Nieuwsbrief van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie nr

Transcriptie

1 Nieuwsbrief van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie nr Behandeling staken op basis van schriftelijke wilsverklaring van een patiënt Tuchtcollege: schriftelijk behandelverbod als wilsuiting van een patiënt dient door de arts serieus te worden genomen (pag. 16) Concentratie van zorg en de gevolgen voor anesthesiologie Het is bij veel maatregelen niet duidelijk in hoeverre de kwaliteit werkelijk verbetert (pag. 8)

2 30-31 mei 2013 MECC Maastricht 65 jaar jong Professor Vermeulen-Cranch lezing: Maarten van Kleef State of the Art lecture: Kris Vissers Speciale gastspreker: André Kuipers 2 de anesthesioloog

3 COLOFON INHOUD jaargang 9 nummer 1 maart 2013 Redactieraad J.W. Kallewaard C.J. van Oort mw. M. van Grotel Redactie Sandra Gijtenbeek Tekstcorrectie INDIGO TEKST Judith van Oudheusden Druk Graficiënt Printmedia, Almere De NVA Nieuwsbrief is een officieel orgaan van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie en wordt vier maal per jaar gratis aan de leden toegestuurd. Deadline inzenden kopij voor volgende Nieuwsbrief: 22 april 2013 Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie opgericht 24 april 1948 VOORWOORD 4 Concentratie van zorg en de gevolgen voor anesthesiologie 8 Hans Knapel JURIDISCH Behandeling staken op basis van schriftelijke wilsverklaring van een patiënt 16 Eva Koetsier en Ludmilla Garmers, Juridische Commissie KWALITEIT Richtlijn Wervelkolomgerelateerde pijnklachten van de lage rug 6 Zelfstandig maar niet alleen 10 Hans van Breugel, beleidsmedewerker kwaliteit Stand van zaken SKMS projecten 8 GESCHIEDENIS Wie is Isha? 14 Mattijn Buwalda, Commissie Geschiedenis WAT VERDER TER TAFEL KOMT Promoties 19 Overleden KALENDER 24 Bureau NVA Mercatorlaan BL Utrecht Correspondentieadres Postbus LB Utrecht Telefoon Algemeen nummer: (zie achterzijde voor meer nummers) Fax nva@anesthesiologie.nl Website Foto Cover Shutterstock.com Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie, 2012 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie. de anesthesioloog

4 oorwoord Beste NVA-leden, Door uitbreiding van onze communicatiemiddelen (app, digitale nieuwsbrief) treedt er automatisch een scheiding op in berichtgeving. In de digitale nieuwsbrief ontvangt u actuele korte berichten vaak voorzien van een link naar websites. De anesthesioloog leent zich bij uitstek voor onderwerpen die meer uitleg vragen of onderwerpen waarover we achtergrondinformatie willen geven. Op dit moment is de anesthesioloog vrij van commercie en is dit een tijdschrift voor en door anesthesiologen. De NVA onderzoekt momenteel wel de mogelijkheden om advertentieruimte aan te bieden aan commerciele bedrijven. Met name commerciele congresorganisaties tonen interesse in het kopen van ruimte in de app of de digitale nieuwsbrief. Met deze middelen kunnen we updates voor de app en de website blijvend uitvoeren. U hoeft geen actief lid te zijn om een bijdrage te kunnen leveren aan deze nieuwsbrief. Heeft u een goed idee voor een artikel, kent u iemand met een interessant verhaal die wij kunnen interviewen of bent u misschien zelf zo iemand? Schroom dan niet om contact op te nemen met de redactie. De redactie 4 de anesthesioloog

5 Vrijdag 10 mei SKA zomercongres en 11 mei 2013 The Systemic Inflammatory Respons to Major Surgery in Infants and Children Toxicity of local anesthestics Optie: Het niet nuchtere kind Airway management in children Optie: Cannot intubate Cannot ventilate Optie: perioperatieve infusie Controversies and new methods in coagulation Optie: transfusie Abstract presentaties voor de abstract prijs Hoe doe ik het korte interactieve casuïstiek Frank McGowan Markus Stevens Annemieke Kanninga Bruno Marciniak Denis van Vliet Gersten Jonker Frank McGowan Ilka Post Diverse sprekers Zaterdag 11 mei Ultrasound in Pediatric Anesthesiology. Refresher Talks about -, Demonstrations of -, Training in; Locoregional Blocks Central; epidural caudal paravertebral Truncal; psoas tap ileoinguinal rectus sheet Peripheral; dorsal penil - other Assessment of Vascular Acces Airway & Breathing Gastric Content and Volume Bladder Volume & Catheterization Bruno Marciniak, CHRU - Lille (Fr) Thierry Pirotte, UCLouvain - Leuven (Be) Markus Stevens, AMC - Amsterdam, (Nl) Luc Tielens, UMCN Nijmegen (Nl) Mark Vogt, EMC Rotterdam (Nl) Content: Ultrasound speelt een steeds grotere rol in de anesthesiologie, en draagt bij aan vergroting van effectiviteit en uitbreiding van mogelijkheden. Op het gebied van locoregionale technieken maar ook op ander gebied zoals vasculaire toegang, luchtwegmanagement, gastrointestinale beoordeling of blaas catheterisatie speelt ultrasound een rol, en is het een belangrijke aanvulling op onze klinische skills. Deze dag zal bestaan uit korte refresher voordrachten, demonstraties, maar vooral veel scannen in kleine groepjes onder leiding van een instructeur. De theoretische leerstof wordt vooraf naar de cursist gestuurd, zodat deze bij aanvang van de cursusdag als bekend wordt beschouwd. Kennis van de basis - en ervaring met ultrasound maakt het leereffect van de dag groter. Meer informatie over aanmelding en prijzen volgt per . de anesthesioloog

6 Richtlijn Wervelkolomgerelateerde pijnklachten van de lage rug NVA Werkgroep Richtlijn Wervelkolomgerelateerde pijnklachten van de lage rug In 2002 kwam de richtlijn Aspecifieke lage rugklachten tot stand. Naar aanleiding van de conceptrichtlijn voerde men destijds de discussie of lumbale pijnsyndromen, zoals facetpijn, wel of niet tot de aspecifieke rugklachten gerekend mogen worden. De werkgroep richtlijn Aspecifieke lage rugklachten en de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie spraken in 2002 af een aantal lumbale pijnsyndromen waarvoor in de beroepsgroep specifieke invasieve behandelingen gebruikelijk waren buiten de richtlijn Aspecifieke lage rugklachten te houden. De afspraak hierbij was dat voor deze pijnsyndromen een aparte richtlijn ontwikkeld zou worden. Door veranderingen in de financieringssystematiek van richtlijnontwikkeling duurde het een aantal jaren voordat een werkgroep in 2009 daadwerkelijk met deze richtlijnontwikkeling kon starten. De richtlijn Wervelkolomgerelateerde pijnklachten van de lage rug beschrijft de stand van de wetenschap rond de diagnostiek en behandeling van een aantal aandoeningen van de lumbale wervelkolom, namelijk facetpijn, pijn in het sacro-iliacale gewricht, coccygodynie, discuspijn en het Failed Back Surgery Syndroom. De werkgroep koos ervoor deze aandoeningen tezamen te benoemen als wervelkolomgerelateerde pijn van de lumbale wervelkolom. Naast het beschrijven van de stand van de wetenschap omtrent diagnostiek en behandeling, probeert de richtlijn ook duidelijkheid te brengen in de discussie over definities en een classificatiesysteem. Tot op heden is er tussen verschillende (para)medische disciplines, zorgverzekeraars en andere belanghebbenden geen consensus over definities en een classificatiesysteem van chronische lage rugklachten. Om deze reden wordt in de richtlijn naast aandacht voor interventies ook specifiek aandacht besteed aan definities, epidemiologie, etiologie en diagnostiek. De richtlijn adviseert om niet meer te spreken over specifiek en aspecifiek. Het voorstel is te komen tot een indeling van wervelkolomgerelateerde klachten van de lage rug in degeneratieve en niet-degeneratieve afwijkingen (zie figuur); in de richtlijn worden de ongecompliceerde degeneratieve afwijkingen besproken. De richtlijn Wervelkolomgerelateerde pijnklachten van de lage rug heeft een belangrijke rol gespeeld in het tot stand komen van de MinT studie die door ZonMW wordt gefinancierd. Het doel van deze studie is de effectiviteit en kosteneffectiviteit te evalueren van een pijnblokkade als toevoeging aan een multidisciplinair pijnprogramma voor patiënten met chronische mechanische lage rugpijn ( 6 de anesthesioloog

7 De richtlijn is geïnitieerd door de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie (NVA) in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Neurochirurgie (NVvN), de Nederlandse Orthopedische Vereniging (NOV) en de Dutch Spine Society. De afdeling ondersteuning professionele kwaliteit van de Orde van Medisch Specialisten bood ondersteuning bij de richtlijnontwikkeling. De ontwikkeling werd gefinancierd uit de Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS). Vanuit de NVA namen aan de werkgroep Frank Huygen (voorzitter), Maarten van Kleef, Michel Terheggen, Ellis Vegt en Coen Itz (toehoorder) deel. De richtlijn is eind 2011, begin 2012 in conceptversie beoordeeld door de deelnemende wetenschappelijke verenigingen en thans geaccordeerd door de NVA. De richtlijn is op dit moment beschikbaar via: http/ Wervelkolomgerelateerde pijnklachten van de lage rug Degeneratief Niet d egeneratief Ongecompliceerd: Facetarthrose Discopathie SI arthrose Failed Back Surgery Syndrome Coccygodynie Gecompliceerd: Degeneratieve lumbale scoliose Degeneratieve olisthesis Verworven stenose Lysis Deformiteit Tumoren Fracturen Niet degeneratieve olisthesis Osteoporotische inzakking Spondylodiscitis deformiteit Sacro-iliitis Oncologie/benigne /maligne Scheuerman Infectieuze aandoeningen Reumatoïde arthritis de anesthesioloog

8 Concentratie van zorg en de gevolg Hans Knape Verbetering van de kwaliteit van zorg is een belangrijk onderwerp van gesprek tussen artsen, patiënten, ziekenhuizen, verzekeraars, de IGZ en de overheid. Allerlei activiteiten zijn en worden ontwikkeld om de kwaliteit van de zorg te verbeteren, waarbij overigens de verbetering van de zorg door meting van die kwaliteit geen sinecure is. Het is dan ook bij veel maatregelen niet duidelijk in hoeverre de kwaliteit daadwerkelijk verbetert. Naast de ontwikkeling van richtlijnen en kwaliteitsnormen door wetenschappelijke verenigingen zijn concentratie en spreiding van complexe zorg nieuwe instrumenten waarvan wordt aangenomen dat deze een bijdrage leveren aan de kwaliteitsverbetering van de zorg. Ziekenhuizen maken strategische keuzes, stoten vormen van zorg af en trekken actief die vormen van zorg aan waarmee zij menen zich te kunnen onderscheiden voor patiënten en verzekeraars. De gevolgen daarvan zijn op veel terreinen zichtbaar. CONCENTRATIE VAN ZORG NIET NIEUW. Concentratie van zorg is niet nieuw en heeft zich bijvoorbeeld al voltrokken binnen vrijwel alle vakgroepen en maatschappen van specialisten. Binnen een maatschap orthopedie trad eerder al een taakverdeling op van deskundigheden. Er is meestal een algemeen taakpakket van werkzaamheden die alle specialisten redelijkerwijs moeten kunnen uitvoeren. Maar de heupchirurgie wordt bij voorkeur door collega A gedaan, de schouderchirurgie bij voorkeur door collega B en de kniechirurgie door collega C. Binnen academische afdelingen Anesthesiologie zijn er groepen die zich in het bijzonder bezighouden met deskundigheidsgebieden als de neuroanesthesie, de anesthesie voor oncologische chirurgie voor het hoofd/ halsgebied, de oncologische maag/darmchirurgie, de oncologische weke delen chirurgie, de vaatchirurgie. Er zijn specialisten die bijzonder vaardig zijn in de echogeleide regionaal anesthesie, de pijngeneeskunde en ga zo maar door. Een en ander gaat inmiddels zover dat afdelingshoofden specialisten `privilegeren` voor bepaalde competenties. Dat kan betekenen dat een specialist slechts klinisch wordt ingezet voor die competenties waarvoor hij of zij geprivilegieerd is. Deze specialist wordt er dan ook aan gehouden dat zij/hij haar competenties op voldoende hoog peil houdt en dat ook kan aantonen. Een van de items waar de IGZ bij een calamiteit dan ook vaak in eerste instantie naar vraagt is of de betrokken specialist voldoende bekwaam was in het desbetreffende specialistische domein. De privilegering biedt de specialist ook de mogelijkheid om zich persoonlijk verder te profileren door in een jaargesprek aan te geven in welke richting hij zich wil ontwikkelen. Daarmee kan dan een ontwikkelplan worden opgesteld om zich nieuwe vaardigheden eigen te maken en oude competenties eventueel af te stoten. CONSEQUENTIES VAN CONCENTRATIE VAN ZORG VOOR DE INDIVIDUELE SPECIALIST. De concentratie van zorg zoals die nu door ziekenhuizen wordt uitgevoerd heeft voor de individuele specialist consequenties. Deze zal zich verder kunnen gaan toeleggen op een steeds nauwer wordend onderdeel van zijn algemene expertise binnen het specialisme. Dat kan kwaliteitsverbetering opleveren maar kent ook risico s in samenhang met isolatie. Maatschappen zullen onderling goed moeten communiceren wat de algemene vaardigheden zijn die alle specialisten binnen de groep moeten beheersen. Dat is ook een taak van de wetenschappelijke vereniging. En in voorkomende gevallen zullen maatschappen samenwerking moeten zoeken met maatschappen uit naburige ziekenhuizen om de kwaliteit van die vormen van zorg te garanderen die niet in volle glorie binnen de eigen maatschap geboden kunnen worden. Een en ander zal gevolgen gaan hebben voor de organisatievorm binnen de vakgroep of maatschap en dat biedt kansen. 8 de anesthesioloog

9 en voor anesthesiologie CONSEQUENTIES VAN DE CONCENTRATIE VOOR DE OPLEIDING VAN DE MEDISCHE SPECIALIST. De concentratie van zorg en expertise binnen de academische afdelingen Anesthesiologie heeft er zo n tien jaar geleden al geleid tot het besef dat de opleiding Anesthesiologie aan kwaliteit zou winnen indien de opleiding een regionaal karakter zou krijgen. Dat is vorm gegeven door het tweede jaar, dat nu met succes door niet-academische opleidingziekenhuizen wordt vorm gegeven. In dat tweede jaar doen de aios `routine` op door behandeling van grotere aantallen patiënten en krijgen zij te maken met de medische problematiek waarmee een groot deel van hen later als specialist te maken krijgen. De samenwerking tussen academische opleidingen (inclusief St. Antoniusziekenhuis) en niet -academische opleidingziekenhuizen biedt ook een mogelijkheid om het discipline overstijgende onderwijs dat onderdeel is geworden van de gemoderniseerde medische vervolgopleidingen verder vorm te geven. Door concentratie van zorg beschikken aios die na jaar 2 weer terugkeren in de academie niet meer over uniforme kennis en competenties. Een aios uit niet academische opleidingskliniek A heeft veel ervaring opgedaan met anesthesie voor bariatrische chirurgie, die uit kliniek B helemaal niet. En zo zijn er meerdere klinische gebieden waarvoor dat geldt zoals anesthesie voor de oesophaguschirurgie, de longchirurgie, de oncologische chirurgie en dergelijke. Dit jaar start de NVA een project met betrekking tot herziening van de opleidingsstructuur, waarin deze ontwikkelingen zullen worden meegenomen. Gedacht kan worden aan een grotere flexibiliteit in de opleidingschemata. Een knelpunt was echter altijd de regelgeving, waarbij in oktober van het daaraan voorafgaande jaar het opleidingschema Door concentratie van zorg beschikken aios die na jaar 2 weer terugkeren in de academie niet meer over uniforme kennis en competenties voor de individuele aios volkomen werd dichtgetimmerd. Met de overheveling van de financiering van de opleiding van het Opleidingsfonds naar de NZa en het CVZ is er hoop dat de flexibiliteit van de opleidingen gaat toenemen met een gunstig effect op de kwaliteit. Dit vormt een belangrijk discussiepunt voor initiatieven binnen het Consilium en NVA. TOT SLOT De concentratie en regionalisering van de zorg heeft zowel consequenties voor het functioneren van de maatschap/vakgroep, voor de individuele specialist als voor de opleiding. Concentratie en regionalisering moeten daarom belangrijke ingrediënten zijn in de discussie over de toekomst van de specialistische anesthesiologische zorg met consequenties voor de inhoud van de praktijkvoering en de opleiding. de anesthesioloog

10 Kwaliteit in praktijk foto Shutterstock De Commissie Kwaliteit van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie is de beleidscommissie die zich richt op de samenhang in kwaliteitsbeleid binnen de vereniging. Onderstaand artikel is onderdeel van een reeks die periodiek in De Anesthesioloog verschijnt en inzicht geeft in de activiteiten van deze commissie en de betekenis ervan voor de anesthesiologische praktijkvoering. door Hans van Breugel, namens Commissie Kwaliteit ZELFSTANDIG MAAR NIET ALLEEN WAT SPEELT ER? Inmiddels voeren de meeste vakgroepen anesthesiologie een actief kwaliteitsbeleid. Om de kwaliteit voortdurend te verbeteren zetten zij concrete verbeterplannen in en maken ze de kwaliteit inzichtelijk door middel van indicatoren en complicatieregistratie (en het voeren van complicatiebesprekingen). Graag zou de NVA meer betrokken zijn bij het lokale kwaliteitsbeleid van de vakgroepen en maatschappen in de ziekenhuizen, om zodoende beter aan te sluiten bij hun behoeften aan ondersteuning. Bovendien wil de vereniging graag op een directere wijze met uw vakgroep/maatschap communiceren over kwaliteitszaken. WAT DOEN WE ERAAN? In dat verband horen wij graag van u wie binnen uw vakgroep of maatschap de aanspreekpunten zijn op specifieke kwaliteitsgebieden. Wij stellen het zeer op prijs als u ons deze namen wilt doorgeven, zodat we in het vervolg heel gericht de juiste personen kunnen raadplegen of informeren. Op de hoofdpagina van de NVA-website vindt u een link naar een zeer korte vragenlijst (van vier vragen), waarmee u deze namen kunt doorgeven. Inmiddels hebben we van ongeveer de helft van alle vakgroepen en maatschappen anesthesiologie de contactpersonen in kaart gebracht. Uiteraard willen we dit het liefst van alle ziekenhuizen weten en nodigen u dan ook van harte uit om de contactgegevens aan ons door te geven voor zover u dat nog niet heeft gedaan. WAT GAAT U ERVAN MERKEN? De kwaliteitscommissies van de NVA zullen op een directere wijze gaan communiceren met de vakgroepen en maatschappen over praktische kwaliteitszaken. De onderwerpen kunnen zeer divers zijn, zoals perioperatief antistollingsbeleid of perioperatieve longvoorbereiding, maar ook zaken als het opnieuw afstemmen van het doel en de wijze van visiteren of hoe anesthesiologen op verantwoorde wijze medische apparatuur gebruiken. Het betreft hierbij zowel nieuwe richtlijnen, standpunten of visies, als ook nieuwe ontwikkelingen op het gebied van bijvoorbeeld indicatoren of complicatieregistratie. Deze toegespitste informatie kan u helpen bij het inrichten van uw lokale kwaliteitsbeleid en zal de implementatie daarvan vereenvoudigen. U hoeft niet steeds zelf het wiel uit te vinden, maar kunt gebruikmaken van ervaringen van anderen. Tevens zult u worden uitgenodigd om een meer concrete bijdrage te leveren aan het kwaliteitsbeleid van de vereniging en om ideeën hiervoor aan te dragen. WAAR GAAT HET TOE LEIDEN? De NVA wil graag alle anesthesiologen die zich actief inzetten voor kwaliteitsverbetering van het vak (eenvoudiger) met elkaar in contact brengen. Dit zal de informatie- en kennisuitwisseling op het gebied van anesthesiologische kwaliteit bevorderen en een gerichte ondersteuning op lokaal niveau opleveren. Op deze wijze hopen we dat we meer van elkaar kunnen leren en gebruik kunnen maken van elkaars expertise en ervaring. Dit geldt zowel voor de vakgroepen en maatschappen onderling, als voor de beleidsontwikkeling binnen de NVA. 10 de anesthesioloog

11 Stand van zaken SKMS-projecten Via de premiegelden van zorgverzekeraars worden kwaliteitsgelden gereserveerd en aan de Stichting Kwaliteit gelden Medische Specialisten (SKMS) overgemaakt, die deze financiële middelen beheert. Jaarlijks stelt de SKMS de kwaliteitsgelden beschikbaar aan (erkende) wetenschappelijke verenigingen en aan de Orde van Medisch Specialisten voor het ontwikkelen, onderhouden en implementeren van het kwaliteitsbeleid van medisch specialisten. Veelal wordt het financiële gedeelte van een dergelijk kwaliteitsproject eerder afgesloten dan het inhoudelijke traject. Graag geven wij u een update over de SKMS-projecten waarbij de NVA betrokken is. Ontwikkeling richtlijn Specifieke lage rugklachten (24 september 2009) Deze richtlijn is geïnitieerd door onder andere het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie. De NVA is een van de mandaterende verenigingen. De richtlijn bevindt zich momenteel in de autorisatiefase. Naar verwachting wordt dit traject zeer binnenkort afgerond en wordt de richtlijn gepubliceerd. Voor SKMS is dit project reeds per 1 maart 2012 afgesloten. Herziening richtlijn IC (start 1 juni 2010) Ook deze richtlijn bevindt zich in de autorisatiefase. Onlangs is een concept versie aangeboden, die u kunt inzien op de NVA-website (item richtlijnen). Omdat reeds een verlenging is toegewezen, is dit traject voor SKMS per 1 april 2013 definitief afgesloten. Ontwikkeling richtlijn Postoperatief traject (start 1 september 2010) Deze richtlijn is een initiatief van de NVA en de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde. Momenteel worden de commentaren op de conceptrichtlijn verwerkt in de definitieve versie van de richtlijn, die vervolgens aan de betrokken verenigingen zal worden aangeboden ter autorisatie. Dit laatste zal nog in 2013 geschieden. Formeel eindigt dit project op 1 januari 2013 en is er geen verlenging meer mogelijk Herziening richtlijn Postoperatieve pijn (start 1 oktober 2010) Deze NVA-richtlijn bevindt zich in de afrondende fase. Dat betekent dat momenteel de commentaren op de conceptrichtlijn worden verwerkt in een richtlijn die ter autorisatie aan betrokken verenigingen zal worden aangeboden. Dit gebeurt binnenkort. Voor SKMS is dit project al afgelopen. Herziening richtlijn Neuraxisblokkade en antistolling (start 15 september 2011) De ontwikkeling van deze richtlijn is later van start gegaan dan gepland en wordt enigszins vertraagd door de invoering van nieuwe orale antistollingsmiddelen. Inmiddels is verlenging overeengekomen tot uiterlijk 31 december Nieuw model kwaliteitsvisitatie (start 1 april 2011) Het conceptmodel kwaliteitsvisitatie is gereed. Momenteel worden pilots uitgevoerd in de vorm van schaduwvragenlijsten. Onderdeel van dit model is de invoering van nieuwe beroepsnormen; deze worden in april voorgelegd aan de Ledenraad. Formeel loopt dit project tot 1 april 2013, maar er zal verlenging (met zes maanden) worden aangevraagd om ook de praktische uitwerking (zoals rapportage) binnen het project te kunnen uitvoeren. Uniformering richtlijnen anesthesiologie (start 1 oktober 2011) Binnen dit project onderzoekt een projectgroep de eenduidigheid en contradicties binnen bestaande richtlijnen van de NVA. Indien grote tegenstrijdigheden worden gevonden, zullen deze binnen het project worden benoemd en aangepast. Oorspronkelijk zou dit project binnen een jaar worden afgerond, maar gezien de voortgang is halverwege het jaar een verlenging tot 1 juli 2013 overeengekomen. de anesthesioloog

12 Budget-impactanalyse standpunt PACU (start 1 november 2011) De feitelijke uitvoering van dit project is pas in het najaar van 2012 gestart. Momenteel contracteert een projectgroep een externe partij die de BIA zal uitvoeren. De oplevering van het project vindt uiterlijk 1 november 2013 plaats. Ontwikkeling richtlijn Off-labelgebruik anesthetica (start 1 januari 2012) Deze richtlijnontwikkeling verloopt volgens plan en de richtlijn zal uiterlijk 31 december 2013 worden opgeleverd. Voor de zomer zal een concept versie beschikbaar zijn. Ontwikkeling richtlijn Anesthesie bij kinderen (start 1 oktober 2012) Binnenkort start de samenstelling van de werkgroep die deze richtlijn zal ontwikkelen. Budget-impactanalyse richtlijn Sedatie buiten OK (start 1 september 2012) Binnen dit project worden de financiële consequenties van het implementeren van de richtlijn Sedatie buiten de OK in kaart gebracht. SEO construeert momenteel het model aan de hand van interviews en overleggen met de projectgroep. Naar verwachting zal het resultaat in het voorjaar van 2013 beschikbaar komen. Omdat het project formeel op 1 april 2013 zou zijn afgerond, is hier mogelijk een verlenging noodzakelijk 12 de anesthesioloog

13 DOWNLOAD NU DE NVA APP: ALLEEN VOOR LEDEN Alle NVA congressen overzichtelijk op een rij. Met informatie over sprekers, sessies en de mogelijkheid om uw eigen programma samen te stellen door een koppeling met uw agenda Het laatste (verenigings)nieuws gelijk in beeld. Maak gebruik van de mogelijkheid om push berichten te ontvangen (alleen IOS gebruikers). Altijd en overal de up-to-date kwaliteitsdocumenten voor handen. Snel aanmelden voor een examen of cursus is nu mogelijk door een helder overzicht van alle data en een link naar het aanmeldformulier. de anesthesioloog

14 Geschiedenis Wie is Isha? Marten van Wijhe, Commissie Geschiedenis van de Anesthesiologie Isha is geen meisjesnaam, maar de afkorting van het International Symposium on the History of Anesthesia, dat sinds 1981 iedere vier jaar ergens ter wereld wordt gehouden. Na Rotterdam, Londen, Hamburg, Atlanta, Santiago, Cambridge en Iraklion was dit keer Sydney de gastheer. De Australisch - Nieuw-Zeelandse collegae hebben hun beste beentje voorgezet om de honderdvijftig deelnemers, waaronder de zeer krasse John Severinghaus, te ontvangen. Net als in Engeland gebruikelijk is, konden we overnachten in een college, aangezien de studenten hun kamers leeg geruimd hadden voor de zomervakantie. Hans Pöll (l) en Marten van Wijhe (r) Het symposium werd gehouden in de zalen van de diergeneeskundefaculteit, op het immens grote terrein van Sydney University. Het inmiddels niet meer te hete, mooie zomerweer was een welkome afwisseling met de Hollandse wintertoestanden. De voordrachten, door beroepshistorici, amateurhistorici (waaronder wijzelf), assistenten en studenten van zowel geneeskunde- als geschiedenisopleidingen waren, zoals gewoonlijk, van hoog niveau. Gelukkig waren er slechts twee parallelsessies, zodat het kiezen niet nog moeilijker werd. Men noemde drie belangrijke redenen om in de opleiding tot arts en tot anesthesioloog meer aandacht te besteden aan historie: om te begrijpen hoe de wetenschap vordert en om te leren van vroegere fouten en ethische wantoestanden. Begrijpelijkerwijs was er veel aandacht voor de Australische pioniers en de ontwikkelingen op hun continent. Van Nederlandse zijde waren er voordrachten van Jan Hofland over de publiciteit in de lekenpers rond de verbreiding van de anesthesie na de introductie in 1846, van Hans Pöll over de abusievelijke visies op de houding van Duitse en Britse chirurgen ten aanzien van anesthesie in het interbellum en van Marten van Wijhe over wat er in de Nederlandse letterkunde over anesthesie en pijn te vinden is. Wat we ook leerden: sla uitnodigingen om uw ervaringen te vertellen na uw tachtigste af, tenzij u Severinghaus heet. Na het symposium, georganiseerd door de anesthesie Society, was er nog een satellietsymposium georganiseerd door het Royal College. De Society heeft beroepsbelangen als taak, het College doet de registratie en accreditatie. Het college resideert in een prachtig negentiende-eeuws pand in Melbourne, waaraan een kantoor van vijf verdiepingen is vast gebouwd. In dit pand is het Geoffrey Kaye anesthesiemuseum gevestigd. Duizend kilometer is voor Australiërs geen probleem; zo'n honderd deelnemers luisterden drie dagen later naar voordrachten over lokale ontwikkelingen en kregen een rondleiding langs zes medische, wetenschappelijke en kunstmusea van de Universiteit van Melbourne. De voordracht van Hans en Marten over het mondelinge geschiedenis (oral history)-project van onze geschiedeniskring was een groot succes. Al met al was het Isha de verre reis meer dan waard, waarbij de spontane gastvrijheid van de Australische collegae ons nog lang bij zal blijven. In 2017 gaan we naar Boston, ook u bent er van harte welkom De Commissie Geschiedenis is omgevormd tot de Kring Geschiedenis. Heeft u belangstelling voor de geschiedenis van de anesthesiologie en wilt u betrokken zijn bij de activiteiten die wij organiseren? Neemt u dan contact op met Hans Pöll (secretaris): NVA@anesthesiologie.nl t.a.v. Hans Pöll 14 de anesthesioloog

15 10e WETENSCHAPSDAG 19 en 20 september 2013 FIGI ZEIST Celebration of science 19 september: workshops en sessies voor jonge onderzoekers 20 september: 10e Wetenschapsdag Deadline indienen abstracts: maandag 3 juni voor uur Kijk op wetenschapsdag of scan de QR-code de anesthesioloog

16 Juridisch Behandeling staken op basis van schriftelijke wilsverklaring van een patiënt Eva Koetsier & Ludmilla Garmers, Juridische Commissie Als anesthesioloog-intensivist kunt u te maken krijgen met de familie van een patiënt die het niet eens is met de behandeling. Een voorbeeld is dat familieleden eisen dat u de behandeling van een patiënt staakt, omdat dit volgens hen de wens zou zijn van de patiënt. Dit was het geval bij een casus waarover het Centraal Tuchtcollege besloot op 22 januari jongstleden. In deze casus stemde een patiënt met een exacerbatie COPD pas in om naar het ziekenhuis te worden vervoerd nadat ze een verklaring en volmacht had getekend. De verklaring bestond uit een euthanasieverzoek en de verklaring, kort samengevat, dat wanneer zij in een toestand zou komen te verkeren waarin zij ondraaglijk en uitzichtloos zou lijden, zij de toestemming weigerde voor medische behandelingen, waaronder levensverlengende medische handelingen met uitzondering van zuiver palliatieve pijnbestrijding (hierna het behandelverbod ). In de volmacht wees patiënte haar dochter aan als gevolmachtigde inzake medische beslissingen. In het ziekenhuis verslechterde de toestand van patiënte en werd in verband met een totale respiratoire insufficiëntie in overleg met de familie besloten tot opname op de IC-afdeling en tot beademing. Van tevoren werd afgesproken De bedoeling van de patiënt, en meer in het bijzonder een voor de patiënt niet aanvaardbare kwaliteit van leven, zal moeten worden vastgesteld geen eindeloze beademingsduur in te gaan.op de IC-afdeling ontstond bij het oplijnen en de intubatie van patiënte een pneumothorax, waarvoor een drain werd geplaatst. Drie dagen na het starten van de beademing eiste de dochter dat de behandeling van patiënte werd gestaakt. Op dat moment was patiënte niet meer in staat haar wil te verklaren. Het verzoek de behandeling te staken werd niet ingewilligd door de behandeld intensivist. Twee dagen later werd na multidisciplinair overleg besloten dat behandeling zinloos was en werd in overleg met de familie de behandeling gestaakt. Patiënte overleed een aantal uur later. De dochter van patiënte diende later een klacht in bij het Regionaal Tuchtcollege. De klacht luidde onder andere dat de intensivist geen gehoor had gegeven aan de wens van patiënte tot niet behandelen. Het Regionaal Tuchtcollege oordeelde in eerste instantie dat de arts de behandeling inderdaad eerder had moeten staken. Volgens dit college richtte de arts zich op het al dan niet zinvol zijn van de behandeling, terwijl de wil van patiënte leidend had moeten zijn. Tevens meende dit college dat de arts onvoldoende voortvarend was geweest bij het achterhalen van de wil van de patiënte. Het Centraal Tuchtcollege oordeelde echter dat de intensivist niet in strijd had gehandeld met hetgeen van hem verwacht mocht worden. Dit tuchtcollege bepaalde dat een schriftelijk behandelverbod als wilsuiting van een patiënt door de arts serieus moet worden genomen. Volgens het college moet ervan uit worden gegaan dat hierin de actuele wil van de patiënt is uitgedrukt. Alleen indien de arts redenen heeft daaraan te twijfelen op grond van concrete aanwijzingen, zal hij moeten nagaan of het behandelverbod overeenstemt met de wil van de patiënt. Twijfels kunnen bijvoorbeeld ontstaan naar aanleiding van de ouderdom van de verklaring of de verstandelijke vermogens van de patiënt ten tijde van het tekenen van de verklaring. Verder zal de arts moeten onderzoeken in hoeverre zich een toestand voordoet zoals in het behandelverbod omschreven. De bedoeling van de patiënt, en meer in het bijzonder een voor de patiënt niet aanvaardbare kwaliteit van leven, zal moeten worden vastgesteld. Daarna moet de arts nog beoordelen of de behandeling van de patiënt naar verwachting binnen een aanvaardbare termijn zal leiden tot een verbetering van de toestand van de patiënt. Alleen dan mag de arts aannemen dat de patiënt zou hebben ingestemd met de behandeling en mag de arts nalaten gevolg te geven aan het verzoek de behandeling te staken. 16 de anesthesioloog

17 afbeelding: Shutterstock.com Volgens de intensivist verdiende de behandeling van patiënte als gevolg van de opgetreden complicatie (pneumothorax) meer tijd dan drie dagen. Naar zijn mening bestond er tevens een reële verwachting dat patiënte dankzij de behandeling door de opgetreden acute situatie heen zou komen. Hij achtte voortijdig afbreken van de behandeling in strijd met de zorg die hij als goed hulpverlener in acht moest nemen. Verder heeft hij diverse personen benaderd met de vraag hoe te handelen en wat patiënte zou hebben gewenst. Het Centraal Tuchtcollege achtte hierbij van doorslaggevend belang dat er geen sprake was van een zodanig spoedeisende situatie dat direct ingrijpen genoodzaakt was. Patiënte was immers sterk gesedeerd en het was niet aannemelijk dat zij in deze toestand ernstig leed. Aangezien het staken van de behandeling onomkeerbaar was, achtte het college het niet onredelijk dat de arts een korte periode de tijd nam om te bezien of de behandeling het beoogde effect had en om de wens van patiënte voor zover mogelijk te achterhalen. Conclusie Bij het staken van therapie moet een schriftelijk behandelverbod als wilsuiting van de (inmiddels) wilsonbekwame patiënt leidend zijn. De eigen verantwoordelijkheid van de arts voor de zorg die hij als goed hulpverlener moet bieden, doet daar niet aan af. De arts moet echter wel trachten het doel van het behandelverbod en de wens van de patiënt, voor zover mogelijk, te achterhalen. Zodra deze duidelijk zijn en er zich een toestand voordoet als omschreven in het behandelverbod, moet aan de wens van de patiënt worden voldaan Uitspraak Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg, zaaknr. C , YG2608 ( Ludmilla Garmers Jurist en anesthesioloog Eva Koetsier Jurist en anesthesioloog de anesthesioloog

18 Nieuwsberichten De afgelopen periode zijn via de NVA app en via ingen korte nieuwsberichten verstuurd. Hieronder een selectie uit de nieuwsberichten die we de afgelopen twee maanden hebben verstuurd. Transparantieregister Zorg binnenkort online Iedere arts krijgt vanaf begin 2013 te maken met het Transparantieregister Zorg. Het register biedt inzicht in de financiële relaties tussen artsen en farmaceutische bedrijven. Zie het als een kans om je banden met de farmaceutische industrie toe te lichten aan het publiek, zegt Frederik Schutte van de Stichting Code Geneesmiddelenreclame (CGR). Meer informatie treft u op de website van de KNMG of scan de QR code. ZonMw kennisagenda: Op weg naar betere palliatieve zorg ZonMw heeft in kaart gebracht op welke thema s onderzoek, ontwikkeling en innovatie nodig is om de palliatieve zorg verder te verbeteren. Dit is beschreven in de kennisagenda Op weg naar betere palliatieve zorg.. Meer informatie treft u op de website van ZonMw of scan de QR code Medisch Contact: Zorgconcentratie heeft grote impact op aios Concentratie van zorg is in volle gang. Maar wat betekent dat eigenlijk voor de opleiding van medisch specialisten? Naar aanleiding van een conferentie van de OMS zetten Lise Rijnierse en Joep Dörr de consequenties uiteen. Meer informatie treft u op site van Medisch Contact of scan de QR code 18 de anesthesioloog

19 Wat verder ter... Wat verder ter tafel komt Promoties 7 september 2012 M. van Iterson, Universiteit van Amsterdam Functional hetrogeneity of oxygen supply with blood and hemoglobin-based oygen carriers in porcine models of hemorrhagic shock 11 januari 2013 R.V. Immink, Universiteit van Amsterdam Cerebral Autoregulation - From Minutes to Seconds- 14 maart 2013 B.J. Lichtenbelt, Universiteit Leiden PK-PD Modeling of the interaction of Propofol and Midazolam Implementation and Future Perspectives Overleden November 2012 dhr. N.I.I. Wright Op 81 jarige leeftijd bij leven werkzaam in het Ignatius Breda Oktober 2012 mw. I. Milojevic Op 61 jarige leeftijd bij leven werkzaam in het Waterland Ziekenhuis 2012 Dhr. E. van Zelm Op 78 jarige leeftijd, bij leven werkzaam in het Sint Clara in Rotterdam 3 maart 2013 Dhr. K.H. Kho Op 65 jarige leeftijd, bij leven werkzaam in het Vlietland ziekenhuis te Schiedam. NVA IC-heidag Op 15 januari vond een NVA-heidag plaats waarin de toekomst van de opleiding Intensive Care centraal stond. Doel van deze dag was te komen tot gezamenlijk gedragen uitgangspunten over verbeteringen in de opleiding in algemene zin, en in het opleidingstraject tot anesthesioloog-intensivist in het bijzonder. Hiermee gaf het bestuur een eerste aanzet tot het ontwikkelen van een langere termijnvisie die leidend zal zijn bij het opstellen van het nieuwe opleidingsbesluit. Een nog in te richten projectgroep zal deze visie verder uitwerken. Als onderdeel hiervan zal een subwerkgroep het IC-traject verder uitwerken. Oproep De Commissie Geschiedenis is omgevormd tot de Kring Geschiedenis. Heeft u belangstelling voor de geschiedenis van de anesthesiologie en wilt u betrokken zijn bij de activiteiten die wij organiseren? Neemt u dan contact op met Hans Pöll (secretaris) via het bureau van de NVA: nva@anesthesiologie.nl. de anesthesioloog

20 NVA kalender kalender De volledige congreskalender en meer informatie over de hieronder genoemde congressen en bijeenkomsten vindt u op de NVA-website 22 maart Nascholingsprogramma pijngeneeskunde maart Refresher Course Obstetrische Anesthesie Leuven 6 april Sectie Urgentiegeneeskunde: 3e Masterclass Brandwonden AMC mei SKA Zomercongres Papendal Arnhem mei Anesthesiologendagen MECC Maastricht Telefoon Algemeen nummer Marloes van Grotel Directeur Martine Teeuwisse Directiesecretaresse Ledenadministratie september Wetenschapsdag 2013 FIGI, Zeist 7-8 nov Sectie Cardio NVA/ Ned. Verening voor Toraxchirurgen De Reehorst, Ede 7 december Pijndagen Brugge Hans van Breugel Beleidsmedewerker Kwaliteit Commissie Kwaliteit Ronald Hortensius Beleidsmedewerker Opleiding Concilium Anaesthesiologicum Commissie Wetenschap Sandra Gijtenbeek Communicatiemedewerker Marga Verstoep Bureaumedewerker CCA, Opleidingsvisitaties Marjolein Swinkels Bureaumedewerker Financiële administratie, Kwaliteitsvisitaties Esmiralda nijenhuis Bureaumedewerker Liesbet Stobbe Bureaumedewerker de anesthesioloog