GEMEENTE MENTERWOLDE AANVULLENDE VOORSTELLEN OP BEGROTING 2016 EN MEERJARENRAMING

Transcriptie

1 GEMEENTE MENTERWOLDE AANVULLENDE VOORSTELLEN OP BEGROTING 2016 EN MEERJARENRAMING Muntendam: 17 februari

2 Inleiding De begroting 2016 en de meerjarenraming zijn in de raadsvergadering van 5 november 2015 door de raad vastgesteld. De aangeboden begroting en meerjarenramingen waren het moment van aanbieden niet sluitend en zijn ook gedurende de behandeling niet sluitend gemaakt. De provincie heeft als gevolg daarvan de gemeente Menterwolde onder preventief toezicht gesteld met de opdracht alsnog uiterlijk 10 mei 2016 een sluitende begroting en meerjarenraming aan te bieden. Om daar aan te beantwoorden zijn bij het opmaken van de begroting 2016 reeds aanvullende voorstellen aangedragen, die echter niet toereikend waren om de begroting en de meerjarenraming sluitend te krijgen. De reden dat het destijds zittende college niet een sluitende begroting heeft aangeboden is gelegen in de ernst van de financiële situatie op dat moment en de noodzaak diep te moeten snijden in de bestaande voorzieningen dat ongetwijfeld effect op de samenleving zal hebben. Dit vereist een stevige politiek-bestuurlijke regie van uit de raad in goede samenspraak met ons college om die effecten zo evenwichtig mogelijk te verdelen. Direct na het vaststelling moment is de begroting 2016 en de meerjarenraming als een werkdocument betiteld om tot een sluitende begroting en meerjarenraming te komen. Aanpak Om breed draagvlak binnen de raad de te krijgen, heeft het college de afgelopen periode met de aanvullende voorstellen, die reeds in de begroting 2016 waren opgenomen, alle partijen uitgenodigd voor een gesprek waarin deze partijen de gelegenheid is geboden hun ideeën en gedachten kenbaar te maken om tot een sluitende begroting en meerjarenraming te komen. In die gesprekken zijn verschillende bruikbare ideeën aangedragen. Een belangrijk punt van aandacht is in ieder geval dat voor het bereiken van het gewenste resultaat draagvlak moet worden gevonden in de samenleving en hiervoor overleg centraal moet staan. Daar waar het de essentie om tot reëel en structureel sluitende begroting en meerjarenraming te komen niet ondermijnt zijn de voorstellen betrokken in de verdere uitwerking. Ook bij de vorming van de huidige coalitie heeft het sluitend maken van de begroting en de meerjarenraming centraal gestaan. Aansluiting bij begroting 2016 De begroting 2016 en de meerjarenraming , zonder de verwerking van de reeds in de begroting opgenomen aanvullende, sloot met een tekort van voor het begrotingsjaar 2016 oplopend naar een tekort van in het jaar Deze uitkomsten zijn terug in de budgetprognose , opgenomen op pagina 9 van de vastgestelde begroting In deze uitkomsten is destijds nog niet verwerkt de verlaging van de budget gebundelde uitkering Participatiewet Begin oktober 2015 is van het rijk bericht ontvangen dat de uitkering met een bedrag van per jaar is verlaagd. Met deze verlaging rekening houdend loopt het tekort in de begroting 2016 en de meerjarenraming op tot in onderstaand overzicht vermelde bedragen: 2

3 Omschrijving Resultaat begroting 2016 en mjr Korting gebundelde uitkering Participatiewet Aangepast resultaat begroting 2016 en mjp Deze bijgestelde negatieve uitkomst vormt de basis voor aanvullende voorstellen om tot een reëel sluitende begroting en meerjarenraming te komen. Aanvullende voorstellen In het onderstaand overzicht zijn de in de begroting 2016 en de meerjarenraming opgenomen voorstellen (pagina 12) opgenomen en verder uitgebreid met nieuwe voorstellen om tot een sluitend verhaal te komen. Bij de behandeling van de begroting 2016 op 5 november zijn de daarin opgenomen voorstellen bij de besluitvorming betrokken. De begroting 2016 is inclusief de financiële effecten uit deze voorstellen vastgesteld. Deze voorstellen zijn in het onderstaand overzicht voorzien van een kenmerk (B12). De nieuwe aanvullende voorstellen liggen op het terrein van vrijval wachtgelden, een verlaging van het budget onderhoud wegen en meer verantwoordelijkheid voor het onderhoud van sportterreinen bij de verenigingen neer leggen. Ook het terrein van sociale voorzieningen en maatschappelijk zorg zal een bijdrage moeten leveren om tot een reëel sluitende begroting en meerjarenraming te komen. Wij realiseren ons dat dit zeer pijnlijke maatregelen zijn en zullen alles in het werk stellen om daar waar meevallers binnen deze bezuinigingsoperatie komen, deze inzetten om de pijn op het terrein van de sociale voorzieningen en maatschappelijk zorg zo beperkt mogelijk te houden. Verder willen wij komen tot kostendekkende tarieven op het terrein van de leges omgevingsvergunningen en het tarief toeristenbelastingen in een aantal stappen op het landelijk gemiddelde brengen. Een belangrijk bijdrage om tot een sluitende begroting te komen, kan worden verkregen door de afschrijvingsreserves anders te gaan inzetten. Ter afronding wordt voorgesteld het opbouwen van een voorziening onderhoud gebouwen een jaar naar achter te schuiven, temeer daar de planvorming daaromtrent nog niet is afgerond. De post onvoorzien is van naar terug gebracht. 3

4 programma Structureel Voorstellen Investeringen lasten lasten lasten lasten omschrijving niet doorgaan Bestuur vrijval wachtgelden Verkeer en vervoer onderhoud wegen (minder verhoging) IBOR (effciency korting) (B12) Cultuur, sport en recreatie andere exploitatie sporthal (B12) zwembad Muntendam (B12) onderhoud gemeentelijke tennisbanen (B12) onderhoud ijsbanen (B12) onderhoud Dojo (B12) onderhoud med sport centrum (B12) onderhoud sportterreinen bibliotheekwerk (B12) geluidsmaatregelen zwembad Muntendam (B12) renovatie zwembad Muntendam (B12) Sociale voorzieningen en maatsch zorg bijdrage MFC Meeden ( 1,0 miljoen) korting sociale voorziniengen en zorg peuterspeelzaaalwerk (B12) Volksgezondheid en milieu kosten kwijtschelding (B12) begraafrechten (B12) Volkshuisvesting en ruimtelijke ordening kostendekkende bouwleges Financien voorzieningonderhoud gebouwen (minder verhoging) verhoging OZB (B12) extra verhoging OZB korting subsidies (B12) anders inzetten afschrijvingsreserves toeristenbelasting op landelijk niveau verlagen post onvoorzien totaal

5 Effect op de uitkomst van de begroting 2016 en meerjarenraming Bovenstaande voorstellen, zeer verschillend van aard en impact op de samenleving, resulteren erin dat de begroting 2016 sluit met een positief saldo van en dat met uitzondering van het jaar 2017 ook de meerjarenramingen met een positief saldo kunnen worden afgesloten. Omschrijving Resultaat begroting 2016 en mjr aanvullende voorstellen Eindresultaat begroting 2016 en mjp Bij het opstellen van de begroting 2017 zal gekeken moet worden in hoeverre de begroting als nog sluitend kan worden gemaakt of dat een beroep op de algemene reserve moet worden gedaan. 5

6 Toelichting op de voorstellen 1 Bestuur Wachtgelden Als gevolg van het ontslag van drie wethouders uit het vorige college wordt aan twee wethouders wachtgeld betaald. Een derde ex-wethouder heeft hierop geen recht vanwege de leeftijd van betrokken wethouder. Deze extra kosten van wachtgeld worden gecompenseerd door de vrijval van het wachtgeld van de voormalige burgemeester, die elders waarnemend burgemeester is geworden. De vrijval is verder opgelopen omdat een van de wethouders een baan van 1 maart 2016 tot en met 1 maart 2017 heeft gevonden. Het effect is verwerkt in de cijferopstelling. 3 Verkeer en vervoer Wegenonderhoud In de begroting en de meerjarenraming is voor onderhoud aan de wegen een bedrag opgenomen van per jaar. Om tot een sluitende begroting en meerjarenraming te komen wordt dit bedrag voorlopig met per jaar naar beneden bijgesteld. Het plan moet hierop nog wel worden aangepast. Zodra de mogelijkheid zich voordoet dit weer naar boven bij te kunnen stellen, moet daartoe worden overgegaan. Daarvoor worden eventuele meevallers die binnen dit scenario gaan vallen aangewend. IBOR Vorig jaar is het beheer van de openbare ruimte ondergebracht bij de IBOR. Op dat moment zijn, in het algemeen gesproken, de verschillende budgeten zonder enige korting overgegaan. Na een jaar mag worden verwacht dat de IBOR efficiënter is gaan werken en het materieel op een meer effectieve en efficiënte wijze heeft ingezet, zodat de vruchten van de samenwerking terugvloeien naar de deelnemende gemeente. Wij stellen voor om in vier jaar een oplopende efficiency-besparing door IBOR te laten realiseren. Het voorstel is met 1% van de kosten te starten en in vier jaar naar 4% te laten oplopen. Deze efficiency-besparing kan en mag niet ten koste gaan van de kwaliteit van het beheer van de openbare ruimte. We zullen dit in het brede verband met HSSM aan de orde stellen. 6 Cultuur, sport en recreatie Andere exploitatievormen sporthallen Binnen dit programma wordt voorgesteld om in overleg met de gebruikers van de sporthallen in Muntendam te onderzoeken op welke wijze de taakstellende bezuiniging van in 2016 en oplopend naar in de jaren daarna het best kan worden ingevuld. Het overleg met de gebruikers is inmiddels opgestart. 6

7 Andere exploitatievormen zwembaden Verder wordt voorgesteld voor het zwembad in Muntendam en Meeden te onderzoeken of er een exploitatievorm kan worden gevonden die het mogelijk maakt de taakstellende bezuiniging op deze baden van in 2016 en oplopend naar in de jaren daarna kan worden geëffectueerd met als uitgangspunt de instandhouding. Voor dit onderdeel is het zoeken naar een andere vorm van exploitatie inmiddels gestart. Wij zullen uw raad bij de behandeling van de begroting over de vorderingen informeren. Opschorten investeringen Nauw met dit voorstel hangt samen dat investeringen in het zwembad Muntendam zoals het treffen van geluidsmaatregelen en uitvoeren van de renovatie, opgenomen in de begroting 2015, vooralsnog niet worden uitgevoerd. Indien wij binnen zes maanden voor de sporthallen en de zwembaden geen passende oplossing kunnen vinden, komen wij bij u terug om van gedachten te wisselen over de vraag welke wegen dan te bewandelen om tenminste hetzelfde beoogde resultaat te boeken. Onderhoud sportaccommodaties Voorts wordt voorgesteld voor het onderhoud van de gemeentelijke tennisbanen vanaf 2016 en het onderhoud ijsbanen, het onderhoud van Dojo en het medisch sportcentrum met ingang van 2017 over te dragen aan de verenigingen. Het college is zich ervan bewust dat dit kan leiden tot een forse inspanning van de verschillende verenigingen. Hoe dit alles vorm moet worden gegeven vraagt verdere uitwerking. Ook de voetbalverenigingen zullen, evenals tennisverenigingen en anderen, meer moeten bijdragen om het onderhoud op adequaat niveau te kunnen houden. De voetbalverenigingen zullen vanaf 2016 voor 25% in het onderhoud moeten bijdragen en vanaf 2017 wordt 50% van het onderhoud aan de voetbalverenigingen doorberekend. Bibliotheek Door de bibliotheek verder te integreren in scholen, is het mogelijk de bijdrage aan Biblionet te verlagen met in 2016 oplopend naar structureel in het jaar Door deze maatregelen willen wij bevorderen dat kinderen eerder en meer gaan lezen. Voor volwassenen blijven de huidige voorzieningen bestaan. 7 Sociale voorzieningen en maatschappelijke zorg Bijdrage MFC Meeden Voor de realisatie van een MFC in Meeden wordt een bijdrage van 1,0 miljoen beschikbaar gesteld. Daarbij ligt het accent op de noodzaak om de huisvesting van de basisschool te waarborgen. Voor de realisatie van de verdere planvorming zullen middelen elders moeten worden gevonden. 7

8 Korting sociale voorzieningen en zorg Met uitzondering op het sociaal domein, moet binnen het programma sociale voorzieningen en zorg een taakstellende bezuiniging van 2,5% worden gevonden. Deze bezuiniging is noodzakelijk om meer evenwichtige verdeling over de verschillende programma s te krijgen. Ook hier geldt het uitgangspunt dat zodra binnen dit scenario meevallers van structurele aard zich voordoen deze worden gebruikt om deze taakstelling van 2,5% neerwaarts te kunnen bij stellen dan wel tot op te heffen. Bij eventuele meevallers ligt de eerste prioriteit van bijstelling in dit programma. Peuterspeelwerk Vooruitlopend op de invoering van wetgeving inzake de harmonisatie van peuterspeelzaalwerk en kinderopvang, wordt ingezet op optimalisering van voor- en vroegschoolse educatie in de peuteropvang. Daardoor kan de bijdrage voor het peuterspeelzaalwerk gefaseerd worden afgebouwd. Dit levert een besparing op van in 2016 oplopend naar in Hierover moet nog afstemming worden gezocht met Hoogezand-Sappemeer en Slochteren 8 Volksgezondheid en milieu Kosten kwijtschelding in tarieven De kosten van kwijtschelding belastingen zijn tot en met 2015 niet meegenomen als component in de berekening van de tarieven van afvalstoffen- en rioolheffing. De kwijtschelding heeft hoofdzakelijk betrekking op beide genoemde heffingen. In deze wordt een beroep op het solidariteitsprincipe gedaan. Ook onze partnergemeenten nemen deze kosten van kwijtschelding in de berekening van de tarieven mee. Doorberekening betekent een lastenverzwaring van 15, - per huishouden/per jaar. Deze verzwaring is in de tarieven van 2016 verwerkt. Lijkbezorgingsrechten In 2012 is besloten de lijkbezorgingsrechten in vier jaar tijd te verhogen met in totaal. In de basisbegroting 2016 is de vierde trance van het genomen besluit verwerkt. De dekkingsgraad komt daarmee (afgerond) op 23% te liggen. In de begroting 2016 is voorgesteld de tarieven gefaseerd op te trekken naar 65% van de kosten, waarbij is uitgaan van 100% dekking van de kosten voor een individuele begrafenis. Kosten van begraven zijn door het merendeel van de inwoners bij een verzekering ondergebracht. Voor de gemeente betekent dit niet een 100% dekking van de totale kosten voor de gemeentelijke kosten, omdat de gemeente de plicht heeft, indien geen middelen voor begraven aanwezig zijn, tot begraven over te gaan. In de tariefstelling 2016 is met de verhoging rekening gehouden. 8

9 9 Volkshuisvesting en ruimtelijke ordening Bouwleges De tarieven voor de omgevingsvergunning mogen maximaal kostendekkend zijn. In het kader van het streven tot een sluitende begroting 2016 en meerjarenraming te komen worden de tarieven in 2016 zodanig verhoogd dat een kostendekkend tarief wordt verkregen. De tarieven 2016 zijn inmiddels aangepast en vastgesteld in de raadsvergadering van december Financiën Verhoging OZB Zoals we eerder in dit onderdeel hebben vermeld, moet de oplossing van de financiële problemen deels ook worden gevonden in het verhogen van belastingen. Naast de aanpassing van de inflatie van 0,8% van de tarieven van de onroerende zaakbelasting, stellen wij voor de OZB voor woningen voor 2016 met 3% en voor niet-woningen vanaf 2016 gefaseerd in 3 jaar met 10% aan te passen. Met deze verhoging van opbrengsten is in het tarief voor 2016 rekening gehouden. Extra verhoging OZB Om tot een sluitende meerjarenraming is het noodzakelijk om de opbrengsten OZB met ingang van 2017 met 1% extra te verhogen. Korting subsidies In de begroting 2016 is voorgesteld voor ingaande 2017 een korting van 10% toe te passen op de subsidies aan verenigingen, instellingen en organisaties. Voor 2016 is dat niet meer mogelijk omdat de instellingen de tijd moeten hebben om hun begroting aan te passen. Wel is het zaak op korte termijn de instellingen hierover te informeren. Anders inzetten afschrijvingsreserves Verder is het mogelijk door de afschrijvingsreserves anders te gaan inzetten, structurele ruimte in de begroting en meerjarenraming tot stand te brengen. Deze ruimte wordt verkregen door oude investeringen met een maatschappelijk nut in de openbare ruimte vervroegd af te schrijven en de vrijval in de kapitaallasten die daardoor ontstaat, in de begroting in te zetten. Deze operatie gaat niet ten kosten van ons weerstandsvermogen, omdat deze reserves niet worden betrokken in de berekening van de weerstandscapaciteit. In de begroting 2016 leverde dat afgerond aan structurele ruimte op. Extra aanvullende structurele ruimte Door de 2,0 miljoen reserve, gereserveerd voor het MFC Meeden anders in te gaan zetten kan afgerond extra aan structurele ruimte in de begroting 2016 en meerjarenraming worden gerealiseerd. Evenals in de begroting wordt deze reserve aangewend om investering in de openbare ruimte versneld af te schrijven. Voor de realisatie van het MFC Meeden zijn in het scenario kapitaallasten meegenomen. 9

10 Opbouw voorziening onderhoud gebouwen Op dit moment kan nog niet worden beschikt over een actueel onderhoudsplan gebouwen. Mogelijkerwijs komt dit plan in de loop van 2016 tot stand. Het college stelt voor door het ontbreken van een solide plan in 2016 nog geen dotatie aan de voorziening onderhoud gebouwen te doen. Vooralsnog wordt de opbouw van de voorziening vanaf 2017 gehandhaafd. Toeristenbelasting op landelijk niveau Het landelijk gemiddelde voor het tarief van de toeristenbelasting ligt op 1,60 per persoon. Door het college wordt voorgesteld het tarief van de gemeente Menterwolde in 4 jaar naar dat niveau te brengen. Verlagen post onvoorzien In de begroting is voor onvoorzien een bedrag van opgenomen. De ervaring laat zien dat de laatste jaren slechts beperkt een beroep op deze post is gedaan. Wettelijk moeten in de begroting een post onvoorzien worden opgenomen, de omvang daarvan is niet vastgelegd. Een post van wordt toereikend geacht, zodat structureel vrij kan vallen. ####################### 10