Leeswijzer begroting 2005

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Leeswijzer begroting 2005"

Transcriptie

1 Leeswijzer begroting 2005

2 2

3 INHOUDSOPGAVE LEESWIJZER BEGROTING 2005 LEESWIJZER BEGROTING INLEIDING DE FORMELE POSITIE VAN DE BEGROTING IN DE BESTUURLIJKE CYCLUS Relatie met BBV PROGRAMMA- VERSUS PRODUCTENBEGROTING Onderlinge herleidbaarheid Apparaatskosten en programmakosten INHOUD EN RELEVANTIE DIVERSE HOOFDSTUKKEN EN PARAGRAFEN...10 Deel 1. Koersverhaal (pagina 7 Programmabegroting 2005)...10 Deel 2. Programmaplan (pagina 35 Programmabegroting 2005)...10 Deel 3. Paragrafen (pagina 169 Programmabegroting 2005)...11 Deel 4. Financiële begroting (pagina 203 Programmabegroting 2005) NADERE TOELICHTING OP STRAMIEN PROGRAMMABEGROTING STAND VAN ZAKEN ONTWIKKELING PROGRAMMABEGROTING Groeitraject Vergelijking met andere overheden Pilots uitwerking Programmabegroting Ervaringen Vervolgaanpak...16 BIJLAGE 1. ONDERLINGE HERLEIDBAARHEID PROGRAMMA- EN PRODUCTENBEGROTING

4 4

5 Leeswijzer begroting Inleiding In onze voordracht bij de Programmabegroting 2005 hebben wij u de toezegging gedaan om eind augustus 2004 een leeswijzer bij de Programmabegroting 2005 aan u te presenteren, waarin we een toelichting geven op de begrotingssystematiek, de wijze waarop de begroting kan worden gelezen, de stand van zaken met betrekking tot de verbetering van de Programma- en de Productenbegroting en de daarbij tot nu toe opgedane ervaringen. 2. De formele positie van de begroting in de bestuurlijke cyclus In de bestuurlijke cyclus onderscheiden wij momenteel de volgende producten: Voorjaarsnota; Programma- en Productenbegroting; Integrale Bijstelling; Jaarverslag en Jaarrekening. De cyclus in de tijd In de huidige opzet van de begrotingscyclus lopen drie jaarcycli parallel: 1. de afsluiting van het afgelopen dienstjaar (Jaarverslag en Jaarrekening, jaar t-1); 2. de actualisering van de lopende begroting (Voorjaarsnota, jaar t en de Integrale Bijstelling, jaar t) 3. de voorbereiding van de komende begroting (Voorjaarsnota, jaar t en de Programmabegroting, jaar t+1). Hieruit blijkt dat de Voorjaarsnota een product is dat een rol speelt bij 2 cycli, namelijk enerzijds de actualisering van de lopende begroting en anderzijds de kaderstelling voor de komende planperiode (t+1 t/m t+4). De huidige tijdsfasering van deze producten ziet er in grote lijnen als volgt uit. Gebruik is gemaakt van de jaarplanning Omschrijving Besluitvorming GS Commissievergaderingen Besluitvorming PS dd-mm-jj dd-mm-jj dd-mm-jj Jaarverslag en Jaarrekening Voorjaarsnota Programmabegroting Integrale Bijstelling Dit jaar werden de Voorjaarsnota, het Jaarverslag en de Jaarrekening gelijktijdig gepresenteerd. Het ligt in de bedoeling om in 2005 de Voorjaarsnota, zoals gebruikelijk, weer een maand na het Jaarverslag en de Jaarrekening te presenteren. Onderlinge relaties In het navolgende schetsen wij in het kort de relaties tussen de verschillende producten. Boven de hier geschetste producten hangen er een aantal beleidsprogramma's, waarin voor een langere periode dan wel afwijkende periode allerlei beleidslijnen zijn vastgelegd, die de randvoorwaarden vormen voor de in onderstaande producten te presenteren beleidsvoornemens. Een voorbeeld daarvan is het POP. Van Collegeprogramma naar Voorjaarsnota In het Bestuursprogramma zijn de hoofdlijnen van beleid vastgelegd van de in het College van Gedeputeerde Staten samenwerkende partijen. Als zodanig vormt het bestuursprogramma het ijkpunt voor de inhoud van andere stuurdocumenten voor Provinciale en Gedeputeerde Staten. 5

6 In de Voorjaarsnota (VJN) worden het bestuursprogramma en de kaders voor nieuw beleid nader uitgewerkt, geconcretiseerd en financieel vertaald in nieuwe beleidsplannen. Het resulteert in voorstellen van ons College aan Provinciale Staten met betrekking tot: nieuw beleid; (bijstellingen inzake) aanvaard beleid (zowel wat betreft doelen als middelen). Het gaat daarbij zowel om bijstellingen op basis van gerealiseerde ontwikkelingen (Jaarverslag) als om bijstellingen op basis van actuele ontwikkelingen. Van Voorjaarsnota naar Programma- en Productenbegroting Samen met de meerjarenramingen en bestuursprogramma levert de VJN belangrijke componenten voor de Programma- en Productbegroting: het kader voor het financiële beleid (de meerjarenramingen en de bijstellingsvoorstellen uit de VJN); een actueel en scherp gedefinieerd beleidskader (bestuursprogramma en nieuw beleid uit de VJN) waarbinnen plannen voor het volgende jaar moeten worden opgesteld. De Programmabegroting is een afspraak tussen ons College en uw Staten over het in enig jaar te realiseren beleid. Als zodanig zijn hierin alle beleidsprogramma s opgenomen. De Productenbegroting vormt met het concernplan gezamenlijk het jaarcontract tussen ons College en het Managementteam (MT). De Productenbegroting bestaat uit de inhoudelijke uitwerking van de Programmabegroting naar geëxpliciteerde doelstellingen en daaraan gekoppelde product(groep)en, acties en middelen. Van Programma- en Productenbegroting naar concernplan Binnen de kaders van de door ons College goedgekeurde Productenbegroting en de daarin opgenomen productiedoelstellingen stelt het MT een concernplan op. Het concernplan is op haar beurt gezamenlijk met de Programma- en Productenbegroting het kader voor de afdelingsplannen. In het afdelingsplan staan concrete doelen en resultaten beschreven, gericht op de realisatie van de in de Programma- en Productenbegroting beschreven producten. Deze doelen en resultaten dienen wel gekoppeld te zijn aan de organisatieontwikkeling van de afdeling, de doelen gekoppeld aan de producten en de daarvoor beschikbaar gestelde middelen (personeel, financiën, automatisering, etc.). Van Programma- en Productenbegroting naar Integrale Bijstelling De Integrale Bijstelling bevat een rapportage over de uitvoering van de lopende begroting. Bijstellingen van begrotingsposten hebben het karakter van: tussentijdse GS-besluiten met budgettaire consequenties; overigens is de afspraak dat van deze mogelijkheid slechts sporadisch gebruik mag worden gemaakt technische wijzigingen (bijv. in het kader van CAO-wijzigingen) overige onvermijdbare aanpassingen Voorts geeft de Integrale Bijstelling een prognose van het resultaat van het lopende begrotingsjaar. Voor de Integrale Bijstelling maken de integrale managers gebruik van periodieke rapportages, managementrapportages en concernrapportages. Van Integrale Bijstelling naar Jaarverslag en Jaarrekening. Het Jaarverslag en de Jaarrekening richten zich op: Het afleggen van verantwoording met betrekking tot het gevoerde beleid in het afgelopen begrotingsjaar; Het signaleren van naar de toekomst doorwerkende afwijkingen; De overboeking van kredieten naar het volgende begrotingsjaar wegens opgetreden vertragingen in de uitvoering van activiteiten dan wel in de levering van goederen en diensten; Productrekening: realisatie van doelen, prestaties, bereikte effecten en benodigde middeleninzet; Bestemming geven aan het rekeningresultaat; Informatievoorziening op basis van het BBV2004. De Integrale Bijstelling en haar onderdelen leveren een aantal componenten voor het Jaarverslag en de Jaarrekening. In ieder geval kan gedacht worden aan de analyses van significante afwijkingen bij programma s en producten zowel financieel als ook op output en/of effect. 6

7 2.1. Relatie met BBV2004 De comptabiliteitsvoorschriften geven de inrichtingseisen aan waaraan de begroting, meerjarenraming, het jaarverslag en de jaarrekening, van provincies en gemeenten dienen te voldoen. Het Besluit comptabiliteitsvoorschriften 1995 (CV '95) is vervangen door een nieuw Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten 2004 (verder te noemen: BBV2004). Twee aanleidingen zijn hiervoor aan te geven, te weten: 1. De dualisering van het provinciebestuur. De dualisering leidt ertoe dat een andere begrotings- en verantwoordingsopzet wenselijk is om de Staten in zijn kaderstellende en controlerende taak beter te ondersteunen. 2. De comptabiliteitsvoorschriften zijn vanwege de behoefte aan transparantie en onderlinge vergelijkbaarheid meer geënt op de verslaggeving voor het bedrijfsleven. Er zijn desalniettemin nog diverse verschillen, die verklaard kunnen worden door de eigenheid van provincies en gemeenten ten opzichte van bedrijven en instellingen in de particuliere sector. Per 11 maart 2003 is de Wet dualisering provinciebestuur in werking getreden. Ook voor de comptabiliteitsvoorschriften heeft de dualisering dus gevolgen gehad: de begroting moet de Staten meer nog dan voorheen ondersteunen in zijn kaderstellende rol. Ook de controlerende functie van de Staten dient te worden versterkt. Dit heeft geleid tot twee belangrijke principes bij de begroting en de jaarstukken die ten grondslag liggen aan dit nieuwe Besluit Begroting en Verantwoording (BBV2004): 1. Iedere doelgroep zijn eigen informatie/documenten; 2. De Staten stellen beleidsuitgangspunten van beheersaspecten vast. Afbakening bevoegdheden De Wet dualisering provinciebestuur leidt tot een scherpere afbakening van de bevoegdheden van Staten en College. De Staten stellen kaders en controleren, het College bestuurt, voert uit en legt verantwoording af. Deze taken van Staten en College zijn van groot belang voor de financiële functie: Bij de begroting stellen de Staten de kaders vast voor zowel beleid als de financiën. Na vaststelling van de begroting voert het College het beleid uit binnen de financiële en beleidsmatige grenzen die zijn aangegeven. De begroting heeft dan een taakstellende, beheertechnische en bedrijfseconomische functie. Met de jaarstukken, bestaande uit het Jaarverslag en de Jaarrekening, legt het College verantwoording af over de realisatie van de door de Staten in de begroting vastgelegde beleidsvoornemens. De Staten beoordelen op grond van de jaarstukken of het College in overeenstemming met de in de begroting gestelde kaders heeft geopereerd. Ook dienen de jaarstukken (mede) ter beoordeling van de rechtmatigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid van het gevoerde beheer en beleid. De jaarstukken vervullen dus een rol bij de verantwoording en controle. Verschillende begrotingsdocumenten In de Comptabiliteitsvoorschriften 1995 (CV '95) was de zogenaamde functionele indeling verplicht gesteld voor begroting en jaarrekening. Gevolg van het niet meer verplicht stellen van een begroting en jaarstukken die is ingedeeld volgens functies, of andere uniforme voorschriften, is met name dat de voorschriften voor de Statenbegroting en jaarrekening minder stringent geworden. In een duaal stelsel zijn de Staten en het College gediend met een inrichting van de begroting en jaarstukken, die zo veel mogelijk is toegesneden op de eigen situatie en wensen. Door de Staten gekozen programma s zullen de indeling van de begroting en de jaarstukken bepalen (zie paragraaf 4). Vandaar dat wordt gesproken van een Programmabegroting en Programmarekening/-verslag. Toch worden provincies verplicht gesteld op een aantal punten regels te stellen. Zo worden provincies verplicht een zestal paragrafen in de begroting en jaarstukken op te nemen waarin de beleidsuitgangspunten van het desbetreffende onderwerp worden uitgewerkt. Deze zijn: a. Weerstandsvermogen; b. Onderhoud kapitaalgoederen; c. Financiering; d. Bedrijfsvoering; e. Verbonden partijen; f. Grondbeleid. 7

8 Relatie tussen begrotingsdocumenten, begrotingsfuncties en actoren: Actor Begrotingsfunctie Soort begroting Staten College Ministerie BZK/CBS/toezicht vergelijking Allocatie Autorisatie Controlerende Beheertechnische Bedrijfseconomische Verantwoording Aggregatie/vergelijkbaarheid (Programma)begroting (Programma)begroting (Programma)jaarstukken bestaande uit Jaarverslag en Jaarrekening Productenraming/realisatie Productenraming/realisatie (Programma) jaarstukken Functionele Staten Categoriale Staten Verdelingsmatrix Definities van de diverse termen: Programma Een samenhangend geheel van activiteiten. Een voorbeeld daarvan is het programma Schoon/veilig Groningen (zie bladzijde 93 tot en met 116 van de Programmabegroting 2005). Bij de provincie Groningen zijn de programma's nog onderverdeeld in thema's. Thema De eenheid waar de programma's in zijn onderverdeeld. Een voorbeeld daarvan is het thema Milieu (als onderdeel van het programma Schoon/veilig Groningen, zie bladzijde 101 tot en met 112 van de Programmabegroting 2005). Product(groep) De eenheid waar de thema's in zijn onderverdeeld. Onder het niveau van product(groep)en kunnen nog een of meerdere niveaus liggen, afhankelijk o.a. van de organisatie en grootte van de provincies. Een voorbeeld is de productgroep 5201 Bodemsanering (zie bladzijde 112 tot en met 117 van de Productenbegroting 2005). Functie Een eenheid waarnaar de begroting en jaarstukken verplicht worden onderverdeeld ten behoeve van derden. Een voorbeeld is de functie 5.2. Kwalitatief beheer grondwater en bodem (zie bladzijde 36 en 38 van de bijlagen bij de Programmabegroting 2005). Bij de provincie Groningen vallen onder de functie 5.2 de productgroepen 5201 Bodemsanering, 5202 Afval en 5203 Gebiedsgericht milieubeleid. De eerste twee cijfers van het productgroepnummer geeft de functie weer. Categorie Een indeling van baten en lasten naar soorten (bijvoorbeeld kostencategorieën). De categorieën worden, via de verdelingsmatrix, bepaald bij ministeriële regeling. Een voorbeeld is de uitgavencategorie inkomensoverdrachten van overheden (zie bijlage L, bladzijde 36 en 37 in de bijlagen bij de Programmabegroting 2005). Verdelingsmatrix Een overzicht van kolommen en regels, waarbij de kolommen de categorieën bevatten en de regels de functies, een aantal kostenplaatsen en een aantal balansmutaties. Wij hebben dit overzicht verwerkt in bijlage L in de bijlagen bij de Programmabegroting 2005 (zie bladzijde 36 tot en met 39). 3. Programma- versus Productenbegroting Sinds het begrotingsjaar 2004 werken wij met twee begrotingen. Dit heeft, zoals ook al eerder is aangegeven, te maken met de invoering van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) 2004 en de invoering van het duale stelsel op 11 maart De invoering van het duale stelsel heeft geleid tot een scherpere afbakening tussen de bevoegdheden van Provinciale Staten en het College van GS. De Staten stellen de kaders en controleren, het College bestuurt, voert uit en legt verantwoording af. Voor het stellen van kaders (allocatie en autorisatie) en voor het controleren is een goed inzicht van Provinciale Staten in de financiële positie in relatie tot het beleid en de activiteiten van de provincie essentieel. Het College aan de andere kant heeft behoefte aan meer gedetailleerde informatie voor het uitvoeren van het beleid. 8

9 De Programmabegroting is bedoeld voor Provinciale Staten en moet de kaderstellende functie de allocatie (= toedeling) van gelden voor programma's en de autorisatie (= machtiging tot het besteden) van de gelden en de controlerende taak van PS ondersteunen. In het Besluit Begroting en Verantwoording 2004 (BBV2004) zijn de uitgangspunten geformuleerd ten aanzien van de eisen, waaraan de begrotingen en rekeningen van provincies en gemeenten minimaal moeten voldoen. Volgens dat besluit dient per programma ten minste te worden opgenomen: de doelstelling (in het bijzonder de beoogde maatschappelijke effecten), de wijze waarop ernaar gestreefd zal worden die effecten te bereiken en de raming van baten en lasten. Provinciale Staten hebben er voor gekozen dat per thema te doen (N.B. elk programma bestaat uit één of meer thema's). Dat betekent dat het beleid en de bijbehorende financiën door de Staten op het niveau van de thema's worden geautoriseerd. Kenmerkend zijn de volgende elementen: een overzicht van feitelijke informatie, antwoord op de drie W-vragen (te weten: wat willen we bereiken?; wat gaan we er voor doen?; wat mag het kosten?), opname van zowel effect- als prestatie-indicatoren, inzicht in de posterioriteiten (bezuinigingen) en de prioriteiten (nieuw beleid) door middel van het overzicht van baten en lasten en tenslotte een financieel-technische toelichting op hoofdlijnen op de middeleninzet. De productenbegroting is bedoeld voor het College van Gedeputeerde Staten en moet de bestuursbevoegdheden de uitvoerende functie ondersteunen Onderlinge herleidbaarheid De programma's in de Programmabegroting bestaan uit één of meerdere subprogramma's, ook wel thema's genoemd. Om een voorbeeld te geven: Het programma Ondernemend Groningen is op te delen in de thema's Bedrijvigheid, Landbouw, Recreatie en Toerisme. In principe vindt op themaniveau de autorisatie door uw Staten plaats. In deze begroting wordt per programma op het niveau van de thema's een beschrijving gegeven van welke maatschappelijke effecten met het beleid op dit beleidsterrein worden nagestreefd, wat moet worden gedaan om die effecten te bereiken en welke middelen daarvoor benodigd zijn. De verdere uitwerking van het een en ander wordt zichtbaar gemaakt op productgroepniveau in de door ons vastgestelde Productenbegroting. Elk thema in de Programmabegroting kan worden beschouwd als een clustering van één of meerdere productgroepen. De productgroepenstructuur is sinds 2004 zoveel mogelijk intact gebleven. Het kan in toekomst misschien wenselijk zijn de huidige productgroepindeling op een aantal punten te wijzigen teneinde een logischer samenhang van activiteiten te bewerkstelligen. In bijlage 1 bij deze leeswijzer hebben wij de Programma- en Productenbegroting 2005 in financiële zin op elkaar herleid Apparaatskosten en programmakosten In de Programmabegroting wordt geen onderscheid gemaakt tussen programma- en apparaatskosten. Dat is wel het geval in de Productenbegroting. Hoewel dit document tot het domein van GS moet worden gerekend is een toelichting op genoemd onderscheid nuttig. Programmakosten zijn die kosten, waarbij een directe transparante relatie bestaat met individuele beleidsproducten. Een voorbeeld daarvan is bijvoorbeeld de subsidie-uitgaven, die rechtstreeks voortvloeien uit een door PS geaccordeerd beleidsplan. Natuurlijk zijn er ook kosten, die een minder directe relatie met een specifiek beleidsproduct hebben, de zogenaamde apparaatskosten. Onder apparaatskosten verstaan we dan de kosten van het inzetten van personeel en het gebruik van niet direct aan producten toe te rekenen productiemiddelen. In bijlage G.I van de bijlagen bij de Programmabegroting 2005 (bladzijde 19) wordt in het bovenste blok van de tabel zichtbaar gemaakt hoe de apparaatskosten zijn opgebouwd. Per groep van afdelingen wordt voor elke te onderscheiden kostencategorie aangegeven om welke bedragen het gaat. 9

10 Om een verdeling van deze apparaatskosten over de diverse beleidsproducten mogelijk te maken, worden deze kosten toegerekend. De verdeling van de kosten vindt plaats op basis van verdeelsleutels. Daarvoor worden diverse criteria gehanteerd. Daarbij gaat het om: 1. aantal formatieplaatsen; 2. verstrekte opdrachten (bijvoorbeeld: drukkerij); 3. verreden kilometers; 4. ureninzet (adviesproducten); 5. m 2 (huisvesting). Omdat het om versleutelde bedragen gaat, komen geregeld afwijkingen tussen planning en realisatie van toegerekende apparaatskosten voor. Dat wordt bijvoorbeeld veroorzaakt doordat: we meer of minder in rekening kunnen brengen bij derden (o.m. Rijkswaterstaat) doordat de planning van werkzaamheden mee of tegen zit; we op basis van de feitelijke realisatie meer of minder apparaatskosten kunnen toerekenen aan investeringswerken (deze verschijnen als opgebouwde waarde op de provinciale balans); Daarom ligt het sturingsaccent voor wat betreft de apparaatskosten meer op categoriaal niveau (personeelskosten, kopieerkosten etc.) dan op het niveau van de versleutelde kosten per productgroep. De toerekening van apparaatskosten naar de productgroepen en de investeringen voor 2005 wordt weergegeven in bijlage G.II in de bijlagen bij de Programmabegroting 2005 (zie bladzijde 21 tot en met 24). 4. Inhoud en relevantie diverse hoofdstukken en paragrafen De Programmabegroting van onze provincie is in de huidige opzet onderverdeeld in een beleidsbegroting en een financiële begroting. De beleidsbegroting bestaat uit: 1. het koersverhaal (deel 1); 2. het programmaplan (deel 2); 3. de paragrafen (deel 3). De financiële begroting (deel 4) bestaat uit: 1. de uiteenzetting van de financiële positie en de toelichting daarop; 2. het overzicht van baten en lasten en de toelichting daarop. Deel 1. Koersverhaal (pagina 7 Programmabegroting 2005) In het koersverhaal beschrijven wij onze beleidsvoornemens op hoofdlijnen. Deze beleidsvoornemens zijn een nadere uitwerking van de accenten die wij hebben gelegd in ons bestuursprogramma voor de periode , afgestemd op actuele ontwikkelingen. Deel 2. Programmaplan (pagina 35 Programmabegroting 2005) Het programmaplan is het onderdeel van de begroting voor de Staten dat is opgebouwd uit zogenoemde programma s. De functionele indeling in de bekende begrotingshoofdstukken is niet langer verplicht. Dit omdat de begroting vooral een document dient te zijn waarmee Provinciale Staten kunnen sturen. Het is van belang dat het programmaplan Provinciale Staten ondersteunt bij deze taken. Daartoe dient het programmaplan te zijn ingedeeld zoals Provinciale Staten het wensen. In 2003 hebben uw Staten uitspraken gedaan over het in de Programmabegroting te hanteren onderscheid naar programma's en subprogramma's, ook wel thema's genoemd. Provinciale Staten hebben uitgesproken dat de programma's ingaande de begroting 2004 moeten worden ingedeeld volgens de POP+-indeling. De indeling van programma's ziet er op basis van die uitspraak voor 2005 als volgt uit: 1. Ondernemend Groningen (bedrijvigheid, landbouw, recreatie en toerisme) 2. Wonen (waaronder bouwheerschap en gemeentelijke plannen) 3. Karakteristiek Groningen (natuur en landschap) 4. Bereikbaar Groningen (mobiliteit en infrastructuur) 10

11 5. Schoon/veilig Groningen (water, milieu, risicobeleid/veiligheid) 6. Gebiedsgericht (POP) 7. Welzijn, sociaal beleid en cultuur (welzijn, sociaal beleid, cultuur, media, erfgoed) 8. Bestuur (bestuursorganen, bestuurlijke samenwerking, communicatie) 9. Interne organisatie (waaronder kwaliteit ambtelijk apparaat, ICT, huisvesting) Het laatst genoemde programma hebben wij uit praktische overwegingen ondergebracht bij de paragraaf bedrijfsvoering. Zie hierna. Naast de eerste acht extern georiënteerde programma's presenteren wij in dit deel van de Programmabegroting nog het overzicht algemene dekkingsmiddelen. Deel 3. Paragrafen (pagina 169 Programmabegroting 2005) Een ander onderdeel van de Programmabegroting wordt gevormd door een aantal paragrafen. In deze paragrafen worden onderwerpen van belang voor het inzicht in de financiële positie behandeld. De paragrafen bevatten de beleidsuitgangspunten van beheersmatige activiteiten en de lokale heffingen. Via deze paragrafen kunnen de Staten ook hier nadrukkelijk zelf de beleidsuitgangspunten vaststellen. Het gaat bijvoorbeeld om het aangeven van het beleid over het weerstandsvermogen: wat vinden de Staten een verstandige omvang voor de algemene reserve voor toekomstige tegenvallers? Het BBV stelt een aantal paragrafen in zowel de begroting als het jaarverslag verplicht, waarbij de provincies een grote vrijheid hebben bij de invulling ervan. Het BBV schrijft voor, dat de begroting voor de Staten ten minste de volgende paragrafen bevat, tenzij het desbetreffende aspect bij de provincie niet aan de orde is: lokale heffingen, weerstandsvermogen, onderhoud kapitaalgoederen, financiering, bedrijfsvoering, verbonden partijen, grondbeleid. a. lokale heffingen (pagina 193 Programmabegroting 2005) De paragraaf betreffende de lokale heffingen bevat ten minste: 1. de geraamde inkomsten; 2. het beleid ten aanzien van de lokale heffingen; 3. een overzicht op hoofdlijnen van de diverse heffingen; 4. een aanduiding van de lokale lastendruk; 5. een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid. b. weerstandsvermogen (met beschrijving van de risico's) (pagina 173 Programmabegroting 2005) 1. Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen: a. de weerstandscapaciteit, zijnde de middelen en mogelijkheden waarover de provincie onderscheidenlijk gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te dekken; b. alle risico's waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie. 2. De paragraaf betreffende het weerstandsvermogen bevat ten minste: a. een inventarisatie van de weerstandscapaciteit; b. een inventarisatie van de risico's (incl. openeinderegelingen, bedrijfsvoering, financiering, positieve risico's en voorzieningen); c. het beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico's (o.a. ook risicomanagement) c. onderhoud kapitaalgoederen (pagina 195 Programmabegroting 2005) 1. De paragraaf betreffende het onderhoud van kapitaalgoederen bevat ten minste de volgende kapitaalgoederen (voor zover van toepassing): a. wegen; b. riolering; c. water; d. groen; e. gebouwen. 2. Van de kapitaalgoederen wordt aangegeven: a. het beleidskader; b. de uit het beleidskader voortvloeiende financiële consequenties; c. de vertaling van de financiële consequenties in de begroting; d. van elk onderhoudsplan moet worden aangegeven hoe actueel deze is; e. een indicatie van eventueel achterstallig onderhoud. 11

12 d. financiering (pagina 183 Programmabegroting 2005) De paragraaf betreffende de financiering bevat in ieder geval de beleidsvoornemens ten aanzien van het risicobeheer van de financieringsportefeuille, zoals begrensd in de Wet financiering decentrale overheden (Staatsblad 2000, nr. 587) en het treasurystatuut. e. bedrijfsvoering (pagina 187 Programmabegroting 2005) De paragraaf betreffende de bedrijfsvoering geeft ten minste inzicht in de stand van zaken en de beleidsvoornemens ten aanzien van de bedrijfsvoering. Bedrijfsvoering bestaat traditioneel uit de onderdelen personeel, informatisering, automatisering, communicatie, organisatie, financieel beheer (waaronder de administratieve organisatie en de interne controle) en facilitaire dienstverlening (waaronder huisvesting). Bedrijfsvoering is heden ten dage meer. Het is meer en meer van belang voor het verwezenlijken van de programma's en in verband daarmee voor een rechtmatig, doelmatig en doeltreffend beheer en beleid. Bovendien zijn de externe en interne processen van provincies nauwer met elkaar vervlochten geraakt vanwege de toegenomen behoefte van burgers aan responsiviteit. De bedrijfsvoeringparagraaf dient inzicht te geven in de stand van zaken en de beleidsvoornemens omtrent de bedrijfsvoering. Daarbij dient een relatie te worden gelegd met het uitvoeren van de programma's in het programmaplan. f. verbonden partijen (pagina 199 Programmabegroting 2005) De provincie heeft bestuurlijke en financiële belangen in een aantal verbonden partijen, waaronder gemeenschappelijke regelingen en vennootschappen. Deze verbonden partijen voeren beleid uit voor de provincie. De provincie blijft beleidsmatige en financiële verantwoordelijkheden houden ten aanzien van deze partijen. In deze paragraaf moet per verbonden partij worden verwoord wat de visie is van de provincie op de verbonden partij in relatie tot de realisering van de doelstelling. g. grondbeleid (pagina 197 Programmabegroting 2005) De paragraaf betreffende het grondbeleid bevat ten minste: a. een visie op het grondbeleid in relatie tot de realisatie van de doelstellingen van de programma's die zijn opgenomen in de begroting; b. een aanduiding van de wijze waarop de provincie het grondbeleid uitvoert; c. een actuele prognose van de te verwachten resultaten van de totale grondexploitatie; d. een onderbouwing van de geraamde winstneming; e. de beleidsuitgangspunten omtrent de reserves voor grondzaken in relatie tot de risico's van de grondzaken. Deel 4. Financiële begroting (pagina 203 Programmabegroting 2005) Het BBV schrijft voor, dat de financiële begroting (als onderdeel van de Programmabegroting) bestaat uit twee onderdelen: de uiteenzetting van de financiële positie en het overzicht van de baten en lasten. 1. De uiteenzetting van de financiële positie Gezien het belang van inzicht in de financiële positie, mede met het oog op de continuïteit van de provincie, dient de provincie voldoende aandacht te besteden aan de financiële positie. Zie pagina 207 van de Programmabegroting Samen met het overzicht van baten en lasten is de uiteenzetting van de financiële positie het deel van de begroting dat de basis vormt voor de controle van de rechtmatigheid en het getrouwe beeld van de jaarrekening door de accountant. 2. Het overzicht van baten en lasten Via vaststelling van de begroting autoriseren de Staten het College tot het doen van uitgaven. Gezien het belang van een goed inzicht in baten en lasten is het inzichtelijk de baten en lasten per programma, eventueel met een onderverdeling, weer te geven in een apart overzicht. Zie pagina 225 en volgende van de Programmabegroting Dit overzicht vervult een functie bij de autorisatie van de baten en lasten en dient daarom integraal te zijn, dat wil zeggen dient alle baten en lasten zoals opgenomen in het programmaplan te bevatten. Autorisatie vindt plaats op themaniveau, de in dit overzicht binnen elk programma vetgedrukte regels, met de bedragen vermeld in kolom 5. 12

13 5. Nadere toelichting op stramien Programmabegroting In de Programmabegroting 2005 wordt hetzelfde stramien gehanteerd als dat is gehanteerd in de pilot-uitwerking van een vijftal thema's uit de Programmabegroting. De items in dat stramien zijn: een korte omschrijving van de inhoud van het thema; de bij dit thema te bereiken maatschappelijke effecten, de periode waarin deze effecten bereikt moeten worden, de mate waarin de provincie het te bereiken effect kan beïnvloeden en de mate waarin de vordering bij het realiseren van het effect kan worden gemeten; relevante beleidsnota's/informatie; de te stellen prioriteiten in het komende begrotingsjaar, deze kunnen zowel betrekking hebben op het nieuwe beleid als op het aanvaarde beleid. Daarbij wordt waar mogelijk de benodigde middeleninzet vermeld. Een probleem daarbij is dat de kosten van de personele inzet slechts in beperkte mate is te relateren aan de afzonderlijke prioriteiten. De toerekening van apparaatskosten geschied op productgroepniveau en dat is in de meeste gevallen een hoger niveau dan de genoemde prioriteiten. Daarom betreffen de bij de prioriteiten vermelde bedragen veelal ook alleen de programmakosten. Per prioriteit worden vermeld, de te verrichten activiteiten, de te hanteren kwantitatieve prestatieindicatoren en eventuele kwalitatieve informatie; de lasten en baten per thema Bij de lasten en de baten worden de eerst de prioriteiten genoemd. Daar waar bedragen aan deze prioriteiten kunnen worden toegerekend worden zij vermeld. Eerst worden de prioriteiten in het kader van het nieuw beleid vermeld en vervolgens die binnen het aanvaarde beleid. Na de vermelding van de prioriteiten volgt een specificatie van de overige lasten en baten op productgroepniveau. De cijfers in de Programmabegroting 2005 hebben betrekking op de jaren 2003 (rekening), 2004 (stand volgens Voorjaarsnota 2004) en de meerjarenramingen (ramingen Programmabegroting 2005). Vanaf 2004 gelden er andere regels voor de inrichting van de begroting en de rekening. Daardoor is er tussen 2003 enerzijds en 2004 en volgende jaren anderzijds een verschil te constateren tussen de wijze waarop bijdragen en onttrekkingen aan reserves worden verantwoord. Tot en met 2003 gebeurde dit nog binnen het betreffende programma/thema. Vanaf 2004 gebeurt dit echter via een specifieke begrotingsfunctie, buiten de desbetreffende programma's/thema's. In deel 4 van de Programmabegroting 2005, zie pagina 248 en verder, hebben wij deze bijdragen en onttrekkingen aan de reserves apart vermeld, met daarbij aangegeven aan welk programma, thema en productgroep deze boekingen zijn te relateren. 6. Stand van zaken ontwikkeling Programmabegroting 6.1. Groeitraject In 2003 zijn wij gestart met de ontwikkeling van de Programmabegroting. Door de Statenwerkgroep duale begroting zijn aanbevelingen voor verbeteringen gedaan. Zie paragraaf 6.3. Op basis daarvan zijn in een pilot een vijftal thema's uitgewerkt en ter beoordeling aan uw Staten voorgelegd. Omdat de besprekingen van deze uitwerkingen in de Statencommissies pas in juni 2004 kon plaatsvinden, was het niet mogelijk alle door u gemaakte op- en aanmerkingen mee te nemen in de nu voorliggende Programmabegroting Wij streven ernaar deze volledig te betrekken bij de uitwerking van de Programmabegroting Tevens kunnen daar dan bij worden meegenomen de eventuele wensen, die u uitspreekt tijdens de behandeling van de Programmabegroting 2005 op 8 september 2004 respectievelijk 6 oktober

14 6.2. Vergelijking met andere overheden Door de werkgroep Netwerk duale begroting is een globale vergelijking gemaakt van de twaalf provinciale begrotingen. Daaruit blijkt onder meer dat de provincies voor 2004 verschillend zijn omgegaan met de opbouw en uitwerking van de Programmabegroting. Zo varieert het aantal te onderscheiden programma's van 8 tot 25. De indeling van de programma's is divers. Sommige provincies hebben deze nog gebaseerd op de functionele indeling van de begroting. Anderen, waaronder Groningen, hebben een indeling naar eigen inzicht gekozen. De inzichtelijkheid van de Programmabegroting varieert en de samenhang met de Productenbegroting is niet altijd consistent. Ook de toezichthouder (= de minister van BZK) heeft in het toezichtverslag 2004 een oordeel uitgesproken over de begroting 2004 en dan met name de uitwerking van de paragrafen in de Programmabegroting In dat verslag schrijft de minister van BZK: Met ingang van de begrotingen voor het jaar 2004 geldt de nieuwe regelgeving conform het BBV. Een belangrijk aspect daarvan is de toevoeging van een aantal verplichte paragrafen die een dwarsdoorsnede van de begroting geven. Doel van de paragrafen is dat onderwerpen die versnipperd in de begroting zijn opgenomen, gebundeld worden in een transparant overzicht. Er mee rekening houdend, dat het moeilijk is om de begroting reeds in het eerste jaar van inwerkingtreding geheel conform de ingrijpend gewijzigde regelgeving op te stellen, voldoen de provincies redelijk aan de nieuwe vereisten. Alle provincies hebben bij hun begrotingen alle verplichte paragrafen opgenomen. Aan deze paragrafen is, gerelateerd aan de in het GMBK opgenomen toetspunten paragrafen, veelal echter nog een summiere invulling gegeven. Dit geldt bij enkele provincies bijvoorbeeld voor de paragrafen Onderhoud kapitaalgoederen (beperkte informatie over de actualiteit van de onderhoudsplannen), Bedrijfsvoering (beperkte informatie over risico s binnen de bedrijfsvoering en de daarvoor voorgestelde sturings - en beheersingsmaatregelen), alsmede Verbonden partijen (beperkte informatie over mogelijke risico s bij met derden aangegane relaties). Inmiddels heeft de Inspectie Financiën Lokale en provinciale Overheden van mijn ministerie aan alle provincies werkbezoeken gebracht, waarbij onder meer de oordeelsvorming omtrent de begroting en de rekening zijn besproken. Tevens is bij die bezoeken aandacht besteed aan aspecten van de verplichte paragrafen en van de voor het lopende toezichtjaar afgesproken variabele toezichtonderwerpen (weerstandsvermogen en staatssteun als aspect daarvan, alsmede de verbeteracties naar aanleiding van het evenementenbeleid Gelderland). De resultaten van deze bezoeken en de conclusies van de besproken onderwerpen zijn meegenomen in een op 16 februari 2004 aan de provinciebesturen gezonden toezichtbrief. In deze brief is - naast een bevestiging dat de provinciale begroting voor het jaar 2004 in hoofdlijnen voldoet aan de daaraan te stellen eisen van wet- en regelgeving - aandacht besteed aan de overige toezichtbevindingen over resterende aandachts - en mogelijke verbeterpunten. Zoals bij u bekend hebben wij richting de minister van BZK inmiddels gereageerd op de hierboven genoemde toezichtbrief en aangegeven op welke punten wij verbeteringen nastreven in de Programmabegroting Pilots uitwerking Programmabegroting In een drietal vergaderingen heeft de Statenwerkgroep Duale Begroting in 2003 gediscussieerd over de wijze waarop de thema s en de programma s, zoals deze zijn opgenomen in de Programmabegroting 2004, verbeterd kunnen worden. In de vergadering van de Statenwerkgroep Duale Begroting van augustus 2003 werd geconcludeerd dat de ontwikkeling van de Programmabegroting een leerproces zal zijn. Een volledige duale begroting is niet in één keer te realiseren. Er is afgesproken om als pilot per Statencommissie één thema uit te werken. Bij de uitwerking van de thema's zijn de belangrijkste aandachtspunten: omschrijving gewenst maatschappelijk effect; de planperiode; de mate van beïnvloedbaarheid de mate van meetbaarheid. Dit geldt zowel voor het nieuwe beleid als het reeds aanvaarde beleid. Bij de prioriteiten is verzocht aan te geven welke activiteiten worden ondernomen en welke kwantitatieve en kwalitatieve prestatieindicatoren daarbij gehanteerd kunnen worden. 14

15 Bespreking thema s in statencommissies Bespreking van de thema s heeft volgens onderstaand schema plaatsgevonden. Statencommissie Thema Datum Welzijn, Cultuur en Sociaal Beleid Cultuur 16 juni 2004 Landschap, Water en Milieu Water 16 juni 2004 Economie en Mobiliteit Recreatie en Toerisme 23 juni 2004 Omgevingsbeleid en Wonen Ruimtelijke Ontwikkeling 23 juni 2004 Bestuur en Financiën 1 Communicatie 23 juni 2004 Reactie van de Statencommissies Hieronder wordt een samenvatting in hoofdlijnen weergegeven. Voorts wordt verwezen naar de uitgebreide verslaglegging van de afzonderlijke commissies. 1. De inleiding, omschrijving van het thema, moet een opsomming zijn van korte hoofdpunten. De inleiding zou in de opsomming inhoudelijk volledig dienen te zijn. 2. Onder het kopje maatschappelijke effecten moeten de korte en lange termijn doelen worden genoemd. Deze dienen meetbaar te zijn met mijlpalen. 3. Om effecten, doelen, te bereiken dient duidelijk de instrumenten te worden aangeven. 4. Bij relevante beleidsnota s/informatie dient te worden aangegeven wanneer de stukken zijn opgesteld/uitgegeven. 5. Bij prioriteiten dienen de korte termijn doelen te worden weergegeven. De lange termijn doelen dienen te worden aangegeven bij maatschappelijke effecten. 6. Bij de middelen ook aan geven van welke Europese mogelijkheden de provincie gebruik zou kunnen maken, bijvoorbeeld Interreg. 7. Maatschappelijke effecten dienen SMART te worden neergezet; 8. Prestatie-indicatoren helderder noemen. In zijn algemeenheid werd gevonden dat de thema s beter uitgewerkt dienen te worden, en moeten sterker worden aangezet. Een goed activiteitenoverzicht is een must. Ook werd geconstateerd dat kwantitatieve en kwalitatieve indicatoren soms door elkaar werden gehaald. Verder dienen de maatschappelijke effecten kwalitatief geformuleerd te worden. De ontwikkeling van de Programmabegroting is een leerproces in het duale bestel; hoe omgegaan kan worden met de juiste meetinstrumenten en hoe dit getoetst kan worden. Een, naar onze maatstaven, goed uitgewerkte Programmabegroting is niet in één keer te realiseren. Het resultaat van de uitwerking van de thema s kan worden getypeerd als op dit moment het maximaal haalbare. Er zijn een aantal punten voor de toekomst die de nodige aandacht behoeven. Daarbij moet met voorrang aandacht zijn voor de volgende items: 1. Maatschappelijke effecten 2. Prestatie indicatoren. Ad.1. Maatschappelijke effecten. De Statenleden hebben in duidelijke taal aangegeven dat de maatschappelijke effecten meetbaar en met mijlpalen, is tijdsgebonden, dienen te worden weergegeven. Als je de uitwerkingen naast deze uitleg legt, valt op dat er zeker een verbeterslag moet plaats vinden. Ad.2. Prestatie indicatoren Ook de vertaling van de maatschappelijke effecten in relevante prestatie-indicatoren moet nog verder worden verbeterd. Daarbij is het streven erop gericht zoveel mogelijk tot scherp gedefinieerde kwantitatieve indicatoren te komen. Waar dat niet mogelijk respectievelijk niet zinvol is zal moeten worden volstaan met (overigens eveneens zo scherp mogelijk gedefinieerde) kwalitatieve indicatoren. Een en ander zal een verdere uitwerking krijgen ten behoeve van de Programmabegroting Behandeling van het thema Communicatie heeft niet plaats kunnen v inden in de commissie Bestuur en Financiën. De reden hiervan is gelegen in het feit dat de vergadering om uur is beëindigd, en hierdoor dit onderwerp niet behandeld kon worden. 15

16 6.4. Ervaringen Door de afdeling Financiën & Control (F&C) zijn richtlijnen opgesteld ten behoeve van het opstellen van de Programma- en Productenbegroting Deze richtlijnen zijn geaccordeerd door het MT en ons College. Geconstateerd kan worden dat de kwaliteit ten opzichte van de begroting 2004 verbeterd is. Dit komt met name tot uitdrukking in de beschrijving van de maatschappelijke effecten en prestatie-indicatoren. Toch moet worden opgemerkt dat deze beschrijvingen nog resultaatgerichter en SMART-er 2 geformuleerd kunnen worden. Verder kan worden opgemerkt dat uw Staten door de wijze van aanpak (pilots) bewuster met het proces bezig zijn geweest. Wel moeten we ons ervan bewust zijn dat het erg lastig is prestatie-indicatoren te benoemen voor de beoogde maatschappelijke effecten, die specifiek te relateren zijn aan rechtstreekse "bemoeienissen" van de provincie Vervolgaanpak Naar aanleiding van onze bevindingen stellen wij de volgende concrete verbeterpunten voor: Het zorgdragen voor uniformiteit in de mate van gedetailleerdheid in de beschrijving c.a. van de onderdelen van de Programmabegroting. Het optimaliseren van de vertaalslag van de informatie vanuit de Programmabegroting naar de Productenbegroting. De maatschappelijke effecten moeten nog resultaatgerichter geformuleerd worden. Opdat de prestatie-indicatoren SMART-er geformuleerd kunnen worden. Het zorgdragen voor een duidelijk kader voor de gehanteerde begrippen in de Programma- en Productenbegroting. Afstemming met de afdelingen over dat kader moet zeker beter. Het meegeven aan de afdelingen van een volledig uitgewerkt voorbeeld van een programma en product. Het eerder starten met de werkzaamheden voor het opstellen van de begroting. Met name het concretiseren van de maatschappelijke effecten en de daarvan afgeleide prestatie-indicatoren. Het duidelijk maken van het doel van een prestatie-indicator: verantwoorden in plaats van afrekenen. Een grotere betrokkenheid van de afdeling F&C bij eerder genoemde werkzaamheden. Het organiseren van tussentijdse concernbrede afstemsessies (je kunt van elkaar leren). Gedurende het proces het onderwerp een vast agendapunt maken van de verschillende FO's. De Programmabegroting is het document van de Staten. Gezien de relevantie alsmede het vervolg op de pilots is afstemming met de Statenwerkgroep Duale Begroting een vereiste. Met name de items maatschappelijke effecten en prestatie-indicatoren vereisen aandacht en zeker verdieping. Op deze manier kan de inbreng van uw Staten worden gewaarborgd. Het is zaak om zo snel mogelijk na vaststelling van de begroting 2005 door uw Staten te starten met een evaluatie van het begrotingsproces 2005, en dan met name ten aanzien van de Programmabegroting, en afgeleide daarvan de Productenbegroting. Het benoemen van één ambtelijk aanspreekpunt per programma, een zgn. programmaregisseur. Als voordelen kunnen worden genoemd: - Eén aanspreekpunt voor afdeling F&C; - Aanspreekpunt van de Statenleden; - Op de hoogte van alle ins en outs binnen een programma. 2 SMART staat voor Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden. Dit is een algemeen gehanteerde norm, waarbij het uitgangspunt is dat aan hoe meer onderdelen wordt voldaan, hoe helderder de informatie is. Voor de onderdelen van SMART kunnen de volgende definities worden gebruikt: Specifiek = Voor maar één uitleg vatbaar Meetbaar = Er is sprake van een nulmeting én een streven of prognose Realistisch = De haalbaarheid is op enigerlei wijze onderbouwd én de provincie heeft invloed op de realisatie Tijdgebonden = Er is een te volgen tijdpad genoemd 16

Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 2

Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 2 Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 2 Normenkader, toets van de begroting aan de formele eisen Inhoudsopgave 1 Normenkader 2 1.1 Besluit Begroting en Verantwoording 2 1.2 Verordening

Nadere informatie

FINANCIËLE VERORDENING RECREATIESCHAP DOBBEPLAS

FINANCIËLE VERORDENING RECREATIESCHAP DOBBEPLAS FINANCIËLE VERORDENING RECREATIESCHAP DOBBEPLAS Het Algemeen Bestuur van het recreatieschap Dobbeplas; Gezien het voorstel van het Dagelijks Bestuur van 13 oktober 2014; Gelet op het bepaalde in de artikelen

Nadere informatie

Financiële begroting 2015 samengevat

Financiële begroting 2015 samengevat Financiële begroting 2015 samengevat Begrotingscyclus Het beleid en de financiën van de provincie komen op een aantal momenten in het jaar provinciebreed aan de orde. Dit wordt ook wel de begrotings- of

Nadere informatie

17 november 2015 Corr.nr , FC Nummer 82/2015 Zaaknr

17 november 2015 Corr.nr , FC Nummer 82/2015 Zaaknr 17 november 2015 Corr.nr. 2015-49.452, FC Nummer 82/2015 Zaaknr. 603304 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen inzake het optimaliseren van de huidige Planning & Controlcyclus

Nadere informatie

Bijlage 2. Financiële verordening gemeente Asten (inclusief nota vaste activa 2010 en nota reserves en voorzieningen 2010)

Bijlage 2. Financiële verordening gemeente Asten (inclusief nota vaste activa 2010 en nota reserves en voorzieningen 2010) Bijlage 2 Financiële verordening gemeente Asten 2010 (inclusief nota vaste activa 2010 en nota reserves en voorzieningen 2010) 2 TITEL 1 BEGROTING EN VERANTWOORDING Artikel 1 Begroting 1. De raad stelt

Nadere informatie

Besluiten: Vast te stellen de Financiële verordening provincie Zuid-Holland 2017

Besluiten: Vast te stellen de Financiële verordening provincie Zuid-Holland 2017 Voordracht aan Provinciale Staten van Gedeputeerde Staten vergadering November 2016 Nummer 6955 Onderwerp Financiële verordening provincie Zuid-Holland 2017 1 Ontwerpbesluit Provinciale Staten van Zuid-Holland,

Nadere informatie

Financiële verordening gemeente Achtkarspelen

Financiële verordening gemeente Achtkarspelen Financiële verordening gemeente Achtkarspelen De raad van de gemeente Achtkarspelen; gezien het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van @; gelet op artikel 212 van de gemeentewet en

Nadere informatie

Farid Chikar / juni 2017

Farid Chikar / juni 2017 Agendapunt commissie: 4.1 steller telefoonnummer email Farid Chikar 040-2083696 Farid.chikar@A2samenwerking.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering 208981/269305 29 juni 2017 Portefeuillehouder Wethouder

Nadere informatie

30 juni 2015 Corr.nr , FC Nummer 49/2015 Zaaknr

30 juni 2015 Corr.nr , FC Nummer 49/2015 Zaaknr 30 juni 2015 Corr.nr. 2015-26.263, FC Nummer 49/2015 Zaaknr. 580325 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen ter vaststelling van de Begroting 2016 (geïntegreerde Programma-

Nadere informatie

Regeling Financieel Beheer Belastingsamenwerking Gouwe- Rijnland

Regeling Financieel Beheer Belastingsamenwerking Gouwe- Rijnland Regeling Financieel Beheer Belastingsamenwerking Gouwe- Rijnland Het Algemeen Bestuur van de Gemeenschappelijke regeling Gouwe-Rijnland (BSGR), gelet op: Artikel 212 van de Gemeentewet; Het Waterschapsbesluit;

Nadere informatie

Onderzoeksplan. Onderbesteding in de provincies Gelderland en Overijssel

Onderzoeksplan. Onderbesteding in de provincies Gelderland en Overijssel Onderzoeksplan Onderbesteding in de provincies Gelderland en Overijssel Onderzoeksplan Onderbesteding in de provincies Gelderland en Overijssel Rekenkamer Oost-Nederland, Juni 2007 Inhoudsopgave 1. Inleiding...

Nadere informatie

Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 1

Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 1 Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 1 Beoordelingskader, ofwel hoe wij gekeken en geoordeeld hebben Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Uitgangspunten 2 3 Beoordelingscriteria 3 4 Hoe

Nadere informatie

FINANCI~LE VERORDENING RECREATIESCHAP MIDDEN-DELFLAND

FINANCI~LE VERORDENING RECREATIESCHAP MIDDEN-DELFLAND FINANCI~LE VERORDENING RECREATIESCHAP MIDDEN-DELFLAND Het Algemeen Bestuur van het recreatieschap Midden-Delfland; Gezien het voorstel van het Dagelijks Bestuur van 29 september 2014; Gelet op het bepaalde

Nadere informatie

Onderbesteding in de provincie Noord-Brabant; deelonderzoek bij de jaarstukken 2008

Onderbesteding in de provincie Noord-Brabant; deelonderzoek bij de jaarstukken 2008 Startnotitie Onderbesteding in de provincie Noord-Brabant; deelonderzoek bij de jaarstukken 2008 1 Aanleiding voor het onderzoek Een begrotingscyclus (van jaar t) begint met de begroting (in jaar t-1)

Nadere informatie

Artikel 1. Definities

Artikel 1. Definities Verordening 212 Het algemeen bestuur van de ISD Bollenstreek besluit, gelet op artikel 212 van de Gemeentewet, vast te stellen: Verordening op de uitgangspunten voor het financieel beleid, alsmede voor

Nadere informatie

Toelichting op de financiële verordening

Toelichting op de financiële verordening Toelichting op de financiële verordening Algemene toelichting 1 Stad 1 Financieel stelsel is het stelsel van financiële regels van de gemeente Amsterdam. De kern van het stelsel wordt gevormd door de financiële

Nadere informatie

Bijlage: 3 Bij welk oorspronkelijk stuk hoort de bijlage: 2009i00970 discussiememo p&c cyclus

Bijlage: 3 Bij welk oorspronkelijk stuk hoort de bijlage: 2009i00970 discussiememo p&c cyclus Postregistratienummer: 2009i01003 Bijlage: 3 Bij welk oorspronkelijk stuk hoort de bijlage: 2009i00970 Onderwerp: discussiememo p&c cyclus Naam auteur: Yvonne van Halem Memo Postregistratienummer: 2009i00628

Nadere informatie

Statenvoorstel 74/16 A

Statenvoorstel 74/16 A Statenvoorstel 74/16 A Voorgestelde behandeling PS-vergadering : 21 oktober 2016 Onderwerp Bestuursrapportage 2016 12 september 2016 GS:4061340 Aan Provinciale Staten van Noord-Brabant Samenvatting Voor

Nadere informatie

Datum: 4 juli 2014 Agendapunt: 4 Betreft: Jaarstukken 2013

Datum: 4 juli 2014 Agendapunt: 4 Betreft: Jaarstukken 2013 VERGADERING ALGEMEEN BESTUUR OMGEVINGSDIENST MIDDEN- EN WEST-BRABANT Datum: 4 juli 2014 Agendapunt: 4 Betreft: Jaarstukken 2013 Aanleiding Ter uitvoering van de artikelen 197 en 198 van de Gemeentewet

Nadere informatie

PROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL Reg.nr. P& / 20 J W / Ob 0 7 JAN 2G14. Dat. ontv.: Routing

PROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL Reg.nr. P& / 20 J W / Ob 0 7 JAN 2G14. Dat. ontv.: Routing Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provinciale Staten van Overijssel Postbus 10078 8000 GB ZWOLLE PROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL Reg.nr.

Nadere informatie

NOTA WEERSTANDSVERMOGEN RECREATIESCHAP VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG

NOTA WEERSTANDSVERMOGEN RECREATIESCHAP VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG NOTA WEERSTANDSVERMOGEN RECREATIESCHAP VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG Opgesteld door: G.Z-H In opdracht van: Recreatieschap Voorne-Putten-Rozenburg Postbus 341 3100 AH Schiedam Tel.: 010-2981010 Fax: 010-2981020

Nadere informatie

Financiële verordening VRU

Financiële verordening VRU Financiële verordening VRU Versie 2018-1 Vastgesteld door het algemeen bestuur d.d. 19 februari 2018. Het algemeen bestuur van de Veiligheidsregio Utrecht, gelet op: - artikel 212 van de Gemeentewet, -

Nadere informatie

Presentatie voor de gemeenteraad van Haarlem. Jaarverslag en jaarrekening 2013

Presentatie voor de gemeenteraad van Haarlem. Jaarverslag en jaarrekening 2013 Presentatie voor de gemeenteraad van Haarlem Jaarverslag en jaarrekening 2013 Algemeen: P&C cyclus Algemeen: verantwoording Terugkijken Wat hebben we bereikt? Wat hebben we gedaan? Wat heeft het gekost?

Nadere informatie

Planning & control cyclus

Planning & control cyclus Bijlage 2 behorende bij de kaderbrief 2015 Planning & control cyclus Spoorboek 1 2 Inleiding Dit spoorboek Planning & Control-cyclus dient als handvat en achtergrondinformatie voor de organisatie bij de

Nadere informatie

College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel. Ontwerp-besluit pag. 4. Toelichting: pag. 5

College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel. Ontwerp-besluit pag. 4. Toelichting: pag. 5 2017MME151 College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel DATUM 26 september 2017 NUMMER PS AFDELING Managementondersteuning COMMISSIE Alle STELLER Alex van der Weij DOORKIESNUMMER 3992 DOCUMENTUMNUMMER

Nadere informatie

Aandachtspunten (wijziging) programmabegroting 2008 provincie Limburg

Aandachtspunten (wijziging) programmabegroting 2008 provincie Limburg Startnotitie Aandachtspunten (wijziging) programmabegroting 2008 provincie Limburg 1 Aanleiding voor het onderzoek Jaarlijks stellen Gedeputeerde Staten (GS) in het najaar in concept de begroting op. Per

Nadere informatie

AB 4 JULI 2018 HIT/ 2018-AB Aan het Algemeen Bestuur. Datum : 14 juni 2018 Onderwerp : begroting 2019 en meerjarenraming

AB 4 JULI 2018 HIT/ 2018-AB Aan het Algemeen Bestuur. Datum : 14 juni 2018 Onderwerp : begroting 2019 en meerjarenraming AB 4 JULI 2018 HIT/ 2018-AB04072018-7.2 Aan het Algemeen Bestuur Datum : 14 juni 2018 Onderwerp : begroting 2019 en meerjarenraming 2020-2022 Geacht bestuur, Bijgaand treft u aan de begroting voor het

Nadere informatie

C2.ľ3b bö DIV.STAN Bv// FPc

C2.ľ3b bö DIV.STAN Bv// FPc Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties C2.ľ3b bö Provincie Noord-Brabant Gedeputeerde Staten Postbus 90151 5200 MC Den Bosch Ingekomen -6 DEC 2016 Provincie Nnnrd-Brabanţ 4120019 DIV.STAN

Nadere informatie

= Datum raadsvergadering: 15 december 2010 Agenda nr.: (in te vullen door griffie) Voorstel invulling aanbevelingen rapport Sturing grote projecten

= Datum raadsvergadering: 15 december 2010 Agenda nr.: (in te vullen door griffie) Voorstel invulling aanbevelingen rapport Sturing grote projecten Raadsvoorstel = Datum raadsvergadering: 15 december 2010 Agenda nr.: (in te vullen door griffie) Portefeuillehouder: Onderwerp: S. Adriaansen/J.A. Peeters Registratiecode: (in te vullen door griffie) Voorstel

Nadere informatie

De uitvoering van de onderzoeken is gebaseerd op het zogenaamde Groninger Model. Over dit model hebben wij u reeds eerder geïnformeerd.

De uitvoering van de onderzoeken is gebaseerd op het zogenaamde Groninger Model. Over dit model hebben wij u reeds eerder geïnformeerd. 26-7-200725 september 2007 Corr.nr. 2007-34133, FC Nummer 23/ 2007 Zaaknr. 47817 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen tot vaststelling van de Verordening onderzoek doelmatigheid

Nadere informatie

Financiële verordening gemeente Alphen-Chaam per 1 januari 2016

Financiële verordening gemeente Alphen-Chaam per 1 januari 2016 GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Alphen-Chaam. Nr. 122759 18 december 2015 Financiële verordening gemeente Alphen-Chaam per 1 januari 2016 1 Begroting en verantwoording Artikel 1 Programma-indeling

Nadere informatie

Financiële verordening 2015 gemeente Zeewolde, evenals de regels voor de inrichting van de financiële organisatie

Financiële verordening 2015 gemeente Zeewolde, evenals de regels voor de inrichting van de financiële organisatie CVDR Officiële uitgave van Zeewolde. Nr. CVDR351242_1 21 november 2017 Financiële verordening 2015 gemeente Zeewolde, evenals de regels voor de inrichting van de financiële organisatie De raad van de gemeente

Nadere informatie

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING Officiële uitgave van de gemeenschappelijke regeling Metropoolregio Eindhoven Nr. 626 6 november 2017 Financiële Verordening 2018 1. Algemene bepalingen Artikel 1. Begripsbepaling

Nadere informatie

Begroting en jaarstukken als kaderstellend en controlerend instrument van Provinciale Staten. Provincie Noord-Holland

Begroting en jaarstukken als kaderstellend en controlerend instrument van Provinciale Staten. Provincie Noord-Holland Begroting en jaarstukken als kaderstellend en controlerend instrument van Provinciale Staten Provincie Noord-Holland Amsterdam, augustus 2006 Inhoudsopgave Voorwoord... 5 Overzicht van conclusies en aanbevelingen...

Nadere informatie

Gemeenteraad 16 april 2014

Gemeenteraad 16 april 2014 Gemeenteraad 16 april 2014 Inkomsten (primaire begroting 2014) (bedragen x 1 miljoen) Algemene uitkering 119 Inkomensoverdrachten van het Rijk 74 Belastingen en heffingen 53 Overige goederen en diensten

Nadere informatie

KADERNOTA PROGRAMMABEGROTING 2004

KADERNOTA PROGRAMMABEGROTING 2004 KADERNOTA PROGRAMMABEGROTING 2004 INLEIDING Reeds geruime tijd bent u in het bezit van de Handreiking duale begroting, uitgegeven door Vernieuwingsimpuls dualisme en lokale democratie. Helder en duidelijk

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties .-f i -V*-*. " -re Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provinciale Staten DGBK Programnna Krachtig Bestuur Schedeldoekshaven 200 2511 EZ

Nadere informatie

Rekenkamerbrief betreffende vertaling coalitieakkoord 2007-2011 Vertrouwen verbinden versnellen in programmabegroting 2008

Rekenkamerbrief betreffende vertaling coalitieakkoord 2007-2011 Vertrouwen verbinden versnellen in programmabegroting 2008 Provincie Overijssel Luttenbergstraat 2 8012 EE Zwolle Aan: Provinciale Staten van Overijssel In kopie aan: Commissaris van de Koningin, dhr. G. Jansen Gedeputeerde Staten van Gelderland Betreft: Rekenkamerbrief

Nadere informatie

Vastgestelde verordening - Financiële verordening gemeente Zoeterwoude

Vastgestelde verordening - Financiële verordening gemeente Zoeterwoude GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van de gemeente Zoeterwoude Publicatiedatum: 10-06-2015 Nummer gemeenteblad: 0554 Vastgestelde verordening - Financiële verordening gemeente Zoeterwoude Burgemeester en wethouders

Nadere informatie

Wij stellen de volgende data voor de oplevering van de planning en controlproducten 2010:

Wij stellen de volgende data voor de oplevering van de planning en controlproducten 2010: Planning en controlcyclus 2010 Samenvatting In dit voorstel is de planning opgenomen van de planning- en controlproducten 2010: de jaarrekening 2009, de voorjaarsnota 2010, de kadernota 2011, de programmabegroting

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Provinciale Staten van Flevoland Postbus AB LELYSTAD

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Provinciale Staten van Flevoland Postbus AB LELYSTAD Ministerie van Binnenlandse Zaken en > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provinciale Staten van Flevoland Postbus 55 8200 AB LELYSTAD Turfmark 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag www.

Nadere informatie

Toelichting op de Financiële verordening gemeente Maassluis 2011

Toelichting op de Financiële verordening gemeente Maassluis 2011 Toelichting op de Financiële verordening gemeente Maassluis 2011 Toelichting Artikel 1. Definities Voor de gehanteerde begrippen in de verordening gelden de definities uit de Gemeentewet, de Wet Fido,

Nadere informatie

Gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten, d.d. 22 april 2014; Gezien het advies van de commissie Mobiliteit en Financiºn, d.d.

Gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten, d.d. 22 april 2014; Gezien het advies van de commissie Mobiliteit en Financiºn, d.d. Ontwerpbesluit / B Voorgestelde behandeling PS-vergadering : 3 oktober 2014 Onderwerp Financiºle verordening Provinciale Staten van Noord-Brabant, Gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten, d.d. ; Gelet

Nadere informatie

CHECKLIST STUKKEN GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING. BEGROTING EN MEERJARENRAMING Samenwerkingsverband Oosterschelderegio 2016

CHECKLIST STUKKEN GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING. BEGROTING EN MEERJARENRAMING Samenwerkingsverband Oosterschelderegio 2016 CHECKLIST STUKKEN GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING BEGROTING EN MEERJARENRAMING Samenwerkingsverband Oosterschelderegio 2016 = aankruisen wat van toepassing is BEGROTING Artikel 7 t/m 21 BBV Beleidsbegroting

Nadere informatie

PROVINCIE. Mededeling FLEVOLAND

PROVINCIE. Mededeling FLEVOLAND PROVINCIE FLEVOLAND Mededeling Onderwerp Brief financieel toezicht 2017 van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) Kern mededeling: Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt

Nadere informatie

Ministerie van Binnen andse Zaken en Koninkrijksrelaties

Ministerie van Binnen andse Zaken en Koninkrijksrelaties R. Anderson Contactpersoon Uw kenmerk Postbus 20120 8900 HM Leeuwarden 2016-0000754155 Kenmerk www.facebook.com/minbzk Provincie Fryslâ www.rijksoverheid.ni Provinciale Staten www.twitter.com/minbzk programmabegroting.

Nadere informatie

ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING VERORDENING 212 GEMEENTEWET

ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING VERORDENING 212 GEMEENTEWET ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING VERORDENING 212 GEMEENTEWET Artikel 2. Programmabegroting Artikel 2 bevat een aantal bepalingen over de inrichting van de begroting waarin de kaderstellende functie van de raad

Nadere informatie

gezien het voorstel van de Tijdelijke Commissie ingesteld door de Drechtraad van 21 augustus 2006 en 13 november 2006; b e s l u i t :

gezien het voorstel van de Tijdelijke Commissie ingesteld door de Drechtraad van 21 augustus 2006 en 13 november 2006; b e s l u i t : De Drechtraad gezien het voorstel van de Tijdelijke Commissie ingesteld door de Drechtraad van 21 augustus 2006 en 13 november 2006; gelet op artikel 212 van de Gemeentewet, alsmede artikel 30, eerste

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen

Nota reserves en voorzieningen Nota reserves en voorzieningen 2019 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 1 1. INLEIDING... 3 1.1 Waarom een nota reserves en voorzieningen?... 3 1.2 Inhoud van de nota... 3 2 Regelgeving en definities reserves

Nadere informatie

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING

BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING BLAD GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING Officiële uitgave van de gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant Nr. 155 21 februari 2018 Financiële verordening Veiligheidsregio Midden- en

Nadere informatie

Raadsvoorstel2008/19954

Raadsvoorstel2008/19954 gemeente Haarlemmermeer Raadsvoorstel2008/19954 Onderwerp Jaarstukken 2007 Portefeuillehouder J.J. Nobel steiler C. M. Bakker Collegevergadering 20 mei 2008 Raadsvergadering 26 juni 2008 1. Samenvatting

Nadere informatie

Aan Provinciale Staten

Aan Provinciale Staten www.prv-overijssel.nl Aan Provinciale Staten Postadres Provincie Overijssel Postbus 10078 8000 GB Zwolle Telefoon 038 425 25 25 Telefax 038 425 26 85 Uw kenmerk Uw brief Ons kenmerk Datum PS/2003/872 d.d.

Nadere informatie

Inhoudsopgave werkplan budgetcyclus

Inhoudsopgave werkplan budgetcyclus Inhoudsopgave werkplan budgetcyclus 2007-2009 1. Inleiding 2. Leeswijzer 3. Aanleiding werkplan 4. Vaststellingsprocedure werkplan 5. Documenten budgetcyclus 5.1 Kadernota 5.2 Programmabegroting (Pb) 5.3

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provincie Flevoland (FL) t.a.v. de Provinciale Staten Postbus 55 8200 AB LELYSTAD DGBK/Bestuur, Democratie

Nadere informatie

Sector: PF Nr.: De raad van de gemeente Hengelo; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van, nr ;

Sector: PF Nr.: De raad van de gemeente Hengelo; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van, nr ; Sector: PF Nr.: 1021247 De raad van de gemeente Hengelo; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van, nr 1021219; b e s l u i t : vast te stellen de volgende Verordening op het financiële beleid

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Provinciale Staten van Flevoland Postbus AB LELYSTAD

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Provinciale Staten van Flevoland Postbus AB LELYSTAD Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provinciale Staten van Flevoland Postbus 55 8200 AB LELYSTAD Directoraat-Generaal Bestuur en Koninkrijksrelaties

Nadere informatie

Rapport bij de jaarstukken 2007 provincies Noord-Brabant en Limburg

Rapport bij de jaarstukken 2007 provincies Noord-Brabant en Limburg Startnotitie Rapport bij de jaarstukken 2007 provincies Noord-Brabant en Limburg 1 Aanleiding voor het onderzoek In de jaarrekening en het jaarverslag leggen Gedeputeerde Staten jaarlijks verantwoording

Nadere informatie

Planning & Control Cyclus 2011 Gemeente Oostzaan

Planning & Control Cyclus 2011 Gemeente Oostzaan Planning & Control Cyclus 2011 Gemeente Oostzaan Oostzaan, 7 december 2010 Versie 1.2 Inhoud 1. Inleiding 3 2. Bestaand beleid Planning & Control 4 3. (Nieuwe) bestuurlijke doelstellingen en randvoorwaarden.6

Nadere informatie

Verordening op het financiële beleid en beheer van de gemeente Hengelo

Verordening op het financiële beleid en beheer van de gemeente Hengelo GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Hengelo. Nr. 70808 2 december 2014 Verordening op het financiële beleid en beheer van de gemeente Hengelo De raad van de gemeente Hengelo; gelezen het voorstel

Nadere informatie

Financiële Verordening Gemeenschappelijke Regeling Meerstad

Financiële Verordening Gemeenschappelijke Regeling Meerstad Financiële Verordening Gemeenschappelijke Regeling Meerstad Vastgesteld bij besluit van het Algemeen Bestuur van 18 december 2012. Datum inwerktreding: 18 december 2012 Pagina 2 (10) Financiële Verordening

Nadere informatie

WGDO: Good practice controle taakvelden BBV

WGDO: Good practice controle taakvelden BBV WGDO: Good practice controle taakvelden BBV Datum: 10-jan-2018 Betreft: Taakvelden (van/voor WGDO) 1. Inleiding Met ingang van het begrotingsjaar 2017 dient de gemeente of provincie in de financiële begroting

Nadere informatie

Jaarrekening 2013. Gemeente Bunnik. Bunnik, 5 juni 2014 Open Huis gemeenteraad

Jaarrekening 2013. Gemeente Bunnik. Bunnik, 5 juni 2014 Open Huis gemeenteraad Jaarrekening 2013 Gemeente Bunnik Bunnik, 5 juni 2014 Open Huis gemeenteraad Agenda Controle van de jaarrekening De voorschriften voor de jaarrekening Jaarrekeningcontrole 2013 Controle van de jaarrekening

Nadere informatie

Financiële verordening gemeente Ten Boer (artikel 212 Gemeentewet)

Financiële verordening gemeente Ten Boer (artikel 212 Gemeentewet) CVDR Officiële uitgave van Ten Boer. Nr. CVDR386123_1 9 januari 2019 Financiële verordening gemeente Ten Boer Financiële verordening gemeente Ten Boer (artikel 212 Gemeentewet) De raad van de gemeente

Nadere informatie

Programmasturing en Programmabegroting 2015-2018

Programmasturing en Programmabegroting 2015-2018 Programmasturing en Programmabegroting 2015-2018 Politieke markt 10 Juni Mark Oude Bennink, Ruud Molenkamp & Gijs Tiebot 1 Inhoud presentatie 1. Programmasturing? rol van de raad terugblik programmasturing

Nadere informatie

Toelichting op de artikelen Financiële Verordening gemeente Groningen

Toelichting op de artikelen Financiële Verordening gemeente Groningen Toelichting op de artikelen Financiële Verordening gemeente Groningen Artikel 1 Definities Voor de gehanteerde begrippen in de verordening gelden de definities uit de Gemeentewet, de Wet Fido, het besluit

Nadere informatie

gemeenschappelijke regeling BEGROTING 2016 Schelpenpad 2 4531 PD Terneuzen Telefoon: 0115-647400

gemeenschappelijke regeling BEGROTING 2016 Schelpenpad 2 4531 PD Terneuzen Telefoon: 0115-647400 gemeenschappelijke regeling BEGROTING 2016 Schelpenpad 2 4531 PD Terneuzen Telefoon: 0115-647400 INHOUD Inleiding + Grondslagen waardering en resultaatbepaling 1 Beleidsbegroting 2 Programmaplan 3 3 Financieel

Nadere informatie

P R O V 1 N su È F R VS l! Ä N. Doe. nr.: Class, nr. * Ingek.: AfdelirrT. Beh. door; Afd. Hoofd AWB.. weken. voor kenn isg. aangenomen/tel.

P R O V 1 N su È F R VS l! Ä N. Doe. nr.: Class, nr. * Ingek.: AfdelirrT. Beh. door; Afd. Hoofd AWB.. weken. voor kenn isg. aangenomen/tel. Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Gedeputeerde Staten van Fryslan Postbus 20120 8900 HM LEEUWARDEN Datum 18 december 2014 Betreft Begroting

Nadere informatie

Introductie provinciale financiën. Provincie Groningen

Introductie provinciale financiën. Provincie Groningen Introductie provinciale financiën Provincie Groningen 08.04.2015 1 Wie zijn wij? Afdeling Financiën & Control Fred Hassert (afdelingshoofd) Harmen Boeijenk (clustercoördinator beleid en advies) Johan Oosterling

Nadere informatie

Financiële verordening RUD Zuid-Limburg

Financiële verordening RUD Zuid-Limburg Financiële verordening RUD Zuid-Limburg 1 Inhoud Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen... 3 Artikel 1 Begrippenkader... 3 Hoofdstuk 2 Begroting en verantwoording... 4 Artikel 2 Opstellen begroting en verantwoording...

Nadere informatie

Rapportage van bevindingen en aanbevelingen 2008

Rapportage van bevindingen en aanbevelingen 2008 Rapportage van bevindingen en aanbevelingen 2008 -Doelmatigheid en doeltreffendheid- Boxmeer, 9 juli 2009 tbo . Inhoudsopgave Periodiek onderzoek 2008 1. Inleiding...3 2. Uitgangspunten...4 2.1. Inleiding...4

Nadere informatie

Het bestuur van het Noordelijk Belastingkantoor; Gelet op artikel 212 van de Gemeentewet en artikel 108 van de Waterschapswet;

Het bestuur van het Noordelijk Belastingkantoor; Gelet op artikel 212 van de Gemeentewet en artikel 108 van de Waterschapswet; Financieel reglement Het bestuur van het Noordelijk Belastingkantoor; Gelet op artikel 212 van de Gemeentewet en artikel 108 van de Waterschapswet; Besluit: Het Reglement op de uitgangspunten voor het

Nadere informatie

Verordening op het financiële beleid en beheer van de gemeente Hengelo

Verordening op het financiële beleid en beheer van de gemeente Hengelo Verordening op het financiële beleid en beheer van de gemeente Hengelo Hoofdstuk I Artikel 1 Hoofdstuk II Artikel 2 Artikel 3 Artikel 3 Artikel 4 Artikel 5 Artikel 6 Artikel 7 Hoofdstuk III Artikel 8 Artikel

Nadere informatie

Notitie software Mei 2007

Notitie software Mei 2007 Notitie software Mei 2007 2 1 Inleiding 1.1 Algemeen De taak van de commissie Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (hierna: BBV) is om een eenduidige toepassing van het BBV te bevorderen.

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 'Uil Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Provinciale Staten van Flevoland Postbus 55 8200 AB LELYSTAD Datum 20 december 2013 Betreft financieel

Nadere informatie

Financiële verordening

Financiële verordening Financiële verordening Colofon auteur(s) Afdeling Financiën en Control datum 26 augustus 2015 afdeling F&C versie 0.1 status Concept locatie bestand L:\VRGZ\6_Bedrijfsvoering\2_Financien\20_F_advies\Informatiebibliotheek\04

Nadere informatie

Beoordeling doelstellingen conceptbegroting

Beoordeling doelstellingen conceptbegroting Beoordeling doelstellingen conceptbegroting 2012 Provincie Flevoland Onderzoeksopzet Amsterdam, augustus 2011 Inhoudsopgave 1. Inleiding op het onderzoek...2 1.1 Aanleiding...2 1.2 Definiëring van het

Nadere informatie

2. Financieel kader gemeenschappelijke regelingen in de regio van Hollands-Midden

2. Financieel kader gemeenschappelijke regelingen in de regio van Hollands-Midden 1. Inleiding Ten tijde van het schrijven van de kadernota 2016 wordt nog volop gewerkt aan de uitwerking van het proces Kracht#15. Voor het besluitvormingsproces dient de Kadernota 2016 in januari 2015

Nadere informatie

b e s l u i t : 1 Inleidende bepaling 2 Begroting en verantwoording Nr: 07-104a De raad van de gemeente Barneveld;

b e s l u i t : 1 Inleidende bepaling 2 Begroting en verantwoording Nr: 07-104a De raad van de gemeente Barneveld; Nr: 07-104a De raad van de gemeente Barneveld; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders, nr. 07-104; gelet op artikel 212 van de Gemeentewet; overwegende dat de verordening op de uitgangspunten

Nadere informatie

Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 8 november 2016;

Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 8 november 2016; Kenmerk Onderwerp : stafafdeling bestuurlijke zaken en middelen : Verordening artikel 212 Gemeentewet De raad van de gemeente Brielle; Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 8 november

Nadere informatie

Zienswijze programmabegroting 2013 en jaarstukken 2011 van GGD Hollands Noorden.

Zienswijze programmabegroting 2013 en jaarstukken 2011 van GGD Hollands Noorden. Zienswijze programmabegroting 2013 en jaarstukken 2011 van GGD Hollands Noorden. Algemeen Op 18 april 2012 zijn de programmabegroting 2013 en de jaarstukken 2011 ontvangen van GGD Hollands Noorden (GGD).

Nadere informatie

Het algemeen bestuur van de gemeenschappelijke regeling Publieke Gezondheid en Zorg Groningen (hierna PG&Z) besluit,

Het algemeen bestuur van de gemeenschappelijke regeling Publieke Gezondheid en Zorg Groningen (hierna PG&Z) besluit, GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Leek. Nr. 62106 17 mei 2016 Verordening op de uitgangspunten voor het financieel beleid, alsmede voor het financieel beheer en voor de inrichting van de financiële

Nadere informatie

Nota reserves en voorzieningen 2015-2018

Nota reserves en voorzieningen 2015-2018 Nota reserves en voorzieningen 2015-2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Beleidslijnen reserves en voorzieningen... 4 2.1 Definities en regelgeving... 4 2.2 Toerekening van rente... 5 3. Huidige standen

Nadere informatie

Financiële verordening Het Gegevenshuis

Financiële verordening Het Gegevenshuis Financiële verordening Het Gegevenshuis Vastgesteld in de openbare vergadering van het Algemeen Bestuur van de gemeenschappelijke regeling Het Gegevenshuis d.d. 25 februari 2016. Inhoud Artikel 1 Begrippenkader...

Nadere informatie

geautoriseerde investeringskredieten en de actuele raming van de totale uitgaven weergegeven.

geautoriseerde investeringskredieten en de actuele raming van de totale uitgaven weergegeven. GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Blaricum. Nr. 40785 5 april 2016 Financiële verordening BEL Combinatie Het Algemeen Bestuur van de Werkorganisatie BEL-Gemeenten, overwegende dat een gemeenschappelijke

Nadere informatie

$çmxffin LUTD. Prgvrncï HorrAND. 1. Uniforme taakvelden: betrouwbare informatie voor interne sturing en externe vergelijkbaarheid

$çmxffin LUTD. Prgvrncï HorrAND. 1. Uniforme taakvelden: betrouwbare informatie voor interne sturing en externe vergelijkbaarheid Lid Gedeputeerde Staten R.A.M. van der Sande Prgvrncï HorrAND LUTD $çmxffin Contact 070-441 70 13 ram.vander.sande@pzh.nl Postadres Provinciehuis Postbus 90602 2509 LP Den Haag T 070-441 66 11 www.zuid-holland.nl

Nadere informatie

Naam Financiële verordening Gemeenschappelijke Regeling Bijsterhuizen (2006)

Naam Financiële verordening Gemeenschappelijke Regeling Bijsterhuizen (2006) Gemeenteblad Nijmegen Jaartal / nummer 2006 / 85 Naam Financiële verordening Gemeenschappelijke Regeling Bijsterhuizen (2006) Publicatiedatum 25 oktober 2006 Opmerkingen - Vaststelling van de verordening

Nadere informatie

Onderwerp: Aanpassing Financiële Verordening

Onderwerp: Aanpassing Financiële Verordening Onderwerp: Aanpassing Financiële Verordening In Algemeen Bestuur van 21 december 2011 is de Financiële Verordening (FV) vastgesteld. In de FV is in artikel 13 de bepaling opgenomen dat een inventarisatie

Nadere informatie

Beheerbegroting. Versie: D&H 29 Oktober Inclusief verplichte bijlagen en overige uitvoeringsinformatie

Beheerbegroting. Versie: D&H 29 Oktober Inclusief verplichte bijlagen en overige uitvoeringsinformatie Beheerbegroting 2014 Versie: D&H 29 Oktober 2013 Inclusief verplichte bijlagen en overige uitvoeringsinformatie 1 INHOUDSOPGAVE 1 Algemeen... 3 2 Uitvoeringsinformatie met betrekking tot de begroting...

Nadere informatie

Cursus Financiën voor raadsleden

Cursus Financiën voor raadsleden Cursus Financiën voor raadsleden René de Bonte Teamleider Financiën Maandag 22 juni 2015 19:00 21:00 uur Programma Inleiding Planning en control cyclus Evaluatie p&c Kaders gemeentefinanciën Algemene begrippen

Nadere informatie

T.J. Kolsteren raad maart 2012

T.J. Kolsteren raad maart 2012 Agendapunt commissie: 12 steller telefoonnummer email T.J. Kolsteren 040-2083563 tko@valkenswaard.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering onderwerp 11raad00747 29 maart 2012 Financiële beheersverordening

Nadere informatie

afdeling: iedere organisatorische eenheid binnen de omgevingsdienst met een eigen rechtstreekse verantwoordelijkheid

afdeling: iedere organisatorische eenheid binnen de omgevingsdienst met een eigen rechtstreekse verantwoordelijkheid o Financiële verordening Omgevingsdienst Veluwe IJssel Het algemeen bestuur van de Omgevingsdienst Veluwe IJssel, gelet op artikel 212 van de Gemeentewet; gelet op artikel 216 van de Provinciewet; gelet

Nadere informatie

1. Inleiding. 27 april 2004 Nr , FC-X Nummer 15/2004

1. Inleiding. 27 april 2004 Nr , FC-X Nummer 15/2004 27 april 2004 Nr. 2004-12.827, FC-X Nummer 15/2004 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen betreffende de provinciale rekening voor het dienstjaar 2003 (bestaande uit het

Nadere informatie

Bestuurlijk spoorboekje planning en control 2015

Bestuurlijk spoorboekje planning en control 2015 Bestuurlijk spoorboekje planning en control Gemeente Velsen 17 december 2014 Inleiding In de Wet dualisering gemeentebestuur zijn de posities, functies en bevoegdheden van de Raad en het College formeel

Nadere informatie

Financiële verordening Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant

Financiële verordening Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant Het Algemeen Bestuur van de Gemeenschappelijke Regeling Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant gelet op: de Gemeenschappelijke Regeling Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant artikel 212 van de Gemeentewet;

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen

Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen Verordening financieel beleid en beheer 2015 gemeente Heemstede De raad van de gemeente Heemstede; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 28 juli 2015; gezien het advies van de commissie

Nadere informatie

Kadernota Risicomanagement provincie Groningen

Kadernota Risicomanagement provincie Groningen Kadernota Risicomanagement provincie Groningen Provincie Groningen December 2014 1. Inleiding Op basis van de Financiële Verordening Provincie Groningen dienen Gedeputeerden Staten (GS) ten minste eenmaal

Nadere informatie

Vernieuwing Besluit Begroting en Verantwoording (BBV)

Vernieuwing Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) Vernieuwing Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) Inleiding 2004: Invoering BBV. Nadruk op transparantie begroting en versterken van de positie van raad, vanwege dualisering Raad: kaderstellend (allocatie

Nadere informatie

Financiën, ruimtelijke Ordening & Gemeentelijke Organisatie 2.6 Voor de Lelystedeling

Financiën, ruimtelijke Ordening & Gemeentelijke Organisatie 2.6 Voor de Lelystedeling Voorstel aan de raad Nummer: B11-20215 Portefeuille: Programma: Programmaonderdeel: Financiën, ruimtelijke Ordening & Gemeentelijke Organisatie 2.6 Voor de Lelystedeling 2.6.3 Financiën Steller: R. van

Nadere informatie

Besluit: vast te stellen navolgende Financiële Verordening RUD Utrecht

Besluit: vast te stellen navolgende Financiële Verordening RUD Utrecht STAATSCOURANT 16 Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814 Nr. 59288 oktober 2017 Financiële Verordening RUD Utrecht Besluit van het Algemeen Bestuur van de RUD Utrecht Overwegende

Nadere informatie

Effectmeting van de aanbevelingen uit het rekenkameronderzoek naar de programmabegroting

Effectmeting van de aanbevelingen uit het rekenkameronderzoek naar de programmabegroting Rekenkamercommissie Alphen-Chaam / Baarle-Nassau Effectmeting van de aanbevelingen uit het rekenkameronderzoek naar de programmabegroting Rapportage Alphen-Chaam 02 juni 2009 R A P P O R T A G E E F F

Nadere informatie