DISCRETIONAIRE RUIMTE BIJ DE BELGISCHE LOKALE POLITIE

Transcriptie

1 DISCRETIONAIRE RUIMTE BIJ DE BELGISCHE LOKALE POLITIE Een explorerend, kwalitatief onderzoek naar uitvoeringswerk in de frontlijn Fien Promotor: Prof. Dr. Paul Ponsaers Co-promotor: Prof. Dr. Marleen Easton Opzet Methodologie Resultaten Besluit

2 Onderzoeksvragen 1.De betekenis van discretionaire ruimte voor de Belgische politiepraktijk 2.De invulling van de discretionaire ruimte op het terrein 3.De doorwerking van discretionaire ruimte binnen de praktijk van vrijheidsberoving Politiekorps 1 1 Politiekorps 2 2 > 500 uren inspecteur inspecteur inspecteur inspecteur observatie inspecteur inspecteur 3 3 4

3 Resultaten Discretionaire ruimte manifesteert zich op verschillende niveaus Spanningsvelden genereren (morele) dilemma s Beslissingen zijn uitkomst van synergetische inwerking van Organisatorische, Culturele, Situationele, Persoonsgebonden elementen Uiteenlopend handelingsrepertoire Inzoomen op microniveau: casussen rond vrijheidsberoving Dwang = moreel ambigu aspect van politiewerk Vrijheidsberoving als ultieme vorm van dwang: Verschillende finaliteiten verschillende modaliteiten Ingrijpend karakter Stringent formeel kader Positie van eerste vaststellers op het terrein: Unieke informatiepositie: ogen en oren van de organisatie Onzichtbare keuzemomenten Krachtdadig optreden Gate-keeper-functie toeleveraar arresthuizen

4 1. Interpretatie van de feiten 2. Sequentie van het handelen 3. Noodzaak tot het toepassen van dwang? Voorbeeld casus De meldkamer belt jou en je collega met de vraag eens een kijkje te gaan nemen bij de familie Peeters. De buren alarmeerden de politie omdat ze weer eens luid geschreeuw hoorden. Het gezin Peeters is jullie niet onbekend. Rudy, de man van het gezin, staat bij jullie gekend voor partnergeweld. Zijn vrouw Chantal, is al herhaaldelijk het slachtoffer geweest van zijn agressie. Bij aankomst op het adres doet een beschonken Rudy open. Op verzoek van jullie om te worden binnengelaten, wordt jullie de toegang ontzegd. Op de achtergrond vangen jullie een blik op van een toegetakelde Chantal. Als jullie haar vragen wat er precies gaande is, snikt ze dat er niks aan de hand is. In het verleden heeft Chantal onder druk van haar buurvrouw beslist klacht neer te leggen bij de politie, maar deze wilde ze nadien steeds intrekken.

5 Bevindingen casusonderzoek IFG Verschillende interpretaties van voorval IFG, twist, melding ~ ernst van uiterlijk waarneembare schade ~ werkdruk ~ terreinervaring (lethargie) ~ geloof in doeltreffendheid tussenkomst (anticiperen op beslissingen van andere ketenspelers) sequentie van handelen is allesbehalve eenvormig Op eigen initiatief deur instampen versus systeem paraplu Van vaststellen en doorrijden tot eliminatie geweldpleger/slachtoffer µ Geen unanimiteit in relatie tot noodzaak tot uitoefenen van dwang - A.g.v. zeer veel concurrerende logica s Grote voorkeur voor bestuurlijke oplossing 9 Citaten over praktijk van vrijheidsberoving Op het terrein zijn wij onze eigen rechter Papier is gewillig We gaan van een bagatel geen Assisenzaak maken Alles is grijs

6 Transversale bevindingen vrijheidsberoving Sterk bewustzijn van eigen mogelijkheden tot sturing Complexe constructie van de werkelijkheid Belang van attitude en vrijwillige medewerking burger Notie verdacht + Omstandigheden van tijd en plaats ~ eigen morele kompas Buitenwettelijke factoren doorkruisen besluitvorming Belang van situationele, organisatorische en persoonsgebonden invloeden Strategieën PV als machtigste wapen Anticiperen op potentiële beslissing leidinggevende of magistraat Onduidelijkheid over reikwijdte van mandaat Geen besef start eigenlijke vrijheidsberoving Wettelijke spelregels leiden niet tot inperking handelingsruimte 11 Reflecties Frequentie van dwangtoepassing: regel of uitzondering? Van dagelijkse kost tot uitzonderingsmaatregel Grote interindividuele variatie Legitimatie van dwangtoepassing: een kwestie van aanvoelen - Alles is grijs - Discrepantie basiskader leidinggevenden - First act then think strategie - Oneigenlijke toepassing van de bestuurlijke aanhouding? Implicaties in termen van sturing en uitvoering in termen van risico s op schendingen van individuele rechten en vrijheden voor politiepraktijk op basiskaderniveau

7 Besluit Mythe van full enforcement Stuurbaarheid basiskader? Fien