Diervoeders Kwantitatieve bepaling van arseen, cadmium, lood en selenium met ICP-OES na klassieke ontsluiting

Transcriptie

1 Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Bestuur Laboratoria - FLVVG MET-FLVVG-072 Diervoeders Kwantitatieve bepaling van arseen, cadmium, lood en selenium met Versie 01 Datum van toepassing Opgesteld door : Rik Baes, laborant AC Nazicht door : Vanessa Schotte, industrieel ingenieur, Goedkeuring vrijgave door : Inge Van Hauteghem, sectieverantwoordelijke AC, Beheer & locatie geldende versie : Dienst KVM; Centrale server Bestuur Laboratoria Bestemmelingen : Bevoegde analisten AC Trefwoorden : Arseen, cadmium, lood, selenium, ICP-OES, diervoeders

2 Overzicht wijzigingen Herziening door/datum* Reden van herziening Tekstdeel/draagwijdte van de herziening * Het verschil tussen de huidige datum en de laatste herziening mag niet meer dan 5 jaar bedragen. Wijzigingen ten opzichte van de vorige versie worden gemarkeerd in rood. Indien omwille van de omvang van de wijzigingen, de tekst door gebruik van markeringen niet meer leesbaar wordt, wordt de markering van wijzigingen weggelaten in de nieuwe versie. Dit wordt vermeld in de historiek van het document. LAB I-MET-FLVVG-072-v doc-2/17

3 INHOUDSTABEL 1 DOEL TOEPASSINGSGEBIED WETTELIJKE EN NORMATIEVE DOCUMENTEN DEFINITIES EN AFKORTINGEN DEFINITIES AFKORTINGEN PRINCIPE PRESTATIEKENMERKEN VEILIGHEIDSVOORSCHRIFTEN EN BIJZONDERE MAATREGELEN REAGENTIA EN HULPSTOFFEN REAGENTIA HULPSTOFFEN TOESTELLEN WERKWIJZE BEREIDING VAN HET ANALYSEMONSTER KLASSIEKE DIGESTIE Procedureblanco Eerstelijnscontrole BEPALING VAN DE CONCENTRATIE IN HET EXTRACT MET ICP-OES Algemeen ICP-OES Meten van de extracten met ICP-OES KWALITEITSCONTROLE PROCEDUREBLANCO CONTROLE VAN CONTAMINATIE DOOR MEMORY EFFECT BIJ DE METING MET ICP-OES CONTROLE OP DRIFT TIJDENS DE METING MET ICP-OES CONTROLE VAN DE PERFORMANTIE VAN DE ICP-OES LINEARITEIT CONTROLE VAN DE ZELFGEMAAKTE STANDAARDOPLOSSINGEN EERSTELIJNSCONTROLE Evaluatie van het gemiddelde van de eerstelijnscontrole Gevolg evaluatie eerstelijnscontrole voor de meetreeks BEREKENING EN RAPPORTERING ICP-OES RAPPORT REGISTRATIE KWALITEITSCONTROLE Registratie van de resultaten van de procedureblanco Registratie contaminatie door memory effect Registratie controle op drift Registratie controle van de performantie van de ICP-OES Registratie lineariteit Registratie controle van de zelfgemaakte standaarden Registratie van de resultaten van de eerstelijnscontrole RESULTATEN VAN DE ANALYSESTALEN LAB I-MET-FLVVG-072-v doc-3/17

4 Berekening van de resultaten van de analysestalen en eerstelijnscontrolestalen Registratie analysegegevens Evaluatie van de resultaten Rapportering van de analyseresultaten VERWIJZING NAAR BIJHORENDE PROCEDURES, INSTRUCTIES, DOCUMENTEN, FORMULIEREN OF LIJSTEN LAB I-MET-FLVVG-072-v doc-4/17

5 1 Doel Dit voorschrift beschrijft de methode voor de kwantitatieve bepaling van arseen, cadmium, lood en selenium in diervoeders met ICP-OES (Inductively Coupled Plasma - Optical Emission Spectrometry) na klassieke ontsluiting met salpeterzuur. 2 Toepassingsgebied De methode is van toepassing op alle diervoeders waarop de analyse van cadmium en/of lood is gevraagd en op minerale diervoeders (type aanvullende diervoeders, minerale mengsels en voormengsels) waarop de analyse van arseen en/of selenium is gevraagd. De bepaalbaarheidsgrenzen en de matrices van toepassing van de methode per element zijn opgesomd in Tabel 1. Tabel 1 : Overzicht bepaalbaarheidsgrenzen en toepassingsgebied voor As, Cd, Pb en Se in diervoeders met Element I-MET LOQ in de meetoplossing (µg/l) LOQ (mg/kg) Toepassingsgebied As 072As 30 3 Minerale diervoeders Cd 072Cd 1,5 0,15 Diervoeders Pb 072Pb 20 2 Diervoeders Element I-MET LOQ in de meetoplossing (mg/l) LOQ (mg/kg) Toepassingsgebied Se 072Se 0,025 2,5 Minerale diervoeders 3 Wettelijke en normatieve documenten De methode is afgeleid van EN15510:2007 Animal feeding stuffs Determination of Ca, Na, P, Mg, K, Fe, Zn, Cu, Mn, Co, Mo, As, Pb and Cd by ICP-OES. De extractie zoals beschreven voor As, Pb en Cd wordt ook gevolgd voor Se. EN16159:2012: Animal feeding stuffs Determination of selenium by hydride generation atomic absorption spectrometry (HGAAS) after microwave pressure digestion (Extraction with 65 % nitric acid and 30 % hydrogen peroxide). Richtlijn 2002/32/EG van het Europees Parlement en de Raad van 7 mei 2002 inzake ongewenste stoffen in diervoeding. Verordening (EU) Nr. 574/2011 VAN DE COMMISSIE van 16 juni 2011 tot wijziging van bijlage I bij Richtlijn 2002/32/EG van het Europees Parlement en de Raad wat betreft de maximumgehalten voor nitriet, melamine, Ambrosia spp. en versleping van bepaalde coccidiostatica en histomonostatica en tot consolidering van de bijlagen I en II. LAB I-MET-FLVVG-072-v doc-5/17

6 4 Definities en afkortingen 4.1 Definities Definitie Origine Verklaring Bereid of geprepareerd monster FLVVG monster dat één of meerdere bewerkingen zoals malen, zeven, homogeniseren, drogen,... heeft ondergaan na ontvangst door het laboratorium. Diervoeders Richtlijn 2002/32/EG producten van plantaardige of dierlijke oorsprong in natuurlijke staat, vers of verduurzaamd, en de afgeleide producten van de industriële verwerking ervan, alsmede organische en anorganische stoffen, al dan niet gemengd, met of zonder toevoegingsmiddelen, en bestemd voor vervoedering. 4.2 Afkortingen Afkorting Origine Betekenis EN - European Norm ICP-OES - Inductively Coupled Plasma Optical Emission Spectrometry 5 Principe In de extracten bekomen na klassieke ontsluiting door koken in verdund salpeterzuur, wordt het gehalte arseen, cadmium, lood en/of selenium gemeten met ICP-OES. 6 Prestatiekenmerken Voor de prestatiekenmerken van de methode wordt verwezen naar het validatiedossier. 7 Veiligheidsvoorschriften en bijzondere maatregelen - Kook zure oplossingen in een trekkast. - Vermijd contact van huid en ogen met salpeterzuur. Salpeterzuur is toxisch. - Respecteer de veiligheidsvoorschriften voor werken met ICP-OES. 8 Reagentia en hulpstoffen Verwijzingen naar een product en/of fabrikant dienen enkel ter informatie en identificatie en houdt geen uitsluiting in van andere producten en/of fabrikanten die mogelijk ook voldoen. Deze verwijzingen dienen om vergissingen te vermijden en het uitvoeren van bestellingen te LAB I-MET-FLVVG-072-v doc-6/17

7 vereenvoudigen. De in de procedure vermelde reagentia en apparatuur kunnen aldus door materiaal van minstens evenwaardige kwaliteit worden vervangen. 8.1 Reagentia Gebruik uitsluitend reagentia van erkende analytische zuiverheid en water met zuiverheid type 2 of gedemineraliseerd water Gedemineraliseerd water (PA 0) HNO 3 1:1 (D 1) Stockoplossing van 1 mg As/ml (PA 628 = ) Stockoplossing van 1 mg Cd/ml (PA 626 = ) Stockoplossing van 1 mg Pb/ml (PA 627 = ) Stockoplossing van 1 mg Se/ml (PA 623 = ) De stockoplossingen t.e.m worden bewaard bij kamertemperatuur in lokaal Tussenoplossing 10 mg/l As, Cd, Pb en 100 mg/l Se Bereiding: Breng in een maatkolf van 50 ml (8.2.1): - 0,5 ml stockoplossing van 1 mg As/ml (8.1.3), - 0,5 ml stockoplossing van 1 mg Cd/ml (8.1.4), - 0,5 ml stockoplossing van 1 mg Pb/ml (8.1.5), - 5 ml stockoplossing van 1 mg Se/ml (8.1.6). Leng aan met gedemineraliseerd water (8.1.1) tot de maatstreep Blanco ijkoplossing (5 % HNO 3 ) Bereiding: Breng in een maatkolf van 1000 ml (8.2.1): ml HNO 3 1:1 (8.1.2). Leng aan met gedemineraliseerd water (8.1.1) tot de maatstreep. gebruiksklare blanco-oplossing Calib Blank in 5 % HNO Standaard 1 in 5 % v/v HNO 3 (100 µg/l As, Cd, Pb en 1 mg/l Se) Bereiding: Breng in een maatkolf van 250 ml (8.2.1): - 2,5 ml standaard tussenoplossing (8.1.7), - voeg 40 ml HNO 3 1:1 (8.1.2) toe. Leng aan met gedemineraliseerd water (8.1.1) tot de maatstreep Standaard 2 in 5 % v/v HNO 3 (200 µg/l As, Cd, Pb en 2 mg/l Se) Bereiding: Breng in een maatkolf van 500 ml (8.2.1): - 10 ml standaard tussenoplossing (8.1.7), - voeg 80 ml HNO 3 1:1 (8.1.2) toe. Leng aan met gedemineraliseerd water (8.1.1) tot de maatstreep Standaard 3 in 5 % v/v HNO 3 (400 µg/l As, Cd, Pb en 4 mg/l Se) Bereiding: Breng in een maatkolf van 250 ml (8.2.1): - 10 ml standaard tussenoplossing (8.1.7), - voeg 40 ml HNO 3 1:1 (8.1.2) toe. Leng aan met gedemineraliseerd water (8.1.1) tot de maatstreep. LAB I-MET-FLVVG-072-v doc-7/17

8 Gecertificeerde referentieoplossing Standard multi-element 20 mg/l As, Cd, Pb en 200 mg/l Se in 5 % v/v HNO 3 (SCP) Controleoplossing voor ijklijn (100 keer verdund) Standard multi-element 200 µg/l As, Cd, Pb en 2 mg/l Se in 5 % v/v HNO 3 Bereiding: 1 ml aangekochte gecertificeerde referentieoplossing (8.1.12) in maatkolf van 100 ml (8.2.1) brengen en aanlengen tot 100 ml met de blanco oplossing (8.1.8) HNO 3 suprapur: Nitric Acid % (massafractie) J.T. Baker (PA 807= ) Spoeloplossing verdund HNO 3 voor ICP-OES Bereiding: 28 ml HNO 3 suprapur (8.1.14) in maatkolf van 1000 ml (8.2.1) brengen en aanlengen tot 1000 ml met gedemineraliseerd water (8.1.1). Voor de bereiding van de reagentia met D-nummer wordt verwezen naar de LAB 22 L 43 : D-nummers AC die bewaard wordt in de gang tegenover het weeglokaal De houdbaarheid van zelfbereide oplossingen, indien dit niet expliciet vermeld wordt, is 1 jaar bij kamertemperatuur. De geschiktheid van de gebruikte oplossingen, buffers en standaardoplossingen wordt nagegaan aan de hand van ingebouwde borgingspunten en lange-termijnvalidatie. Indien hieraan voldaan wordt, wijst dit op de aanvaardbaarheid van deze reagentia en toont dit eveneens aan dat de kwaliteit van de analyse gewaarborgd blijft. 8.2 Hulpstoffen Maatkolven met slijpstuk van 50 ml, 100 ml, 250 ml en 1000 ml met bijpassende plastic of glazen stop Micropipetten met passende tips (Micropipetten, LAB 22-I-LOG-AC 5) Plastic proefbuisjes van 10 ml met bijpassende dop Falcon buizen van 50 ml 9 Toestellen 9.1. ICP-OES (A ICP-OES 2 ; LAB 22-I-LOG-AC 33) 10 Werkwijze 10.1 Bereiding van het analysemonster De analysemonsters en de controlemonsters worden bereid volgens de procedure beschreven in LAB I-MET-FLVVG 167 : Monstervoorbereiding van diervoeders en meststoffen Klassieke digestie De analysemonsters en de controlemonsters worden ontsloten volgens de procedure beschreven in LAB I-MET-FLVVG 064 : Bepaling van metalen Klassieke digestie. LAB I-MET-FLVVG-072-v doc-8/17

9 Procedureblanco Per reeks wordt een procedureblanco in het enkel meegenomen. De procedureblanco wordt behandeld zoals beschreven in LAB I-MET-FLVVG 064 : Bepaling van metalen Klassieke digestie Eerstelijnscontrole Bij elke meetreeks wordt een eerstelijnscontrolemonster in tweevoud meegenomen Bepaling van de concentratie in het extract met ICP-OES Algemeen Het gehalte As, Cd, Pb en Se in de bekomen extracten wordt gemeten met ICP-OES (9.1) met de methode As-Cd-Pb-Se-voeders. De ijklijn voor deze elementen wordt geconstrueerd met een blanco en 3 standaardoplossingen met concentraties van respectievelijk 0, 100, 200 en 400 µg/l As, Cd en Pb en 0, 1, 2 en 4 mg/l Se (8.1.8 tot ). In de methode is geprogrammeerd dat de blanco ijkoplossing (8.1.8) nogmaals gemeten wordt als Reagent blank die wordt gebruikt voor correctie van de resultaten voor de blanco. De Reagent blank wordt direct na de hoogste standaard gemeten. Na het meten van de standaardreeks, worden de stalen gemeten. De procedureblanco wordt gewoon als staal gemeten en achteraf beoordeeld (zie 11.1). Telkens na maximum 6 oplossingen en op het einde van de meetreeks wordt standaard 2 (8.1.10) hermeten als staal (Re-standaard heeft geen effect op de ijklijn) om het toestel te controleren op drift. Ter afsluiting van de analyse wordt de blanco (8.1.8) nogmaals gemeten. Het resultaat van een monster is het gemiddelde resultaat bekomen uit de duplo bepaling van het monster en berekend zoals omschreven in LAB I-MET-072 D03 : Bijlage 3 : Berekening van het gemiddelde ICP-OES De volledige lijst met instellingen van de methode As-Cd-Pb-Se-voeders is opgenomen in LAB I-MET-072 D02 : Bijlage 2 : Methode As-Cd-Pb-Se-voeders. As, Cd en Pb worden axiaal gemeten, Se wordt radiaal gemeten. Tabel 2 geeft weer bij welke spectraallijnen de elementen worden gemeten. De spectraallijnen werden geselecteerd a.d.h.v. instructies van de fabrikant van de ICP-OES (9.1). Tabel 2. Spectraallijnen opgenomen in de methode As-Cd-Pb-Se-voeders Element Golflengte Positie t.o.v. toorts Opmerking As Axiaal Cd Axiaal Primaire golflengte Axiaal Reserve golflengte Pb Axiaal Se Radiaal LAB I-MET-FLVVG-072-v doc-9/17

10 Bij de interpretatie van de resultaten voor Cd wordt enkel rekening gehouden met het resultaat van 1 enkele lijn. De primaire golflengte wordt standaard gebruikt voor de rapportage en evaluatie van de resultaten. Bij interferentie kan beroep gedaan worden op de reserve golflengte voor de rapportage en evaluatie Meten van de extracten met ICP-OES Volg de instructies van het logboek van de ICP-OES voor het meten van de gehalten As, Cd, Pb en/of Se in de oplossingen: - Plaats de kolf met verdund HNO 3 (8.1.14) op de plaats van de spoeloplossing. - Giet het te meten extract over in een plastiek proefbuisje van 10 ml (8.2.3). Bij hoge concentraties worden de extracten meer verdund met de blanco ijkoplossing (8.1.8). Giet de blanco oplossing (8.1.8) en de standaardoplossingen (8.1.9 tot ) over in falconbuisjes van 50 ml (8.2.4). Plaats de proefbuisjes in de autosampler van de ICP-OES (9.1). De blanco- en standaardoplossingen moeten op volgende posities geplaatst worden: Positie 1: Blanco ijkoplossing (5 % v/v HNO 3 ) (8.1.8) Positie 2: Standaard 1 in 5 % v/v HNO 3 (8.1.9) (100 µg/l As, Cd, Pb en 1 mg/l Se) Positie 3: Standaard 2 in 5 % v/v HNO 3 (8.1.10) (200 µg/l As, Cd, Pb en 2 mg/l Se) Positie 4: Standaard 3 in 5 % v/v HNO 3 (8.1.11) (400 µg/l As, Cd, Pb en 4 mg/l Se) Plaats de meetoplossingen van de stalen, controlemonsters en de procedureblanco in de locaties voor kleine proefbuisjes (vanaf positie 21). Opmerking: voor de analyse Reagent blank moet geen apart proefbuisje worden gevuld, de ICP-OES (9.1) zal hiervoor automatisch de Calib Blank hermeten (8.1.8). Wanneer een meetwaarde buiten de kalibratielijn valt, m.a.w. groter is dan de grootste standaard, dan moet het extract meer verdund worden. De verdunning gebeurt in dat geval in de blanco oplossing (8.1.12). Op het analyserapport van de ICP-OES verschijnt de mededeling Sample concentration is greater than that of the highest standard. - Meet de oplossingen volgens de procedures beschreven in het logboek van A ICP-OES 2 (9.1): - Roep de methode As-Cd-Pb-Se-voeders op. - Open een nieuwe sample info file, sample massa.sif en vul de nodige parameters in als monsteridentificatie, masssa inweeg, verdunning, - Start de analyse. Opmerking: Een overzicht van de werkwijze is samengevat in LAB I-MET-FLVVG-072 D01 : Bijlage 1 : Flowchart As, Cd, Pb en Se in diervoeders ICP-OES. LAB I-MET-FLVVG-072-v doc-10/17

11 11 Kwaliteitscontrole Alvorens over te gaan tot de berekening van de resultaten, moet worden nagegaan of de meting goed is verlopen. Evalueer de resultaten van de analysereeks. Controleer de resultaten van de kalibratie-oplossingen, de tussentijdse metingen van standaard 2, de procedureblanco s en de referentiestalen Procedureblanco De procedureblanco geeft een indicatie van mogelijke contaminatie die is opgetreden gedurende heel de analyseprocedure. De analyse van een reëel staal met gehalte onder de LOQ geeft meer informatie dan het gebruik van een leeg recipiënt waarop alle stappen van de analyse wordt toegepast. De procedureblanco (= het controlemonster met gehalte onder de LOQ) wordt meegenomen in het enkel. Het resultaat van de procedureblanco moet voldoen aan het criterium: De mean concentration van de procedureblanco mag niet groter zijn dan de LOQ, met LOQ uitgedrukt in mg/kg (zie Tabel 1). Het criterium wordt bekeken per element en wordt toegepast op de elementen waarvoor vrijgave van resultaten is vereist. Het resultaat van de LOQ wordt geëvalueerd a.d.h.v. een elektronische controlekaart. De werkcontrolekaart is een Excel document dat bewaard wordt onder: M:\ANORGANISCHE CHEMIE\WERKCONTROLEKAARTEN Indien het criterium van de procedureblanco voor een bepaald element is overschreden, dienen de monsters, waarop de bepaling van dit element is gewenst, opnieuw te worden geanalyseerd vertrekkende vanaf een nieuw extract Controle van contaminatie door memory effect bij de meting met ICP-OES Contaminatie door memory effect is het achterblijven van analyt aan de onderdelen van het injectiesysteem en de sproeikamer van de ICP-OES (9.1). Bij elke serie bepalingen wordt de blanco (8.1.8) meegenomen voor de constructie van de ijklijn. Dezelfde blanco oplossing (8.1.8) wordt nogmaals gemeten als Reagent blank direct na de hoogste standaard (8.1.11). Op het einde van de meetreeks wordt de blanco (8.1.8) nogmaals gemeten als staal. Het resultaat van de blanco controlestalen wordt geëvalueerd a.d.h.v. het resultaat in de meetoplossing ervan. De mean concentration in de meetoplossing van de Reagent blank en van de blanco gemeten op het einde van de reeks, mag niet groter zijn dan de LOD van dat element: 15 µg/l voor As, 0,75 µg/l voor Cd, 10 µg/l voor Pb, 0,013 mg/l voor Se, Het criterium wordt bekeken per element en wordt toegepast op de elementen waarvoor vrijgave van parameters is vereist. LAB I-MET-FLVVG-072-v doc-11/17

12 Indien de mean concentration groter is dan de vooropgestelde grenzen, is er contaminatie opgetreden. In dat geval moeten de onderdelen van het injectiesysteem en de sproeikamer van de ICP-OES (9.1) grondig gereinigd worden en moet de meting opnieuw gestart worden. Als reiniging niet volstaat, moet gekeken worden of de spoeltijd tussen twee injecties moet verhoogd worden Controle op drift tijdens de meting met ICP-OES Drift is ongewenst. Controle op drift gebeurt door het hermeten van een standaardoplossing (in dit geval standaard 2) als staal en dit met een frequentie van minstens om de 6 te meten oplossingen. Het resultaat van de controle op drift wordt geëvalueerd a.d.h.v. het resultaat in de meetoplossing ervan. Criterium 1: Het resultaat mag voor alle elementen maximaal 10 procent relatief afwijken van de nominale waarde van de standaard. Het resultaat van de controle op drift met standaard 2: - As, Cd, Pb: 20 µg/l: mag minimum 180 µg/l en maximum 220 µg/l bedragen, - Se: 0,2 mg/l: mag minimum 1,8 mg/l en maximum 2,2 mg/l bedragen. Criterium 2: Het verschil tussen twee opeenvolgende resultaten van de controle op drift mag niet hoger zijn dan 10 % van de nominale concentratie van de te controleren standaard. Het verschil tussen twee opeenvolgende driftcontroles mag niet hoger zijn dan 20 µg/l voor As, Cd en Pb en niet hoger dan 0,2 mg/l voor Se. Indien het resultaat van de controle niet voldoet, moeten alle oplossingen gemeten vanaf de laatste goede controle tot de volgende goede controle (of als de ongunstige de laatste was, tot het einde van de meetreeks) hermeten worden. De criteria worden bekeken per element en worden toegepast op de elementen waarvoor vrijgave van parameters is vereist Controle van de performantie van de ICP-OES De intensiteiten van de standaardoplossingen (8.1.9 tot ) uitgedrukt in counts geven een indicatie van de performance van de ICP-OES (9.1). Indien de intensiteit opvallend lager is dan de voorgaande waarden, kan dit een indicatie zijn van een verminderd vermogen van de generatorbuis, van een slechte positie van de toorts, of gewoon het niet opzuigen van de meetoplossing... (zie ook het logboek van de ICP-OES (9.1)). Bij een opvallend lager resultaat, moet eerst gedacht worden aan het slecht opzuigen van het staal en moet het deel van de meetreeks waarvan het opzuigen niet gewaarborgd is door gunstige controleoplossingen, hermeten worden Lineariteit Controleer de ijklijn a.d.h.v. het resultaat van de correlatiecoëfficiënt dat vermeld is bij de calibration summary. De correlatiecoëfficiënt moet voor elke golflengte minstens 0,999 zijn. Bij een lagere correlatiecoëfficiënt moet de meting herbegonnen worden. LAB I-MET-FLVVG-072-v doc-12/17

13 De correlatiecoëfficiënt moet minstens 0,999 zijn. Opmerking: De analist voert deze controle zelf uit omdat acties n.a.v. afwijkende correlatiecoëfficiënt niet kunnen geprogrammeerd worden in de ICP-OES (9.1) Controle van de zelfgemaakte standaardoplossingen De blanco en de standaardoplossingen (8.1.8 tot ) worden gemaakt in het laboratorium. Er wordt naar gestreefd deze oplossingen gelijktijdig aan te maken en te controleren. Bij aanmaak van de nieuwe standaardreeks moet aan twee criteria voldaan worden: - De juistheid van de concentraties wordt gecontroleerd t.o.v. een controleoplossing (8.1.13) die aangemaakt wordt door een aangekochte referentieoplossing (8.1.12) 100 keer te verdunnen. Hier wordt een afwijking van 5 % toegestaan. - Naast dit criterium moet de nieuwe standaardreeks ook een lineair verband vertonen. Vandaar dat de nieuw bekomen correlatiecoëfficiënt minstens 0,999 moet zijn en dit voor elk element (zie 11.5). Criteria voor de nieuwe standaardoplossingen samengevat: Controle van nieuw aangemaakte standaardoplossingen: - Aangekochte referentieoplossing: Voor As, Cd, Pb: > 190 µg/l en < 210 µg/l Voor Se: > 1,9 mg/l en < 2,1 mg/l - Correlatiecoëfficiënt 0,999 Als niet aan bovenstaande criteria voldaan wordt, moet de standaardreeks opnieuw aangemaakt worden Eerstelijnscontrole Bij elke meetreeks worden als eerstelijnscontrole gecertificeerde stalen en/of ringteststalen en/of zelf bereide referentiestalen gebruikt. De referentiemonsters worden in duplo geanalyseerd en gemeten aan het begin van de meetreeks, voor de eigenlijke monsters. Het resultaat komt op het verslag in mg/kg. Het gehalte is gecorrigeerd voor de blanco en voor de afgewogen massa, het eindvolume en de verdunning. De analist evalueert de resultaten van de eerstelijnscontrole waarvoor de meetreeks van toepassing is Evaluatie van het gemiddelde van de eerstelijnscontrole Het resultaat van de eerstelijnscontrole wordt geëvalueerd a.d.h.v. een elektronische controlekaart. De werkcontrolekaart is een Excel document dat bewaard wordt onder: M:\ANORGANISCHE CHEMIE\WERKCONTROLEKAARTEN Gevolg evaluatie eerstelijnscontrole voor de meetreeks Indien de resultaten van de eerstelijnscontrole niet voldoen, kunnen de resultaten van de meetreeks niet in aanmerking genomen worden voor rapportage. De stalen van die serie dienen hermeten te worden vertrekkende vanaf een nieuw extract. LAB I-MET-FLVVG-072-v doc-13/17

14 12 Berekening en rapportering 12.1 ICP-OES rapport De resultaten van de meting met ICP-OES (9.1) worden automatisch uitgeprint. Het ICP-OES rapport geeft de meetresultaten van de blanco, de standaarden, de tussentijdse metingen van standaard 2, de water stalen, de procedureblanco s en de referentiestalen. De resultaten op het ICP-OES rapport zijn gecorrigeerd voor de blanco. Verder worden de datum van analyse, de gebruikte methode en de naam van de resultatenfile weergegeven. De naam van de resultatenfile geeft informatie over de datum en de analyse (bv. rbs cd-pb-se DV). Het uitgeprinte rapport wordt bewaard in de kaft DIERVOEDERS ICP Se, As, Cd, Pb 5% HNO3 in de kast tegenover lokaal Registratie kwaliteitscontrole Registratie van de resultaten van de procedureblanco - De analist vult de datum van uitvoering en het resultaat van het LOQ-staal (zie ) in op de elektronische controlekaart zoals beschreven in De elektronische controlekaarten worden afgeprint wanneer ze volledig ingevuld zijn of wanneer een staal opgebruikt is. De uitgeprinte grafieken en het invulblad worden bewaard in het validatiedossier Registratie contaminatie door memory effect Deze controle wordt niet op een apart document geregistreerd. De analist maakt aanduidingen op het rapport van de ICP-OES (9.1) indien nodig Registratie controle op drift Deze controle wordt niet op een apart document geregistreerd. De analist maakt aanduidingen op het rapport van de ICP-OES (9.1) indien nodig Registratie controle van de performantie van de ICP-OES Deze controle wordt niet op een apart document geregistreerd. De analist maakt aanduidingen op het rapport van de ICP-OES indien nodig Registratie lineariteit De analist maakt aanduidingen op het rapport van de ICP-OES (9.1) indien nodig Registratie controle van de zelfgemaakte standaarden De controle van de standaardoplossingen die nieuw in gebruik worden genomen, wordt bijgehouden in bijlagen horende bij het logboek van de ICP-OES (9.1) Registratie van de resultaten van de eerstelijnscontrole - De analist vult de datum van uitvoering en de resultaten van de eerstelijnscontrole in op de elektronische controlekaart (zie en LAB 22 I 24 : Prestatiekenmerken & Meetonzekerheid van kwantitatieve methoden ). LAB I-MET-FLVVG-072-v doc-14/17

15 - De elektronische controlekaarten worden afgeprint wanneer ze volledig ingevuld zijn of wanneer een staal opgebruikt is. De uitgeprinte grafieken en het invulblad worden bewaard in het validatiedossier Resultaten van de analysestalen Berekening van de resultaten van de analysestalen en eerstelijnscontrolestalen Aan de hand van het ICP-OES rapport berekent de analist de resultaten van de stalen en de eerstelijnscontrolemonsters. Algemeen is het eindresultaat van een staal gelijk aan het gemiddelde resultaat van de duplo bepaling van dat monster, gecorrigeerd voor de voordroogfactor. Indien het eindresultaat lager is dan de LOQ van een element, wordt het resultaat gerapporteerd als volgt: < LOQ. Deze berekening wordt niet door de analist zelf uitgevoerd, maar gebeurt automatisch in het LIMS systeem. Uitzondering: Indien de waarborg of norm in een andere eenheid dan mg/kg is uitgedrukt (bv. mg per 12 % vocht, g/kg, %,... ), dient de analist de omrekening naar de gevraagde eenheid uit te voeren. Indien meer dan 2 analyseresultaten bekomen werden doordat resultaten bevestigd werden n.a.v. een te groot verschil tussen duplo-resultaten (cfr ), wordt het eindresultaat berekend a.d.h.v. de werkwijze beschreven in LAB I-MET-FLVVG-072 D03 : Bijlage 3 : Berekening van het gemiddelde. Indien meer dan 2 analyseresultaten bekomen werden doordat de resultaten bevestigd werden n.a.v. een overschrijding van een norm/actielimiet, waarbij aan het criterium i.v.m. het verschil tussen de duplo-resultaten voldaan was, wordt het eindresultaat berekend uit het gemiddelde van alle bekomen resultaten Registratie analysegegevens De analist vult de gegevens van Analyseformulier klassieke digestie diervoeders (zie LAB I- MET-FLVVG-064 F02) aan met: - indien van toepassing, de initieel gebruikte verdunning van het extract bij meting, - de datum van analyse van het extract, - het resultaat van de stalen en de blanco s, waar van toepassing, in de aangeduide eenheid, - aanduiding van de evaluatie van de resultaten bij rapportering. De ingevulde analyseformulieren worden bewaard in de kaft Analyseformulieren klassieke digestie diervoeders LAB I-MET-FLVVG-064 F02 in de kast tegenover lokaal Evaluatie van de resultaten Er kan worden overgegaan tot de evaluatie van de resultaten van de analysemonsters als de kwaliteitscontrole gunstig werd bevonden, m.a.w. als voldaan was aan de criteria voor: - de procedureblanco, - de Reagent Blank vooraan de meetreeks en de blanco gemeten op het einde van de meetreeks ter controle van memory effect, - de controle op drift, - de performantie van de ICP-OES (intensiteiten), - de lineariteit van de ijklijn, - de eerstelijnscontrole. LAB I-MET-FLVVG-072-v doc-15/17

16 Algemeen geldt dat resultaten slechts gerapporteerd worden wanneer er minstens één geldig resultaat bekomen is. Duplo-resultaten van eenzelfde staal moeten ook voldoen aan het criterium i.v.m. het maximaal toegelaten verschil tussen duplo-bepalingen (cfr ) Duplo-bepalingen Algemeen worden stalen in tweevoud geanalyseerd. Indien van een monster twee resultaten beschikbaar zijn (in één analysereeks bekomen), is het maximaal toegelaten verschil tussen de duplo bepalingen afhankelijk van het gemeten gehalte in het staal en het element, nl. als volgt: Voor As: gehalte LOQ: maximum 15 % Voor Cd, Pb en Se: gehalte LOQ: maximum 25 % Voor een analyse die in het enkel is uitgevoerd (bv. bevestiging) en indien het gemiddelde lager is dan de LOQ, vervalt deze evaluatie. Indien niet aan de voorwaarde voor duplo-bepalingen is voldaan, moet het element opnieuw geanalyseerd worden. De niet-aanvaarde resultaten worden in tweevoud bevestigd vertrekkende van een nieuw extract. Het eindresultaat wordt berekend a.d.h.v. de werkwijze beschreven in LAB I-MET-FLVVG- 072 D03 : Bijlage 3 : Berekening van het gemiddelde Vergelijking van het resultaat met de waarborg of norm Normen en waarborgen O.w.v. praktische redenen wordt een overzicht van de vigerende wetgeving bewaard in de kaft Gevraagde proeven DIERVOEDERS. De elektronische versie is te vinden onder: M://ANORANISCHE CHEMIE/data IVH/wetteksten/diervoeders/ Bij wijziging van de wetgeving wordt dit overzicht aangepast. Informatie i.v.m. normen en/of waarborgen kan ook worden teruggevonden in LIMS bij de gegevens van het monster, dit als de staalnemer deze gegevens heeft ingevuld Resultaat vergelijken met een norm/waarborg Indien een waarborg of norm gekend is voor een element, wordt het eindresultaat vergeleken met de waarborg of de norm. Een resultaat moet bevestigd worden in het enkel vertrekkende van een nieuw extract indien het eindresultaat (zonder rekening te houden met meetonzekerheid) hoger is dan de norm of indien de afwijking t.o.v. de waarborg groter is dan toegelaten Rapportering van de analyseresultaten - De analist vult de eindresultaten van de analyses in op de afgedrukte lijsten met proefaanvragen voor stalen van de sectie diervoeders die worden bewaard in de kaft Gevraagde proeven DIERVOEDERS. De resultaten van bevestigingen worden eveneens in deze kaft genoteerd. De kaft wordt bewaard in lokaal LAB I-MET-FLVVG-072-v doc-16/17

17 - De eindresultaten van de analyses worden ingevoerd in het LIMS. De ingevoerde gegevens worden gevalideerd door de analist d.m.v. een elektronische handtekening. 13 Verwijzing naar bijhorende procedures, instructies, documenten, formulieren of lijsten LAB I-MET-FLVVG-072 D01 : Bijlage 1 : Flowchart As, Cd, Pb, Se in diervoeders ICP-OES LAB I-MET-FLVVG-072 D02 : Bijlage 2 : Methode As-Cd-Pb-Se-voeders LAB I-MET-FLVVG-072 D03 : Bijlage 3 : Berekening van het gemiddelde LAB 22 L 43 : D-nummers AC LAB 22 P 007 : Monsterbeheer LAB 22 I 24 : Prestatiekenmerken & Meetonzekerheid van kwantitatieve methoden LAB I-MET-FLVVG 167 : Monstervoorbereiding van diervoeders en meststoffen LAB I-MET-FLVVG 064 : Bepaling van metalen Klassieke digestie LAB I-MET-FLVVG-064 F02 : Bijlage 2 : Analyseformulier klassieke digestie diervoeders LAB I-MET-FLVVG-072-v doc-17/17