het volgende: Leeftijdscategorie Aantal personen ten laste Kinderen t.e.m. 5 jaar 256 Kinderen 6 11 jaar 231 Kinderen jaar 194 Kinderen vanaf 18 jaar 110 Andere personen ten laste 50 Totaal 841 Dit betekent dat er gemiddeld 1,8 personen bijdragen tot de inkomsten in dossiers waar er dergelijke personen zijn. Gemiddeld zijn er 1,6 kinderen en 1,4 kinderen jonger dan 18 jaar ten laste in deze dossiers. 21

22 Inkomsten uit arbeid De tabel hieronder laat de procentuele verdeling zien van onze steekproef naar inkomsten uit arbeid. Het grootste aandeel van dossiers is van gezinnen die geen inkomsten hebben uit arbeid, nl. 49%. De tweede grootste groep wordt gevormd door mensen die een maandelijks netto-inkomen hebben tussen 1001 en 1500 euro. Hun aandeel bedraagt 26%. Deze categorie kan opgesplitst worden in 2 subcategorieën: euro: 12% euro: 14% Maandelijkse nettoinkomsten uit arbeid Procentueel aandeel Geen inkomen uit arbeid euro euro euro euro euro 8 Totaal 101 Opmerking i.v.m. loonoverdracht of beslag In 7% van de dossiers uit onze steekproef is er sprake van een loonoverdracht of een loonbeslag Vervangingsinkomsten en bron Wat de bron van vervangingsinkomsten betreft, ziet de verdeling er als volgt uit. Het gaat hier om dé belangrijkste bron van vervangingsinkomsten: 38% werkloosheidsuitkering, 33% ziekte- of invaliditeitsuitkering, 14% pensioen, 7% leefloon, 4% tegemoetkoming mindervaliden en 4% andere vervangingsinkomsten. Hieronder geven we ook het globaal overzicht weer van de meest voorkomende bron van vervangingsinkomsten in een dossier waar sprake is van vervangingsinkomsten. Er konden drie verschillende bronnen aangeduid worden bij deze vraag. Bron vervangingsinkomsten Kans op aanwezigheid in een dossier (%) Werkloosheidsuitkering 42 Ziekte- of invaliditeitsuitkering 37 Pensioen 15 Andere vervangingsinkomsten 10 Leefloon 9 Tegemoetkoming mindervaliden 8 De twee meest voorkomende bronnen van vervangingsinkomsten zijn werkloosheidsuitkeringen en ziekte- of invaliditeitsuitkeringen. 22

23 In onze steekproef beschikt 33% over een maandelijks vervangingsinkomen tussen 501 en 1000 euro. Dit kan nog opgesplitst worden in volgende subcategorieën: euro: 7% euro: 26% 19% heeft een vervangingsinkomen tussen 1001 en 1500 euro. Dit kan nog opgesplitst worden in volgende subcategorieën: euro: 15% euro: 4% Aldus heeft 31% van de aanvragers een vervangingsinkomen tussen 751 en 1250 euro. 37% heeft geen vervangingsinkomen. Het overzicht van de procentuele verdeling qua vervangingsinkomen vindt u terug in onderstaande tabel. Maandelijkse vervangingsinkomsten Aantal dossiers (%) Geen vervangingsinkomen euro euro euro euro euro 1 Totaal Aanvullende inkomsten en bron Als we kijken waar die aanvullende inkomsten vandaan komen, komen we tot de volgende bevindingen met betrekking tot dé belangrijkste bron van de aanvullende inkomsten: 74% komt van kinderbijslagen, 16% van andere aanvullende inkomsten, 5% van onderhoudsuitkeringen, 2% van regelmatige financiële hulp van familie/vrienden, 2% van terugbetaling bijdragen, 0,5% van voorschotten op onderhoudsgeld en 0,5% van studietoelagen. Bij deze vraag konden drie bronnen van aanvullend inkomen aangeduid worden. Hierna volgt het globale overzicht: hoe groot is de kans dat een bepaalde bron van aanvullende inkomsten voorkomt in een dossier waar sprake is van aanvullende inkomsten. Bron aanvullende inkomsten Kans op aanwezigheid in een dossier (%) Kinderbijslagen 79 Andere aanvullende inkomsten 22 Onderhoudsuitkeringen 15 Studietoelagen 4 Financiële hulp van vrienden/familie (indien regelmatig) 3 Terugbetaling bijdragen 2 Voorschotten op onderhoudsgeld 2 Inkomsten uit roerende en onroerende goederen 0 23

24 Kinderbijslagen zijn veruit de meest voorkomende bron van aanvullende inkomsten. In 63% van de dossiers in onze steekproef is er geen sprake van een aanvullend inkomen. Bij 28% van de dossiers vermeldt men een aanvullend inkomen tussen 1 en 500 euro per maand. Hieronder volgt een overzicht van de procentuele verdeling van de aanvullende inkomsten naargelang de hoogte van het bedrag. Maandelijkse aanvullende inkomsten Aantal dossiers (%) Geen aanvullend inkomen euro euro euro euro 0 Totaal Schuldenlast 2.1. Totaal bedrag van uitstaande schulden In onze steekproef bevindt 28% van de uitstaande schulden zich in de categorie van tot euro. Daarna volgt de categorie van 5001 tot euro met 22%. Zestien procent van de uitstaande schulden hebben een hoogte tussen 2501 en 5000 euro. Schuldbedragen van meer dan euro nemen 13% voor hun rekening en bedragen tussen 1001 en 2500 euro 12%. Ten slotte gaat 9% van de schuldhulpverleningsdossiers over uitstaande bedragen van 1 tot 1000 euro. Categorie bedrag schulden in euro Aantal dossiers (%) Soorten schulden In de vragenlijst konden de 5 belangrijkste soorten schulden per dossier aangeduid worden. Als we rekening houden met alle schuldsoorten die vermeld werden binnen die top vijf en we maken een totaalbeeld van de schuldsoorten, dan bekomen we de volgende resultaten. De meest voorkomende schulden zijn energieschulden/nutsvoorzieningen, op de voet gevolgd door de leningen op afbetaling. Gezondheidsschulden zijn goed voor 35% kans evenals de 24

25 kredietopeningen, vaak ook het gemakkelijk krediet genoemd (vb. winkelkaarten, kredietkaarten). Onderstaand tabel geeft weer in hoeveel procent van de dossiers een bepaalde schuldsoort voorkomt. Soort schuld Kans op aanwezigheid in een dossier (%) Energieschulden/nutsvoorzieningen 45 Leningen op afbetaling 42 Gezondheidsschulden 35 Kredietopening 35 Andere schulden 30 Fiscale schulden 29 Huurschulden 25 OCMW-schulden 23 Strafrechterlijke schulden, boetes 21 Telefoon/gsm 21 Aankoop op afbetaling 12 Privélening 8 Hypothecair krediet 7 Verzekeringen 6 Alimentatie/onderhoudsgeld 4 School 4 Financieringshuur Aantal schuldeisers Globaal gezien kunnen we stellen dat er in 66% van de schuldhulpverleningsdossiers uit onze steekproef sprake 2 tot 10 schuldeisers betrokken zijn. In de categorie van meer dan 10 schuldeisers zijn er volgende subcategorieën: 11-15: : : 2 +25: 3 Aantal schuldeisers Aantal dossiers (%) Meer dan Totaal Aantal gerechtsdeurwaarderdossiers In meer dan de helft van de dossiers schuldhulpverlening van onze steekproef komen geen deurwaarderdossiers voor, zoals blijkt uit onderstaande tabel. 25

26 40% heeft te maken met 1 tot 5 gerechtsdeurwaardersdossiers waarvan de grootste groep gevormd wordt door de categorie van 2 tot 5 dossiers. Aantal deurwaarderdossiers Aantal dossiers (%) Meer dan 10 1 Totaal Aantal incassodossiers Bij 46 % van de dossiers schuldhulpverlening in onze steekproef zijn er geen incassodossiers. 48% heeft te maken met 1 tot 5 incassodossiers waarvan de grootste groep gevormd door de categorie van 2 tot 5 incassodossiers. De tabel geeft de procentuele verdeling weer naar aantal incassodossiers. Aantal incassodossiers Aantal dossiers (%) Meer dan 10 1 Totaal Zelf schuldvorderingen lopen? In 6% van het aantal dossiers schuldhulpverlening uit onze steekproef heeft de aanvrager zelf schuldvorderingen lopen (bijvoorbeeld: onderhoudsgelden voor kinderen) Leefgeld Onder leefgeld wordt verstaan: het bedrag dat maandelijks overblijft voor voeding, kleding en ontspanning, na aftrek van alle aflossingen en vaste kosten. Het totaal overzicht van de procentuele verdeling naar bedrag van leefgeld ziet er als volgt uit: Maandelijks leefgeld in euro Aantal dossiers (%) Geen leefgeld

27 Totaal 101 In een volgende tabel wordt het maandelijks leefgeld gekoppeld aan de categorieën van de gezinssamenstelling (tabel 1.1.5). De meest voorkomende werden groen gemerkt alleenwonend 4% 7% 9% 31% 29% 14% 6% 1% 0% eenoudergezinnen 3% 1% 2% 13% 17% 28% 25% 9% 1% samenwonend met kinderen 2% 2% 3% 7% 4% 12% 29% 24% 17% samenwonend zonder kinderen 2% 1% 3% 9% 13% 31% 33% 6% 4% totaal 3% 4% 6% 20% 19% 18% 17% 9% 4% Cumulatief geeft dit hetvolgend beeld. In het groen worden de categorieën aangegeven waarbij minstens 50% van de steekproef zitten die met het daarboven vermeld bedrag moeten rondkomen alleenwonend 10% 19% 50% 79% 93% 99% 100% eenoudergezinnen 4% 6% 19% 37% 64% 89% 99% samenwonend met kinderen 4% 7% 15% 19% 31% 59% 83% samenwonend zonder kinderen 3% 6% 14% 27% 58% 90% 96% totaal 7% 13% 33% 52% 70% 87% 96% Bij de categorieën die oververtegenwoordigd waren in de steekproef t.o.v. Vlaanderen, zijnde de alleenwonenden en de eenoudergezinnen, heeft 50% van de alleenwonenden een maximum leefgeld van 300 euro per maand of ongeveer 75 euro per week. Bij bijna 2/3 van de eenoudergezinnen ligt het maandelijks leefgeld op een maximum van 500 euro of ongeveer 125 euro per week. 27

28 2.8. Schuldoorzaken Er konden door de schuldbemiddelaar in totaal vijf belangrijke oorzaken aangeduid worden in eenzelfde dossier Meest voorkomende schuldoorzaken Het is interessant om te kijken in hoeveel procent van de dossiers een bepaalde schuldsoort voorkomt. Met andere woorden, als je een willekeurig dossier bekijkt, hoe groot is dan de kans dat daar sprake is van een bepaalde schuldoorzaak. De tabel hieronder verduidelijkt dit. Er wordt in aangegeven in hoeveel procent van de dossiers een bepaald antwoord voorkomt en dit ongeacht of het als 1 ste, 2 de of een andere belangrijkste schuldoorzaak aangegeven werd. Schuldoorzaak Levenswijze niet in overeenstemming met de inkomsten (moeilijkheden met het beheer) / overbesteding Kans op aanwezigheid in een dossier (%) Te laag, onregelmatig of geen inkomen 48 Tekort aan administratieve vaardigheden 47 Ziekte van de aanvrager, partner, kind of persoon ten laste 31 Echtscheiding/breuk 20 Afhankelijkheidsproblemen (alcohol, drugs) 20 Opstapeling/verlening van uitstel tot betaling 18 Andere oorzaak 18 Verlies van job door aanvrager of partner 8 Grote onvoorziene uitgaven 6 Faillissement in geval van zelfstandige 4 Overlijden van de partner 3 Detentie 2 Borgstelling ten gunste van een vriend/familie 2 We merken dat drie oorzaken in ongeveer 1 op de 2 dossiers aanwezig zijn: moeilijkheden met beheer/overbesteding, inkomensproblemen en een tekort aan administratieve vaardigheden. Ziekte komt bijna in één op drie dossiers voor als oorzaak. Opvallend is dat in 87% van de dossiers minstens twee oorzaken aangegeven worden (in slechts 4 % van de dossiers wordt bijvoorbeeld enkel moeilijkheden met beheer/overbesteding als oorzaak vermeld). In 57 % van de dossiers geeft men 3 oorzaken aan. Er zijn beduidend minder dossiers met 4 of 5 oorzaken, respectievelijk 27% en 11% Belangrijkste schuldoorzaken Belangrijkste oorzaak Onderstaande tabel geeft weer hoe vaak een schuldoorzaak als meest belangrijke oorzaak aangeduid werd door de respondent. 28

29 Schuldoorzaak Aantal dossiers (%) Levenswijze niet in overeenstemming met de inkomsten (moeilijkheden met het beheer) / overbesteding Te laag, onregelmatig of geen inkomen 21 Ziekte (van de aanvrager, partner, kind of persoon ten laste) 11 Tekort aan administratieve vaardigheden 9 Echtscheiding/breuk 9 Afhankelijkheidsproblemen (alcohol, drugs) 8 Andere oorzaak 4 Faillissement in geval van zelfstandige 3 Opstapeling/verlening van uitstel tot betaling 2 Verlies van job door aanvrager of partner 2 Grote onvoorziene uitgaven 1 Overlijden van de partner 1 Detentie 1 Borgstelling ten gunste van een vriend/familie 1 Totaal Het grootste aandeel in de schuldoorzaak, met name 26%, wordt de levenswijze aangegeven die niet in overeenstemming is met de inkomsten (moeilijkheden met het beheer) / overbesteding. Op de tweede plaats komen inkomensproblemen (onregelmatig, te laag of geen inkomen) in 21% van de dossiers. Schuldoverlast door ziekte (van de aanvrager of gezinsleden) neemt de derde plaats in bij de schuldoorzaken. Een echtscheiding/breuk en een tekort aan administratieve vaardigheden nemen elk 9% voor hun rekening. 8% van de dossiers in schuldhulpverlening werd veroorzaakt door afhankelijkheidsproblemen (alcohol, drugs etc.). Hieronder geven we een overzicht van de andere schuldoorzaken (telkens de top 5). 2 e belangrijkste oorzaak (in 87%van de dossiers) Schuldoorzaak Procentueel aandeel Tekort aan administratieve vaardigheden 18 Levenswijze niet in overeenstemming met de inkomsten (moeilijkheden met het beheer) / overbesteding 16 Te laag, onregelmatig of geen inkomen 16 Ziekte (van de aanvrager, partner, kind of persoon ten laste) 11 Opstapeling/verlening van uitstel tot betaling 7 29

30 3 e belangrijkste oorzaak (in 57% van de dossiers) Schuldoorzaak Procentueel aandeel Tekort aan administratieve vaardigheden 13 Te laag, onregelmatig of geen inkomen 8 Levenswijze niet in overeenstemming met de inkomsten (moeilijkheden met het beheer) / overbesteding Ziekte (van de aanvrager, partner, kind of persoon ten laste) 6 Opstapeling/verlening van uitstel tot betaling e belangrijkste oorzaak (in 27% van de dossiers) Schuldoorzaak Procentueel aandeel Tekort aan administratieve vaardigheden 6 Andere oorzaak 3 Te laag, onregelmatig of geen inkomen 3 Levenswijze niet in overeenstemming met de inkomsten (moeilijkheden met het beheer) / overbesteding 3 Opstapeling/verlening van uitstel tot betaling 3 5 e belangrijkste oorzaak (in 11% van de dossiers) Schuldoorzaak Procentueel aandeel Andere oorzaak 3 Tekort aan administratieve vaardigheden 2 Te laag, onregelmatig of geen inkomen 1 Opstapeling/verlening van uitstel tot betaling 1 Levenswijze niet in overeenstemming met de inkomsten (moeilijkheden met het beheer) / overbesteding 1 30

31 3. Geboden dienstverlening 3.1. Looptijd dossier Van de dossiers in de steekproef werd 21% geopend in We moeten er hierbij rekening houden dat de registratie gebeurde tussen 1 mei en 15 augustus % werd geopend in 2007 en 18% in % loopt al sinds Maar er is 3% dat al opgestart werd in de periode Startjaar van het dossier Aantal dossiers (%) voor Totaal Ervaren moeilijkheden Er waren 11 antwoordmogelijkheden voorzien bij de vraag over de ervaren moeilijkheden van de aanvrager op het moment van het contacteren van de dienst schuldbemiddeling. Er konden ook combinaties van antwoordmogelijkheden gegeven worden. Hierna volgt het overzicht van de aangeduide antwoorden. Antwoordmogelijkheden Kan op aanwezigheid in een dossier (%) Achterstallige betalingen 77 Deurwaardersexploot aanmaning tot betaling 46 Ingebrekestelling 39 Aangetekende brief ter herinnering 38 Andere moeilijkheden 32 Dagvaarding 16 Afsluiting of begrenzing gas/elektriciteit 14 Beslag op en/of overdracht van loon 14 Uitvoering beslag roerende goederen 14 Afsluiting of begrenzing telefoon 6 Beslag onroerende goederen 4 De meest voorkomende moeilijkheden bij aanvraag zijn achterstallige betalingen, een deurwaardersexploot aanmaning tot betaling, een ingebrekestelling en een aangetekende brief ter herinnering Hoe de dienst leren kennen De laatste vraag uit de vragenlijst peilde naar de wijze waarop de aanvrager van schuldhulpverlening de dienst schuldbemiddeling had leren kennen. Er waren 11 antwoordmogelijkheden voorzien en er mochten meerdere antwoorden aangeduid worden. 31

32 De tabel hieronder geeft weer in hoeveel dossiers een bepaalde antwoordmogelijkheid werd gekozen. Antwoordmogelijkheden Kans op aanwezigheid in een dossier (%) Sociale dienst van een OCMW of CAW 64 Mond-tot-mond-reclame 25 Andere 12 Geschreven of gesproken media 4 Werkgever 3 Gerechtsdeurwaarder 1 Rechterlijke macht 1 Vakbond 1 Ministerie of politieke wereld 1 Kredietinstelling 0 Consumentenvereniging 0 De sociale dienst van een OCMW of CAW speelt momenteel de belangrijkste rol als tussenpersoon om iemand in contact te brengen met de dienst schuldbemiddeling. Wat opvalt, is dat een consumentenvereniging nooit werd aangeduid, terwijl men zou verwachten dat die een belangrijke taak heeft om de zwakkere consument te informeren. Als hypothese zouden we kunnen stellen dat het te verklaren kan zijn door het feit dat de zwakkere consument in schulden niet de weg vindt naar de consumentenvereniging. 32

33 4. Conclusies 1. Woonplaats: Vergelijking steekproef met totale bevolking in Vlaanderen: Vlaams-Brabant en Antweroen zijn ondervertegenwoordigd; West-Vlaanderen is oververtegenwoordigd 2. Geslacht Er zijn meer mannen (45%) dan vrouwen (35%) die schuldhulpverlening aanvragen 3. Leeftijd De categorie 25 tot 54 jaar is oververtegenwoordigd met daarbinnen een duidelijke aanwezigheid van de leeftijdscategorie van 30 tot 49 jaar. 4. Nationaliteit: geen specifieke opmerkingen 5. Gezinssamenstelling De categorieën alleenwonenden en eenoudergezinnen zijn duidelijk oververtegenwoordigd in de steekproef t.o.v. de totale bevolking in Vlaanderen 6. Gezinsgrootte Geen specifieke opmerkingen 7. Personen ten laste Wat het aantal personen ten laste betreft per leeftijdscategorie, komt de categorie kinderen t.e.m. 5 jaar voor in 209 dossiers voor of 31% van het totaal aantal dossiers met kinderen ten laste. Dit is het hoogste cijfer in de categorie kinderen ten laste. Dit zijn dus overwegend jonge gezinnen. 8. Diploma of getuigschrift Bij de aanvragers heeft 67% een scholingsgraad van maximaal het lager secundair onderwijs. Als we de richtingen binnen het secundair onderwijs verder bekijken, krijgen we het volgende beeld: 27% heeft beroeps secundair onderwijs gevolgd, 18% technisch secundair onderwijs, 6% volgde algemeen secundair onderwijs, 4% buitengewoon secundair onderwijs, van 8% is de richting die ze gevolgd heeft in het secundair onderwijs niet gekend. 4% heeft deeltijds beroepsonderwijs/leercontract gevolgd. De groep van het beroeps- en technisch onderwijs is dus goed voor 45% of bijna de helft van de aanvragers met een secundair diploma of getuigschrift. 9. Arbeidssituatie De grootste groep zijn de werknemers met een aandeel van 46%. De werklozen zijn oververtegenwoordigd in de steekproef t.o.v. het aandeel in de totale bevolking van Vlaanderen. Eén op de drie mensen uit de steekproef, zowel volwassenen als kinderen, leeft in een gezin waar niemand van de gezinsleden van 18 tot 59 jaar een inkomen uit betaalde arbeid heeft. 10. Arbeidscontract De overgrote meerderheid van de mensen met een arbeidscontract, meer dan 2/3 van de aanvragers, heeft een contract van onbepaalde duur opzak. 33

34 11. Personen die bijdragen aan het inkomen Zoals in punt 7 vormt de groep met kinderen t.e.m.5 jaar de grootse groep. Dit zijn jonge gezinnen. 12. Inkomsten uit arbeid Bijna de helft heeft geen inkomen uit arbeid. Bij zij die dit wel hebben heeft de grootste groep een inkomen tussen 1000 en 1500 euro. 13. Vervangingsinkomen Werkloosheidsuitkeringen en ziekte- en invaliditeitsuitkeringen vormen de grootste groep van vervangingsinkomen. De grootste groep, namelijk tweederde, heeft een vervangingsinkomen tussen 500 en 1000 euro. 14. Aanvullende inkomsten Bij diegenen die een aanvullend inkomen hebben, is er een duidelijk overwicht voor de kinderbijslagen. Het bedrag dat meest voorkomend is daarmee te verklaren, namelijk tussen 1 en 500 euro. 15. Totaal bedrag van uitstaande schulden De grootste groep in de steekproef (nl. 28%)heeft een uitstaande schuld tussen en euro. De groep van tor euro is goed voor 22%. 16. Soorten schulden In 45% van de dossiers is er dus sprake van energieschulden/nutsvoorzieningen. De lening op afbetaling blijft de nummer 2. Gezondheidsschulden zijn goed voor 35% kans evenals de kredietopeningen, vaak ook het gemakkelijk krediet genoemd (vb. winkelkaarten, kredietkaarten en postorderbedrijven) 17. Aantal schuldeisers Globaal gezien kunnen we stellen dat er in 65% van de schuldhulpverleningsdossiers uit onze steekproef sprake 2 tot 10 schuldeisers betrokken zijn. 18. aantal gerechtsdeurwaarders 41% heeft te maken met 1 tot 5 gerechtsdeurwaardersdossiers waarvan de grootste groep gevormd wordt door de categorie van 2 tot 5 dossiers 19. Aantal incassobureaus 48% heeft te maken met 1 tot 5 incassodossiers waarvan de grootste groep gevormd door de categorie van 2 tot 5 incassodossiers. 20. leefgeld Bij de categorieën die oververtegenwoordigd waren in de steekproef t.o.v. Vlaanderen, zijnde de alleenwonenden en de eenoudergezinnen, heeft 50% van de alleenwonenden een maximum van 300 euro per maand of ongeveer 75 euro per week. Bij bijna 2/3 van de eenoudergezinnen ligt het maandelijks leefgeld op een maximum van 500 euro of ongeveer 125 euro per week. 21. Schuldoorzaken De eerste vier meest voorkomende schuldoorzaken zijn: - Levenswijze niet in overeenstemming met de inkomsten (moeilijkheden met het beheer) / overbesteding - Te laag inkomen, onregelmatig of geen - Tekort aan administratieve vaardigheden - Ziekte van de aanvrager, partner, kind of persoon ten laste 34